Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2020 r.

Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Tomasz Cegłowski

Protokolant: Sekretarz sądowy Katarzyna Zielińska

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2020 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. Z.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda D. Z. na rzecz pozwanej (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 4.617 (czterech tysięcy sześciuset siedemnastu) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  nakazuje pobrać od powoda D. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecinie – Centrum w Szczecinie kwotę 3.371 (trzech tysięcy trzystu siedemdziesięciu jeden) złotych 86 (osiemdziesięciu sześciu) groszy tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sędzia Sądu Rejonowego Tomasz Cegłowski

Sygn. akt III C 1460/17

UZASADNIENIE

W dniu 12 maja 2017 roku powód D. Z. wniósł przeciwko pozwanej (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. pozew o zapłatę kwoty 42.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 7 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty, a także złożył wniosek o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 13 grudnia 2013 roku strony zawarły umowę ubezpieczenia Autocasco na okres od dnia 13 grudnia 2013 roku do dnia 12 grudnia 2014 r dotyczącą samochodu osobowego marki A. (...). Ochrona ubezpieczeniowa obejmowała m.in. kradzieże. Zgodnie z § 6 ust. 3 ogólnych warunków umów ubezpieczenia pojazdów mechanicznych od utraty, zniszczenia lub uszkodzenia należących do klientów indywidualnych, zakład ubezpieczeń zobowiązał się do objęcia ochroną ubezpieczeniową zdarzenia polegającego na utracie samochodu osobowego będącego następstwem bezpośrednich działań osób trzecich. W dniu 29 czerwca 2014 roku samochód został skradziony przez nieznanych sprawców w W.. Pojazd był zamknięty na centralny zamek, a włączony był także immobilajzer. Powód zgłosił kradzież. W celu uzyskania odszkodowania powód przedłożył pozwanej komplet dokumentów koniecznych do likwidacji szkody. Powód wzywał pozwaną do wypłaty odszkodowania w kwocie 42.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami tytułem odszkodowania z powodu kradzieży pojazdu. Z uwagi na wątpliwości w zakresie pochodzenia pojazdu, pozwana odmówiła przyjęcia odpowiedzialności za powstałą szkodę i wypłaty odszkodowania. Powód wskazał, że żadne postanowienia umowne nie uprawniają pozwanej do ponownego badania kwestii własności pojazdu po wystąpieniu zdarzenia, skoro tych okoliczności pozwana nie kwestionowała przy zawarciu umowy, tym bardziej, że powód spełnił świadczenie w postaci uiszczenia składki ubezpieczeniowej. W dalszej kolejności powód wskazał, że zawierając umowę sprzedaży samochodu w dobrej wierze stał się jego właścicielem, a pozwana nie przedstawiła przeciwdowodu na tę okoliczność.

Dnia 7 sierpnia 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem powoda (sygn. akt III Nc 867/17).

W przepisanym terminie pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. złożyła sprzeciw, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości, a także złożyła wniosek o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że w ramach czynności likwidacyjnych zweryfikowała historię pojazdu i skontaktowała się z jego poprzednią właścicielką R. A. (1), która wskazała, że nigdy nie zawierała z powodem umowy sprzedaży rzeczonego pojazdu. Zdaniem pozwanej, R. A. (1) sprzedała pojazd innej osobie w dniu 12 września 2012 roku. W dalszej kolejności strona pozwana wskazała, że powód nie wyjaśnił zaistniałej sytuacji, ani nie przedłożył dokumentów potwierdzających własność pojazdu i zaznaczyła, że dokumenty: z odprawy celnej, karta pojazdu oraz dowód rejestracyjny, nie stanowią dowodu na okoliczność, że pojazd został faktycznie sprzedany powodowi. Pozwana zaznaczyła, że okoliczności sprawy uzasadniają przypuszczenie, iż pojazd marki A. (...) nie był własnością powoda i pochodził z kradzieży, a zgodnie z § 11 ust. 2 OWU, ochrona ubezpieczeniowa nie obejmuje szkód w pojazdach pochodzących z kradzieży lub innego przestępstwa oraz takich, których własności ubezpieczony nie nabył do dnia szkody, chyba, że właściciel wyraził zgodę na wypłatę odszkodowania na rzecz ubezpieczonego. I dalej wskazała, że zgodnie z § 45 OWU, odszkodowanie jest wypłacane właścicielowi pojazdu lub osobie przez niego upoważnionej.

W piśmie procesowym z dnia 24 listopada 2017 roku pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe stanowisko, wskazując, że odmowa przyjęcia odpowiedzialności pozwanej za przedmiotowe zdarzenie ubezpieczeniowe wynika tylko i wyłącznie z informacji od poprzedniego właściciela i nie jest poparta jakimikolwiek dowodami. Strona pozwania nie przedłożyła żadnych dowodów przeciwnych, w świetle których własność pojazdu przysługiwałaby innemu podmiotowi.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum ustalił następujący stan faktyczny:

Właścicielką pojazdu marki A. (...) o numerze podwozia (...) (numer rejestracyjny (...), data pierwszej rejestracji 15 marca 2006 roku) była R. A. (1). W dniu 12 września 2012 roku R. A. (1) sprzedała pojazd M. C. (1). Strony ustaliły cenę na kwotę 4077 euro. Podczas negocjacji w sprawie umowy sprzedaży za R. A. (1) działał jej mąż.

