Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 maja 2021 r. w Warszawie

sprawy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., J. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., J. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 4 października 2019 roku nr (...).

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 4757/19

UZASADNIENIE

W dniu 13 listopada 2019 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 4 października 2019 roku nr (...) i wniosła o jej zmianę w całości poprzez ustalenie, że od 1 grudnia 2018 r. podstawę wymiaru składek J. T. z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. stanowi kwota 6.400,00 zł brutto.

Odwołująca spółka zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 180 § 1 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez niewyczerpujące zebranie materiału dowodowego, a w rezultacie wadliwe ustalenie stanu faktycznego oraz w konsekwencji naruszenie art. 83 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego, a w konsekwencji także art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz art. 58 § 1 k.c. poprzez ich zastosowanie polegające na ustaleniu nieważności ustalonego umownie godziwego, niewygórowanego wynagrodzenia rynkowego dostosowanego do osiągnięć pracownika i możliwości pracodawcy i zastąpienie go wynagrodzeniem minimalnym.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołująca spółka podkreśliła, że istniejące powiązania prawnobiznesowe i osobiste między płatnikiem a ubezpieczoną nie są przeszkodą dla odrębnego traktowania tych pierwszych od tych drugich. Między M. T. a J. T. jest podpisana intercyza, a kwestia ewentualnego podziału zysku (...) sp. z o. o. jest kwestią niezależną od wynagrodzeń każdej z tych osób z tytułu zatrudnienia. Zdaniem odwołującej spółki teoretyczna możliwość podziału zysku w (...) sp. z o. o. tak, że jej część przypadałaby pracownikowi, nie ma związku z ustaleniem naruszenia zasad współżycia społecznego dokonaną przez strony stosunku pracy zmianą umowy o pracę poprzez podwyżkę wynagrodzenia. W dystrybucji filmowej każda osoba zatrudniona w funkcji oferowania filmów do wyświetlenia w kinach lub na platformy VOD jest upoważniona do reprezentowania dystrybutora jako „osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa" tj. na podstawie art. 97 kodeksu cywilnego. Zatem upoważnienie do reprezentowania płatnika w przypadku ubezpieczonej nie wskazuje na żadne jej specyficzne usytuowanie w organizacji płatnika i nie ma związku z ustaleniem naruszenia zasad współżycia społecznego dokonaną przez strony stosunku pracy zmianą umowy o pracę poprzez podwyżkę wynagrodzenia. W zaskarżonej decyzji nie ustalono wynagrodzenia godziwego (art. 13 k.p.) dla pracownika o podobnym przebiegu pracy zawodowej, wykształceniu i zakresie obowiązków. Stanowiska, na których zakres odpowiedzialności obejmuje dystrybucję filmów i pozyskiwanie dotacji, a zatem wiążące się bezpośrednio z przychodem pracodawcy będącego dystrybutorem filmowym, należą na rynku dystrybucji filmowej do dobrze płatnych stanowisk o charakterze menadżerskim. Na tych stanowiskach wymagane jest wykształcenie wyższe oraz umiejętność samodzielnej, projektowej pracy. Wysokość wynagrodzeń na porównywalnych, co do miejsca zatrudnienia (dystrybutor filmowy) i zakresu odpowiedzialności (dystrybucja filmów, pozyskiwanie funduszy unijnych), stanowiskach, nie jest istotnie niższa niż 6.400,00 zł brutto. Wynagrodzenie na poziomie wynagrodzenia minimalnego mogło być tylko tymczasowo uzasadnione złą sytuacją pracodawcy oraz gotowością pracownika do odsunięcia w czasie podwyżki na okres, kiedy to dzięki pracy pracownika podwyżka okaże się możliwa. Dotyczyło to sytuacji gospodarczej pracodawcy lat 2016 i 2017. Natomiast w 2018 r., tj. po trzech latach zatrudnienia, stało się jasne, że pracownik odniósł w ramach organizacji pracodawcy bardzo duży sukces zawodowy w postaci pozyskania bardzo istotnych kwotowo dotacji dla pracodawcy oraz bardzo skutecznej - obejmującej multipleksy - dystrybucji kilku filmów. Tym samym w 2018 r. ubezpieczonej udało się osiągnąć cele związane z zatrudnieniem jej. W sferze jej obowiązków pracownika znajdowało się pozyskiwanie dotacji dla pracodawcy. Kwota tych dotacji za poszczególne lata dzięki ubezpieczonej wzrosła dwukrotnie. Uzyskanie tych dotacji poprawiło istotnie sytuację gospodarczą pracodawcy w roku 2018 w stosunku do lat 2016 i 2017 (ponad pięciokrotny wzrost zysku w 2018 r. w stosunku do lat poprzednich). Stąd w 2018r. ubezpieczonej w świetle jej osiągnięć należała się podwyżka, która wcześniej nie była możliwa, pracodawca dysponował środkami, które mógł przeznaczyć na podwyżkę, którymi wcześniej nie dysponował, oraz pracodawca mógł racjonalnie zakładać, że będzie w stanie sfinansować podwyżkę. Płatnik nie traktował podwyżki instrumentalnie. Nie było tak, że zgodził się na podwyżkę mimo braku sukcesów pracownika i w złej sytuacji finansowej swojej firmy. Przeciwnie, 2018 r. był rokiem, w którym ujawniły się bardzo duże sukcesy pracownika, co zaowocowało skokową poprawą jego sytuacji finansowej (odwołanie, k. 3-6 a.s.).

