Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 6/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie III Wydziału Karnego z dnia 18 października 2021 roku wydany w sprawie III K 424/19.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Naruszenie przepisu postępowania, to jest art.7 k.p.k., w stopniu mającym wpływ na treść wyroku polegający na błędnej ocenie materiału dowodowego skutkującej ustaleniem stanu faktycznego, który doprowadził do uniewinnienia oskarżonego od czynu opisanego w punkcie II oskarżenia (apelacja Prokuratora Rejonowego S.-Ś. w S. - punkt III).

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wskazując na podstawy przyjęcia prezentowanej oceny, co do skuteczności zarzutu podniesionego w apelacji oskarżyciela publicznego (pkt III) koniecznym jest przypomnienie dotyczących tego zarzutu ustaleń faktycznych powziętych przez Sąd I Instancji, które następnie stały się podstawą kwestionowanego rozstrzygnięcia.

Sąd orzekający ustalił, iż M. D. w dniu 31 sierpnia 2016 roku wpłacił na swój rachunek kwotę 100.000 złotych, którą następnie przelał na rachunek T. G.. Kwotę tą oskarżony, posiadając pełnomocnictwo właścicielki rachunku (T. G.), tego samego dnia wypłacił w gotówce. Tak ustalając fakty Sąd Okręgowy przyjął, że „Kwota 100.000 złotych była wykorzystana do popełnienia przestępstwa oszustwa przez G. G.. Nie była to korzyść majątkowa uzyskana z przestępstwa oszustwa” (k-2.869-2.869v). Oceniając ustalone fakty Sąd I Instancji uznał, iż „kwota 100.000 złotych, o której mowa w punkcie II aktu oskarżenia nie jest korzyścią uzyskaną przez oskarżonego z przestępstwa opisanego w punkcie I. Korzyścią majątkową pochodzącą z przestępstwa oszustwa było prawo do własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego” (k-2.874), co ostatecznie doprowadziło do uniewinnienia oskarżonego od zarzutu popełnienia czynu opisanego w punkcie II oskarżenia przy jednoczesnym uznaniu, że „Pochodzenie kwoty 100.000 złotych na rachunku M. D. nie jest znane” (k-2.873v).

W ocenie Sądu odwoławczego nie sposób jest nie uznać, iż przedstawione (skrótowo) ustalenia faktyczne Sądu I Instancji, które doprowadziły do wydania kwestionowanego rozstrzygnięcia są ustaleniami prawidłowymi, ustaleniami poczynionymi na podstawie właściwie ocenionych i wskazanych dowodów. W całości zgodzić należy się z wnioskami sprowadzającymi się do stwierdzenia, że kwota 100.000 złotych nie jest korzyścią pochodzącą z przestępstwa zarzucanego oskarżonemu opisanego w punkcie I oskarżenia. Powyższe jednak nie wykazuje, by uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia czynu kwalifikowanego na podstawie art.299§1 i §5 k.k. mogło zostać zaakceptowane.

Nie jest wątpliwe, iż oskarżyciel publiczny określając zarzut opisany w punkcie II oskarżenia kwotę 100.000 złotych powiązał z czynem opisanym w punkcie I oskarżenia i gdyby oceniane rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego odnosić wyłącznie do treści tego zarzutu to brak byłoby podstaw do jego zakwestionowania. Tak jednak nie jest. Sąd orzekający skupił się w swym rozumowaniu na literalnej treści zarzutu zapominając o tym, że sąd nie jest związany treścią zarzutu ani przyjętą przez oskarżyciela kwalifikacją prawną, nie uwzględnił tego, że „Zarówno opis czynu zawarty w akcie oskarżenia, jak i jego kwalifikacja prawna nie są wiążące dla sądu orzekającego, taką cechę ma natomiast zdarzenie w znaczeniu historycznym. W zakresie zatem dopuszczalnych (mieszczących się w granicach skargi) uprawnień sądu dotyczących modyfikacji zarzutu i kwalifikacji prawnej mieszczą się zmiany dotyczące ustalenia odmiennego czasu i miejsca popełnienia czynu będącego przedmiotem rozpoznania, ustalenia odmiennego co do stanów faktycznych dotyczących zarówno strony przedmiotowej, jak i podmiotowej, ustalenia odmiennego co do sposobu zachowania się i sposobu działania poszczególnych sprawców, odmiennego ustalenia skutku i powiązania go z zachowaniem oskarżonego, czy odmiennej kwalifikacji prawnej.”(wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 maja 2018 roku). Sąd Okręgowy w swym rozumowaniu nie uwzględnił również i tego, że „Granice oskarżenia są zachowane wtedy, gdy w miejsce czynu (bądź czynów) zarzuconego, w ramach tego samego zdarzenia faktycznego (historycznego) można przypisać oskarżonemu czyn ze zmienionym opisem, czy nawet oceną prawną, ale mieszczący się w tym samym zespole zachowań człowieka, które stały się podstawą poddania w akcie oskarżenia przejawów jego działalności wartościowaniu z punktu widzenia przepisów prawa karnego materialnego.”(wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 lutego 2016 roku).