Dowód:

- dowód rejestracyjny, k. 29 – 31,

- wiadomość elektroniczna, k. 290;

- umowa sprzedaży, k. 377, 401 - 402;

- zdjęcia k. 378,

- zeznania świadka R. A. (1), k. 403 – 405,

- zeznania świadka G. A. k. 397 – 399,

Powód D. Z. znalazł ogłoszenie o sprzedaży pojazdu marki A. (...) i za pośrednictwem rozmowy telefonicznej i sms – ów uzgodnił, że przyjedzie po wskazany pojazd do miejscowości gdzie się znajdował - K.. Powód przyjechał w umówione miejsce do warsztatu samochodowego. Przyjął go mężczyzna, który przedłożył powodowi dokument zatytułowany „Umowa kupna – sprzedaży samochodu używanego”. Powód podpisał ten dokument. Jeden egzemplarz umowy zabrał mężczyzna, a drugi był przeznaczony dla powoda. Powód podpisując umowę nie zwrócił uwagi czy umowa była już podpisana przez osobę wskazaną w umowie jako sprzedawca. Powód przeczytał umowę przed jej podpisaniem, nie pytał się mężczyzny kim jest kobieta wskazana w umowie sprzedaży jako właściciel pojazdu. Mężczyzna wydał powodowi pojazd i dowód rejestracyjny pojazdu.

Sporządzony został dokument „Umowa kupna – sprzedaży samochodu używanego”. W dokumencie zawarto informację, że w dniu 29 października 2013 roku w K. R. A. (1) sprzedała D. Z. samochód marki A. (...) o numerze nadwozia (...). W dokumencie sprzedający oświadczył, iż pojazd stanowi jego wyłączną własność i jest wolny od wad prawnych oraz praw osób trzecich, a także, że nie toczy się żadne postępowanie, którego przedmiotem jest pojazd oraz nie stanowi przedmiotu zabezpieczenia. W umowie zawarto zapis, że w sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie zastosowanie mają obowiązujące w tym zakresie przepisy kodeksu cywilnego (§ 7 umowy). Nie wskazano czy chodzi o polski czy niemiecki kodeks cywilny.

R. A. (1) nie znała i nie zna D. Z., nigdy go nie widziała, nie zawierała z nim żadnej umowy dotyczącej pojazdu marki A. (...), nie miała zamiaru sprzedania pojazdu marki A. (...) powodowi.

Powód D. Z. nie nabył prawa własności pojazdu marki A. (...).

Dowód:

- umowa sprzedaży, k. 7, 329;

- zeznania R. A. (1), k. 403 – 405.

- przesłuchanie powoda D. Z. k. 115 – 117,

- opinia biegłego sądowego z zakresu prawa niemieckiego k. 426 – 437,

- zeznania świadka G. A. k. 397 – 399,

Przed sprowadzeniem pojazdu do Polski miał dwie szkody za granicą: 1) w dniu 12 lutego 2011 roku przy przebiegu 81 tysięcy kilometrów – uszkodzeniu uległ przód pojazdu, koszt naprawy wyniósł kwotę 10300 euro, 2) w dniu 24 marca 2012 roku – szkoda całkowita, wartość pozostałości wyniosła kwotę 3800 euro.

Dowód:

- akta szkody, płyta CD, k. 93

Powód D. Z. po sprowadzeniu pojazdu do Polski zarejestrował go w Starostwie Powiatowym w Ł..

Dowód:

- umowa sprzedaży, k. 7, 329;

- decyzja k. 222,

- przesłuchanie powoda D. Z. k. 115 – 117,

Powód D. Z. w dniu 13 grudnia 2013 r. zawarł z pozwaną (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w S. umowę ubezpieczenia Autocasco, w tym od kradzieży pojazdu, dotyczącą pojazdu marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...) na okres od dnia 13 grudnia 2013 roku do dnia 12 grudnia 2014 roku. Jako sumę ubezpieczenia wskazano kwotę 42.000 zł. W umowie wskazano numer – kod Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, które miały zastosowanie do zawartej umowy (...). Dla potrzeb zawarcia umowy ubezpieczenia dokonano wyceny pojazdu przy użyciu programu E..

Integralną częścią umowy ubezpieczenia Autocasco były Ogólne Warunki Ubezpieczenia pojazdów mechanicznych od utraty, zniszczenia lub uszkodzenia (Autocasco) należących do klientów indywidualnych, dalej „OWU”.

Zgodnie z § 3 pkt. 23 OWU, szkoda całkowita to kradzież pojazdu lub szkoda dla której koszty naprawy przekraczają 70% wartości rynkowej pojazdu w dniu zaistnienia szkody, przy czym koszty naprawy wyliczane są według określonych w kwotach brutto (uwzględniając należny podatek VAT):

a) cen nowych części oryginalnych producenta pojazdu (bez uwzględnienia zużycia eksploatacyjnego) i wymiaru koniecznej robocizny, wskazanych w systemie A.,

b) cen robocizny w autoryzowanych przez producenta pojazdu zakładach naprawczych.

Zgodnie z § 6 pkt 3 OWU, ubezpieczenie obejmuje utratę, zniszczenie lub uszkodzenie przedmiotu ubezpieczenia będące następstwem m.in. bezpośrednich działań osób trzech na pojazd.

Zgodnie z § 8 OWU, pojazd i wyposażenie dodatkowe określone w umowie ubezpieczenia, za opłatą dodatkową składki, zostanie objęty ochroną ubezpieczeniową od szkód polegających na kradzieży pojazdu lub jego części pod warunkiem spełnienia łącznie poniższych warunków:

1) ubezpieczenia pojazdu od przyczyn wskazanych w § 6 na 12- miesięczny okres ubezpieczenia,

2) zainstalowania w pojeździe wymaganych przez E. Hestię urządzeń zabezpieczających przed kradzieżą, zgodnie z § 10 (ust.1).

W przypadku szkód częściowych w zakresie ubezpieczenia, rozliczenie szkody następuje zgodnie z wariantem wybranym dla szkód częściowych w zakresie ubezpieczenia Casco (ust. 2).

Zgodnie z § 10 OWU, samochody osobowe, aby mogły zostać objęte ubezpieczeniem od kradzieży zgodnie z § 8 muszą być zabezpieczone przez co najmniej: 1) jedno urządzenie zabezpieczające przed kradzieżą – dla samochodów o wartości rynkowej na dzień zawarcia umowy ubezpieczenia do 100.000 zł; 2) dwa niezależne od siebie urządzenia zabezpieczające przed kradzieżą – dla samochodów o wartości rynkowej na dzień zawarcia umowy ubezpieczenia powyżej 100.000 zł (ust. 1).

Zgodnie z § 11 ust. 2 OWU, ochrona ubezpieczeniowa nie obejmuje szkód w pojazdach pochodzących z kradzieży lub innego przestępstwa oraz takich, których własności ubezpieczony nie nabył do dnia szkody, chyba że właściciel wyraził zgodę na wypłatę odszkodowania na rzecz ubezpieczonego. Jeżeli właściciel nie wyraził takiej zgody, zapłacona składka podlega zwrotowi.

Zgodnie z § 41 OWU, do obowiązków ubezpieczonego, w przypadku kradzieży pojazdu, należy przedłożenie E. Hestii dokumentów potwierdzających pochodzenie pojazdu i umożliwiających jego identyfikację (brief, dokument odprawy celnej, umowa sprzedaży, faktura zakupu, karta pojazdu, dowód rejestracyjny pojazdu, pozwolenie czasowe) oraz kompletu kluczy (fabrycznych urządzeń) służących do otwarcia pojazdu w liczbie nie mniejszej niż podana we wniosku ubezpieczeniowym wraz z kompletem sprawnych urządzeń uruchamiających zabezpieczenia przeciwkradzieżowe, chyba że pojazd został utracony na skutek rabunku. W przypadku kradzieży pojazdów, których pierwsza rejestracja nastąpiła poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej do obowiązków Ubezpieczonego należy dostarczenie dodatkowo zaświadczenia o sprawności zainstalowanych urządzeń zabezpieczających przed kradzieżą. Przy pojazdach zarejestrowanych po raz pierwszy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej zaświadczenie powinno dotyczyć zabezpieczeń innych niż fabryczne.

Zgodnie z § 45 ust. 1 OWU, odszkodowanie wypłacane jest właścicielowi pojazdu lub osobie przez niego upoważnionej. Stosownie do § 45 ust. 3 OWU wypłata odszkodowania za utracony pojazd nastąpi po wyrejestrowaniu pojazdu i przeniesieniu prawa własności pojazdu na rzecz E. Hestii.

Dowód:

- polisa, k. 8, 54,

- podsumowanie danych do zawarcia umowy potwierdzonej polisą k. 9, 55,

- OWU k. 10 – 17, 60 – 73,

- przesłuchanie powoda D. Z. k. 115 – 117,

W dniu 29 czerwca 2014 roku w W. dokonano kradzieży pojazdu marki A. (...) o nr. rej. (...). D. Z. złożył zawiadomienie o kradzieży pojazdu marki A. (...) o nr. rej. (...). Tego samego dnia Komenda Rejonowa Policji w W. wydała poświadczenie, że D. Z. zgłosił do protokołu ustne zawiadomienie o przestępstwie kradzieży.