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła także ubezpieczona J. T. (k. 49 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od odwołujących się na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że J. T. od 1 stycznia 2016 r. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik u płatnika (...) Sp. z o.o. W dniu 3 kwietnia 2019 r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby, niezdolność do pracy przypadała na okres ciąży. Od 7 lipca 2019 r. ubezpieczona wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Organ rentowy ustalił, że od 28 grudnia 2016. J. T. jest (...) Sp. z o.o. i posiada 25 udziałów. Drugim wspólnikiem spółki i prezesem zarządu spółki jest M. T., prywatnie mąż J. T.. W toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego płatnik składek złożył wyjaśnienia do sprawy, a także przedłożył dokumenty dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej. Z przedłożonych przez płatnika dokumentów wynika, aneksem z 1 stycznia 2019 r. J. T. otrzymała podwyżkę wynagrodzenia w wysokości 6.400,00 zł, na stanowisku dyrektora ds. promocji, dystrybucji i funduszy europejskich. Ze złożonych przez płatnika wyjaśnień wynika, że ubezpieczona wykonywała pracę w biurze firmy, które znajduje się w L., aktualnie przy ulicy (...) lok. (...), zakres obowiązków ubezpieczonej nie został określony pisemnie. Zakres obowiązków ubezpieczonej obejmował prowadzenie dystrybucji kinowej (sprzedaż pokazów filmowych dla kin w całym kraju), wsparcie promocji i marketingu filmów wprowadzanych przez spółkę do dystrybucji oraz obsługę wniosków dotacyjnych (program (...), (...), (...), (...)). Zakres obowiązków po podwyższeniu wynagrodzenia został rozszerzony o zarządzanie działem dystrybucji marketingu i promocji oraz edukacji filmowej dla dzieci i młodzieży. Na podstawie zabranego materiału dowodowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, iż aneks z dnia 1 stycznia 2019 r. do umowy o pracę zawarty pomiędzy odwołującą, a zainteresowaną, miał na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie przez zainteresowaną J. T. wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego kosztem ogółu ubezpieczonych. Strony nie przedstawiły dokumentów potwierdzających wykonywanie obowiązków na stanowisku dyrektor ds. promocji, dystrybucji i funduszów europejskich. Ponadto w momencie zmiany wysokości wynagrodzenia w spółce oprócz ubezpieczonej był zgłoszony do ubezpieczeń jeden zleceniobiorca. Od 1 lipca 2019 r. jest zgłoszony do ubezpieczeń jeden pracownik z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Z uwagi na powyższe organ rentowy poddał w wątpliwość istnienie w spółce działu dystrybucji, marketingu oraz promocji, którym miałaby zarządzać J. T.. Wobec tego aneks z dnia 1 stycznia 2019 r. w zakresie ustalonego wynagrodzenia zgodnie z art. 58 § 1 k.c. jest nieważny. Dlatego w ocenie organu rentowego zasadne było obniżenie wysokości podstaw wymiaru składek od dnia 1 grudnia 2018 r. do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres miesiąca (odpowiedź na odwołanie, k. 40-44 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. T. (poprzednio S. – T.), ur. (...), posiada wyższe wykształcenie humanistyczne, ukończone studia licencjackie o kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna, tytuł magistra socjologii oraz doktorat z historii. J. T. jest członkiem zarządu spółki (...) Sp. z o.o., gdzie zajmuje się dystrybucją kinową (dyplomy, k. 83-84 a.s., CV, k. 72 v-73 a.s., zeznania odwołującej J. T., k. 178-183 a.s.).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) w dniu 9 stycznia 2006 r. W Spólnikami są M. T., który posiada 75 udziałów i J. T. (poprzednio S. – T.), która posiada 25 udziałów i prywatnie jest żoną M. T. – prezesa zarządu. Przeważającym przedmiotem działalności gospodarczej spółki jest dystrybucja filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych, projekcja filmów, wydawanie książek, działalność obiektów kulturalnych i pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna (odpis KRS, k. 8-9 a.s., odpis skrócony aktu małżeństwa, k. 71 a.s., zeznania odwołującej J. T., k. 178-183 a.s.).