Przywołanie powyższego, w ocenie Sądu odwoławczego, było koniecznym albowiem, jak się wydaje, Sąd Okręgowy orzekając w omawianym zakresie wskazanych okoliczności nie uwzględnił do czego jest przecież zobligowany (art.4 k.p.k.). W ocenie Sądu odwoławczego istnieją podstawy do zajęcia stanowiska, że gdyby to, co przedstawiono uprzednio nie umknęło uwadze to rozstrzygnięcie mogłoby, jeśli nie byłoby, inne. Tymczasem w trakcie rozpoznania niniejszej sprawy skupiono się na treści zarzutu z całą pewnością nieprawidłowo określonego przez oskarżyciela publicznego, który przecież jeszcze przed wniesieniem aktu oskarżenia dysponował dowodami pozwalającymi na prawidłowe jego sformułowanie. Zdaniem Sądu II Instancji tak oskarżyciel publiczny jak i Sąd orzekający nie uwzględnili tego, że odpowiedzialności na podstawie art.299 k.k. podlega sprawca, który swym zachowaniem realizuje znamiona czynu opisanego w tym przepisie w odniesieniu do pieniędzy będących korzyścią związaną z popełnieniem czynu zabronionego. Istotnym przy tym jest to, że „nie jest konieczne, by popełnienie czynu zabronionego, stanowiącego źródło wartości majątkowych mających charakter „brudnych pieniędzy”, było stwierdzone rozstrzygnięciem jakiegokolwiek organu, a w ustaleniu realizacji znamion przestępstwa z art.299§1 k.k., w tym znamienia pochodzenia ww. wartości majątkowych, sąd zachowuje samodzielność jurysdykcyjną w granicach wyznaczonych treścią art.7 i 8 k.p.k.” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2021 roku).

W kontekście powyższego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, już dowody dotychczas zebrane w sprawie, bez poszukiwania innych, nasuwają wątpliwości zasadniczego rodzaju, co do prawidłowości omawianego rozstrzygnięcia Sądu orzekającego. Zwrócić trzeba uwagę, odnosząc się w tym miejscu wyłącznie do tego, co przez Sąd I Instancji zostało ustalone, że przecież pochodzenie kwoty 100.000 złotych na rachunku M. D. nie zostało ustalone. Nie oznacza to, co oczywiste, że ta okoliczność przesądza o przestępnym pochodzeniu tej kwoty jednakże przepływ tej sumy został częściowo udokumentowany, udokumentowane zostało to, co z tą kwotą stało się, w jakim to nastąpiło czasie, a nadto z dowodów zebranych w sprawie wynikają osobiste powiązania M. D. z oskarżonym oraz powiązania oskarżonego z podmiotem udzielającym M. D. pożyczki zabezpieczonej lokalem określonym w zarzucie przedstawionym w punkcie I oskarżenia. Powiązanie tych faktów z datami ich zaistnienia było konieczne, czego zabrakło, oraz, jak się wydaje, koniecznym było uzyskanie innych dowodów stwierdzających materialną sytuację M. D. (przykładowo: zatrudnienie, rozliczenia PIT, składki na ubezpieczenie zdrowotne i to kto je uiszczał). W tym zakresie koniecznym byłoby stwierdzenie sytuacji materialnej oskarżonego ponieważ uwzględniając dotychczas ustalone fakty (wypłata 100.000 złotych przez oskarżonego z rachunku T. G.) istnieją podstawy do przyjęcia założenia, że kwotę 100.000 złotych M. D. otrzymał od oskarżonego. To wszystko ocenione przez pryzmat, między innymi, zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego (art.7 k.p.k.) pozwoliłoby na dokonanie właściwych ustaleń faktycznych i jednoczesnego respektowania zasady wyrażonej w art.4 k.p.k.