W dniu 30 lipca 2014 roku Komenda Rejonowa Policji w W. zawiadomiła D. Z., że w sprawie włamania w nieustalony sposób, przy pomocy nieustalonego narzędzia, do zaparkowanego, zabezpieczonego i zamkniętego na centralny zamek oraz imobilajzer samochodu marki A. (...) o nr. rej. (...), a także jego kradzieży przez nieznanego sprawcę na ogólną sumę strat wynoszącą 50 tysięcy złotych, wszczęto dochodzenie o przestępstwo z art. 279 § 1 kodeksu karnego.

Postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2014 roku umorzono dochodzenie z powodu niewykrycia sprawcy przestępstwa.

Dowód:

- poświadczenie, k. 18;

- zawiadomienie, k. 19;

- protokół, k. 204-207;

- postanowienie o umorzeniu, k. 254

- przesłuchanie powoda D. Z. k. 115 – 117,

W dniu 1 lipca 2014 roku D. Z. przedłożył (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. wykaz niezbędnych dokumentów dotyczących likwidacji szkody komunikacyjnej w pojeździe.

Pismem z dnia 23 października 2014 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. poinformowała D. Z., że nie może przyjąć odpowiedzialności za szkodę bez złożenia dodatkowych wyjaśnień dotyczących pochodzenia pojazdu. Pozwana nadto wskazała, że skontaktowała się z poprzednią właścicielką pojazdu R. A. (1), która oświadczyła, że nie zawierała z powodem umowy sprzedaży rzeczonego pojazdu.

Dowód:

- pisma, k. 20 – 22, 56,

- przesłuchanie powoda D. Z. k. 115 – 117,

Pismem z dnia 11 września 2015 roku D. Z. wezwał (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w S. do wypłaty odszkodowania w kwocie 42.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu kradzieży samochodu marki A. (...): (...), objętego ubezpieczeniem wynikającym z polisy nr (...). Pismem z dnia 15 stycznia 2016 roku D. Z. ponownie wezwał (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w S. do zapłaty kwoty 42 tysięcy złotych.

Pismem z dnia 22 lutego 2016 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. poinformowała D. Z., że w niniejszej sprawie zastosowanie znajdują Ogólne warunki ubezpieczenia pojazdów mechanicznych od utraty, zniszczenia lub uszkodzenia (autocasco) należących do klientów indywidualnych z dnia 16 września 2013 roku o symbolu (...), kod: C-AC-01/13. W dalszej kolejności zakład ubezpieczeń poinformował, że w trakcie postępowania szkodowego uzyskał informację od R. A. (1), że nie sprzedawała przedmiotowego pojazdu D. Z., a sprzedała go w dniu 12 września 2012 roku innej osobie na terenie Niemiec, i w związku z powyższym zwrócił się o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji.

Dowód:

- wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania, k. 23 – 26;

- pismo, k. 27-28, 57 – 59,

D. Z. dokonał uiścił akcyzę na terytorium kraju nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju.

Dowód:

- dokument potwierdzający zapłatę akcyzy, k. 32 – 33,

Wartość rynkowa pojazdu w stanie nieuszkodzonym w dniu kradzieży wyliczona w oparciu o system komputerowy E. wyniosła kwotę 28292 zł 68 gr netto – 34.800 zł brutto.

Dowód:

- pisemna opinia biegłego sądowego wraz z kalkulacją, k. 125-132;

- ustna uzupełniająca biegłego sądowego P. O., k. 258-259,

Dnia 22 listopada 2016 roku D. Z. wezwał do próby ugodowej (...) Spółkę Akcyjną w S.. Do ugody nie doszło.

Dowód:

- zawezwanie do próby ugodowej, k. 359 -362,

- protokół, k. 363,

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum zważy co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Powód D. Z. domagał się w niniejszym postępowaniu zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwoty 42.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 7 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za zaistnienie wypadku ubezpieczeniowego przewidzianego przez strony w łączącej ich umowie ubezpieczenia majątkowego.

Podstawą faktyczną żądania powództwa była zawarta pomiędzy stronami dobrowolna umowa ubezpieczenia Autocasco z dnia 13 grudnia 2013 r., której integralną częścią były Ogólne Warunki Ubezpieczenia pojazdów mechanicznych od utraty, zniszczenia lub uszkodzenia (Autocasco) należących do klientów indywidualnych, zwane dalej „OWU”, oraz zaistnienie w dniu 29 czerwca 2014 r. wypadku ubezpieczeniowego w postaci kradzieży ubezpieczonego pojazdu.

Strony zawarły umowę ubezpieczenia majątkowego w rozumieniu art. 805 § 1, § 2 pkt 1 k.c.

Podstawą prawną powództwa w zakresie należności głównej i ubocznej – odsetek ustawowych za opóźnienie – była treść przepisów art. 805 § 1, § 2 pkt 1 k.c., art. 817 k.c., art. 824 § 1 k.c., art. 481 k.c. w związku z postanowieniami umowy ubezpieczenia Autocasco z dnia 13 grudnia 2013 r. i postanowieniami Ogólnych Warunków Ubezpieczenia pojazdów mechanicznych od utraty, zniszczenia lub uszkodzenia (Autocasco) należących do klientów indywidualnych. Zgodnie z art. 805 § 1, § 2 pkt 1 k.c., art. 817 k.c., art. 824 § 1 k.c. :

Art. 805. § 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

§ 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

1)przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.

