Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący –	SSO Renata Olejnik - Tyszka
Protokolant –	Sekretarz sądowy Katarzyna Bieńkowska

po rozpoznaniu 11 stycznia 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko D. W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego D. W. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 18 060 zł (osiemnaście tysięcy sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od 23 kwietnia 2015r. do 31 grudnia 2015r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  ustala, że strony postępowania ponoszą koszty postępowania zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów i przyjmuje, że powód (...) Spółka Akcyjna w W. ponosi koszty postępowania w 81%, a pozwany D. W. w 19%, pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu .

SSO Renata Olejnik - Tyszka

XVI GC 884/15 Uzasadnienie

Pozwem z dnia 26 sierpnia 2015r. powód (...) S.A. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego D. W. kwoty 97 091,28 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 kwietnia 2015r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozew został złożony z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W uzasadnieniu powód wskazał, że strony zawarły w dniu 30 sierpnia 2013r. umowę (...), której przedmiotem było wykonanie pełnej dokumentacji projektowej na wykonanie modernizacji instalacji wodno- kanalizacyjnej dla budynków i obiektów użytkowanych i dzierżawionych przez zamawiającego, zlokalizowanych w R. ul. (...) wraz z nadzorem autorskim, do czasu realizacji robót budowlanych. Przedmiot umowy miał być realizowany do 31 grudnia 2013r. Zgodnie z umową pozwolenie na budowę miało być złożone w terminie wyznaczonym na wykonanie umowy i dostarczone niezwłocznie powodowi. Pozwany nie wykonał przedmiotu umowy w umówionym terminie t.j. do dnia 31 grudnia 2013r., nie przekazał w tym terminie pełnej dokumentacji określonej w par. ust.2 umowy, nie złożył pozwolenia na budowę, ani pozwolenia wodnoprawnego.

W dniu 27 grudnia 2013r. został podpisany protokół zdawczo- odbiorczy, ale protokół ten nie odzwierciedlał rzeczywistego stanu rzeczy, bowiem pozwany świadomie wprowadził w błąd osobę, która przyjmowała dokumenty. Z protokołu wynika, że pozwany wykonał umowę w terminie, mimo, że nie złożył wymaganych umową dokumentów. Takie działanie miało na celu uzyskanie wypłaty wynagrodzenia oraz uchronienie się przed naliczeniem kary umownej. Na podstawie tego protokołu powód wystawił fakturę, która została zapłacona w całości przez powoda. Zatrzymana kaucja na zabezpieczenie terminowego wykonania dokumentacji projektowej została zwrócona. Pozwolenie na budowę zostało uzyskane w dniu 15 października 2014r. a więc 286 dni po terminie wykonania umowy, pozwolenie wodnoprawne zostało wydane w dniu 16 lipca 2014r.

W związku z nieterminowym wykonaniem umowy powód na podstawie par. 6 ust.1 pkt 1 umowy nałożył na pozwanego karę umowną w wysokości 0,2% całkowitego kosztu usługi podanego w par. 4 ust.1 umowy czyli 169 740, 00 zł. 7 kwietnia 2015r. powód wystawił notę księgową z tytułu kary umownej w wysokości 97 091,28 zł wyznaczając pozwanemu termin 14 dni na dokonanie zapłaty, a więc do dnia 22 kwietnia 2015r. Pozwany nie uregulował dochodzonej z tytułu kary umownej kwoty określonej w żądaniu pozwu.

7 września 2015r. stwierdzony został brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W piśmie procesowym z dnia 19 kwietnia 2017r. powód ograniczył żądanie o kwotę 308,83 zł. wnosząc o zasądzenie kwoty 96 782,45 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 kwietnia 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 97 091,28 zł od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia 25 stycznia 2017r. i odsetkami za opóźnienie od kwoty 96 782,45 zł od dnia 26 stycznia 2017r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że w oparciu o przyjęty przez powoda protokół zdawczo-odbiorczy została wystawiona faktura na kwotę 169 740,00 zł. Faktura ta została zapłacona w dniu 27 stycznia 2014r. 31 grudnia 2013r. zostało udzielone pozwanemu kolejne pełnomocnictwo niezbędne w toku prowadzonego postepowania administracyjnego o wydanie pozwolenia na budowę. Ponadto, od zastępcy dyrektora zakładu pozwany otrzymał referencje, w których wskazano, że dokumentacja została wykonana prawidłowo, w terminie, jest kompletna i zawiera wszelkie zgody i pozwolenia. Opóźnienie w uzyskaniu pozwolenia na budowę było spowodowane opieszałością (...)w K., który wydał uzgodnienie dopiero w dniu 10 lipca 2014r. Pozwany podniósł także, że powód zwrócił mu kaucję wpłaconą na zabezpieczenie roszczeń z tytułu nienależytego wykonania umowy. W marcu 2015r. powód zaczął kwestionować rozwiązania przyjęte w dokumentacji projektowej wykonanej przez pozwanego. Z mocy umowy pozwany miał oddać dokumentacje bez pozwolenia na budowę, jego obowiązkiem było jedynie złożenie wniosku o wydanie tego pozwolenia, co zostało uczynione.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