W dniu 1 stycznia 2016 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i J. T. zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony w wymiarze pełnego etatu na stanowisku kierownika działu promocji i dystrybucji kinowej, jako miejsce wykonywania pracy oznaczono ul. (...) w L., wynagrodzenie ustalono na poziomie 1.850,00 zł (umowa o pracę z dnia 1 stycznia 2016 r. – nieponumerowane karty a.r.).

Strony nie ustaliły na piśmie zakresu obowiązków na stanowisku kierownika działu promocji i dystrybucji kinowej. Ubezpieczona była odpowiedzialna za prowadzenie dystrybucji kinowej tj. sprzedaż pokazów filmowych dla kin w całym kraju, wsparcie promocji i marketingu filmów wprowadzanych przez spółkę do dystrybucji. Dystrybucja i sprzedaż odbywała się poprzez wiadomości e-mail, które J. T. wymieniała między innymi z Kinem (...) w (...), (...) S.A., (...) w Z., (...) Centrum (...), (...) S.A. Wiadomości między działem dystrybucji były wymieniane z poszczególnymi klientami począwszy od 2017 r. do marca 2019 r. Bezpośrednim przełożonym ubezpieczonej był prezes zarządu spółki M. T. (pismo (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z dnia 28 września 2019 r. – nieponumerowane karty a.r., zeznania odwołującej J. T., k. 178-183 a.s.).

Spółka oprócz J. T. zatrudniała: A. S. jako pracownika działu dystrybucji i logistyki kinowej za wynagrodzeniem w wysokości 3.000,00 zł netto na podstawie umowy zlecenie, S. K., jako koordynatora działu zagranicznego w wymiarze ½ etatu na podstawie umowy o pracę za wynagrodzeniem 1.300,00 zł brutto, T. K. jako specjalistę ds. współpracy edukacyjnej z kinami w wymiarze pełnego etatu na podstawie umowy o pracę za wynagrodzeniem 2.600,00 zł brutto. Prezes Zarządu spółki M. T. otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 10.000,00 zł netto (wykaz zatrudnionych w (...) Sp. z o.o., k. 87 a.s.).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w 2016 r. osiągnęła dochód w wysokości 80.419,31 zł, w 2017 r. w wysokości 133.038,19 zł, w 2018 r. w wysokości 411.471,54 zł (zestawienie dochodów płatnika z deklaracji CIT-8 za lata 2006/2018 – nieponumerowane karty a.r.).

W marcu 2017 r. J. T. zaproponowała (...) Sp. z o.o. współpracę z (...) Sp. z o.o. i z (...) (...), w stopce wiadomości znajdował się podpis J. T. (poprzednio S.) (...) Sp. z o.o. W marcu 2019 r. J. T. wymieniała wiadomości e-mail z T. S. z (...) Sp. z o.o. nadal posługując się skrzynką e-mail (...) (wiadomości e-mail z okresu marzec 2017 – marzec 2019 r., k. 113 a.s.).