Art. 817. § 1. Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

§ 2. Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie przewidzianym w § 1.

§ 3. Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla uprawnionego niż określone w paragrafach poprzedzających.

Art. 824. § 1. Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Pomiędzy stronami niespornym było obowiązywanie umowy ubezpieczenia Autocasco w dniu zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego – 29 czerwca 2014 r. – co dodatkowo wynika z postanowień przedłożonej polisy i zaistnienie samego wypadku ubezpieczeniowego w postaci kradzieży pojazdu w dniu 29 czerwca 2014 r. Żadna ze stron procesu tych okoliczności nie kwestionowała, to znaczy obowiązywania umowy ubezpieczenia w dniu zdarzenia i zaistnienia samego zdarzenia w postaci kradzieży pojazdu.

Pojazd był objęty ochroną ubezpieczeniową od wypadku ubezpieczeniowego w postaci kradzieży, co wynika z zapisów samej polisy – karta 8, nadto taki wypadek ubezpieczeniowy – kradzież – stanowiła podstawę wypłaty odszkodowania – świadczenia ubezpieczyciela na podstawie § 3 pkt 23, § 6 pkt 3, § 8, § 22, § 3 pkt 6 OWU.

Co do zasady więc ziściły się pozytywne przesłanki obligujące pozwaną do wypłaty odszkodowania obejmującego wartość skradzionego pojazdu według wytycznych z § 3 pkt 23 w związku z § 22, § 3 pkt 6 OWU – vide postanowienie dowodowe do biegłego sądowego – karta 120. Według tych wskazań biegły sądowy określił wartość pojazdu na kwotę 34.800 zł – a więc w takiej kwocie zamknęła się szkoda powoda, do której likwidacji co do zasady była zobowiązana pozwana na podstawie umowy ubezpieczenia łączącej strony.

Jednakże przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało (art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.) zaistnienie przesłanki negatywnej wypłaty odszkodowania, co stanowiło oś sporu pomiędzy stronami, to znaczy, że powód w dacie zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego nie był właścicielem ubezpieczonego pojazdu, co stosownie do postanowień OWU wykluczało wypłatę odszkodowania.

Mianowicie stosownie do § 11 ust. 2 OWU, ochrona ubezpieczeniowa nie obejmuje szkód w pojazdach pochodzących z kradzieży lub innego przestępstwa oraz takich, których własności ubezpieczony nie nabył do dnia szkody, chyba że właściciel wyraził zgodę na wypłatę odszkodowania na rzecz ubezpieczonego. Jeżeli właściciel nie wyraził takiej zgody, zapłacona składka podlega zwrotowi. Stosownie do § 45 ust. 1 OWU, odszkodowanie wypłacane jest właścicielowi pojazdu lub osobie przez niego upoważnionej. Stosownie do § 45 ust. 3 OWU wypłata odszkodowania za utracony pojazd nastąpi po wyrejestrowaniu pojazdu i przeniesieniu prawa własności pojazdu na rzecz E. Hestii.

W myśl w/w postanowień OWU stwierdzić należy, że z uwagi na to, że powód nie nabył własności pojazdu do dnia szkody (§ 11 ust. 2 OWU), nie jest właścicielem pojazdu, a tylko takiej osobie wypłaca się odszkodowanie (§ 45 ust. 1 OWU), powód nie wykazał, aby wyrejestrował pojazd i przeniósł prawo własności pojazdu na rzecz pozwanej (§ 45 ust. 3 OWU), brak było podstaw do konstatacji o zasadności odszkodowania w niniejszej sprawie na rzecz powoda.

Jak wskazano wyżej, okolicznością sporną pomiędzy stronami, bo decydującą o zasadności lub nie roszczenia odszkodowawczego w myśl OWU (§ 11 ust. 2 OWU, (§ 45 ust. 1 OWU), było to czy powód nabył własność skradzionego – ubezpieczonego pojazdu. Wyniki postępowania dowodowego oraz powołane podstawy prawne jak niżej dały asumpt do konkluzji, że powód nie nabył własności skradzionego pojazdu do dnia szkody, co wyłączało odpowiedzialność pozwanej (§ 11 ust. 2 OWU, (§ 45 ust. 1 OWU).