W trakcie mowy końcowej pełnomocnik pozwanego wniósł, w razie uznania zasadności żądania, o miarkowanie kary umownej do kwoty symbolicznej.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 30 sierpnia 2013r. pomiędzy (...) S.A. w W. z pozwanym D. W. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) została zawarta umowa nr (...), której przedmiotem było wykonanie pełnej dokumentacji projektowej na wykonanie modernizacji instalacji wodno- kanalizacyjnej dla budynków i obiektów użytkowanych i dzierżawionych przez zamawiającego, zlokalizowanych w R. ul. (...) wraz z nadzorem autorskim, do czasu realizacji robót budowlanych. Opracowana dokumentacja miała zawierać:

1.  zaktualizowaną, jednostkową, kompletną mapę zasadniczą do celów projektowych w zakresie sytuacji naziemnej, uzbrojenia terenu: armatury naziemnej urządzeń podziemnych, ewidencji gruntów w zakresie użytków gruntowych, wysokości- rzędnych wysokościowych terenu;

2.  uzgodnienie z (...) w R. projektowych warunków technicznych podłączenia obiektów do sieci wodno-kanalizacyjnej;

3.  inwentaryzację lub dokumentację istniejących urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych znajdujących się na terenie projektu;

4.  4 egzemplarze projektu budowlano-wykonawczego;

5.  2 egzemplarze kosztorysu inwestorskiego;

6.  2 egzemplarze kosztorysu nakładczego;

7.  operat wodnoprawny na wprowadzenie do urządzeń kanalizacyjnych będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego oraz innych (deszczówki, socjalno- bytowych);

8.  pozwolenie wodnoprawne.

/dowód: umowa k. 22/

Umowa została zawarta w trybie postępowania przetargowego nieograniczonego. Zgodnie z zapisami specyfikacji warunków zamówienia termin wykonania zamówienia został określony na 31 grudnia 2013r. Termin ten uwzględniał okres oczekiwania na uzyskanie wszelkich niezbędnych uzgodnień w tym pozwolenia na budowę. Składając ofertę pozwany oświadczył, że zapoznał się z warunkami zamówienia.

/dowód: specyfikacja warunków zamówienia k. 202, formularz ofertowy k. 207-208 akt/

W dniu 19 września 2013r. powód udzielił pozwanemu pełnomocnictwa do załatwiania spraw formalno-prawnych (map, uzgodnień, warunków technicznych, pozwoleń wodnoprawnych, operatów) niezbędnych dla realizacji przedmiotu zawartej pomiędzy stronami umowy. Pełnomocnictwo było ważne do dnia 31 grudnia 2013r. Następnie pozwanemu zostało udzielone pełnomocnictwo do wykonania pełnej dokumentacji projektowej wraz z uzyskaniem niezbędnych pozwoleń i urządzeń w tym pozwolenia na budowę. Pełnomocnictwo zostało udzielone do dnia 31 grudnia 2014r.

/ dowód: pełnomocnictwo k. 69, 74 akt/

Przedmiot umowy miał być wykonany do dnia 31 grudnia 2013r. Pozwolenie na budowę winno być złożone w terminie wyznaczonym do wykonania usługi, będącej przedmiotem umowy i dostarczone niezwłocznie zamawiającemu po otrzymaniu zgody. Dokumentem potwierdzającym przekazanie dokumentacji miał być protokół zdawczo-odbiorczy wraz z pisemnym oświadczeniem wykonawcy, że wykonana dokumentacja projektowa jest zgodna z umową, obowiązującymi przepisami techniczno- budowlanymi i normami oraz, że została wykonana w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu ma służyć.

/dowód: umowa k. 22 v./

Wynagrodzenie wykonawcy zostało ustalone na kwotę 138 000 zł netto, 169 740,00 zł brutto. Wynagrodzenie miało charakter ryczałtowy. Wypłata miała nastąpić na podstawie faktury VAT, dla której podstawą był podpisany przez strony protokół zdawczo-odbiorczy. Wynagrodzenie miało być zapłacone w terminie 30 dni od otrzymania prawidłowej faktury VAT. Dla zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy pozwany wpłacił kwotę 5 092 zł. Zamawiający miał prawo do potrącenia z kwoty zabezpieczenia wszelkich roszczeń oraz w przypadku nie dokonania w wyznaczonym terminie wpłaty, kar umownych, jeśli takie zostaną naliczone. Zgodnie z par. 6 umowy wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną w przypadku niedotrzymania terminu umowy – w wysokości 0,02% całkowitego kosztu usługi podanego w par. 4 ust.1 umowy, licząc za każdy dzień zwłoki.