W okresie od marca 2017 r. do stycznia 2018 r. (...) Sp. z o.o. zlecała zadania związane z promocją filmów K. Z. z (...) Sp. z o.o., korespondowała z A. B. z (...) Company, a także w sprawach kampanii reklamowych z M. O. z (...) – (...) S.A. i z P. G. z (...) S.A.W imieniu (...) Sp. z o.o. w sprawach promocji filmów korespondował z wykonawcami także Ł. K. (wiadomości e-mail – k.113 a.s.).

W dniu 1 stycznia 2019 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i J. T. zawarli aneks do umowy o pracę z dnia 1 stycznia 2016 r., w którym ustalono nowe warunki zatrudnienia tj.: stanowisko dyrektor ds. promocji, dystrybucji i funduszy europejskich, jako miejsce wykonywania pracy oznaczono ul. (...) w L., oraz ustalono wysokość wynagrodzenia na kwotę 6.400,00 zł brutto (aneks do umowy o pracę z dnia 1 stycznia 2019 r. – nieponumerowane karty a.r.).

J. T. od 3 kwietnia 2019 r. była niezdolna do pracy z powodu choroby, niezdolność do pracy przypadała na okres ciąży. W czasie jej niezdolności do pracy płatnik składek nie zatrudnił innej osoby na jej miejsce (bezsporne).

W dniu 7 lipca 2019 r. ubezpieczona wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. W związku z tym organ rentowy w dniu 6 sierpnia 2019 r. wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę J. T. u płatnika (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 6 sierpnia 2019 r. - nieponumerowane karty a.r.). Po jego przeprowadzeniu, w dniu 4 października 2019 r. została wydana decyzja nr (...) w której na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 3, art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r., poz. 1778, ze zm.) w zw. z art. 81 ust. 1,5, i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1373 ze zm.) oraz art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017r., poz. 459 ze zm.) organ rentowy stwierdził, że od 1 grudnia 2018 r. podstawę wymiaru składek J. T. zatrudnionej u płatnika (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja ZUS z dnia 4 października 2019 r. - nieponumerowane karty a.r.).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i J. T. złożyły odwołanie od wskazanej decyzji (odwołanie, k. 3-6 a.s.i k. 49 a.s.).

E. W. – pracownik Kina (...) otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 6.000,00 zł netto na stanowisku dyrektora ds. dystrybucji i sprzedaży filmów, kieruje działem, który liczy 8 osób, w branży pracuje ponad 20 lat. Do jej zadań należy budowanie strategii firmy, ustalaniu budżetu filmu, jest odpowiedzialna za sprzedaż filmów do kin w Polsce (zeznania świadka E. W., k. 99 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, obejmującego dowody z dokumentów prywatnych przedłożonych przez strony postępowania, w tym akt osobowych ubezpieczonej i dokumentów dołączonych do akt organu rentowego oraz w oparciu o zeznania świadków: E. W., a także częściowo0 w oparciu o zeznania odwołującej J. T..

Sąd dał wiarę powołanym dokumentom. Zostały one ocenione jako wiarygodne, tym bardziej że nie były kwestionowane przez strony, a zatem nie było podstaw do ich nieuwzględnienia. Sąd nie oparł się na dokumentach dołączonych do odwołania płatnika składek znajdujących się na kartach 15 – 26, zawierających listy przyznanych dotacji m.in. płatnikowi składek. Listy przyznanych dotacji za lata 2013 - 2015 dotyczyły przyznanych dotacji z przed okresu zatrudnienia J. T., natomiast odnośnie list przyznanych dotacji za lata 2016 – 2018, dokumenty te nie wskazują, kto wystąpił o przyznanie tych dotacji, ani kto wypleniał wnioski o ich przyznanie, ponieważ są to jedynie wydruki z systemu i brak jest potwierdzenia kto je złożył w imieniu płatnika składek. Podobnie Sąd nie oparł się na dokumentach w postaci pism z 5 listopada 2018 r. (k. 30-31) dotyczących przyznania dotacji płatnikowi składek, bowiem pisma te są adresowane do M. T., jednakże nic nie wskazuje, że wnioski o przyznanie tych dotacji były składane przez J. T.. Potwierdzenia tych okoliczności nie stanowią również premie przyznane J. T. tytułem wynagrodzenia za pozyskanie i rozliczenie dotacji (k.34).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka E. W.. Postawa tego świadka nie budziła wątpliwości, a treść złożonych zeznań była rzeczowa i spójna.

