Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w zakresie skutkującym zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa w całości.

Sąd Okręgowy – stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., uzasadnienie wyroku ograniczył do wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa (...) Bank (...) S.A. w K. domagała się od pozwanego D. B. zapłaty z tytułu umowy pożyczki. Żądanie to Sąd Rejonowy uwzględnił w całości, co słusznie zostało zakwestionowane w apelacji.

W każdej sprawie cywilnej przedmiotem rozpoznania jej przez sąd jest określone w pozwie roszczenie. Obejmuje ono treść oraz podstawę faktyczną żądania, a także dowody na poparcie przytoczonych okoliczności i te elementy są obligatoryjne dla powoda, jeśli chce uzyskać od sądu nadanie biegu sprawie i jej rozstrzygnięcie. Na powodzie, w myśl art. 6 KC, spoczywa ciężar dowodu w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia, jednak rozmiar tego ciężaru pozostaje zależny od stanowiska strony pozwanej, która może w sprawie wnieść, odpowiedź na pozew i która co do zasady nie może odmówić wdania się w spór co do istoty sprawy ( art. 221 KPC). O tym zatem, jaki zakres w danej sprawie przybierze postępowanie dowodowe, decyduje w pierwszej kolejności strona pozwana oraz sposób, w jaki przeciwstawi się ona dochodzonemu wobec niej roszczeniu powoda. W zależności od tak nakreślonej osi sporu, każdą ze stron obciąży w odpowiednim zakresie obowiązek wykazania okoliczności faktycznych, z których będzie zamierzała wyprowadzić korzystne dla siebie skutki prawne. Tylko te okoliczności – to jest fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie – będą mogły stać się przedmiotem dowodu w rozumieniu art. 227 KPC. Wskazać należy iż przedmiotem i oceną dowodów w procesie cywilnym rządzą reguły opisane w art. 227 i nast. kpc , z których cześć została naruszona przez Sąd pierwszej instancji, na co trafnie wskazał w apelacji skarżący. Powodowy bank opierał powództwo o przedstawione w procesie twierdzenia, takie jak udzielenie pozwanemu w drodze zawartej przez Internet umowy pożyczki z dnia 31 maja 2016r., która wobec braku spłat przez pozwanego została wypowiedziana skutkując wymagalnością zadłużenia. Stosownie do wymogu z art. 221 k.p.c. pozwany wdał się w spór i określił wprost okoliczności faktyczne, którym przeczył. Pozwany wyraźnie zakwestionował fakt zawarcia umowy, fakt otrzymania kapitału pożyczki, zanegował nadto prawidłowość i skuteczność wypowiedzenia, jak również podniósł, iż powodowy bank nie wykazał również wysokości dochodzonego roszczenia, sposobu wyliczenia odsetek. Pozwany negował przy tym moc dowodową składanych kserokopii dokumentów oraz wydruków wygenerowanych przez stronę powodową.

Zaprzeczone okoliczności wymagały zatem dowodów, stosownie do art. 227 k.p.c. a obowiązek ich przedstawienia obciążał stronę powodową, która z ich udowodnienia wywodziła korzystne dla siebie skutki prawne, co z kolei wynikało z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.

Pominął to zupełnie Sąd Rejonowy, uwzględniając powództwo bez odnoszenia się do zarzutów pozwanego, bez czynienia koniecznych ustaleń w tym zakresie (m. in. co do zawarcia umowy pożyczki na warunkach wskazywanych przez stronę powodową, wypłaty środków z tej pożyczki) i bez właściwej (wszechstronnej zgodnie z art. 233§1 kpc) oceny dowodów przedłożonych przez stronę powodową na ich odparcie. Jak wynika z uzasadnienia wyroku Sąd I instancji, Sąd ograniczył się do ustalenia, iż do pozwanego wysłano wezwanie do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy, oraz w oparciu o wyliczenia banku jakie było ogólnie zadłużenie z tytułu umowy i odsetek. W oparciu o powyższe Sąd powództwo uwzględnił, wskazując, iż pozwany nie podnosił zarzutów do meritum sprawy, z czym nie sposób się zgodzić.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało podzielić podniesione w apelacji zarzuty naruszenia art. 232 kpc w zw. z 6 kc i art. 233 § 1 kpc przy ocenie rozkładu ciężaru dowodu, a następnie przy ocenie dowodów przez Sąd pierwszej instancji.

