Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Jarosław Jaroń

Sędzia SO Jolanta Bojko

Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. P.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 11 września 2013r.

sygn. akt VI C 1247/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I o tyle tylko, że w miejsce kwoty 33555,07 zł zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 32582,54 zł (trzydzieści dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt cztery grosze) i w miejsce kwoty 13568,52 zł, od której liczone są odsetki od 25 marca 2009r. wpisuje kwotę 13595,99 zł;

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 1200 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 września 2013r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu zasądził od strony pozwanej (...) SA we W. na rzecz powoda D. P. kwotę 33.555,07 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi co do kwot :

- 8.476,48 zł od dnia 7.10.2006 r. do dnia zapłaty,

- 120,06 zł od dnia 6.11.2006 r. do dnia zapłaty,

- 3.111 zł od dnia 14.05.2008 r. do dnia zapłaty,

- 13.568,52 zł od dnia 25.03.2009 r. do dnia zapłaty,

- 689,70 zł od dnia 23.01.2012 r. do dnia zapłaty,

- 1.297,33 zł od dnia 16.05.2009 r. do dnia zapłaty,

- 5.291,98 zł od dnia 24.01.2012 r. do dnia zapłaty, ( w punkcie I )

oraz w punkcie II zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.095 zł.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte o następujący stan faktyczny:

W dniu 20 sierpnia 2004r. powód D. P. uczestniczył w wypadku komunikacyjnym, w wyniku którego doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu, w tym złamania kręgosłupa kręgów (...) z przemieszczeniem (uszkodzenia rdzenia kręgosłupa). Sprawca wypadku ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. z siedzibą w W.. Prawomocnym wyrokiem z dnia 7 lipca 2011r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w sprawie I C 675/09 zasądził od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz powoda D. P. m.in. kwotę 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 lutego 2007 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek wypadku z dnia 20 sierpnia 2004r., kwotę 4.091 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 listopada 2008 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za zwiększone potrzeby powoda oraz rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 467, 47 zł miesięcznie począwszy od miesiąca grudnia 2006 roku płatną do 10 dnia każdego miesiąca. Sąd uznał, że powód nie przyczynił się do powstania szkody i, że (...) SA z siedzibą w W., jako ubezpieczyciel z tytułu OC sprawcy szkody, ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 20 sierpnia 2004r.

Po wypadku powód jest osobą niepełnosprawną o znacznym stopniu niepełnosprawności i porusza się na wózku inwalidzkim. Obecnie powód ma 26 lat. Zamieszkuje we W. wraz z konkubiną w wynajmowanym mieszkaniu, które nie jest przystosowane do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Powód studiuje dziennikarstwo w (...) Szkole Wyższej we W.. Po ukończeniu studiów powód chciałby wraz z konkubiną powrócić do swojego rodzinnego miasta S., gdzie zamierza zamieszkać na stałe.