Stanowisko Sądu odwoławczego, co do omawianego zarzutu nie byłoby pełne gdyby nie przypomnieć o roli oskarżyciela publicznego w trakcie prowadzonego postępowania sądowego. Rola ta nie może być bierną, oskarżyciel publiczny winien być aktywny, reagować na sytuację procesową, a ta jego postawa nie może ograniczać się do kontestowania ocen sądu w sytuacji, gdy nie odzwierciedlają one jego zapatrywań.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie II i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznanie za zasadny omówionego powyżej zarzutu z przedstawionych przyczyn.

Lp.

Zarzut

2

Naruszenie przepisu postępowania, między innymi art.7 k.p.k., w stopniu mającym wpływ na treść orzeczenia polegający na niewłaściwej ocenie dowodów skutkującej przyjęciem, że działania oskarżonego wyczerpały znamion czynu opisanego w art.286§1 k.k. (apelacja obrońcy oskarżonego - punkt 1).

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obrońca oskarżonego w omawianym zarzucie zakwestionował zajęte, na podstawie ustalonych faktów, przez Sąd Okręgowy stanowisko polegające na tym, że działanie oskarżonego wypełniło znamiona czynu określonego w art.286§1 k.k.

Odnosząc się do stanowiska apelanta wzięto, między innymi, pod uwagę to, że dla zasadności przypisania określonej osobie odpowiedzialności na podstawie art.286§1 k.k. koniecznym jest wykazanie takich działań tej osoby, które skutkują niekorzystnym rozporządzeniem mieniem, którym jest takie rozporządzenie, które jest niekorzystne z punktu widzenia osoby pokrzywdzonej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2020 roku). Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż przy uwzględnieniu opisu czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I skarżonego orzeczenia uprawnionym jest wniosek, iż w ocenie Sądu orzekającego rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonych było niekorzystnym również z tego względu, że otrzymali oni od oskarżonego łącznie 40.000 złotych (20.000 złotych + 4x po 5.000 złotych). Wskazany opis czynu zdaje się sugerować, że wysokość świadczenia ekwiwalentnego zakresowo odnosić trzeba do znamienia niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Tymczasem z ustaleń i ocen Sądu I Instancji wynika, że w jego ocenie świadczenie oskarżonego w łącznej kwocie 40.000 złotych w połączeniu z wysokością zadłużenia pokrzywdzonych w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. nie było świadczeniem nie ekwiwalentnym (k-2.873). Ma to dla odpowiedzialności oskarżonego istotne znaczenie albowiem w sytuacji gdyby rzeczywiście uznać, że wzajemne świadczenie oskarżonego było ekwiwalentne to powstaje wątpliwość, co do ziszczenia się jednego ze znamion czynu określonego w art.286§1 k.k. Zwrócić w tym miejscu należy uwagę na to, że z opisu czynu przypisanego oskarżonemu (pkt I wyroku z dnia 18 października 2021 roku) wynika, że wysokość zadłużenia pokrzywdzonych w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. wiązać należy nie z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem lecz innym znamieniem przestępstwa oszustwa (wprowadzenie w błąd).

Przy uwzględnieniu powyższego, w ocenie Sądu odwoławczego, fundamentalne znaczenie dla odpowiedzialności oskarżonego ma ustalenie kwot jakie oskarżony przekazał pokrzywdzonym w zamian za udzielenie mu pełnomocnictw do dysponowania udziałami w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego. Jak wynika to z ustaleń Sądu I Instancji oraz treści kwestionowanego orzeczenia przyjęto w sprawie, że oskarżony wypłacił pokrzywdzonym łącznie 40.000 złotych. Takie ustalenie nie wydaje się być w dowodowym stanie sprawy przedmiotowej niewątpliwe. Uwadze Sądu Apelacyjnego nie umknęło to, że Sad Okręgowy motywując swe stanowisko wskazał dowody, które stały się podstawą omawianych ustaleń faktycznych, a nadto uwadze Sądu odwoławczego nie umknęło i to, że w trakcie rozpoznania sprawy Sąd orzekający dążył do niewątpliwego wyjaśnienia tej okoliczności. Tak postępując Sąd I Instancji nie dostrzegł jednak, iż do akt sprawy przedłożony został dokument dający podstawy do powzięcia wątpliwości w zakresie prawidłowości ustaleń faktycznych. W trakcie przesłuchania B. R. szczegółowo rozpytywano ją, co do potwierdzenia przyjęcia 20.000 złotych od oskarżonego okazywanymi jej dokumentami. Zabrakło jednak ustosunkowania się B. R. do dokumenty, z którego zdaje się wynikać, co innego niż by wynikało z jej twierdzeń (k-1.304). Z dokumentu tego wynikają fakty potwierdzane przez B. R. (pożyczka 500 złotych k-2.715v), a więc istnieją podstawy do wniosku, że i pozostała treść dokumentu (k-1.304) odpowiada rzeczywistości. Wniosek ten jest o tyle uprawniony, że przecież dokument ten sporządzony został pismem ręcznym przez, jak się wydaje, B. R. (w tym zakresie Sąd odwoławczy nie traci z pola widzenia charakteru i formy tego dokumentu). Skoro zatem B. R. swojej szkody (oszustwa na jej szkodę) dopatrywała się wyłącznie w tym, że otrzymała od oskarżonego nie 20.000 złotych lecz 5.000 złotych to w tym świetle odpowiedzialność oskarżonego kształtować może się inaczej. Pamiętać w tym miejscu należy o tym, że spośród pokrzywdzonych, za wyjątkiem G. U., to właśnie B. R., co wynika z jej i pozostałych pokrzywdzonych zeznań, jest osobą z której stanowiskiem liczą lub liczyli się pozostali pokrzywdzeni.

Zwrócić trzeba także uwagę i na to, co następuje. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Okręgowego wprowadzenie pokrzywdzonych w błąd polegać miało na zapewnieniu oskarżonego, że spłaci on zadłużenie pokrzywdzonych w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S.. Tymczasem z zeznań B. R. wynika, że, co najmniej ona, nie ustalała z oskarżonym terminu spłaty zadłużenia (k-2.714). Ma to istotne znaczenie dla odpowiedzialności oskarżonego ponieważ zamiar jego ustalać należy na moment podejmowania przestępnych działań. Skoro termin spłaty zadłużenia miał nie być ustalony, a zadłużenie to zostało ostatecznie spłacone (to stwierdzając Sąd Apelacyjny ma na uwadze przyjęte przez Sąd Okręgowy motywy takiego postąpienia k-2.872), to, co najmniej wątpliwe w tym świetle staje się ustalenie, że w momencie (dacie) podejmowania przez oskarżonego przypisanych mu przestępnych działań wprowadził on pokrzywdzonych w błąd, co do zamiaru spłaty zadłużenia pokrzywdzonych w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S.. Powyższe rozumowanie uprawdopodobniają inne okoliczności, pominięte przez Sąd I Instancji, wynikające z dokumentów zebranych w sprawie niniejszej (k-1.305-1.329). Wynika z nich, że oskarżony, co najmniej od czerwca 2017 roku (k-1.307), wykonywał czynności zmierzające do uregulowania zaległości pokrzywdzonych w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S.. I wreszcie nie sposób nie wskazać na zeznania pracownic Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. (A. O., J. N., D. W.), z których wynikają okoliczności, przynajmniej w części, potwierdzające tak treść dokumentów oraz wyjaśnienia oskarżonego twierdzącego, że utrudniano mu ustalenie wysokości zadłużenia pokrzywdzonych, co było konieczne do jego spłaty. Zaznaczyć przy tym należy, iż w tym miejscu nieuprawnionym jest wypowiadanie się, co do tego czy działania te były wyrazem rzeczywistych intencji oskarżonego czy też były to działania pozorowane, a to stwierdzenie Sądu odwoławczego przyjęte zostało przy uwzględnieniu ustaleń Sądu I Instancji dotyczących działań oskarżonego związanych z kwotą 100.000 złotych (k-2.873v-2.874).

