Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 607/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 16 czerwca 2023 r. sygn. akt II K 1695/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. obrońca oskarżonego wyrokowi zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na nieuzasadnionym przyjęciu, że oskarżony M. K. w dniu 1 października 2020 r. na terenie Aresztu Śledczego uderzył pokrzywdzonego S. K., czym spowodował u niego obrażenia w postaci przebicia błony bębenkowej ucha lewego, podczas gdy oskarżony nigdy nie uderzył pokrzywdzonego, a S. K. miał problemy ze słuchem z powodu uszkodzenia błony bębenkowej od dzieciństwa.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Mając na uwadze postawiony przez skarżącego zarzut błędu w ustaleniach przyjętych za podstawę orzeczenia w zakresie sprawstwa oskarżonego co do zarzucanego mu czynu, to przede wszystkim podkreślić należy, że ustalenia w tym przedmiocie winny być dokonywane na podstawie przeprowadzonych dowodów w sposób zgodny z przepisami prawa dowodowego (art. 92 kpk i art. 410 kpk), a następnie poddanych ocenie zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów (art. 7 kpk). Ostatnim etapem procedury budowy podstawy faktycznej orzeczenia jest dokonanie ustaleń faktycznych na podstawie przyjętych dowodów. Błąd w ustaleniach faktycznych co do sprawstwa ma miejsce wówczas, gdy na podstawie prawidłowo przeprowadzonych i prawidłowo ocenionych dowodów sąd błędnie ustalił fakty. Wówczas ten błąd ma wpływ na treść orzeczenia. Natomiast jeżeli dowód został nieprawidłowo przeprowadzony, to nie może stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Jeśli zaś dowód został nieprawidłowo oceniony, to następstwem błędnej oceny są błędne ustalenia faktyczne. W takim układzie procesowym uchybieniem pierwotnym, którego powinien dotyczyć zarzut, jest obraza przepisów postępowania, a jego następstwem są błędne ustalenia faktyczne. Druga płaszczyzna ustaleń faktycznych dotyczy przypisania przestępstwa. Ustalenia faktyczne są czynione pod kątem znamion strony przedmiotowej i podmiotowej przestępstwa, co znajduje swój wyraz w sentencji wyroku zawierającej opis przypisanego oskarżonemu czynu (art. 413 § 2 pkt 1). Błędne ustalenia faktyczne co do opisu czynu mają wpływ na kwalifikację prawną czynu. Mogą one polegać na braku ustalenia określonych faktów, co prowadzi do zdekompletowania znamion przestępstwa, albo na błędnym ustaleniu faktów, co powoduje niewypełnienie znamion zarzucanego przestępstwa lub wypełnienie znamion innego przepisu ustawy karnej. (por. D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 438).

W realiach niniejszej sprawy nie sposób zaś uznać, że Sąd Rejonowy przeprowadził dowody w sposób zgodny z przepisami prawa dowodowego, choć stały się one podstawą ustaleń faktycznych. Co więcej pogwałcenie przez Sąd Rejonowy podstawowych przepisów postępowania i wynikających z nich reguł naruszyło je w tak istotny sposób, że może mieć to wpływ na treść wyroku i w konsekwencji prowadzić do fikcyjności prawa oskarżonego do rzetelnego procesu, gwarantowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 ust. 3 lit. c Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz w art. 14 ust. 3 lit. d Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Sam fakt, że oskarżony korzysta ze swoich uprawnień i nie bierze aktywnego udziału w rozprawie przed sądem, w żadnej mierze nie zwalnia tegoż sądu od przeprowadzenia rzetelnego postępowania w jego sprawie, czego oskarżony ma prawo się spodziewać.