Co do zasady Sąd ocenił jako wiarygodne także zeznania odwołującej się J. T.. Odwołująca stosunkowo szczegółowo opisała charakter działalności spółki, okoliczności jej zatrudnienia, wskazała zakres wykonywanych przez obowiązków, jakie wykonywała do 31 grudnia 2018 r. Jednakże w zakresie jakim zeznała, iż zakres jej obowiązków uległ znaczącej zmianie i rozszerzeniu od 1 stycznia 2019 r. Sąd nie dał wiary jej twierdzeniom w tym zakresie, bowiem nie potwierdzają tego żadne inne dowody w sprawie. Sąd nie dał również wiary jej twierdzeniom odnośnie traktowania jej wynagrodzenia w wysokości minimalnego wynagrodzenia od początku jej zatrudnienia jako inwestycję, a następnie zwiększenia jej wynagrodzenia ponad 3-krotnie, wobec braku jakichkolwiek dowodów świadczących o zwiększeniu zakresu jej odpowiedzialności i obowiązków. Odwołująca spółka powoływała się na szereg uprawnień m.in. na upoważnienie do podpisywania faktur i umów związanych z dystrybucją kinową, jednakże żadnych dokumentów tego typu nie przedłożono celem potwierdzenia tej okoliczności. Sąd miał przy tym na uwadze, że ubezpieczona nie potrafiła wyjaśnić, dlaczego podwyższenie wynagrodzenia miało miejsce od 1 stycznia 2019 r., jedynie poza tym, że sytuacja finansowa spółki uległa poprawie w porównaniu do 2017 r.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął dowód zeznań świadków, zgłoszony przez odwołującą spółkę w pkt 4.2. w piśmie procesowym z dnia 19 marca 2020 r. na okoliczności, które zostały już wyjaśnione. W związku z tym przeprowadzenie ww. dowodów zmierzałoby wyłącznie do przedłużenia niniejszego postępowania. Powołani świadkowie mieli poinformować Sąd przede wszystkim o wysokości swoich zarobków, uzyskiwanych w innych podmiotach niż odwołująca się, spółka, a te okoliczności nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż każdy podmiot prowadzi własna politykę płacową, ma swoje powiązania biznesowe i uwarunkowania gospodarczo- finansowe, a wysokość wynagrodzeń w jednym podmiocie nie ma przełożenia na siatkę płac w innym podmiocie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i J. T. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 4 października 2019 r. nr (...) podlegały oddaleniu.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie kwestionował faktu wykonywania przez J. T. pracy na podstawie umowy o pracę na rzecz płatnika składek, a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony na kwotę 6.400,00 zł brutto miesięcznie od 1 grudnia 2018 r., obniżając je do wysokości wynagrodzenia minimalnego.

Organ rentowy dokonując wskazanego zabiegu skorzystał z prawa kontrolowania wysokości wynagrodzenia w zakresie zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego. Przedmiotem takiej kontroli może być prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składek. Zakład ma przy tym prawo badać zarówno tytuł zawarcia umowy, jak i ważność jej poszczególnych postanowień. Nie jest ograniczony do kwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia we wskazanej kwocie, lecz może też ustalić stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach. Potwierdził to wyraźnie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005r. (II UZP 2/05), w której stwierdził, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Wynika to z tego, że nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 3531 k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012r.,III AUa 420/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013r., III AUa 294/13). W związku z powyższym ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważności pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191, z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 192, z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05, Lex nr 272549 oraz z dnia 5 czerwca 2009r., I UK 19/09, LEX nr 515697).

W przedmiotowej sprawie, gdzie tylko wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę zostało zakwestionowane przez organ rentowy, rolą Sądu była ocena postanowień umownych dokonywana z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego. Godziwość wynagrodzenia za pracę w prawie ubezpieczeń społecznych musi być bowiem interpretowana przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 14 listopada 2014r., III AUa 172/14, LEX nr 1621153).

Dokonując wskazanej oceny Sąd miał na uwadze, że w świetle art. 22 k.p. umowa o pracę stanowi dwustronną czynność prawną, w ramach której pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, pracownik zaś do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Umowa o pracę dochodzi do skutku, gdy strony złożą zgodne oświadczenie co do jej istotnych postanowień. Nie budzi więc wątpliwości, że w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień, jednocześnie zaznaczenia wymaga, że wolność kontraktowa jest możliwa do realizacji w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Co do zasady strony mają pełną swobodę w zakresie kształtowania treści łączącego je stosunku zobowiązaniowego, a więc również i swobodę w określeniu wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za wykonaną pracę, jednakże należy mieć na względzie, iż swoboda ta, w myśl art. 3531 k.c., nie ma wymiaru absolutnego i podlega pewnym ograniczeniom, bowiem ani treść, ani cel stosunku prawnego nie mogą sprzeciwiać się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego. Należy również pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005r., II UZP 2/05).

Jednym z przejawów realizowania się stosunku pracy na tle interesu publicznego jest obowiązkowe uczestnictwo pracownika w systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021r. poz. 423) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a (art. 8 ust. 1 ustawy). Osoby te na podstawie art. 11 i art. 12 ust. 1 ustawy podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu. Podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy jest ściśle związane z obowiązkiem uiszczania składek. Ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie wyrażonej w art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tymi przepisami, podstawą składki jest przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona z góry, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).

Wysokość składek, a w efekcie wysokość świadczenia w przypadku spełnienia wymogów koniecznych do jego uzyskania, jest więc zależna od uzyskiwanego przez pracownika wynagrodzenia. Oznacza to, że zasada godziwości wynagrodzenia wyrażona w art. 13 k.p. nabiera nowego aksjologicznego znaczenia; wynagrodzenie powinno być zatem godziwe, a więc właściwe, uczciwe, ekwiwalentne do zakresu obowiązków pracownika oraz intensywności jego pracy. W kontekście powyższego wynagrodzenie winno być faktycznie adekwatne do charakteru pracy w tym sensie, że nie powinno być ustalane ponad dopuszczalną i zarazem sprawiedliwą granicę, nie powinno więc rażąco przewyższać wkładu pracy pracownika. Ograniczenie to wynika z alimentacyjnego charakteru świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz zasady solidaryzmu, a jego brak doprowadziłby do możliwości pobierania świadczeń w wysokości większej niż realnie powinna przysługiwać. To z kolei, wbrew twierdzeniom strony odwołującej, prowadzi do wskazywanego już wniosku, zgodnie z którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało ono wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa. Kompetencja organu rentowego w tym zakresie wynika wprost z art. 41 ust. 12 i 13 w zw. z art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i została wielokrotnie potwierdzona w ugruntowanym orzecznictwie (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2005r., II UZP 2/05, wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05). Ustawodawca świadomy potencjalnych nadużyć przewidział w art. 86 ust. 2 u.s.u.s. kompetencje organu rentowego do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień oraz zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7 marca 2013r., III AUa 1515/12).

Jednocześnie Sąd podkreśla, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia i ustalenia wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna w części ustalającej wynagrodzenie wygórowane, nieusprawiedliwione rzeczywistymi warunkami świadczenia pracy, jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2005r., II UK 43/05, z 12 lutego 2009r., III UK 70/08). Wynika to po części z tego, że zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzenia za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie uwzględniał również warunki obrotu i życia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014r., I UK 302/13). Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 1996r., U 6/96, wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1999r., I PKN 456/99). Stąd też zasadne jest wskazanie, że ustalenie wynagrodzenia powinno nastąpić nie w oderwaniu od zakresu obowiązków, lecz w powiązaniu z tym faktem. Wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju, charakteru oraz intensywności pracy wykonywanej przez pracownika, jego kompetencji, jak również kondycji finansowej pracodawcy. Okoliczności te mają decydujące znaczenie przy ocenie ustalonego wynagrodzenia, również w rozpatrywanej sprawie.

Kierując się powyższymi wytycznymi Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe i dokonał analizy zgromadzonego materiału dowodowego, a jej skutkiem była ocena, że wynagrodzenie J. T. z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. ustalone w aneksie do umowy o pracę z dnia 1 stycznia 2019 r. jest rażąco zawyżone. Ani odwołująca spółka ani ubezpieczona J. T. nie wskazali w toku procesu argumentów bądź okoliczności przemawiających za tym, aby specyfika łączącego je stosunku pracy uzasadniała przyznanie wynagrodzenia w kwocie 6.400,00 zł brutto miesięcznie od 1 stycznia 2019 r. Co prawda sytuacja finansowa spółki uległa poprawie z końcem 2018 r. w porównaniu do wyników osiąganych w latach poprzednich, która w 2016 r. osiągnęła dochód w wysokości 80.419,31 zł, w 2017 r. w wysokości 133.038,19 zł, a już w 2018 r. w wysokości 411.471,54 zł. Powyższe oznacza, że spółkę, owszem, było stać na podwyższenie wynagrodzenia ubezpieczonej do poziomu ustalonego w aneksie do umowy o pracę. Co więcej z zeznań świadka E. W. – pracownika K. (...) wynika, że wynagrodzenie na stanowisku dyrektora ds. dystrybucji i sprzedaży filmów oscyluje w wysokości 6.000,00 zł netto. Zatem na stanowiskach odpowiadających stanowisku zajmowanemu przez J. T. wynagrodzenie w wysokości 6.400,00 zł brutto miesięcznie można uznać za rynkowe.

Pomimo powyższych wniosków Sąd oddalił odwołanie, biorąc pod uwagę kilka istotnych okoliczności, a mianowicie braku jakiegokolwiek rozszerzenia obowiązków ubezpieczonej w stosunku do tych, które wykonywała wcześniej, a zatem brak uzasadnienia dla podwyższenia wynagrodzenia 3 – krotnie w stosunku do wcześniej otrzymywanego. Należy podkreślić, że strona odwołująca zaprezentowała szereg dowodów, które miały świadczyć o wielu nowych obowiązkach, które leżały po stronie J. T. od 1 stycznia 2019 r., jednakże w ocenie Sądu zaoferowane przez odwołującą dowody nie były wystarczające, aby uznać, że jej zakres obowiązków zwiększył się w jakikolwiek sposób. Przede wszystkim odnosi się to do pozyskiwania dotacji dla płatnika składek, który twierdził, że szereg dotacji został pozyskany przez J. T., co miało przełożenie na poprawę sytuacji finansowej spółki. Zaoferowane przez płatnika dowody w postaci wydruków przyznanych dotacji w żaden sposób nie potwierdzają, że to właśnie ubezpieczona wystąpiła z wnioskami o ich przyznanie, wręcz przeciwnie pisma kierowane do M. T. potwierdzają, że to właśnie on był osobą występującą, skoro to on otrzymywał potwierdzenia o ich przyznaniu. Również załączona do akt dokumentacja w postaci wiadomości e-mail wymienianych przez J. T. z klientami, kontrahentami bądź pracownikami nie potwierdza, aby od 1 stycznia 2019 r., pozyskała jakichkolwiek nowych klientów, bądź miała szerszy zakres odpowiedzialności związanej z kierowaniem działem dystrybucji, marketingu oraz promocji. Przede wszystkim Sąd miał na uwadze, że znacząca większość klientów była pozyskana już wcześniej, a jedynie każdorazowo wysyłano im nowe oferty z nowymi filmami, na które kina się decydowały bądź nie. Takiego cyklicznego przesyłania ofert, nie można nazwać pozyskiwaniem klienta, skoro spółka współpracowała z wieloma klientami już od wielu lat, a to czy jakiś klient zdecyduje się na dany film zależało niewątpliwie od wielu czynników, niezwiązanych z działaniami ubezpieczonej. Sąd nie negował istnienia działu dystrybucji, marketingu oraz promocji, bowiem struktura spółki mogła niewątpliwie taki posiadać, jednakże nie oznacza to, że powódka wcześniej nim nie kierowała. Z wiadomości e-mail wynika, że od 2017 r. powódka delegowała różne zadania związane z promocją filmów K. Z., a w sprawach promocji filmów korespondował z wykonawcami także Ł. K., który konsultował z ubezpieczoną swoje ustalenia z wykonawcami. Jednakże Sąd miał na uwadze, że większość wiadomości e-mail z okresu od marca 2017 r. do stycznia 2018 r. J. T. (poprzednio S.) kierowała podpisując się (...) Sp. z o.o. Między innymi posługując się tą skrzynką e-mail zlecała zadania związane z promocją filmów K. Z. z (...) Sp. z o.o., korespondowała z A. B. z (...) Company, a także w sprawach kampanii reklamowych z M. O. z (...) – (...) S.A. i z P. G. z (...) S.A. oraz innymi wykonawcami. Niewątpliwie w tym czasie J. T. pracowała w dwóch spółkach jednocześnie. Nie wiadomo więc czym dokładnie zajmowała się w jednej, a czym w drugiej spółce, bo to też determinuje rozważania o adekwatności ustalonego wynagrodzenia w kontekście wykonywanych obowiązków. Zdaniem Sądu te obowiązki w przypadku J. T. nie zmieniły się od 1 stycznia 2019 r., bowiem nie zostały na tę okoliczność przedstawione żadne miarodajne dowody. Zdaniem Sądu, ubezpieczona nie realizowała żadnych dodatkowych czynności poza tymi, które wykonywała już wcześniej, bowiem w latach 2017 – 2018 delegowała innym pracownikom zadania do wykonania, bądź akceptowała wyniki ustaleń przez nich dokonywanych. Te wszystkie okoliczności powodują, że wynagrodzenie jakie strony ustaliły w aneksie do umowy o pracę z dnia 1 stycznia 2019 r. jest zawyżone, a kwota wskazana w decyzji przez ZUS jest akurat odpowiednia do tego wkładu pracy w (...) Sp. z o.o., który ubezpieczona posiadała wcześniej.

Odwołująca spółka, podejmując starania w celu wykazania zasadności wysokości wynagrodzenia ustalonego dla J. T., wskazała argument, że odwołujący posiadał wysokie kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe, a także znajomość języków obcych. Zdaniem Sądu, nie jest uzasadnione przyznanie pracownikowi wysokiego wynagrodzenia jedynie z uwagi na fakt posiadania przez niego wysokich kwalifikacji i doświadczenia w branży, jeżeli nie znajduje to oparcia w rzeczywistym zakresie obowiązków. Decydującym w tym kontekście kryterium jest zakres powierzonych obowiązków i intensywność nakładu pracy związana z ich realizacją. Zaznaczyć należy jeszcze raz, że w ramach zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. od 1 stycznia 2019r. nie wiadomo jakie dodatkowe obowiązki ubezpieczonej powierzono. Było natomiast oczywistym, że wykonywana przez nią praca, polegająca na dystrybucji i sprzedaży filmów, czy kontakty z klientami i wykonawcami, była wykonywana na rzecz (...) Sp. z o.o., ale częściowo również przez J. T. – jako osobę z (...) Sp. z o.o., a więc nie tylko w ramach stosunku pracy zawartego z odwołującą spółką, a także w ramach współpracy (...) Sp. z o.o. z (...) Sp. z o.o.

Reasumując, zdaniem Sądu, wskazane okoliczności nie dały podstaw do uznania, że ustalona w aneksie do umowy o pracę z 1 stycznia 2019r. wysokość wynagrodzenia J. T. była adekwatna do realnego nakładu pracy, który w rzeczywistości pozostał bez zmian. Należało podzielić w związku z tym stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie stwierdzenia, że ustalenie zawyżonego wynagrodzenia miało prowadzić jedynie do uzyskania wyższych niż należne świadczeń pieniężnych z systemu ubezpieczeń społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zasadnie stwierdził również, że wynagrodzenie J. T. powinno odpowiadać wysokości wynagrodzenia minimalnego ustalonego na dany rok. Tego rodzaju ocena Sądu wynika z tego, że takie wynagrodzenie odwołująca otrzymywała od początku istnienia jej stosunku pracy w (...) Sp. z o.o., co uzasadnia stwierdzenie, że godziwe, adekwatne i należne jej wynagrodzenie nie powinno przekraczać płacy minimalnej.

Wobec powyższych ustaleń Sąd Okręgowy ocenił, że zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodna z prawem, co z kolei prowadziło do oddalenia odwołań (...) Sp. z o.o. i J. T. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

.