Z ustaleń faktycznych niniejszej sprawy, których żadna ze stron w konsekwencji nie kwestionowała, a wynikających ponadto z zeznań świadków R. A. (1), G. A., dokumentów w postaci przedłożonej przez powoda umowy sprzedaży, przedłożonej przed Sądem niemieckim przez świadków R. A. (1) i G. A. umowy sprzedaży, a także z zeznań samego powoda, wynikało, że przedłożona przez powoda umowa sprzedaży z dnia 29 października 2013 r. była fikcyjna, to znaczy nie odzwierciedlała zdarzenia prawnego w postaci umowy sprzedaży pojazdu pomiędzy powodem a R. A. (1) w dniu 29 października 2013 r., albowiem R. A. (1) tej umowy nie podpisała, nie miała zamiaru sprzedać pojazdu powodowi, nie znała i nigdy nie widziała powoda, a pojazd znacznie wcześniej, bo 12 września 2012 r. sprzedała M. C. (1). Zaznaczyć należy, że w/w umowa została sporządzona na terenie Niemiec.

Na wstępie wskazać należy, że żadna ze stron procesu reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, mimo że umowa została zawarta na terenie Niemiec, pomiędzy obywatelem Polski i obywatelką Niemiec – szerzej pomiędzy obywatelami Unii Europejskiej – nie wskazała w toku procesu na żadnym etapie jakie prawo powinno znaleźć zastosowanie do rozstrzygnięcia spornej kwestii czy powód nabył prawo własności pojazdu na podstawie przedłożonej umowy sprzedaży z dnia 29 października 2013 r. czy też na podstawie innego zdarzenia prawnego, skoro ustalono, że R. A. (1) powodowi pojazdu nie sprzedała, nie wydała, ani nie miała w ogóle zamiaru dokonać takiej czynności prawnej na rzecz powoda. Strony procesu poprzestały tylko na ogólnej polemice, że powód jako posiadacz w dobrej wierze lub złej wierze nabył lub nie nabył prawo własności pojazdu – być może strony podnosząc taką argumentację miały na względzie treść art. 169 polskiego kodeksu cywilnego.

Niezależnie od rozważań prawnych jak niżej stwierdzić należy w ogólności, że zarówno zastosowanie prawa niemieckiego jak i prawa polskiego daje ten sam ostateczny wynik – powód prawa własności pojazdu nie nabył ani na podstawie umowy, ani na podstawie jakiegokolwiek innego zdarzenia prawnego.

Stosownie do art. 1 w związku z art. 28 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe prawo właściwe dla zobowiązania umownego – tu umowy sprzedaży jako ewentualnej podstawy nabycia prawa własności pojazdu przez powoda – określa rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) numer (...) z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I). Stosownie do art. 41 ustęp 2 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe nabycie własności podlega prawu państwa, w którym przedmiot tych praw znajdował się w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.

Wskazane jak wyżej odesłanie pierwsze do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) numer (...) z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I) nakazuje rozważyć czy strony dokonały wyboru prawa (art. 3 rozporządzenia), czy to dokonanie wyboru prawa było ważne i skuteczne (art. 3 ustęp 5 w związku z art. 10 rozporządzenia), czy umowa istniała i była ważna (art. 10 rozporządzenia), wreszcie jakie prawo ma zastosowanie – wybrane przez strony czy przewidziane rozporządzeniem dla umowy sprzedaży (art. 4 ustęp 1 litera a) rozporządzenia).

W treści umowy sprzedaży z dnia 29 października 2013 r. wskazano wybór prawa - § 7 umowy – przepisy kodeksu cywilnego, jednakże strony nie wskazały czy chodzi o przepisy niemieckiego czy polskiego kodeksu cywilnego – nadto żadna ze stron nie podniosła w tym zakresie żadnych twierdzeń faktycznych czy zarzutów w toku procesu. Nie miało to znaczenia dla ostatecznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, albowiem sam wybór prawa nie zaistniał, nie był ważny i skuteczny. Skoro z ustaleń faktycznych wynika, że powód nie zawarł umowy z R. A. (1), to na zasadzie art. 3 ustęp 5 w związku z art. 10 w związku z art. 4 ustęp 1 litera a ) rozporządzenia w związku z § 929 (...) nie dokonano skutecznie wyboru prawa – czy to niemieckiego czy polskiego, albowiem faktycznie umowy nie zawarto, w tym porozumienia określonego w § 7 umowy co do wyboru prawa.

Skoro wybór prawa był nieskuteczny, nieważny, to na zasadzie art. 4 ustęp 1 litera a ) rozporządzenia powinno znaleźć zastosowanie prawo państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu – tu prawo niemieckie – do oceny istnienia i ważności umowy, dalej do oceny jej skutków prawnych (art. 10 ustęp 1 w związku z art. 4 ustęp 1 litera a ) rozporządzenia). Umowa, co wynika z ustaleń faktycznych sprawy, bezsprzecznie nie została zawarta pomiędzy powodem a R. A. (1), nie zaistniało to zdarzenie prawne, zatem powód na zasadzie § 929 (...) nie nabył prawa własności od R. A. (1) – vide opinia biegłego sądowego z zakresu prawa niemieckiego – karta 429 – albowiem R. A. (2) nie była już właścicielką pojazdu w dniu 29 października 2013 r. (data rzekomej umowy sprzedaży), nie zawarła umowy rzeczowej z powodem obejmującej zgodę co do przejścia własności na powoda jako nabywcę ani nie wydała pojazdu powodowi – nie spełniono przesłanek z § 929 (...). Powód nie zawarł także takiej umowy z inna osobą, w szczególności z mężczyzną wydającym pojazd.