Oskarżony M. K. nie przyznał się do zarzucanego mu czynu „w całości” i oświadczył, że w ogóle nie wie o co chodzi (k. 58 – 59). Zauważyć przy tym należy, że wyjaśnienia te złożył w postępowaniu przygotowawczym, jeszcze przed przesłuchaniem w charakterze świadka pokrzywdzonego. Prokurator kierując do Sądu Rejonowego akt oskarżenia wskazał trzech świadków, których wnioskował o przesłuchanie na rozprawie, a także wnioskował o przeprowadzenie dowodu z dokumentów m. in. w postaci materiałów wewnętrznego postępowania AŚ w J., dokumentacji medycznej i opinii sądowo - lekarskiej. Sąd Rejonowy wyznaczając rozprawę zawiadomił o jej terminie oskarżonego oraz pokrzywdzonego, który także był jedynym bezpośrednim świadkiem zarzucanego oskarżonemu czynu. Jak należy wnioskować z treści protokołów, sąd na termin rozprawy wezwał wszystkich zawnioskowanych w akcie oskarżenia świadków, a pierwszą rozprawę odroczył z uwagi na brak dowodu wezwania pokrzywdzonego. Należy przy tym zwrócić uwagę, że choć na rozprawie był obecny oskarżony nie wyjaśniono kwestii wyznaczenia mu obrońcy z urzędu, który to wniosek M. K. złożył, a nie został on uwzględniony jak wynika z postanowienia sądu wyłącznie dlatego, że oskarżony „nie udzielił sądowi wszystkich niezbędnych informacji tj. „o stanie majątkowym” (k. 153), gdy w istocie przesłane przez oskarżonego oświadczenie w tym zakresie wraz ze stosownym zaświadczeniem (k. 155), choć nadane przez M. K. wcześniej, wpłynęło do sądu, po dacie wydania orzeczenia i w postępowaniu przed Sądem I instancji oskarżony występował bez obrońcy. Na kolejny termin rozprawy oskarżony nie stawił się, podobnie jak pokrzywdzony, który nie podjął wezwania w terminie a stawiło się jedynie dwóch funkcjonariuszy (...), którzy nie byli bezpośrednimi świadkami zdarzenia, co więcej pokrzywdzony początkowo nie poinformował ich o fakcie pobicia przez współosadzonego, a jak wynika z zeznań M. S. miał to zrobić dopiero w rozmowie z psychologiem. Jedynym zatem bezpośrednim świadkiem zdarzenia był pokrzywdzony, który podaje przebieg zdarzenia w sposób nie do końca spójny zarówno z dokumentacją zgromadzoną w jednostce penitencjarnej (gdyż oddziałowym, którzy przyszli do celi nie powiedział, żeby go zabrali, bo został pobity i nie słyszy na ucho k. 123), jak i z dokumentacją lekarską, z której nie wynika by doznał innych obrażeń, niż przebicie błony bębenkowej ucha lewego, choć miał być bity, kopany po żebrach i głowie oraz „bity pięściami po głowie całym ciele” (k. 123). Pomimo to Sąd Rejonowy na podstawie art. 391 § 1 kpk w zw. z art. 394 § 2 kpk przy braku sprzeciwu stron (nieobecnych przyp. SO) uznał za odczytane zeznania świadka, uzasadniając to tym, że „nie zachodzi konieczność bezpośredniego przesłuchania tego świadka przed sądem”. Jednocześnie Sąd I instancji nie wyjaśnił powodów nie odebrania wezwania przez pokrzywdzonego. Takie postępowanie Sądu narusza podstawowe przepisy postępowania karnego i wynikające z nich podstawowe reguły jak choćby zasada bezpośredniości.

Podkreślić bowiem należy, że niedopuszczalne jest odstępstwo od zasady bezpośredniości w sytuacji, gdy dowód ma istotne znaczenie dla ustalenia winy sprawcy lub dla wymiaru kary, a także gdy występują sprzeczności w depozycjach oskarżonego i świadków, zaś przeprowadzenie tego dowodu nie napotyka na niedające się usunąć przeszkody. (por. wyrok SN z 10.09.2020 r., IV KK 340/19, LEX nr 3158422). Sąd Odwoławczy nie dopatruje się przesłanek, na podstawie których Sąd I instancji uznał, że w sytuacji gdy oskarżony neguje swoje sprawstwo, że zeznania jednego bezpośredniego świadka – pokrzywdzonego, zawnioskowanego przez prokuratora w niniejszej sprawie do bezpośredniego przesłuchania nie mają zasadniczego znaczenia dla jej rozstrzygnięcia, a okoliczności na które zeznaje nie są doniosłe. Tym bardziej Sąd Okręgowy nie dopatruje się podstaw do odczytania zeznań świadka na podstawie art. 391 § 1 kpk, skoro Sąd meriti nie podjął nawet próby ustalenia, czy którakolwiek ze wskazanych w tym przepisie przesłanek zaistniała, ani nie wskazał w treści postanowienia, która z nich legła u podstaw wydania wskazanego orzeczenia. Podkreślić chociażby należy, że artykuł 391 § 1 k.p.k., jako przepis przewidujący wyjątki od zasady bezpośredniości, formułując samoistną przesłankę zezwalającą na odczytanie zeznań świadka, jaką jest np. jego przebywanie za granicą, nie precyzuje, jakiego rodzaju ma to być pobyt. Przeszkoda ta powinna być realna, dość trwale istniejąca, rzeczywiście uniemożliwiająca przybycie świadka i jego bezpośrednie przesłuchanie przed sądem. Przy spełnieniu tych przesłanek dopiero możliwe jest odczytanie zeznań świadka bez względu na ich wagę dla postępowania, nawet bez zgody stron. (por. chociażby postanowienie SN z 22.06.2022 r., I KK 148/22, LEX nr 3455041). W realiach niniejszej sprawy zaś bezpośrednie przesłuchanie świadka tym bardziej jest zasadne w sytuacji okoliczności ujawnionych przez jego brata, a uprawdopodobnionych treścią dołączonych przez skarżącego do apelacji, wiadomości tekstowych.

Jednocześnie na podstawie tak przeprowadzonego postępowania Sąd Rejonowy nie miał żadnych wątpliwości co do przypisania oskarżonemu zarówno sprawstwa, jak i winy co do zarzucanych mu czynu i orzeczenia względem niego bezwzględnej kary pozbawienia wolności.

Wniosek

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. oraz art. 437 § 1 i 2 k.p.k. obrońca wniósł, aby Sąd Odwoławczy, korzystając z uprawnień przewidzianych w art. 437 § 1 i 2 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok i orzekając odmiennie co do istoty sprawy - uniewinnił oskarżonego M. K.

ewentualnie, aby Sąd przyjął wobec oskarżonego kwalifikację z art. 157 § 2 i orzekł wobec oskarżonego karę grzywny w wymiarze pozostającym do uznania Sądu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z powodów, o których będzie mowa w dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku skarżącego, tym bardziej że są one na chwilę obecną przedwczesne.

Wnioski apelacji jako co najmniej przedwczesne nie mogły zostać uwzględnione.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Stosownie do art. 440 kpk jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, podlega ono niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów w sytuacji określonej w art. 437 § 2 kpk zdanie 2 kpk uchyleniu. W realiach niniejszej sprawy rażące uchybienia Sądu I instancji w zakresie prawa procesowego, na które wskazano wyżej prowadziły do naruszenia prawa oskarżonego do rzetelnego procesu gwarantowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 ust. 3 lit. c Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz w art. 14 ust. 3 lit. d Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Okoliczności te wymagają tym samym przeprowadzenia na nowo przewodu w całości z poszanowaniem praw oskarżonego i reguł postępowania karnego.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy przeprowadzi postępowanie dowodowe stosownie do przepisów postępowania karnego, w tym z poszanowaniem zasad przeprowadzania dowodów na rozprawie przede wszystkim z zeznań świadków i reguł, które pozwalają na możliwość odstąpienia od ich bezpośredniego przesłuchania. W pierwszej kolejności ustali miejsce aktualnego pobytu pokrzywdzonego, i o ile rzeczywiście nie zajdą przesłanki z art. 391 §1 kpk przesłucha go bezpośrednio na rozprawie. Przesłucha także w charakterze świadka brata pokrzywdzonego P. K. i w sytuacji, gdy potwierdzi on podawane w wiadomościach tekstowych informacje, rozważy potrzebę uzyskania dokumentacji leczenia S. K. i potrzebę dopuszczenia opinii uzupełniającej co do faktycznie doznanych przez niego obrażeń. W zależności od treści zeznań pokrzywdzonego rozważy także potrzebę przesłuchania psychologa, któremu świadek miał przedstawić przebieg zdarzenia. Dopiero tak zgromadzony materiał dowodowy podda swobodnej ocenie zgodnie z art. 7 k.p.k. przestrzegając przy tym reguł prawidłowego wnioskowania. Przepis ten bowiem stanowi ustawowe oparcie dla swobodnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w toku procesu. Prawidłowo bowiem zgromadzony i ujawniony materiał dowodowy, poddany prawidłowej ocenie będzie mógł stanowić podstawę ustaleń fatycznych, w przedmiocie winy, bądź niewinności oskarżonego co do zarzucanego mu czynu.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego M. K. adw. A. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 16 czerwca 2023 r. sygn. akt II K 1695/21 w całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana