Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 29 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Górski (sprawozdawca)

Sędziowie: SSO Anna Budzyńska

SSO Piotr Sałamaj

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2015 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku T. R. i T. T.

z udziałem Gminy P. i T. von B.-G.

o zasiedzenie

wskutek skargi uczestniczki T. von B.-G. na postanowienie referendarza sądowego z dnia 21 września 2015 roku w przedmiocie wynagrodzenia biegłego;

postanawia:

oddalić skargę.

Sygnatura akt VIII Ga 150/14

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 29.10.2015 w przedmiocie wynagrodzenia biegłego

Postanowieniem z dnia 20 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji P. I. celem przygotowania ostatecznej dokumentacji podziału nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) położonej w T. obręb ewidencyjny (...) (opisanej w księdze wieczystej nr (...)) zgodnie ze wstępnym projektem zawartym w opinii biegłej K. P. z dnia 9 listopada 2012 r., stanowiącym załącznik nr 1, umożliwiającej rozgraniczenie części tej nieruchomości posiadanej zgodnie z wymienionym wyżej projektem przez wnioskodawczynię T. R. z pozostałą częścią tej samej nieruchomości oraz z nieruchomością stanowiącą działkę nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...); a zwłaszcza przedstawienia projektu podziału, obejmującego w opisanym zakresie również rozgraniczenie, na mapach podlegających przyjęciu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz w sposób umożliwiających wpisanie zmian do ksiąg wieczystych.

W związku z wydaniem opinii w wyżej wskazanym zakresie biegły sądowy P. I. wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 5.065,72 zł brutto (4.118,47 zł netto plus VAT). Powyższa kwota obejmuje: wynagrodzenie biegłego za wykonaną pracę, na które składa się:

- wynagrodzenie ryczałtowe za czynności wskazane w punktach 1.1, 1.2 (4 nieruchomości), 2.1, 2.2 (4 działki), 3.1, 3.2 (7 punktów), 4.1, 4.2 (osiem punktów), 6.3, 6.4, 7.3 i 7.4 załącznika nr 3 „Taryfa zryczałtowana za typowe czynności techniczne biegłych z zakresu geodezji i kartografii” do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 518),

- wynagrodzenie ustalane według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy za opracowanie i napisanie opinii oraz jej reprodukcję w wymiarze 8 godzin, przy przyjęciu za stawkę godzinową netto 1,5% kwoty 1.766,46 zł (kwoty bazowej), jak również poniesiony przez biegłego wydatek w postaci kosztów podróży w kwocie 551,63 zł netto (600 km x 0,8358 zł/km) samochodem H. (poj. silnika 2.000 cm3) - powstały w związku z przejazdami na trasie M. - P. (starostwo powiatowe) - M. w dniu 23 marca 2015 r. (2 x 100 km) oraz M. - T. (nieruchomość będąca przedmiotem oględzin) - M. w dniach 3 kwietnia i 2 czerwca 2015 r. (4 x 115 km).

Postanowieniem z dnia 21 września 2015 r. referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Szczecinie przyznał biegłemu sądowemu P. I. kwotę 5.065,72 zł tytułem wynagrodzenia za sporządzenie opinii pisemnej z dnia 10 sierpnia 2015 r.

W ocenie referendarza sądowego biegły P. I. ustalił wynagrodzenie stosownie do stawek wskazanych w załączniku nr 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 518), natomiast w zakresie czynności w postaci samego sporządzenia opinii oraz jej kopii (8 godzin) przyjął stawkę godzinową nieprzekraczającą maksymalnej wysokości ustalonej według zasad przyjętych w art. 89 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z § 2 wyżej wskazanego rozporządzenia.

Zdaniem referendarza sądowego racjonalne było skorzystanie przez biegłego z samochodu. Nie budziła wątpliwości referendarza sądowego wskazana w ewidencji przebiegu pojazdu liczba przejechanych kilometrów - 660 km. W związku z tym koszt przejazdu samochodem, ustalony z wykorzystaniem wskaźnika ujętego § 2 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy, wyniósł 551,63 zł netto.

Wynagrodzenie należne biegłemu należało powiększyć o stawkę podatku od towarów i usług.

Pismem z dnia 5 października 2015 r. uczestniczka T. von B.-G. zaskarżyła powyższe postanowienie w całości. W uzasadnieniu wskazała, że biegłemu sądowemu P. I. nie należy się wynagrodzenie za sporządzoną na zlecenie sądu opinię uzupełniającą, za niezasadne uznała również wskazane przez biegłego koszty przejazdu samochodem.

W ocenie skarżącej biegły sądowy przekroczył zakres zlecenia wskazany w postanowieniu Sądu Okręgowego z dnia 20 października 2014 r., gdyż miał sporządzić opinię na podstawie opinii sporządzonej przez biegłą K. P. oraz dokumentacji archiwalnej, a nie było jego obowiązkiem dokonywanie oględzin i wykonywanie prac rozgraniczeniowych na działkach gruntu, których dotyczy niniejsze postępowanie.

Skarżąca zarzuciła biegłemu, że nie wykonał prawidłowo zleconej pracy, gdyż sporządzona przez niego mapa geodezyjna nie odnosi się do wszystkich danych technicznych, nie zawiera odniesień do zabudowy terenu, a biegły geodeta nie wyeliminował błędów znajdujących się w opinii geodezyjnej biegłej K. P.. W jej ocenie sporządzona opinia jest niezgodna z rzeczywistym stanem faktycznym

Skarżąca zakwestionowała również zasadność wydania postanowienia o dopuszczeniu dowodu z uzupełniającej opinii biegłego sądowego P. I.. Stwierdziła, że stanowi to próbę stworzenia nowego stanu prawnego, poprzez włączenie dokumentów sporządzonych przez biegłych powołanych w niniejszej sprawie do zasobu geodezyjnego i kartograficznego Gminy P.. Oceniła to jako działanie godzące w jej interesy jako właściciela nieruchomości, której dotyczy niniejszej postępowanie.

Stwierdziła, że wynagrodzenie zostało przyznane przedwcześnie, gdyż Sąd nie miał możliwości zapoznać się z jej zarzutami do opinii oraz nie rozpoznał apelacji wniesionej przez skarżącą.

Skarżąca wyraziła ogólne niezadowolenie z procedowania Sądu odwoławczego oraz Sądu orzekającego w I instancji w niniejszej sprawie.

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 15 października 2015 r. zatytułowanym „uzupełniam skargę”, skarżąca zmodyfikowała swoje stanowisko wskazując, że koszt sporządzenia opinii nie powinien przekroczyć kwoty 1.894,77 zł.

W jej ocenie skoro referendarz sądowy w uzasadnieniu orzeczenia stwierdził, że zostały przeprowadzone oględziny, to nie mogą być zastosowane stawki wynagrodzenia ryczałtowego z załącznika nr 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym wymienione w pozycjach 4.1, 4.2, 6.3, 6.4, 7.3, 7.4. Za nienależne uznała wynagrodzenie wymienione w punktach 2.1 i 2.2 załącznika nr 3 rozporządzenia, ponieważ czynności te wykonywane są przez organy prowadzące ewidencję gruntów i budynków. Stwierdziła, że opis czynności wymienionej w punkcie 4.2 dotyczy ustalenia granic na podstawie danych geodezyjnych, co nie miało w niniejszej sprawie miejsca. Z uwagi na brak danych geodezyjnych, zostało wszczęte postępowanie administracyjne o rozgraniczenie wspólnej granicy pomiędzy działkami nr (...), które nie zostało przez biegłego uwzględnione w opinii. Wskazała, że punkty 6.3, 6.4 dotyczą opracowania i wyznaczenia w terenie projektu podziału, co nie było wykonane, a punkty 7.3 i 7.4 są konsekwencją tej sytuacji. W wyniku oględzin powinna zostać sporządzona mapa, za której wynagrodzenie określone jest w punkcie 5.1 załącznika do rozporządzenia.

Zdaniem skarżącej maksymalne wynagrodzenie za czynności biegłego powinno wynosić z punktu 1 - 54,41 zł (pierwsza nieruchomość), z punktu 1.2 (trzy następne nieruchomości) - 78,46 zł, z punktu 3.1 (do punktu 4) - 82,49 zł, z punktu 3.2 (następne trzy punkty) - 50.92 zł, z punktu 5.1 (opracowanie mapy) - 915,03 zł, za sporządzenie opinii - 211,98 zł oraz tytułem kosztów podróży - 501,48 zł.

Wskazała również, że nikt nie był informowany, iż biegły sądowy jest płatnikiem podatku od towarów i usług, a geodeta ma siedzibę w M., co spowodowało zwiększenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się nieuzasadnione.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że o ile początkowo T. von B.-G. skarżyła postanowienie referendarza sądowego w całości, w ogóle kwestionując zasadność przyznania biegłemu sądowemu P. I., za wykonaną pracę, to następnie zmodyfikowała swoje żądanie uznając za uzasadnione wynagrodzenie biegłego sądowego w kwocie nie wyższej niż 1.894,77 zł. Z powyższego wynika, że ostatecznie zaskarżyła postanowienie referendarza sądowego o przyznaniu wynagrodzenia biegłemu w wysokości przekraczającej kwotę 1.894,77 zł.

Zgodnie z art. 288 k.p.c. oraz art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, biegły może żądać wynagrodzenia za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych wydatków niezbędnych dla wydania opinii. Wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracę ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków, o których mowa w ust. 1 - na podstawie złożonego rachunku (art. 98 ust. 2). Wynagrodzenie biegłych oblicza się według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy albo według taryfy zryczałtowanej określonej dla poszczególnych kategorii biegłych ze względu na dziedzinę, w której są oni specjalistami. Podstawę obliczenia stawki wynagrodzenia za godzinę pracy i taryfy zryczałtowanej stanowi ułamek kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość określa ustawa budżetowa (art. 98 ust. 3). Szczegółowy sposób określania wysokości wynagrodzenia biegłego reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz.U.2013.518) wskazując, że podstawą ustalania wynagrodzenia, a taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie, jest stawka za godzinę pracy. Do obliczenia stawki przyjmuje się zasadniczo odpowiedni wskaźnik procentowy odniesiony do kwoty bazowej określonej w § 2 rozporządzenia.

Wynagrodzenie biegłych z zakresu geodezji i kartografii za wykonaną pracę można określić również według taryfy stanowiącej załącznik nr 3 do rozporządzenia (§ 7 ust. 3 ww. rozporządzenia).

Biegły sądowy P. I. zaproponował w niniejszej sprawie wynagrodzenie oparte o stawki wskazane w taryfie stanowiącej załącznik nr 3 do rozporządzenia, natomiast opracowanie i napisanie opinii wycenił według stawki określonej w § 2 rozporządzenia przy przyjęciu stawki 1,5%. Biegły w karcie pracy (k. 1097 akt) szczegółowo określił podjęte przez niego czynności oraz ilość jednostek i rodzaj jednostek, których dotyczyły podejmowane czynności. Biegły wskazał, że wykonał czynności określone w punktach 1.1 w stosunku do 1 nieruchomości, 1.2 w stosunku do dwóch nieruchomości, 2.1 w stosunku do jednej działki , 2.2 w stosunku do czterech działek, 3.1 ryczałtem, 3.2 dla siedmiu punktów, 4.1 dla jednego punktu ryczałtem, 4.2 dla 8 punktów, 7.5 dla jednego punktu, 6.3 dla jednego punktu, 6.4 dla jednej działki, 7.3 dla jednej działki oraz 7.4 dla jednej działki. Z pisemnej części opinii biegłego wynika, że wszystkie wskazane przez biegłego czynności zostały wykonane. Powyższe wynika również z analizy sporządzonej opinii oraz stanowiącej integralną część opinii mapy gruntów objętych wnioskiem o zasiedzenie z projektem rozgraniczenia części nieruchomości w posiadaniu wnioskodawczyni z pozostałą częścią działki nr (...) i działką nr (...) oraz z opracowanego przez biegłego wykazu zmian danych ewidencyjnych dotyczących działki o nr (...)_5. (...).991. Nie sposób zgodzić się przy tym ze stanowiskiem skarżącej wskazanym w piśmie złożonym na rozprawie w dniu 15 października 2015 r. (k. 1155), w której szczegółowo wymienia ona czynności, których nie wykonał albo nie mógł wykonać biegły. Gdyby biegły rzeczywiście nie wykonał wskazanych przez skarżącą czynności wymienionych w załączniku nr 3 rozporządzenia, to nie byłby w stanie sporządzić opinii, którą załączył do akt niniejszego postępowania. Nadto stwierdzenia te nie zostały w żaden sposób udowodnione. Podkreślenia wymaga również to, że skarżąca wyrwała z kontekstu fragment wywodu referendarza sądowego, sugerując, że referendarz sądowy ustalił, iż biegły geodeta dokonał jedynie oględzin nieruchomości, a w związku z tym nie należy się biegłemu wynagrodzenie za czynności określone w pozycjach 4.1, 4.2, 6.3, 6.4, 7.3, 7.4. załącznika nr 3 do rozporządzenia. Sformułowanie to (tj. „nieruchomość będąca przedmiotem oględzin” w wersie 9 na 2 stronie postanowienia) użyte zostało w nawiasie dla określenia jedynie punktu docelowego trasy, którą przebył biegły sądowy. Nie było to stwierdzenie określające zakres dokonanych przez niego czynności, zwłaszcza, że z uzasadnienia wynika, iż referendarz sądowy uznał, iż biegły wykonał wszystkie wymienione w karcie pracy czynności. Co do uznania za nienależne czynności dokonanych w punktach 2.1 i 2.2 załącznika nr 3 rozporządzenia, wskazać należy, że nie ma racji skarżąca, gdyż do sporządzenia opinii biegły sporządził wypis z rejestru gruntów. Skarżąca zdaje się mylić tą czynność, z czynnością uzyskania przez biegłego takiej dokumentacji bezpośrednio w Wydziale Geodezji Kartografii i Katastru Starostwa Powiatowego w P.. Jedynie na marginesie należy wskazać, że wszystkie czynności wymienione w załączniku nr 3 rozporządzenia wykonują pracownicy szeroko rozumianej „służby geodezyjnej”. Z tym, że odróżnić należy czynności wykonane przez biegłego sądowego wykonującego opinię na zlecenie Sądu w niniejszej sprawie, od czynności, które wykonują pracownicy urzędu.

Skarżąca w niniejszej sprawie zarzuca, że wykonanie czynności określonej w punkcie 4.2 załącznika nr 3 rozporządzenia nie miało miejsca. Tymczasem biegły dwukrotnie wyznaczał w niniejszej sprawie termin dokonywania prac geodezyjnych na spornych nieruchomościach i informował o nich skarżącą. Pomimo to skarżąca nie uczestniczyła w tych czynnościach, a przedstawione przez nią przyczyny nieobecności nie zostały w przypadku drugiego terminu uwzględnione przez biegłego. Nie sposób więc uznać, że biegły nie ustalił granic nieruchomości na podstawie punktów granicznych, skoro - co już zostało wskazane, znalazło odzwierciedlenie w treści sporządzonej opinii.

W niniejszej sprawi wbrew stwierdzeniom skarżącej biegły geodeta nie dokonywał pomiaru sytuacyjnego i opracowania jego wyników oraz sporządzenia mapy, gdyż projekt został opracowany przez biegłego na aktualnej kopii mapy zasadniczej.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko referendarza sądowego, który poddał kontroli sporządzoną przez biegłego opinię i zasadnie przyznał mu z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie ustalonej w zaskarżonym postanowieniu.

Trzeba przy tym podkreślić, że wybór biegłego należy do Sądu, który według swego uznania może powoływać w charakterze biegłych bądź to osoby wpisane na listę biegłych sądowych, bądź też inne osoby spoza tej listy, jeżeli mają one odpowiednie kwalifikacje zawodowo-specjalistyczne w danej dziedzinie, o którą w sprawie chodzi. Skoro biegły P. I. posiada potwierdzoną urzędowo wiedzę i kwalifikacje zawodowe niezbędne do wydania opinii w rozpoznawanej sprawie, a zasady ustalania wynagrodzenia za sporządzenie opinii w tego typu sprawach są dokładnie określone w w/w przepisach, okoliczność, że Sąd mógł powołać innego biegłego, który nie musiałby dojeżdżać na miejsce oględzin z M., pozostaje bez wpływu na treść niniejszego rozstrzygnięcia, tym bardziej, że dopuszczając dowód z opinii biegłego Sąd nie jest w stanie z góry określić ilości, rodzaju i charakteru wszystkich czynności, koniecznych do sporządzenia opinii, a co za tym idzie, wysokości związanych z tym kosztów.

Co do kosztów dojazdu, to podkreślenia wymaga, że zarówno referendarz sądowy, jak i Sąd rozpatrujący niniejszą skargę zweryfikowali podaną przez biegłego sądowego liczbę przejechanych kilometrów, a wskazana przez biegłego kwota ustalona została zgodnie ze wskaźnikiem ujętym w § 2 pkt 1 lit b) rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega co do zasady odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Świadczenie usług to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie jest dostawą towarów. Pojęcie usługi ma więc szeroki zakres i obejmuje m.in. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Nie ma wątpliwości, że za taką opodatkowaną usługę należy uznać również świadczenie biegłego polegające na wydaniu opinii na zlecenie sądu. Obowiązek podwyższania o Vat wynagrodzenia biegłych sądowych obowiązanych do rozliczenia tego podatku wynika bowiem z art. 89 ust. 4 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: u.k.s.s.c.). Nie ma przy tym znaczenia fakt, że Sąd, czy też biegły nie poinformował uczestników postępowania o tym, że jest płatnikiem podatku od towarów i usług.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów wskazać należy, że biegły nie przekroczył zakresu zlecenia, określonego w postanowieniu z dnia 20 października 2014 r. Wbrew stwierdzeniom skarżącej obowiązek wykonania opinii nie ograniczał biegłego do jej sporządzania jedynie na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, ewentualnie dokumentów dostępnych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Dla prawidłowego wykonania opinii konieczne było wykonanie czynności bezpośrednio na terenie spornych nieruchomości.

Podkreślenia wymaga, że niniejsza sprawa dotyczyła zasiedzenia nieruchomości. Podstawą do działania biegłego sądowego w niniejszej sprawie nie były przepisy postępowania administracyjnego, tylko treść art. 278 k.p.c. Treść postanowienia dowodowego Sądu Okręgowego wyznaczyła w niniejszej sprawie zakres działania biegłego, a biegły był tym postanowieniem związany i jego obowiązkiem była realizacja tego postanowienia.

Nie ma znaczenia fakt, że postanowienie referendarza sądowego zostało wydane przed rozpoznaniem apelacji ani przed możliwością zapoznania się przez Sąd z zarzutami do opinii biegłego sądowego. Zgodnie z art. 89 ust. 2 u.k.s.c. wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonane prace ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydanej opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków niezbędnych do wydania opinii na podstawie złożonego rachunku. Zatem nie uzależnia się możności przyznania biegłemu wynagrodzenia od uznania sporządzonej przez niego opinii za prawidłową. Przyznanie biegłemu wynagrodzenia uzależnione jest od skorzystania z jego usług (vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11.09.2013 r., I ACz 1327/13).

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 398 ²³ § 1 i 2 k.p.c. orzeczono jak na wstępie.

- (...)- - (...)- - (...)