Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2019 roku.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Przemysław Chrzanowski

Protokolant protokolant sądowy Patrycja Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania A. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) W.

o jednorazowe odszkodowanie

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. z dnia 13 listopada 2018 roku (...)w ten sposób, że przyznaje odwołującej A. N. prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku z dnia 21 marca 2018 roku w wysokości 3 % (słownie: trzy procent) stałego uszczerbku na zdrowiu.

Sygn. akt VI U 397/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 listopada 2018r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. odmówił A. N. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

W uzasadnieniu decyzji podano, że wyłączną przyczyną wypadku przy pracy z dnia 21 marca 2018r. było naruszenie przepisów i zasad BHP. Zdaniem organu rentowego czynności wykonywane przez odwołującą, tj. zdjęcie osłon zabezpieczających i czyszczenie urządzenia bez odłączenia maszyny od napięcia elektrycznego było niezgodne z instrukcją obsługi maszyny.

(decyzja z 13 listopada 2018r. – a/r)

A. N., w odwołaniu od powyższej decyzji, wniosła o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

Uzasadniając swoje stanowisko podała, że zdarzenie z dnia 21 marca 2018r. było nagłe i zostało wywołane przyczyną zewnętrzną. Zatem spełnione są przesłanki uzasadniające przyznanie jej jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

(odwołanie – k. 1)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 3)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 marca 2018r. A. N. świadczyła pracę na stanowisku „operator procesu” w przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. Ok. godz. 8:00 przystąpiła do mycia maszyny, tzw. temperówki do białej czekolady. Maszyna była wyłączona za pomocą przycisku „STOP” na panelu sterującym. Odwołująca zdjęła osłony maszyny w celu ich umycia, a następnie zaczęła myć wnętrze (ściany zbiornika). Podczas wykonywania tej czynności, odwołująca oparła się o maszynę, która niespodziewanie odsunęła się, co spowodowało utratę równowagi odwołującej. A. N. odruchowo oparła się ręką o panel sterujący i uruchomiła mieszadło zbiornika temperówki.

(dowód: zeznania odwołującej – nagranie rozprawy z 4 marca 2019r. od 00:01:27 do 00:14:40; opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy - k. 24-29)

W wyniku kontaktu łopatki mieszadła z prawą ręką odwołującej, doznała amputacji paliczka dalszego III palca prawej ręki.

Brak paliczka dalszego palca III prawej ręki nieznacznie osłabia siłę podczas chwytu grabiącego, zwanego chwytem walcowym, przy którym biorą udział wszystkie palce ręki. Palec III bierze również udział w bardziej zaawansowanych (precyzyjnych) rodzajach chwytu – chwyt pęsetowy (szczypcowy), nożycowy, pisarki. Sprawia także, że siła chwytu jest nieznacznie osłabiona.

Wysokość stałego uszczerbku na zdrowiu wynosi 3% zgodnie z p. 139a załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002r.

(dowód: opinia biegłego ortopedy – k. 49-49v)

Odwołująca regularnie odbywała szkolenie z dziedziny BHP i w chwili wypadku posiadała ważne szkolenie z tego zakresu.

Pracodawca opracował i udostępnił pracownikom instrukcję stanowiskową bhp „Instrukcja obsługi – temperówka czekolady”. Zgodnie z instrukcją, niedopuszczalnym jest czyszczenie urządzenia oraz usuwania usterek w urządzeniu będącym pod napięciem, a także zdejmowanie osłon i odłączanie zabezpieczeń w maszynie podczas jej pracy (pkt 4.1.). Instrukcja obowiązywała w chwili zdarzenia. Odwołująca została z nią zapoznana podczas instruktażu stanowiskowego.

(dowód: zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – a/o; instrukcja zarządzania jakością – a/o; opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy - k. 24-29)

Zespół powypadkowy, powołany przez pracodawcę do ustalenia okoliczności i przyczyn zdarzenia, zakwalifikował to zdarzenie jako wypadek przy pracy. Zespół powypadkowy jako przyczyny zdarzenia wskazał:

- kontakt mieszadła z III palcem prawej ręki;

- włożenie ręki w obszar pracy elementu ruchomego urządzenia;

- mimowolne oparcie ręki o panel sterujący pracą temperówki;

- przypadkowe włączenie przycisku uruchamiającego mieszadło temperówki;

- brak zachowania szczególnej ostrożności podczas koordynacji ruchowej obu rąk przy elementach ruchomych temperówki;

- zdjęcie osłony temperówki bez odłączenia urządzenia z prądu.

(dowód: protokół nr (...)r. – k. 2 a/r)

Przyczyną zdarzenia był także brak stabilizacji maszyny. Maszyna była wyposażona w kółka, po to aby można ją było sprawnie i szybko przemieszczać z miejsca na miejsce. Nie było możliwe zablokowanie kółek.

Dopiero po zdarzeniu pracodawca wymienił kółka na stabilne nóżki, uniemożliwiające przesunięcie maszyny.

(dowód: opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy - k. 24-29)

W dniu 26 września 2018r. zakład pracy złożył w imieniu A. N. wniosek o ustalenie procentowego uszczerbku na zdrowiu powstałego w wyniku wypadku, jakiemu odwołująca uległa w dniu 21 marca 2018r. i wypłacenie należnego z tego tytułu jednorazowego odszkodowania.

(okoliczność bezsporna)

Organ rentowy nie uznał zdarzenia z dnia 21 marca 2018r. za wypadek przy pracy i nie skierował odwołującej na badanie do lekarza orzecznika ZUS, celem ustalenia ewentualnego uszczerbku.

(okoliczność bezsporna)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach rozpoznawanej sprawy, a w szczególności akt rentowych oraz przedstawionej przez odwołującą dokumentacji medycznej, a także akt osobowych odwołującej. Zdaniem Sądu wyżej przytoczone dowody, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny.

Do ustalenia stanu faktycznego w sprawie przyczyniły się także zeznania odwołującej, które były spójne i wiarygodne. Brak było podstaw by odmówić im wiarygodności w jakimkolwiek zakresie.

Dodatkowo Sąd oparł ustalenia stanu faktycznego na opiniach biegłych sądowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ortopedii. Zdaniem Sądu opinie biegłych sądowych wzajemnie się uzupełniają, są wnikliwe i rzetelne.

Dodatkowo biegły sądowy z zakresu bezpieczeństwa i higieny wydał opinię po oględzinach miejsca zdarzenia, zaś biegły ortopeda po przeprowadzeniu badania odwołującej. Należy przy tym podkreślić, że fachowość, specjalistyczna wiedza, jaką posiadają biegli nie budzą wątpliwości Sądu, dlatego brak jest podstaw do kwestionowania dokonanej przez nich oceny. Opinie biegłych były w ocenie Sądu przekonujące, zostały sporządzone zgodnie z zasadami wiedzy fachowej i doświadczenia zawodowego, nie stwierdzono w nich niedokładności, czy też innych wad w zakresie poprawności metodologicznej. Argumenty i wnioski sformułowane były w sposób profesjonalny, logiczny i zrozumiały. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że żadna ze stron nie wnosiła zastrzeżeń do wydanych w sprawach opinii biegłych sądowych.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy była zasadność odwołania od decyzji odmawiającej A. N. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

Organ rentowy podnosił, że odwołująca naruszyła przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia z powodu wykonywania pracy niezgodnie z instrukcją obsługi maszyny, tzn. zdemontowanie osłon bez uprzedniego odłączenia maszyny od napięcia elektrycznego. Odwołująca stała natomiast na stanowisku, że zdarzenie nie wynikało z naruszenia przez nią przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia.

Przesłanki decydujące o uznaniu zdarzenia za wypadek przy pracy, od których zależy przyznanie prawa do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy, określa ustawa z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017r., poz. 1773).

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia; oraz w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 ustawy, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadków, o których mowa w art. 3, było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Za wypadek przy pracy, zgodnie z cytowanym przepisem, uważa się zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą. W niniejszej sprawie wskazane wyżej przesłanki zaistniały, czego strony procesu nie kwestionowały na żadnym etapie postępowania. Kwestią sporną było natomiast, czy odwołująca naruszyła przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia, a także czy naruszenie to był wyłączną przyczyną wypadku przy pracy, a nadto czy było spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń jednoznacznie wynika, że odwołująca bezspornie naruszyła przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia. W chwili przystąpienia do czyszczenia maszyny „temperówki do białej czekolady”, maszyna była wyłączona jedynie za pomocą przycisku „STOP” na panelu sterującym. Pozostawała jednak podłączona do napięcia elektrycznego. Mimo tego odwołująca zdjęła osłony maszyny w celu ich umycia, a następnie przystąpiła do mycia wnętrza (ścian zbiornika). Podjęcie takiej czynności bez uprzedniego odłączenia maszyny od napięcia elektrycznego stanowiło naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny wynikających z opracowanej i wdrożonej przez pracodawcę instrukcji stanowiskowej, z którą odwołująca została zapoznana podczas instruktażu stanowiskowego.

Z powyższego wynika, że odwołująca ponosiła winę za powyższe zdarzenie, bowiem swoim zachowaniem przyczyniła się do wypadku przy pracy. Nie oznacza to jednak, że powyższa okoliczność pozbawia ją prawa do świadczenia odszkodowawczego z tytułu wypadku przy pracy. Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z powołanymi przepisami, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują jedynie, gdy ubezpieczony ponosi wyłączną winę w wypadku przy pracy.

Jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w roku z dnia 9 czerwca 2016r., (sygn akt III UK 158/15), związek przyczynowy, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy z 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, trzeba rozumieć jako normalny (adekwatny) związek przyczynowy według art. 361 § 1 k.c., a „wyłączność” przyczyny wypadku przy pracy, analogicznie, jak przesłankę egzoneracyjnyą („wyłączną winę poszkodowanego”) z art. 435 § 1 k.c. Zwrot „wyłącznie” należy tym samym odnosić do sytuacji, w której nie wystąpiła żadna inna przyczyna wypadku, w szczególności pracodawca w żaden sposób nie przyczynił się do niego, a zachowanie poszkodowanego stanowiło wyłączną (jedyną) przyczynę zdarzenia. Dlatego wystąpienie jakiegokolwiek innego zdarzenia, niezależnego od pracownika, nieleżącego po jego stronie, które wpłynęło na powstanie wypadku, uniemożliwia przyjęcie wyłączności przyczyny wypadku polegającej na zachowaniu się pracownika, a do pozbawienia pracownika świadczeń z tytułu wypadku przy pracy nie jest wystarczające stwierdzenie, że zachowanie pracownika było „decydującą przyczyną wypadku”, jeżeli nie było ono wyłączną jego przyczyną. W razie zaistnienia dodatkowych, nieleżących po stronie pracownika przyczyn, nie ma potrzeby badania stopnia zawinienia pracownika, który w takim przypadku, nawet przy udowodnieniu mu winy umyślnej, zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.

Biegły sądowy z zakresu bezpieczeństwa i higieny podkreślił, że przyczyną zdarzenia było nie tylko zachowanie odwołującej, ale przede wszystkim brak stabilizacji maszyny. W chwili zdarzenia maszyna była wyposażona w kółka, po to, aby można ją było sprawnie i szybko przemieszczać z miejsca na miejsce. Takie rozwiązanie powodowało, że gdy poszkodowana, przystępując do mycia nachyliła się, opierając o maszynę, ta po prostu zaczęła odjeżdżać, powodując zachwianie się odwołującej. Aby odzyskać równowagę A. N. odruchowo chwyciła pulpit i przypadkowo wcisnęła guzik uruchamiający temperówkę. Biegły zwrócił także uwagę, że dopiero po zdarzeniu pracodawca dostrzegł zagrożenie i wymienił kółka na stabilne nóżki, uniemożliwiające przypadkowe przesunięcie maszyny.

Zdaniem biegłego, gdyby te rozwiązania były zastosowane w dniu wypadku, można stwierdzić z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że do zdarzenia by nie doszło, a odwołująca nie doznałaby urazu.

Natomiast biegły sądowy z zakresu ortopedii stwierdził, że w wyniku kontaktu łopatki mieszadła z prawą ręką odwołującej, doznała amputacji paliczka dalszego III palca prawej ręki. Wysokość stałego uszczerbku na zdrowiu wynosi 3% zgodnie z p. 139a załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002r.

Na uwagę zasługuje okoliczność, że żadna ze stron nie zakwestionowała wydanych w sprawie opinii biegłych sądowych. Wobec czego należało je uznać za wiarygodne i dokonane w ich ustalenia przyjąć, jako własne. Zdaniem Sądu, brak jest podstaw do zanegowania stanowiska przedstawionego przez biegłych sądowych. Tym bardziej, że wydane opinie zawierają pełne i jasne uzasadnienia.

Biegli sądowi są obowiązani orzekać zgodnie z wiedzą, posiadanymi kwalifikacjami i obowiązującymi przepisami. Zatem ich pole orzekania nie jest ograniczone żadnymi dodatkowymi kryteriami, poza obowiązującymi przepisami. Dlatego zdaniem Sądu sporządzonym przez biegłych opiniom nie można odmówić rzetelności i fachowości.

Opinia biegłego sądowego podlega ocenie przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażanych w niej wniosków.

Warto tutaj przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego, który pomimo upływu czasu nie stracił na swojej aktualności. Mianowicie, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 grudnia 1990r. (I PR 148/90, OSP 1991/11/300) stwierdził, że Sąd może oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności, czy logiczności. Może pomijać oczywiste pomyłki, czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać poglądów biegłego, czy w ich miejsce wprowadzać własnych stwierdzeń.

Biorąc pod uwagę dokonane powyżej ustalenia i przeprowadzone rozważania Sąd na mocy przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy z dnia 21 marca 2018r. w wysokości 3% stałego uszczerbku na zdrowiu.