/dowód: umowa k. 23 akt/

Pozwany po podpisaniu umowy przystąpił do realizacji umowy. Prowadził rozmowy i sporządzał dokumentację, zwracał się o dokonanie uzgodnień, współpracując przy wykonywaniu umowy z M. T. (S.). W tym samym okresie strony były związane również innymi umowami, były w stałym kontakcie.

/dowód: korespondencja elektroniczna k. 77-94, odpisy umów k.148-157 akt/

W dniu 27. 12. 2013r. został sporządzony protokół zdawczo- odbiorczy w sprawie wykonania pełnej dokumentacji dotyczącej modernizacji instalacji wodno- kanalizacyjnej do obiektów zlokalizowanych w R.. W treści protokołu zamawiający oświadczył, że wykonanie umowy nr (...) zostało zakończone, a zamawiający otrzymał: zaktualizowaną, jednostkową, kompletną mapę zasadniczą do celów projektowych, uzgodnienie z (...) w R. projektowych warunków technicznych podłączenia obiektów do sieci wodno-kanalizacyjnej, inwentaryzację istniejących urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych znajdujących się na terenie projektu, 4 egzemplarze projektu budowlano- wykonawczego, 2 egzemplarze kosztorysu inwestorskiego, 2 egzemplarze kosztorysu nakładczego, operat wodnoprawny na wprowadzenie do urządzeń kanalizacyjnych będących własnością innych podmiotów ścieków przemysłowych, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego oraz innych (deszczówki, socjalno- bytowych),pozwolenie wodnoprawne.

Zamawiający potwierdził kompletność dokumentacji. Ponadto wykonawca oświadczył, że wystąpił o uzyskanie, w imieniu zamawiającego, pozwolenia na budowę i dostarczy to pozwolenie niezwłocznie po otrzymaniu decyzji na złożony 27 grudnia 2013r. wniosek. Odbierając dokumentację powód był przekonany, że jest ona kompletna, wiedział jednak, że pozwany czeka na pozwolenie na budowę oraz uzgodnienia.

/dowód: protokół zdawczo- odbiorczy k. 24, zeznania świadka R. M. k. 370, M. S. k. 417v. akt/

W dniu 27 grudnia 2013. pozwany nie złożył powodowi operatu wodno-prawnego i pozwolenia wodno- prawnego. Pełna dokumentacja oznacza wszystkie dokumenty określone w umowie. Specyfikacja warunków zamówienia przewidywała złożenie pełnej dokumentacji do dnia 31 grudnia 2013r. Strony zgodnie przyjęły, że w zakresie pozwolenia na budowę zadaniem pozwanego jest złożenie wniosku o udzielenie takiego pozwolenia do dnia 31 grudnia 2013r. do właściwego organu.

/dowód: zeznania świadka M. D. k. 314, R. M. k. 370v., M. S. k. 422 akt, zeznania pozwanego k.452 akt/

Wniosek o pozwolenie na budowę został złożony przez pozwanego w dniu 27 grudnia 2013r. 16 grudnia 2013r. pozwany złożył do Oddziału (...) w K. wniosek o dokonanie uzgodnień załączonej dokumentacji, wniosek ten miał charakter branżowy i uzgodnienie do niego zostało wydane w kwietniu 2014r., 18 grudnia 2013r. podobny wniosek został złożony do (...) spółka z o.o. w R. oraz (...) w T., 19 grudnia 2013r. pozwany złożył wniosek o dokonanie uzgodnień dokumentacji do (...) sp. z o.o. w K..

/dowód: wniosek k. 26, 27, 28, 29,30, 71, zeznania świadka M. D. k. 314, J. P. k. 371 v. akt/

W dniu 27 grudnia 2013r. pozwany wystawił fakturę VAT nr (...) z tytułu wykonania umowy nr (...) z dnia 30 sierpnia 2013r. na kwotę 169 740, 00 zł określając termin płatności na dzień 26 stycznia 2014r.

Kwota objęta fakturą została zapłacona w dniu 27 stycznia 2014r. W tym samym dniu została wystawiona karta oceny końcowej pozwanego jako wykonawcy usług. Praca powoda została oceniona bardzo dobrze. Reprezentant powoda działał w zaufaniu do M. S., która sporządziła kartę referencyjna i ją wypisała.

/dowód: faktura k. 70, dowód zapłaty k. 75, karta oceny k. 76, zeznania R. M. k. 371, zeznania pozwanego k. 451 akt/

W dniu 7 stycznia 2014r. Wojewoda (...) wezwał pozwanego do uzupełnienia braków wniosku o pozwolenie na budowę. Z uwagi na nie posiadanie wymaganej dokumentacji, niezbędnej do udzielenie pozwolenia na budowę, pozwany złożył wniosek o zawieszenie postępowania w sprawie udzielenie pozwolenia na budowę.

/dowód: wezwanie k. 95, zeznania pozwanego k. 451 akt/

W trakcie dokonywania uzgodnień okazało się, że wartość inwestycji wzrośnie o około 100%.Pierwotna wartość inwestycji to była kwota około 1 mln złotych. Po sporządzeniu kosztorysu inwestorskiego przez pozwanego w grudniu 2013r. wartość inwestycji wzrosła do 3,5 mln., i takie środki zostały powodowi przyznane na realizację umowy. Po aktualizacji kosztorysu w związku z otrzymanymi uzgodnieniami okazało się, że wartość prac wzrośnie do ponad 6 mln. zł.

/dowód: zeznania świadka M. D. k. 314, zeznania R. M. k. 370v., zeznania pozwanego k. 452 v. akt/

Po upływie terminu do wykonania umowy pozwany prowadził z powodem rozmowy co do sposobu jej realizacji w formie etapów wykonania poszczególnych rodzajów prac. W tym okresie powód nie zgłaszał zastrzeżeń co do terminu i sposobu wykonania umowy.

/dowód: korespondencja elektroniczna k. 100 akt/

26 czerwca 2014r. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w G. zawiadomił o wszczęciu postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego .

W dniu 16 lipca 2014r. została wydana decyzja w przedmiocie otrzymania pozwolenia wodnoprawnego.

/dowód: wniosek k 108, decyzja k. 34 akt/

Wniosek o uzgodnienie projektu do Oddziału (...) został złożony przez pozwanego w czerwcu 2014r.

10 lipca 2014r. Oddział (...) w K. dokonał uzgodnienia projektu w zakresie modernizacji instalacji wodno-kanalizacyjnej dla obiektów i budynków dzierżawionych przez (...) S.A. w R..

/dowód: uzgodnienie k. 119, zeznania świadka J. P. k. 371v. akt/

Pozwany złożył w dniu 14 sierpnia 2014r. wniosek do Wojewody (...) o podjęcie zawieszonego na jego wniosek postępowania w sprawie wydania pozwolenia na budowę z uwagi na uzyskanie niezbędnych uzgodnień formalno- prawnych i złożenie kompletnej dokumentacji niezbędnej do uzyskania pozwolenia na budowę.

Pozwolenie na budowę zostało udzielone w dniu 15 października 2014r.

/dowód: wniosek k. 31, decyzja k. 32-33 akt/

9 grudnia 2014r. pozwany zwrócił się o zwrot kaucji wpłaconej na zabezpieczenie roszczeń wynikających z zawartej umowy z dnia 30 sierpnia 2013r.10 lutego 2015r. została zwrócona połowa wpłaconej kaucji.

/dowód: wniosek k. 127, potwierdzenie transakcji k. 129/

W styczniu 2015r. na zlecenie powoda została sporządzona opinia techniczna dotycząca projektu modernizacji instalacji wodno-kanalizacyjnej przy u. (...) w R.. Z wniosków tej opinii wynika, że pozwany otrzymał wynagrodzenie za niekompletną dokumentację. Błędna dokumentacja i brak pozwolenia na budowę uniemożliwiła realizację zadania w 2014r.pomimo przyznanego budżetu na realizację, o który zakład wnioskował.

/dowód: opinia k. 11-21 akt/

W marcu 2015r. (...) S.A. zwróciło się pisemnie do pozwanego o dokonanie zmian w otrzymanej dokumentacji w ramach uzyskanego wynagrodzenia. Wobec braku reakcji pozwanego na powyższe pismo powód poinformował go 9 kwietnia 2015r., że w razie braku uwzględnienia zmian zostaną naliczone kary umowne z powodu odstąpienia od umowy z winy wykonawcy. Pozwany nie wyraził zgody na zmiany w ramach otrzymanego wynagrodzenia, ponieważ uwzględnienie zmian wymagałoby sporządzenia nowej dokumentacji.

/dowód: pismo k. 130,134, zeznania świadka M. D. k. 315 akt/

7 kwietnia 2015r. powód przesłał pozwanemu notę księgową obejmującą karę umowną z powodu nie wykonania umowy w terminie. Kara umowna została naliczona za okres od 1 stycznia 2014r. do 14 października 2014r. czyli do dnia wydania decyzji o udzieleniu pozwolenia na budowę w wysokości 0,2 % całkowitego kosztu usługi a więc kwoty 169 740, 00 zł. Ustalona wysokość kary umownej to 97 091,28 zł. Kwota ta miała zostać zapłacona w terminie 14 dni od wystawienia noty. Ponieważ pozwany nie uiścił żądanej kwoty powód wystosował do niego w dniu 29 kwietnia 2015r. wezwanie do zapłaty żądając zapłaty w terminie 7 dni od daty wystawienia wezwania, a kolejne, ostateczne wezwanie zostało wysłane do pozwanego w dniu 20 maja 2015r. z wezwaniem do uiszczenia kwoty kary umownej w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Wezwanie zostało wysłane w dniu 22 maja 2015r.

/dowód: pismo k. 38, nota k. 39, wezwanie do zapłaty k. 40, 41-43 akt/

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody. Dokumenty złożone do akt sprawy nie budziły wątpliwości sądu co do swej rzetelności i prawdziwości, nie były także kwestionowane przez strony.