Powód nie nabył pojazdu także od nieuprawnionego na zasadzie § 932 (...) vide opinia biegłego sądowego z zakresu prawa niemieckiego. Powód, co wynika z jego zeznań oraz faktu podpisania umowy sprzedaży, obejmował swoją świadomością i zamiarem nabycie pojazdu od R. A. (1) (właścicielki pojazdu wedle umowy sprzedaży i dowodu rejestracyjnego), a nie od innej osoby, w tym od nieuprawnionej do rozporządzania rzeczą. Według powołanego § 932 (...) przesłankami nabycia własności rzeczy ruchomej od nieuprawnionego są: po pierwsze zawarcie umowy rzeczowej obejmującej zgodę co do przejścia własności rzeczy na nabywcę – pomiędzy zbywającym nieuprawnionym a nabywcą. Taka przesłanka nie zaistniała w niniejszej sprawie, albowiem powód żadnej umowy ze zbywającym nieuprawnionym nie zawarł – takich twierdzeń powód nie podnosił, podnosił tylko, że zawarł umowę z właścicielką pojazdu R. A. (1). Mężczyzna wydający pojazd powodowi nie działał w imieniu R. A. (1), nie mógł nawet działać w jej imieniu, bo nie była ona już na tę datę właścicielka pojazdu, nie mogłaby nawet potwierdzić następczo zawarcie tej umowy. Nadto powód nie działał z zamiarem nabycia pojazdu od mężczyzny, który pojazd mu wydał – nie zachodzi wypadek określony w punkcie b) jak na stronie 8 opinii biegłego sądowego z zakresu prawa niemieckiego. Powód, co wynika z okoliczności sprawy, musiałby być uznany za działającego w złej wierze, albowiem nawet gdyby przyjąć ewentualnie, że nabywa rzecz od mężczyzny wydającego pojazd, to z dowodu rejestracyjnego wynikało, że właścicielem jest inna osoba – tu R. A. (1), która w rzeczywistości takim właścicielem nie była. Jednakże, jak wskazano, powód nie zawierał umowy rzeczowej z mężczyzną wydającym pojazd.

Jak podniesiono, powód nie zawarł umowy z R. A. (1), zatem od niej nie mógł nabyć prawa własności pojazdu (§ 929 (...)). Nie mógł nabyć również prawa własności pojazdu od mężczyzny wydającego pojazd, albowiem z nim żadnej umowy rzeczowej w sprawie przeniesienia własności nie zawierał, nadto był w złej wierze, gdyby przyjąć jednak zawarcie takiej umowy, bo w dowodzie rejestracyjnym jako właściciel była wpisana kobieta, a nie mężczyzna.

W konsekwencji na zasadzie prawa niemieckiego powód nie nabył własności pojazdu ani w drodze zawarcia umowy z R. A. (1), bo takiej umowy nie zawarto (§ 929 (...)), ani na podstawie innej umowy, w tym z osobą nieuprawnioną do rozporządzania rzeczą, albowiem powód nie miał zamiaru zawierać takiej umowy rzeczowej z osobą nieuprawnioną, nadto, gdyby miał taki zamiar, to i tak musiałby być uznany za działającego w złej wierze (z uwagi na adnotację w dowodzie rejestracyjnym pojazdu co do właściciela pojazdu – kobiety, a nie mężczyzny) - § 932 (...). Również brak podstaw do zastosowania § 366 (...) vide opinia biegłego sądowego z zakresu prawa niemieckiego w związku z ustalonymi okolicznościami.

Do analogicznego wniosków jak wyżej prowadziłyby rozważania na podstawie art. 41 ustęp 2 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe – skutek rzeczowy „nabycia własności” – na podstawie zdarzenia, na które powoływał się powód w związku z § 929 i § 932 (...).

Niezależnie od powyższego, nawet gdyby z jakiś powodów do oceny nabycia pojazdu przez powoda miało znaleźć zastosowanie prawo polskie, co Sąd ze względów powyższych wykluczył, to i tak na podstawie przepisów polskiego kodeksu cywilnego powód nie mógłby być uznany za właściciela pojazdu.

Po pierwsze powód nie zawarł umowy sprzedaży z właścicielem rzeczy czy też z osobą w jakikolwiek sposób legitymowaną przez właściciela rzeczy (art. 535 k.c. w związku z art. 155 k.c.). R. A. (1) nie była już właścicielką pojazdu na datę zawarcia umowy sprzedaży, był nim najprawdopodobniej M. C. (2), powód nie zawierał umowy sprzedaży z mężczyzną wydającym mu pojazd. Oświadczenie woli i zamiar powoda był skierowany na zawarcie umowy z R. A. (1) – vide treść umowy – jednakże z tą osobą powód skutecznie umowy nie zawarł, a nawet nie mógł, bo ona nie legitymowała się prawem własności pojazdu.