Powód jest właścicielem mieszkania położonego w S. przy Pl. (...) na I piętrze kamienicy. Powód chciał dostosować ww. mieszkanie do potrzeb osoby niepełnosprawnej, aby móc w nim zamieszkać. W dniu 28.08.2108r. zawarł z Firmą Budowlaną (...) w Ś. umowę nr (...), której przedmiotem było przystosowanie jego mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej, a wykaz prac wyszczególniony był w kosztorysie ofertowym stanowiącym załącznik do ww. umowy. Wynagrodzenie za wykonanie całości tych prac określone zostało na kwotę 38.167,03 zł. W dniu 28.08.2108r. zawarł z Firmą Budowlaną (...) w Ś. umowę nr (...), której przedmiotem było przystosowanie jego mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej, a wykaz prac wyszczególniony był w kosztorysie ofertowym stanowiącym załącznik do ww. umowy. Wynagrodzenie za wykonanie całości tych prac określone zostało na kwotę 38167,03 zł. Umową z dnia 21.08.2008r. zmienioną aneksem nr (...) z dnia 12.11.2008r. Powiat (...) zobowiązał się dofinansować ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przystosowanie mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej do wysokości 80 % przewidywanej wartości tych prac tj. 38167,03 zł, nie więcej jednak niż do wysokości 30533,00 zł, przy czym powód oświadczył, że posiada środki własne na wykonanie prac będących przedmiotem umowy. Udział własny powoda w koszcie wykonania przedmiotu umowy określonego w umowie nr (...) wyniósł 7634 zł. W mieszkaniu położonym w S. przy Pl. (...) wykonano następujące prace: demontaż ścianki działowej do łazienki, demontaż wanny, umywalki, muszli klozetowej, demontaż okna, skucie posadzki w łazience i pomieszczeniu przy łazience, poszerzenie drzwi łazienkowych, wykucie otworu dla drzwi balkonowych, montaż ścianki działowej, montaż kratki ściekowej, ułożenie płytek ściennych w obrębie kratki ściekowej, ułożenie płytek podłogowych w łazience i pomieszczeniu przy łazience, montaż drzwi balkonowych z zadaszeniem i platformą betonową wraz z wzmocnieniem i zabezpieczeniem, malowanie łazienki i pomieszczenia przy łazience, montaż okna balkonowego, montaż zasłony prysznicowej, umywalki, muszli klozetowej, baterii prysznicowej umywalkowej, montaż dwóch uchwytów prostych, montaż siedziska prysznicowego, montaż wentylacji i wykonanie nowych podejść instalacji wodno kanalizacyjnej. Ponadto powód chciałby w ww. mieszkaniu zamontować windę. Powód poniósł koszt sporządzenia projektu urządzenia do pionowego transportu osób niepełnosprawnych w wysokości 3111 zł. Powód poniósł koszt zakupu materiałów do dostosowania mieszkania dla potrzeb osoby niepełnosprawnej w wysokości 8476,48 zł. Powód poniósł również koszt dostosowania instalacji elektrycznej do podłączenia windy, koszt zakupu materiałów budowlanych oraz podłączenia windy w wysokości 5961,99zł, który wraz z udziałem własnym w przystosowaniu mieszkania dla potrzeb osoby niepełnosprawnej wyniósł 13568,52 zł. Powód poniósł również koszt zakupu materiałów budowlanych w kwocie 120, 06 zł oraz dalszy koszt zakupu tych materiałów w wysokości 1297,33 zł. Koszt wymiany stelaży okiennych i kosztów dalszego przystosowania mieszkania dla potrzeb powoda wyniósł 5291,98 zł a koszt kolejnych materiałów budowlanych 689,70 zł. Łączny koszt wydatków poniesionych przez powoda z własnych środków finansowych, nie licząc dofinansowania z (...) otrzymanego od Powiatu (...), celem dostosowania mieszkania dla potrzeb osoby niepełnosprawnej wyniósł 33.555,07 zł.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy ustalił, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Sąd wskazał, iż zgodnie z normą art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. W sprawie strony nie pozostawały w sporze co do faktu, iż sprawca wypadku, w wyniku którego poszkodowany został powód, ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej. Art. 444 § 1 k.c. stanowi, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Z powyższego wynika, że osoba, która została niepełnosprawna na skutek wypadku ma prawo domagać się w ramach naprawienia szkody pokrycia wszystkich niezbędnych i celowych wydatków wynikających z tego zdarzenia. O uznaniu poszczególnych wydatków za spełniające te kryteria sąd decyduje w oparciu o stopień niepełnosprawności, jak również sytuację życiową poszkodowanego. Sąd uznał, że poniesione przez powoda koszty tytułem przystosowania mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej były niezbędne i niewątpliwie miały związek przyczynowo – skutkowy z wypadkiem. W ocenie Sądu rejonowego oczywistym jest fakt, że powód nie czyniłby ”inwestycji” w postaci zamontowania urządzenia do pionowego przewozu osób i przystawania w tym celu balkonu a także remontu łazienki polegającego na zamontowaniu urządzeń dla osób niepełnosprawnych gdyby poruszał się choćby o kulach. Skutkiem wypadku było przerwanie rdzenia kręgowego u powoda, co skutkowało znacznym jego stopniem niepełnosprawności stwierdzonym orzeczeniem lekarskim. Powód jest osobą młodą- obecnie ma 26 lat i porusza się wyłącznie przy pomocy wózka inwalidzkiego, dlatego dostosowanie mieszkania dla jego potrzeb było konieczne, aby powód mógł w przyszłości godnie funkcjonować.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy uznał, że koszty poniesione przez powoda tytułem dostosowania mieszkania dla potrzeb osoby niepełnosprawnej są szkodą w rozumieniu art. 444 § 1 kc a nadto, że koszty te nie przekraczają usprawiedliwionych, uzasadnionych i zwiększonych, wskutek wypadku z dnia 20 sierpnia 2004r., potrzeb powoda w zakresie warunków mieszkaniowych.

Od powyższego orzeczenia apelację wniósł pozwany zaskarżając wyrok w punkcie I ponad kwotę 23.389,49 zł.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części tj. kwocie 10.165,58 zł oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych.

Pozwany wskazał jako zarzuty apelacyjne :

1.  naruszenie prawa materialnego – art. 822 kc, 436 kc, 444 par. 1 kc przez uznanie, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty powodowi kwoty 9.072,99 zł tytułem prac wstępnych przed zamontowaniem windy zewnętrznej na budynku w S., gdzie powód nie mieszka od wypadku do dnia dzisiejszego;

2.  naruszenie przepisów postępowania – art. 328 § 2 kpc przez błędne określenie sumy roszczeń powoda, a w konsekwencji zasądzenia błędnej kwoty;

3.  naruszenie przepisów postępowania art. 217 § 3 oraz 231 kpc przez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność czy winda zewnętrzna jest jedynym rozwiązaniem technicznym komunikacji powoda do położonego na 1 piętrze mieszkania, a także porównania kosztu takiej instalacji do kosztu windy z montażem ( ok. 72 tys.zł) a także oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu przez zwrócenie się do (...) Centrum Pomocy (...) w W. o przedłożenie wszelkiej dokumentacji związanej z udzieleniem powodowi pomocy finansowej w celu likwidacji barier architektonicznych oraz modernizacji mieszkania w S.;

4.  naruszenie przepisów art. 233 § 1 kpc poprzez bezkrytyczną wiarę w zeznania powoda, iż jedyną przeszkodą w jego zamieszkaniu w S. jest brak windy zewnętrznej, że chce tam zamieszkać, mimo że od wypadku tj. od 2004 roku uczy się, studiuje i mieszka we W..

Sąd zważył co następuje :

Wbrew twierdzeniom apelującego, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 kpc) i dokonał właściwej oceny prawnej stanu faktycznego. W szczególności Sąd Rejonowy starannie i rzetelnie zebrał materiał dowodowy i w sposób logiczny i precyzyjny dokonał jego oceny, wskazując dowody którym dał wiarę i te, którym odmówił mocy dowodowej. Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji Sąd Okręgowy uznaje za własne.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy uwzględnił w całości powództwo, jednakże błędnie wskazał sumę uwzględnionych roszczeń. W tym zakresie ( jedynie wskutek błędnego zsumowania poszczególnych kwot ) apelacja pozwanego zasługiwała na częściowe uwzględnienie, bowiem pozwany słusznie wskazał, iż suma zasądzonych kwot winna wynieść 32.582,54 zł a nie jak przyjął Sąd Rejonowy w swoim orzeczeniu - 33.555,07 zł. W szczególności zasądzona kwota jednostkowa - 13.568,52 zł winna wynieść 13.595,99 zł ( jako suma 5.961,99 zł + 7.634 zł ). W tym zakresie Sąd zmienił zaskarżony wyrok.

Zarzut pozwanego dotyczący zasądzonych kosztów projektu windy i kosztu instalacji elektrycznej w łącznej kwocie 9.072,99 zł oraz zarzut „bezkrytycznej wiary w zeznania powoda, iż jedyną przeszkodą w jego zamieszkaniu w S. jest brak windy zewnętrznej” - nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że powód obecnie zamieszkuje we W. ponieważ podjął studia, co determinuje jego pobyt we W.. Nawet gdyby powód był osobą zdrową – w czasie studiów zapewne mieszkałby we W., a nie dojeżdżał ze S.. Wcześniejszy wyjazd do W. ( po wypadku ) spowodowany był tym, że jedynie we W. były szkoły przystosowane dla osoby niepełnosprawnej ( jeżdżącej na wózku inwalidzkim ), zaś w S. czy w W. nie było takiej możliwości. Powód regularnie odwiedzał swoją matkę w S., jednakże z uwagi na bardzo utrudniony dostęp do mieszkania i konieczność pomocy osób trzecich te wizyty były rzadsze.

Powód jest właścicielem mieszkania w S. o pow. ok. 100 m2 ( w którym mieszka obecnie mama powoda ), a które to obecnie dostosowuje do swoich potrzeb, bowiem chciałby zamieszkiwać w nim po zakończeniu studiów we W.. Twierdzenia powoda w tym zakresie są spójne z zeznaniami świadka P. P., parterki życiowej powoda, która również pochodzi ze S. i po zakończeniu studiów zamierza powrócić do swojego miejsca zamieszkania. Powód i jego narzeczona w S. posiadają grono swoich bliskich, rodzinę. Poza tym zasady doświadczenia życiowego wskazują, iż nie wszystkie osoby kończące studia we W. pozostają w tym mieście na stałe.

Powód w związku z dostosowaniem swojego mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej we własnym zakresie poniósł koszt zakupu materiałów budowlanych, przedpłaty na rzecz (...)z tytułu wykonania przyłącza oraz podłączenia windy dla osoby niepełnosprawnej, w kwocie 5.961,99 zł, poniósł także koszt sporządzenia projektu urządzenia do pionowego transportu osób niepełnosprawnych w wysokości 3111 zł.

Oczywistym jest, że gdyby mieszkanie w S. nie miałoby być docelowym miejscem zamieszkania powoda, bezcelowym byłoby wykonywanie przez niego takiego remontu, który sprowadza się do dostosowania mieszkania dla osoby niepełnosprawnej. Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, iż wspólnota mieszkaniowa nie wyrażała zgody na zamontowanie windy wewnątrz budynku ( na klatce schodowej ) zatem jedynym rozwiązaniem jest zamontowanie windy na zewnątrz budynku. Wszystkie czynności zostały przez powoda wykonane zgodnie z uzyskanym przez niego pozwoleniem na budowę z dnia 5.12.2007r. wydanym przez Starostę (...). Ponadto koszt dalszego montażu windy jest zagwarantowany poprzez wsparcie jakie powód pozyskał od burmistrza miasta S.. Z tego względu zasadnym było oddalenie wniosku dowodowego pozwanego z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność czy winda zewnętrzna jest jedynym technicznym rozwiązaniem komunikacji osoby na wózku inwalidzkim, bowiem jak wskazano wcześniej brak zgody wspólnoty mieszkaniowej na wykonanie windy wewnętrznej, oraz dokonane dotąd prace budowlane w oparciu o pozwolenie na budowę – czynią usprawiedliwione i jedyne rozwiązanie, z którego powód miał możliwość skorzystać.

Mając na uwadze powyższe rozważania zaskarżony wyrok w punkcie I należało zmienić (art. 386§ 1 k.p.c. ) w sposób wskazany w pkt I sentencji. Oddaleniu podlegała apelacja w pozostałym zakresie.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc. Koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika procesowego reprezentującego powoda ustalił – zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) na kwotę 1.200 zł (punkt III sentencji).