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (wniosek alternatywny).

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W ocenie Sądu odwoławczego z uwagi na podniesione uprzednio okoliczności stanowisko obrońcy oskarżonego ocenić należało, co do zasady, jako słuszne.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Granice rozpoznania środków odwoławczych.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Zważając na przyjętą ocenę skuteczności zarzutów omówionych w punkcie 3 uzasadnienia oraz uwzględniając znaczenie tej oceny dla rozstrzygnięć mających nastąpić po ponownym rozpoznaniu sprawy, w ocenie Sądu II Instancji, nie jest konieczne i byłoby na obecnym etapie rozpoznania sprawy bezprzedmiotowe pełne odnoszenie się do pozostałej części apelacji oskarżyciela publicznego i obrońcy oskarżonego. Zajmując takie stanowisko Sąd odwoławczy w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 4 października 2005 roku gdzie przyjęto, iż „Zgodnie z dyspozycją art.433§2 k.p.k. na sądzie odwoławczym ciąży obowiązek rozważenia wszystkich zarzutów i wynikających z nich wniosków wskazanych w apelacji. Nakaz ten ma charakter bezwzględny i tylko quasi wyjątkiem jest tu zapis zawarty w art.436 k.p.k. pozwalający ograniczyć rozpoznanie zarzutów, jeżeli jest to wystarczające do wydania orzeczenia (dotyczy to na ogół sytuacji wskazanych w art. 439 k.p.k. lub innych skutkujących koniecznością uchylenia orzeczenia bez względu na zasadność pozostałych podniesionych zarzutów). Wyjątek ten sprowadza się zatem do sytuacji, bądź to zaistnienia bezwzględnej przesłanki odwoławczej, bądź tego stopnia skuteczności części postawionych zarzutów, że rozpoznawanie pozostałych, z uwagi na konieczność uchylenia wyroku, byłoby bezprzedmiotowe lub przedwczesne.”.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

W trakcie postępowania odwoławczego wywołanego wniesionymi przez strony środkami odwoławczymi stwierdzono zasadność zarzutów omówionych w punkcie 3 niniejszego uzasadnienia, co stało się podstawą uchylenia w całości skarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Podejmując taką decyzję Sąd odwoławczy miał świadomość tego, że stwierdzenie uchybień mających wpływ na treść wyroku, co wyraz swój znalazło w uznaniu za zasadne omówionych uprzednio zarzutów, nie jest wystarczające do uchylenia kwestionowanego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania albowiem, zgodnie z art.437§2 k.p.k., takie rozstrzygnięcie możliwe jest, bacząc na realia sprawy przedmiotowej, w sytuacji gdy konieczne jest przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Jest to o tyle istotne gdyż w aktualnym stanie prawnym występuje „przesunięcie punktu ciężkości w zakresie funkcji sądu odwoławczego polegające na tym, że prowadzanie postępowania dowodowego w procesie karnym przestało być obecnie wyłącznie domeną sądu a quo, a sąd ad quem nie jest już tylko organem, którego obowiązki ograniczają się do funkcji kontrolnej na gruncie obowiązującego stanu prawnego spełnia on także rolę sądu meriti, gdy tylko w postępowaniu odwoławczym ujawnia się potrzeba i możliwość uzupełniającego przeprowadzenia dowodów. Na sądzie odwoławczym spoczywają zatem de lege lata istotne obowiązki w zakresie prowadzenia postępowania dowodowego, a wydanie orzeczenia kasatoryjnego, u którego podstaw leżą względy związane z koniecznością prowadzenia dowodów zostały ograniczone tylko do zupełnie wyjątkowych sytuacji (art. 437§ 2 zd. drugie in fine k.p.k.)” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2021 roku). Respektując powyższe Sąd Apelacyjny rozważał, w zakresie odnoszącym się do zarzutu określonego w punkcie III apelacji oskarżyciela publicznego, czy zasadnym będzie uzupełniające przeprowadzenie dowodów, przykładowo podanych w punkcie 3.1 niniejszego uzasadnienia, co pozwoliło by następnie ocenić czy zarzut ten jest rzeczywiście zasadny czy też zasadne jest, mimo uprzednich niedostatków materiału dowodowego, rozstrzygnięcie Sądu I Instancji, którego zarzut ten dotyczy. Ostatecznie uznano, że takie postąpienie Sądu odwoławczego nie byłoby uprawnione albowiem byłoby ono nie uzupełniającym przeprowadzeniem dowodów, a w swej istocie przeprowadzeniem ich całości, a to już prowadzi do wniosku, iż koniecznym stało się uchylenie skarżonego rozstrzygnięcia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Decydujące przy tym było znaczenie mających być przeprowadzonymi dowodów i ewentualna konieczność poszukiwania innych, co w sprawie przedmiotowej wykluczone nie jest z tego chociażby powodu, że działania M. D. nie były objęte oskarżeniem rozpatrywanym w niniejszym postępowaniu. W ocenie Sądu II Instancji uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia czynu kwalifikowanego na podstawie art.299§1 i 5 k.k. było przedwczesne. Tak rzecz oceniając nie tracono z pola widzenia tego, że „Możliwość uchylenia wyroku uniewinniającego (…) i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania związana z regułą ne peius określoną w art.454§1 k.p.k. (art.437§2 zd. drugie k.p.k.) zachodzi dopiero wtedy, gdy sąd odwoławczy - w wyniku usunięcia stwierdzonych uchybień stanowiących jedną z podstaw odwoławczych określonych w art.438 pkt 1-3 k.p.k. (czyli np. po uzupełnieniu postępowania dowodowego, dokonaniu prawidłowej oceny dowodów, poczynieniu prawidłowych ustaleń faktycznych) - stwierdza, że zachodzą podstawy do wydania wyroku skazującego czemu stoi na przeszkodzie zakaz określony w art.454§1 k.p.k. Sama tylko możliwość wydania takiego wyroku w ponownym postępowaniu przed sądem pierwszej instancji jest niewystarczająca dla przyjęcia wystąpienia reguły ne peius określonej w art.454§1 k.p.k. Oznacza to, że sąd odwoławczy zobligowany jest albo uzupełnić postępowanie dowodowe, by upewnić się, że rozstrzygnięcie uniewinniające jest niezasadne, lub wyraźnie uargumentować, iż na podstawie zgromadzonego w sposób prawidłowy materiału dowodowego nie ma możliwości wydania wyroku uniewinniającego.” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2022 roku). Powyższe nie przeciwstawia się motywowanemu rozstrzygnięciu albowiem uczynienie zadość w pełni akceptowanemu przytoczonemu stanowisku Sądu Najwyższego wymagało by uzupełnienia postępowania dowodowego, a w realiach przedmiotowej sprawy postępowanie dowodowe dotyczące czynu kwalifikowanego na podstawie art.299§1 i 5 k.k. nie byłoby uzupełniane lecz w postępowaniu odwoławczym prowadzone byłoby w całości. Jest tak dlatego, że Sąd Okręgowy prowadząc w tym zakresie postępowanie dowodowe skupił się na literalnej treści zarzutu określonego przez oskarżyciela publicznego nie uwzględniając tego, co wskazane zostało w punkcie 3.1 niniejszego uzasadnienia (art.4 k.p.k., granice skargi).