Podstawą ustaleń faktycznych sąd uczynił także zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz pozwanego. Świadkowie i pozwany składali zeznania zbieżne w zakresie faktów zaistniałych w okresie realizacji umowy, różnice dotyczyły jedynie skutków określonych działań i ich znaczenia dla oceny zasadności roszczenia, nie wpływały więc na wiarygodność zeznań.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadka M. S. (T.) w zakresie w jakim zeznała ona, że w dniu złożenia dokumentów przez pozwanego- 27 grudnia 2013r. zostały złożone wszystkie dokumenty określone umową. Tym zeznaniom przeczą zeznania pozwanego, który przyznał, że pozwolenie wodnoprawne nie zostało złożone. Zeznaniom świadka w tym zakresie przeczą także dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, w szczególności decyzja udzielająca pozwolenia wodnoprawnego z 16 lipca 2014r. Sąd dopuścił jako dowód w sprawie protokół przesłuchania M. S. w sprawie IV P 380/14 prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach z uwagi na to, że stanowił on odniesienie do przesłuchania świadka w niniejszej sprawie. W trakcie składania zeznań świadkowi były odczytywane zeznania składane w sprawie pracowniczej, dla pełności i jasności zeznań złożonych w niniejszej sprawie niezbędne było więc dołączenie protokołu odczytywanego świadkowi do materiału dowodowego.

Sąd zważył, co następuje.

Strony niniejszego sporu zawarły w dniu 30 sierpnia 2013r. umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie pełnej dokumentacji projektowej na wykonanie modernizacji instalacji wodno- kanalizacyjnej dla budynków i obiektów użytkowanych i dzierżawionych przez zamawiającego, zlokalizowanych w R. ul. (...) wraz z nadzorem autorskim, do czasu realizacji robót budowlanych. Opracowana dokumentacja miała zawierać:

1.  zaktualizowaną, jednostkową, kompletną mapę zasadniczą do celów projektowych w zakresie sytuacji naziemnej, uzbrojenia terenu: armatury naziemnej urządzeń podziemnych, ewidencji gruntów w zakresie użytków gruntowych, wysokości- rzędnych wysokościowych terenu;

2.  uzgodnienie z (...) w R. projektowych warunków technicznych podłączenia obiektów do sieci wodno-kanalizacyjnej;

3.  inwentaryzację lub dokumentację istniejących urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych znajdujących się na terenie projektu;

4.  4 egzemplarze projektu budowlano-wykonawczego;

5.  2 egzemplarze kosztorysu inwestorskiego;

6.  2 egzemplarze kosztorysu nakładczego;

7.  operat wodnoprawny na wprowadzenie do urządzeń kanalizacyjnych będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego oraz innych (deszczówki, socjalno- bytowych);

8.  pozwolenie wodnoprawne.

Umowa, której przedmiotem jest sporządzenie dokumentacji projektowej ma charakter umowy o dzieło w rozumieniu art. 627 kc, zgodnie z którym przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Wyznacznikami odróżniającymi czynności świadczone w ramach umowy o dzieło od zadań wykonywanych w ramach umowy o świadczenie usług w ujęciu wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 11 września 2013r.III AUa 205/13, legalis, są: konieczność określenia dzieła z góry w umowie, powstanie, w wyniku działań przyjmującego zamówienie konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu i weryfikowalność tego rezultatu ze względu na zdatność do poddania sprawdzianowi na istnienie wad.

Wykonanie dokumentacji projektowej przez pozwanego oznaczało stworzenie samoistnego kompletu dokumentów w postaci zmaterializowanej, umożliwiającego przeprowadzenie inwestycji w postaci modernizacji instalacji wodno- kanalizacyjnej dla budynków i obiektów użytkowanych i dzierżawionych przez zamawiającego, zlokalizowanych w R. ul. (...). Opracowanie tej dokumentacji oznaczało także zaprezentowanie własnych rozwiązań, miało charakter indywidualny, a jednocześnie poddający się weryfikacji w zakresie prawidłowości wykonania dokumentacji.

Dokonanie więc oceny należytego wykonania umowy przez pozwanego i zasadności obciążenia pozwanego karą umowną powinno nastąpić w świetle przepisu art. 627 i następnych k.c.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Podkreślenia wymaga, że Sąd Najwyższy w swym dotychczasowym orzecznictwie opowiadał się za poglądem, zgodnie z którym ustawowa konstrukcja kary umownej nie opiera się na mechanizmie gwarancyjnym, lecz na ogólnych zasadach odpowiedzialności odszkodowawczej, jak też wskazywał, że karą umowną może zostać obciążona tylko taka strona, która odpowiada za opóźnienie w spełnieniu świadczenia niepieniężnego, obowiązek jej zapłacenia nie może natomiast spoczywać na stronie zobowiązanej do spełnienia tego świadczenia, jeżeli opóźnienie zostało wywołane przez okoliczności, za które strona nie ponosi odpowiedzialności ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 roku, III CKN 50/01, LEX nr 784259; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2004 roku, III CK 446/02, LEX nr 585806, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2007 roku, III CSK 234/07, LEX nr 487539).