Wskazuje Sąd Okręgowy, iż skoro kwestionowany był przede wszystkim fakt zawarcia umowy pożyczki i wypłaty kapitału pożyczki - to strona powodowa powinna udowodnić, iż do doszło do zawarcia umowy i przekazania środków pozwanemu. Nie stało się to jej udziałem jak słusznie zarzucił apelujący.

W niniejszej sprawie zastosowanie do zawartej umowy pożyczki mają przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy). Przez kredyt konsumencki zawierany na odległość rozumie się umowę o kredyt konsumencki zawieraną z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość (art. 5 pkt 13 ustawy). Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepis przewidują inną szczególną formę (art. 29 ust. 1). W przypadku umowy kredytu konsumenckiego zawartej na odległość, ustawodawca na kanwie art. 2 ust. 1 ustawy o prawach konsumenta przewidział, że może być ona zawarta z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość. Na tle przytoczonych regulacji uprawnionym było stwierdzenie, iż zawarcie umowy kredytu konsumenckiego nie wymaga zachowania formy pisemnej i co do zasady umowa taka może być zawarta również za pomocą środków porozumiewania się na odległość. W konsekwencji sam brak podpisu pozwanego pod umową pożyczki nie przesądzał, że między stronami nie doszło do zawarcia umowy pożyczki. Nie zmienia to jednak faktu iż zawarcie takiej umowy powodowy Bank obligowany był wykazać innymi środkami dowodowymi, czemu jednak nie podołał. Sam wyciąg z ksiąg banku nie był wystarczający.

Wyciąg z ksiąg bankowych, który zgodnie z art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe w postępowaniu cywilnym nie ma mocy dokumentu urzędowego, przewidzianej w art. 244 KPC, stanowi dokument prywatny w rozumieniu art. 245 KPC i podlega ocenie razem z wszystkimi innymi dowodami, w myśl reguł wynikających z art. 233 KPC. Zgodnie z art. 253 KPC, jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać. Zaprzeczenie prawdziwości dokumentu w postaci wyciągu z ksiąg banku w niniejszej sprawie przez pozwanego, stosownie do przytoczonego przepisu przeniosło ciężar dowodu prawdziwości tego dokumentu na stronę powodową. W ocenie Sądu Okręgowego powodowy bank jednak temu nie sprostał, nie przedstawił bowiem dowodów które oceniane kompleksowo, łącznie ze spornym wyciągiem z ksiąg banku potwierdzałyby udzielenie pożyczki pozwanemu, w tym na warunkach wskazanych przez powoda. Strona powodowa nie wykazała przede wszystkim by przekazała pozwanemu środki z udzielonej pożyczki. Nie stanowił takiego dowodu wydruk mający według strony powodowej wykazywać tą sporną okoliczność (k.77 akt) . Podkreślić też trzeba, że pozwany podważał przedłożone przez powódkę tak kserokopie dokumentów jak i niepodpisane i nieuwierzytelnione wydruki komputerowe, podważył przy tym jednoznacznie wydruk mający potwierdzać przekazanie mu kwoty 7000 zł, jako nie spełniający wymogów z art. 7 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe. Wskazać trzeba, iż dokumenty elektroniczne wygenerowane przez bank, stosownie do art. 7 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe w zw. z art. 21 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości nie wymagają podpisu w tradycyjnej formie i dowodzą okoliczności dokonania transakcji. Wydruk mający potwierdzić przekazanie pozwanemu kwoty kapitału pożyczki takowej formy nie posiadał, nie jest to wygenerowane z systemu bankowości elektronicznej potwierdzenie wykonania przelewu. Jest to wydruk sporządzony przez stronę powodową, nazwany przez nią samą "bez tytułu - załącznik". Omawiany wydruk, nie wiadomo w jakiej dacie w ogóle sporządzony (a czego wymaga art. 21 ustawy o rachunkowości) nie stanowił nawet dokumentu prywatnego o jakim mowa w art. 245 k.p.c.. z uwagi na brak wskazania osoby która go sporządziła i jej podpisu. W ocenie Sądu Okręgowego nie zachodziły żadne przeszkody (nie wskazał na takie powód), aby Bank, który zawierał umowę pożyczki i prowadził rachunek dla obsługi tej pożyczki złożył bankowe potwierdzenie transakcji - przekazania kapitału pożyczki pozwanemu.

Przy braku zatem innych dowodów, złożenie samego wskazanego wcześniej wydruku przez bank nie było wystarczające dla wykazania faktu przekazania kwoty pożyczki pozwanemu. Takim dodatkowym dowodem byłby na przykład wyciąg z rachunku bankowego prowadzonego przez powodowy Bank dla spłaty rat, a na który zgodnie z umową miały być przekazane środki z pożyczki (pkt. 1 i 2 umowy pożyczki złożonej do akt). Wyciąg z takiego rachunku obrazowałby jednocześnie historię pożyczki, a zatem nie tyko przekazanie pozwanemu środków, ale i realizację spłaty co do terminów i wysokości, co pozwoliłby na ocenę zasadności wypowiedzenia umowy, w tym i wymagalności zadłużenia tak co do zasady jak i wysokości. Takiego dowodu nie złożono. Okoliczność, iż do pozwanego wystosowano pismo z wypowiedzeniem umowy i wezwanie do zapłaty, nie mogły same potwierdzać ani zawarcia umowy ani tym bardziej przekazania kwoty pożyczki pozwanemu. Zauważyć przy tym trzeba, iż strona powodowa w tej sprawie przedkładała sporządzone przez siebie tabelki z wykazem wpłat czy sposobem liczenia odsetek, tym niemniej odnoszą się one również do innej pożyczki niż objęta pozwem (k. 64-65 akt). Poddaje to już w wątpliwość czy wezwanie do zapłaty poprzedzające wypowiedzenie umowy i je warunkujące (art. 75c ustawy prawo bankowe) dotyczyło umowy pożyczki z pozwu czy też innej, zważywszy, iż z samego wezwania zupełnie ogólnego w swej treści to nie wynika. Nie sposób więc jednoznacznie stwierdzić czy warunek wypowiedzenia umowy został spełniany, tym bardziej, iż negował to pozwany.

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy uznał, iż strona powodowa nie wykazała w sprawie już przede wszystkim zawarcia umowy pożyczki z pozwanym z jakiej wywodzi swoje roszczenie, w tym faktu przekazania kwoty kapitału pożyczki pozwanemu. Już więc ta okoliczność czyniła powództwo bezzasadnym, co z kolei sprawiało, że zbędnym było odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacji.

Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.

Konsekwencję tej zmiany musiało być obciążenie strony powodowej kosztami procesu na zasadzie art. 98 k.p.c. Zasądzona tym tytułem na rzecz pozwanego należność obejmowała koszt uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł) oraz wynagrodzenie jego pełnomocnika w wysokości stawki minimalnej (1800 zł) odpowiedniej dla wartości przedmiotu sporu, ustalonej na podstawie § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Jednocześnie zmianą przez uchylenie objęty został punkt III zaskarżonego wyroku, jako że wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym skutkujące przekazaniem sprawy przez e-Sąd do sądu właściwości ogólnej - nie generuje obowiązku uiszczenia – brakującej części opłaty od pozwu (art. 505 ³⁷ kpc w brzmieniu obowiązującym na datę orzekania przez Sąd Rejonowy).

O kosztach postępowania odwoławczego (pkt III sentencji) Sąd Okręgowy orzekł na podstawie z art. 98 k.p.c. Zasądzona od strony powodowej na rzecz pozwanego należność obejmowała poniesioną opłatę od apelacji (400 zł), powiększoną o wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej (900 zł), odpowiedniej dla wartości przedmiotu zaskarżenia, ustalonej na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.