Po drugie brak podstaw do zastosowania ewentualnie art. 169 polskiego k.c. – jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

Nabycie własności rzeczy ruchomej od nieuprawnionego na zasadzie art. 169 k.c. wymaga spełnienia określonych przesłanek. Niezbędne jest: dokonanie czynności prawnej, wydanie rzeczy, objęcie jej w posiadanie przez nabywcę, pozostawanie nabywcy w dobrej wierze. Wymaganie dokonania czynności prawnej pomiędzy osobą nieuprawnioną do rozporządzania rzeczą a nabywcą wynika z tego, że rzecz ma być "zbyta" przez nieuprawnionego. Chodzi zatem o dokonanie czynności prawnej zobowiązującej do przeniesienia własności rzeczy ruchomej. W konsekwencji oznacza to, że przepis ten nie znajduje zastosowania, jeżeli między wydającymi a obejmującym rzecz w posiadanie nie doszło do zawarcia umowy (por. wyr. SN z 15.11.2002 r., V CKN 1340/00, OSNC 2004, Nr 2, poz. 28, z glosą aprobującą W.J. K. , OSP 2003, Nr 11, poz. 143). Z okoliczności sprawy nie wynika, aby pomiędzy powodem a mężczyzną wydającym pojazd doszło do zawarcia jakiekolwiek umowy – szerzej czynności prawnej. Rozpatrywanie kolejnych przesłanek nabycia rzeczy od nieuprawnionego wobec braku czynności prawnej pomiędzy nieuprawnionym zbywcą a powodem było bezprzedmiotowe.

W tym stanie rzeczy skoro powód nie nabył własności pojazdu do daty zdarzenia – kradzieży pojazdu i nie wyrejestrował pojazdu oraz nie przeniósł prawa własności pojazdu na rzecz pozwanej, to zaistniały podstawy do odmowy wypłaty odszkodowania na podstawie § 11 ust. 2 OWU, § 45 ust. 1 OWU i § 45 ust. 3 OWU.

Powyższe argumenty były podstawą oddalenia powództwa, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

W punkcie II wyroku orzeczono w przedmiocie zwrotu kosztów procesu.

Powód D. Z. jako strona przegrywająca sprawę w całości powinien zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszt procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania z art. 98 k.p.c. Na koszty procesu pozwanej składały się wynagrodzenie pełnomocnika z osobie adwokata w wysokości 3.600 zł na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł oraz uiszczona i wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego w wysokości 1.000 zł. Razem poniesione przez pozwaną koszty procesu wyniosły kwotę 4.617 zł, o zwrocie której na podstawie art. 98 k.p.c. orzeczono w punkcie II wyroku.

W punkcie III wyroku orzeczono w przedmiocie nieuiszczonych kosztów sądowych na podstawie art. 113 ustęp 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 k.p.c. Nieuiszczone koszty sądowe powinien pokryć powód jako strona przegrywająca sprawę w całości. Na koszty sądowe w niniejszym postępowaniu na zasadzie art. 2 ustęp 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych składały się wydatki związane z wynagrodzeniem biegłego sądowego i tłumacza przysięgłego języka niemieckiego – art. 5 ustęp 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Odpowiednio biegłemu sądowemu z zakresu techniki samochodowej i prawa niemieckiego oraz tłumaczowi przysięgłemu języka niemieckiego przyznano następujące wynagrodzenia:

- karta 134 – 671 zł 37 gr,

- karta 170 – 406 zł 85 gr,

- karta 275 – 191 zł 82 gr,

- karta 295 – 84 zł 87 gr,

- karta 340 – 665 zł 82 gr,

- karta 406 – 382 zł 92 gr,

- karta 441 – 1.968 zł 21 gr,

------ razem kwota 4.371 zł 86 gr. Po uwzględnieniu zaliczki uiszczonej przez pozwaną w wysokości 1.000 zł na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego Skarb Państwa – Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie pokrył tymczasowo kwotę 3.371 zł 86 gr, którą stosownie do wyniku postepowania należało na podstawie art. 113 ustęp 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 k.p.c. pobrać od powoda D. Z. w orzeczeniu kończącym postepowanie, o czym orzeczono w punkcie III wyroku.

W powołaniu powyższej argumentacji orzeczono jak w sentencji wyroku.

S., dnia 16 grudnia 2020 r., Sędzia Sadu Rejonowego Tomasz Cegłowski

Sygn. akt III C 1460/17

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce terminowego sporządzania uzasadnień wyroków.

2.  Odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia wyroku doręczyć pełnomocnikowi powoda na adres kancelarii wskazany we wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku.

3.  Akta przedłożyć z pismem, apelacją lub za 30 dni.

S., dnia 16 grudnia 2020 r., Sędzia Sadu Rejonowego Tomasz Cegłowski