Jednakże, jak wynika z treści art. 484 § 1 k.c. w zw. z art. 471 k.c. konieczną przesłanką naliczenia kary umownej jest zawsze niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika. Niewykonaniem zobowiązania jest brak spełnienia świadczenia przy jednoczesnym istnieniu okoliczności, wyłączających jego spełnienie w przyszłości.

Kodeks cywilny opisuje cztery rodzaje niewykonania zobowiązania – są to niemożliwość świadczenia, za którą dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, niemożliwość świadczenia, za którą dłużnik ponosi odpowiedzialność, opóźnienie i zwłoka (czyli: opóźnienie zwykłe, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności oraz kwalifikowane, za które ponosi odpowiedzialność). Nienależytym wykonaniem zobowiązania będzie sytuacja, gdy świadczenie zostanie wprawdzie spełnione, lecz nie będzie ono prawidłowe, gdyż odbiegało będzie w jakimś stopniu, większym lub mniejszym, od świadczenia wymaganego (zob. art. 353 i art. 354 k.c.).

Innymi słowy – z przypadkiem nienależytego wykonania zobowiązania będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy wprawdzie świadczenie zostanie spełnione, lecz interes wierzyciela nie zostanie zaspokojony w sposób wynikający z treści zobowiązania. Przy czym każde, nawet najlżejsze uchybienie zobowiązaniu przez dłużnika, bez względu na to, na czym by ono polegało, stanowić będzie nienależyte wykonanie (por. przegląd piśmiennictwa – Agnieszka Rzetecka Gil, Kodeks cywilny, Komentarz do art. 471 k.c. Lex/El., 2011). Z kolei w orzecznictwie przyjęto, że nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany (wyrok SA w Katowicach z dnia 21 kwietnia 2009 r., V ACa 88/09, LEX nr 523881).

W niniejszej sprawie świadczenie wykonawcy nie zostało spełnione należycie.

Pozwany D. W. zobowiązał się do sporządzenia i przekazania zamawiającemu kompletu dokumentów umożliwiających przeprowadzenie robót mających na celu modernizację instalacji wodno- kanalizacyjnej dla budynków i obiektów użytkowanych i dzierżawionych przez zamawiającego, zlokalizowanych w R. ul. (...). Lista dokumentów została przez strony wymieniona w umowie w sposób jednoznaczny. Również termin wykonania umowy został określony jasno na dzień 31 grudnia 2013r.

Paragraf 7 umowy przewidywał, że każda zmiana treści umowy, a więc także terminu wykonania, wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Obie strony zgodnie przyznały, że do zawarcia aneksu nie doszło, co oznacza, że termin wykonania umowy nie został przez strony zgodnie zmieniony.

Zgodzić należy się z poglądem wyrażanym przez pozwanego co do tego, że par. 3 umowy przewiduje dla pozwanego obowiązek złożenia wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę w terminie wynikającym z umowy, czyli do 31 grudnia 2013r., właściwemu organowi. Biorąc pod uwagę, że składający wniosek nie jest w stanie przewidzieć ile czasu upłynie od złożenia wniosku do jego rozpoznania, to nieracjonalnym byłoby umawianie się przez pozwanego co do tego, że organ administracyjny wyda decyzję w określonym terminie. Strony współpracowały kilkukrotnie przy podobnie realizowanych umowach, miały w tym zakresie wiedzę i doświadczenie, uwzględniły więc to, że pozwany nie odpowiada za to, kiedy dojdzie do wydania decyzji administracyjnej.

Nie oznacza to jednak, że pozwany wywiązał się ze swojego obowiązku złożenia wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę w sposób należyty.

Złożenie wniosku oznacza złożenie kompletnego, pełnego, ze wszystkimi niezbędnymi załącznikami wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę, który następnie, bez uzupełnień i poprawek zostanie uwzględniony.

Pozwany złożył natomiast wniosek, który w dacie jego złożenia nie nadawał się do uwzględnienia. Do wniosku nie zostały dołączone niezbędne załączniki, będące merytoryczną podstawą udzielenia pozwolenia na budowę w postaci pozwolenia wodnoprawnego i uzgodnień, w szczególności z Oddziału (...) w K., które było podstawą do dokonania dalszych uzgodnień niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę. Pozwany miał pełną świadomość tego, że złożony wniosek nie nadaje się do uwzględnienia, gdyż sam wniósł o zawieszenie postępowania o udzielenie pozwolenia na budowę do czasu uzyskania niezbędnych dokumentów.

Pozwolenie wodnoprawne zostało wydane w dniu 16 lipca 2014r. Na dzień 31 grudnia 2013r. pozwany nie złożył nawet wniosku o jego udzielenie do właściwego organu.

Pozwany wniosek o uzgodnienie projektu do Oddziału (...) w K. złożył w czerwcu 2014r., a 10 lipca 2014r. Oddział (...) w K. dokonał uzgodnienia projektu w zakresie modernizacji instalacji wodno-kanalizacyjnej dla obiektów i budynków dzierżawionych przez (...) S.A. w R..

Pozwany złożył w dniu 14 sierpnia 2014r. wniosek do Wojewody (...) o podjęcie zawieszonego postępowania w sprawie wydania pozwolenia na budowę z uwagi na uzyskanie niezbędnych uzgodnień formalno- prawnych i złożenie kompletnej dokumentacji niezbędnej do uzyskania pozwolenia na budowę.

Pozwolenie na budowę zostało udzielone w dniu 15 października 2014r.

Nie ulega więc wątpliwości, że w dniu 31 grudnia 2013r. pozwany nie wykonał przedmiotu umowy w sposób należyty, bowiem nie złożył dokumentów wymienionych w treści umowy w postaci pozwolenia wodnoprawnego i uzgodnienia z (...) w R. projektowych warunków technicznych podłączenia obiektów do sieci wodno-kanalizacyjnej umożliwiających uzyskanie przez inwestora pozwolenia na budowę, i nie złożył prawidłowo, zgodnie z ustaleniami stron wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę. Cel umowy nie został więc osiągnięty, a interes wierzyciela nie został zaspokojony.

Niewykonanie umowy nastąpiło na skutek okoliczności, za które pozwany ponosi odpowiedzialność. Pozwany zdawał sobie sprawę, sporządzając taką dokumentację po raz kolejny, z jakimi problemami może się zetknąć i ile czasu jest niezbędne na uzyskanie stosownych pozwoleń i uzgodnień. Jako przyczynę opóźnień w uzyskaniu uzgodnień pozwany wskazał opieszałość w działaniu (...) S.A. Oddziału (...) w K., który wydał uzgodnienie projektu budowlanego w dniu 10 lipca 2014r., dokonanie podziału nieruchomości powoda i powstanie nowych działek, przez które miała przebiegać inwestycja. Zarzut ten jest o tyle nietrafiony, że pozwany wniosek o udzielenie uzgodnień do wskazanego oddziału złożył w czerwcu 2014r., a więc niemalże pół roku po terminie, w którym umowa miała być wykonana. Odwoływanie się do podziału nieruchomości nie może odnieść zamierzonego przez pozwanego skutku w postaci obalenia domniemania winy, bowiem pozwany nie wykazał, kiedy do takiego podziału doszło i jaki to miało wpływ na jego pracę. Obowiązkiem pozwanego wynikającym z umowy było uzyskanie wszelkich uzgodnień, w tym dokonanie wszystkich czynności niezbędnych do ich uzyskania, obejmujących ustalenie, czy projektowana przez niego sieć przebiega przez nieruchomości pozostające we władaniu powoda na takich zasadach, że może on prowadzić przez nie swoją inwestycję. Nie było właściwym sposobem uzyskiwania uzgodnień działanie polegające na zaprojektowaniu sieci przebiegającej przez nieruchomości, co do których powód nie posiadał tytułu prawnego i wynikającą z tego konieczność podejmowania stosownych czynności przez (...) S.A. dostosowujących stosunki prawne powoda do projektu sporządzonego przez pozwanego. Takie działalnie, które wpłynęło na okres uzyskiwania uzgodnień, było zawinione przez pozwanego i świadczy o nienależytej staranności przy wykonywaniu umowy.

Dokonanie przez powoda odbioru części dokumentów i mylne wpisanie do protokołu zdawczo-odbiorczego, że wszystkie dokumenty zostały oddane, a wniosek o pozwolenie na budowę został prawidłowo złożony nie zmienia okoliczności faktycznych w postaci nie złożenia umówionych dokumentów i nie złożenia wniosku o pozwolenie na budowę przez pozwanego. Sytuacja, w której protokół zdawczo- odbiorczy nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy świadczy o tym, że wbrew stanowisku pozwanego, nie było zamiarem stron oczekiwanie na dokumenty w późniejszym terminie, złożenie wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę niekompletnego i oczekiwanie, że w trakcie podejmowania decyzji przez organ administracyjny te dokumenty zostaną uzyskane.

W ocenie sądu, gdyby przyjąć, że istotnie zamiar stron był taki, jak opisał to pozwany, to nie było przeszkód by wpisać w protokole zdawczo –odbiorczym, które dokumenty nie zostały złożone przez pozwanego, i że wniosek o udzielenie pozwolenia na budowę zostanie złożony po uzupełnieniu dokumentów lub został złożony z brakami. Stanowisko pozwanego jest również o tyle niekonsekwentne, że złożenie wniosku bez dokumentów niezbędnych do jego rozpoznania mogło skutkować jedynie jego oddaleniem, więc nie było podstaw by uznać, że w okresie oczekiwania na rozpoznanie wniosku niezbędne dokumenty zostaną dołączone.

Te okoliczności, jak również konsekwencje wyciągnięte wobec pracownika powoda odpowiedzialnego za realizację umowy z pozwaną w postaci zwolnienia z pracy, wskazują na to, że nie było zgodną wolą stron skwitowanie pozwanego z wykonanej umowy w dniu 31 grudnia 2013r.

Dokonanie zapłaty przez powoda na rzecz pozwanego za wykonaną umowę i wypłata kaucji gwarancyjnej oraz udzielenie referencji nastąpiło w oparciu o protokół zdawczo- odbiorczy, który jako nie odpowiadający rzeczywistości, nie stanowił potwierdzenia wykonania umowy, zapłata więc wynagrodzenia nie oznacza uznania wykonania umowy w dniu 31 grudnia 2013r.

Wobec powyższego zostały spełnione przesłanki naliczenia kary umownej przez zamawiającego w oparciu o par. 6 umowy, zgodnie z którym wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną w przypadku niedotrzymania terminu umowy – w wysokości, 0,02% całkowitego kosztu usługi podanego w par. 4 ust.1 niniejszej umowy, licząc za każdy dzień zwłoki.

Za datę wykonania umowy należy przyjąć dzień złożenia kompletnego wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę przez pozwanego, czyli dzień 14 sierpnia 2014r. Zgodnie bowiem z tym, co zostało wskazane wyżej, celem zawartej umowy i końcem działań pozwanego miało być złożenie prawidłowego wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę.

Pozwany pozostawał więc w zwłoce w wykonaniu umowy przez 266 dni , w okresie od 1 stycznia 2014r. do 14 sierpnia 2014r.Należna kara umowna za ten okres wynosi 90 301,68 zł.

Zgodnie z treścią art. 484 par. 2 kc jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Przepis ten określa sędziowskie prawo do redukcji kary umownej, w razie złożenia przez dłużnika wniosku o jej miarkowanie. Jego celem jest zapewnienie dłużnikowi ochrony przed nadmiernie dotkliwymi skutkami, które mogą powstać po jego stronie w razie wadliwej oceny ryzyka, mogącej wynikać z okoliczności danego wypadku i przywrócenia w tym zakresie słuszności kontraktowej.

Pojęcie rażącego wygórowania kary umownej jest zwrotem niedookreślonym, wskazującym na fakt ewidentnej niewspółmierności wysokości kary umownej, do tej, która powinna być należna w danej sytuacji. Ocena tego, czy kara umowna jest rażąco wygórowana powinna być oceniana na dzień zamknięcia rozprawy. Jednym z kryteriów rażącego wygórowania kary umownej jest stosunek między wysokością zastrzeżonej kary umownej a wartością całego świadczenia dłużnika. W niniejszej sprawie świadczenie dłużnika zostało ocenione przez strony na 169 740,00 zł. Naliczona kara umowna wyniosła 97 091,28 zł, co stanowi 57 % wynagrodzenia pozwanego. W ocenie sądu w przypadku tak wysokiej kary można mówić o jej rażącym wygórowaniu, przy takiej wysokości traci ona charakter gwarancyjny, a staje się represją dla wykonawcy. Biorąc pod uwagę, że przedmiot umowy został ostatecznie przez pozwanego wykonany, powód nie wykazywał w toku procesu wysokości poniesionej szkody poza przesunięciem w czasie realizacji inwestycji, w ocenie sądu kara umowna w wysokości 20% (18 060 zł) naliczonej przez powoda, jest adekwatna do okresu zwłoki, rozmiaru niezaspokojonego interesu wierzyciela oraz zapewnia spełnienie przez karę umowną funkcji kompensacyjnej , symplifikacyjnej i stymulacyjnej.

Wobec powyższego, w oparciu o wskazane wyżej przepisy sąd zasądził kwotę 18 060 zł tytułem należnej kary umownej i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Oddalenie powództwa obejmuje także kwotę 308, 83 zł, o którą powód ograniczył powództwo, bowiem pozwany nie złożył oświadczenia o zgodzie na cofnięcie powództwa.

O odsetkach sąd rozstrzygnął w oparciu o treść art. 481 kc zasądzając je od dnia 23 kwietnia 2015r. zgodne z terminem określonym w nocie księgowej z dnia 7 kwietnia 2015r.

Z uwagi na zmiany wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 9 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830) obowiązujące od 01 stycznia 2016 r. dokonane w art. 481 k.c., Sąd w okresie od 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, odsetki od wskazanej kwoty określił jako odsetki ustawowe za opóźnienie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, wprowadzonymi wyżej wymienioną ustawą zmieniającą.

O kosztach sąd rozstrzygnął w oparciu o treść art. 100 zd.1 kpc zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów i przyjmując, że powód przegrał proces w 81 %, a pozwany w 19 % pozostawił rozliczenie kosztów referendarzowi sądowemu na podstawie art.108 par. 1 kpc. Rozliczenie kosztów następuje po uprawomocnieniu się orzeczenia.

SSO Renata Olejnik - Tyszka