Innymi od powyższych są podstawy uchylenia rozstrzygnięcia Sądu I Instancji z punktu I wyroku z dnia 18 października 2021 roku i przekazania także w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania. Przede wszystkim zwrócić trzeba uwagę na to, że określonej art.437§2 k.p.k. podstawy uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości) nie można rozumieć ściśle w znaczeniu liczbowym. Innymi słowy, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przeprowadzenie na nowo w całości przewodu nie jest równoznaczne z koniecznością przeprowadzenia na nowo wszystkich, w sensie ilościowym, dowodów. Przeciwne rozumienie treści §2 art.437 k.p.k. prowadziłoby do zupełnie nieracjonalnych konsekwencji, które zmuszałyby sądy odwoławcze, w sytuacji stwierdzenia konieczności wydania orzeczenia o charakterze kasatoryjnym, do wykazywania, iż koniecznym jest ponowne przeprowadzenie, przykładowo, dowodu z danych o karalności, a jeśli to wykazane by nie zostało to sądy te narażałyby się na zarzut obrazy art.437§2 k.p.k. W ocenie Sądu odwoławczego treść §2 art.437 k.p.k. odczytywać należy w ten sposób, że w sytuacji gdy wystąpią okoliczności uzasadniające konieczność przeprowadzenia na nowo w całości dowodów mających istotne znaczenie do prawidłowości rozstrzygnięcia to wówczas istnieją podstawy do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Taka sytuacja występuje w przedmiotowej sprawie. W punkcie 3.2 niniejszego uzasadnienia podano okoliczności wymagające wyjaśnienia, co możliwe jest wyłącznie poprzez powtórne przeprowadzenie wszystkich (całości) dowodów istotnych z punktu widzenia odpowiedzialności oskarżonego w zakresie czynu opisanego w punkcie I oskarżenia przy jednoczesnym uwzględnieniu wniosków

wynikających z przywołanych przez Sąd odwoławczy dowodów i dokumentów po ich uprzedniej weryfikacji (k-1.304). Przy uwzględnieniu powyższego koniecznym stało się uchylenie rozstrzygnięcia z punktu I wyroku z dnia 18 października 2021 roku i przekazanie również w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania, a tak rozstrzygając uwzględniono, iż „Nie sposób zawartego w treści przepisu art.437§2 k.p.k. zwrotu "przeprowadzenie na nowo przewodu w całości" rozumianego jako ogół czynności sądowych po wniesieniu aktu oskarżenia, w tym przede wszystkim związanych z postępowaniem dowodowym, interpretować dosłownie. Zawarty zatem w treści art.437§2 k.p.k. zwrot "przeprowadzenie na nowo przewodu w całości" należy interpretować w ten sposób, że obejmuje on konieczność przeprowadzenia na nowo i w całości przewodu sądowego w jego zasadniczej, istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy, części.” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 października 2018 roku).

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji winien mieć na uwadze to, co podniesiono powyżej jak również winien zapoznać się z argumentacją odwołujących się stron. W szczególności winno się mieć na uwadze to, że ocena dowodów nie może dotyczyć wybranych ich fragmentów i musi zostać dokonana kompleksowo pod kątem prawidłowych ustaleń faktycznych i określenia rzeczywistego zakresu odpowiedzialności karnej oskarżonego. W ocenie Sądu Apelacyjnego charakter stwierdzonych uchybień Sądu Okręgowego skutkujących uchyleniem zaskarżonego wyroku nie przeciwstawia się temu by w trakcie ponownego rozpoznania sprawy możliwym było w pełnym zakresie stosowanie art.442§2 k.p.k.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

SO del.do SA Przemysław Żmuda SSA Stanisław Kucharczyk SSA Maciej Żelazowski

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Rejonowy S. Ś. w S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie III Wydziału Karnego z dnia 18 października 2021 roku wydany w sprawie III K 424/19

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie III Wydziału Karnego z dnia 18 października 2021 roku wydany w sprawie III K 424/19

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana