Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - SSO Joanna Staszewska (spr.) Sędziowie SSO Joanna Wiśniewska-Sadomska

SSR del. Monika Włodarczyk

Protokolant st. sekr. sąd. Przemysław Sulich

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko D. K. i G. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda (...) Sp. z o.o. w W.i pozwanej D. K.

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 14 marca 2012 r., sygn. akt I C 299/12

1.  oddala obie apelacje;

2.  znosi między stronami koszty postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 2132/12

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. w W.żądała wydania nakazu zapłaty z weksla przeciwko pozwanym D. K.i G. K., zasądzającego od nich solidarnie na rzecz powódki kwotę 656,49 zł z ustawowymi odsetkami do 9 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty.

Po wydaniu nakazu zapłaty pozwani wnieśli zarzuty, podnosząc brak legitymacji powoda do wystąpienia z roszczeniem w sprawie niniejszej, a także brak jakiegokolwiek roszczenia przeciwko pozwanym z tytułu umowy agencyjnej łączącej pozwaną z (...) S.A.

W odpowiedzi na zarzuty powódka przedstawiła umowę agencyjną łączącą pozwaną z (...)S.A., umowę przelewu wierzytelności zawarta pomiędzy (...)S.A. a powódką, oraz pisemne zestawienie wypłaconych powódce prowizji, których zwrotu domagał się Ubezpieczyciel w związku z rozwiązaniem przez ubezpieczonych umów ubezpieczenia zawartych za pośrednictwem pozwanej.

Wyrokiem z 14 marca 2012 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy: w pkt. I. uchylił nakaz zapłaty przeciwko G. K. w całości, w pkt. II utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany przeciwko D. K. co do należności głównej w kwocie 656,49 zł z odsetkami ustawowymi od 18 listopada 2011 r. do dnia zapłaty oraz w pkt. III uchylił nakaz zapłaty przeciwko D. K. co do odsetek ustawowych za okres od 9 sierpnia 2011 r. do 17 listopada 2011 r.

Sąd Rejonowy ustalił, że na podstawie umowy agencyjnej pozwana, jako agent, otrzymywała wynagrodzenie prowizyjne za pośrednictwo w zawieraniu umów ubezpieczenia. W umowie agencyjnej zastrzeżono, że na wypadek rozwiązania umowy ubezpieczenia w pierwszym roku jej trwania, lub w wypadku nieopłacania składek przez ubezpieczającego, agent zobowiązany był do zwrotu prowizji. Na zabezpieczenie roszczeń (...)z tytułu zwrotu prowizji, pozwani wręczyli (...)weksel in blanco. Z zawartych za pośrednictwem pozwanej umów ubezpieczenia odstąpiła część ubezpieczających, wobec czego po stronie pozwanej powstało zobowiązanie do zwrotu prowizji w kwocie 313,14 zł wraz z odsetkami. W dniu 21 grudnia 2007 r. (...)S.A. przelało na (...)Sp. z o.o. wierzytelność przysługującą wobec pozwanej w kwocie 313,14 zł z odsetkami. W dniu 12 lipca 2011 r. powód wypełnił weksel in blanco na sumę 656,49 zł.

Uzasadniając rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy przedstawił wywód prawny z powołaniem się na przepisy prawa wekslowego oraz stwierdził, że w świetle art. 17 Prawa wekslowego pozwani mogli wnosić zarzuty odnoszące się do stosunku prawnego, z którego zobowiązanie weksel zabezpieczał. Suma wekslowa obejmuje należność z tytułu zwrotu prowizji, do zapłaty której jest zobowiązana pozwana i wobec tego ponosi ona odpowiedzialność z weksla. Pozwana nie wykazała, aby weksel był wypełniony za sumę niezgodną z porozumieniem. Za słuszny natomiast Sąd uznał zarzut pozwanej dotyczący nie doręczenia jej przez powoda wezwania do wykupienia weksla, co skutkowało uchyleniem wobec niej nakazu zapłaty w części dotyczącej odsetek za okres od 9 sierpnia 2011 r. do 17 listopada 2011 r.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego Sąd natomiast wyjaśnił, że z umowy agencyjnej nie wynika, aby odpowiedzialność z tytułu zwrotu warunkowej prowizji miał ponosić również pozwany, wobec czego Sąd Rejonowy w całości uchylił nakaz zapłaty wydany wobec pozwanego.

Pozwana zaskarżyła powyższy wyrok w pkt. II, zarzucając:

- naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez nierozważenie całości zebranego materiału dowodowego, w tym dowodu z zeznań pozwanej na okoliczność przebiegu współpracy pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda a pozwanymi,

- naruszenie art. 299 k.p.c. poprzez zaniechanie dopuszczenia dowodu z zeznań stron,

- art. 2 w związku z art. 3 k.p.c. poprzez uniemożliwienie pozwanym uczestnictwa w rozprawie, poprzez wyznaczenie na ten sam dzień terminów rozpraw w dwóch różnych sprawach toczących się przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy, co utrudniło pozwanym stawienie się na rozprawie w sprawie niniejszej,

- nie uwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Pozwany zaskarżył wyrok w pkt. I, zarzucając naruszenie art. 31 Prawa wekslowego poprzez przyjęcie, że podpis pozwanego na przedniej stronie weksla oznacza, że weksel został przez niego wystawiony wspólnie z D. K., podczas gdy z okoliczności sprawy, w szczególności z umowy (...) wynika, że G. K.był poręczycielem weksla, a także naruszenie art. 65 k.c. poprzez błędną wykładnię umowy przelewu wierzytelności skutkującą uznaniem, że przelew wierzytelności nie obejmował zabezpieczenia w postaci dokonanego przez pozwanego poręczenia na wekslu.

Powód wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez utrzymanie w mocy nakazu zapłaty wydanego przeciwko pozwanemu.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

1.  Odnośnie apelacji pozwanej:

Podstawą wydania nakazu zapłaty był weksel wystawiony na zabezpieczenie roszczeń powódki z tytułu umowy (...). Weksel w chwili wystawienia był wekslem in blanco. Przepis art. 10 ustawy Prawo wekslowe, mający również zastosowanie do weksli własnych (art. 103 Prawa wekslowego) dotyczy tych wszystkich wypadków, w których mamy do czynienia z wekslem niezupełnym w chwili wystawienia. Przepis ten stanowi, że jeżeli weksel, nie zupełny w chwili wystawienia, uzupełniony zostanie niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza weksla zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba, że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Analiza treści zacytowanego przepisu prowadzi do wniosku, że jeżeli posiadacza weksla wiąże porozumienie zawarte z dłużnikiem, dłużnik zawsze może mu przedstawić zarzuty subiektywne, a zatem wynikające ze stosunku podstawowego łączącego go z wierzycielem. Wskutek tego abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego ulega osłabieniu. Stanowisko takie zajmuje na ogół ustalona judykatura, a najważniejsze z orzeczeń Sądu Najwyższego kwestii tej dotyczących to: z 2 lutego 1956 r. (Zb.O. 1956, poz. 89), z 9 listopada 1960 r. (Zb.O. 1961, poz. 123), z 16 lipca 1964 r. (OSNCP 1965, poz. 118, z 7 lipca 1967 r. (OSNCP 1968, poz. 27, z 5 lutego 1980 r. (OSNCP 1980, poz. 173), z 21 maja 1981 r. (OSNCP 1981, poz. 225).

Jak słusznie podkreślił Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, udowodnienie nieprawidłowego uzupełnienia weksla spoczywa wyłącznie na dłużniku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 1999 r., sygn. I ACa 775/99). Zatem podniesienie przez dłużnika wekslowego zarzutów ze stosunku podstawowego nie powoduje utraty przez posiadacza weksla formalnej i materialnej legitymacji wekslowej. W dalszym ciągu zatem to na dłużniku wekslowym ciąży obowiązek udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem (art. 6 k.c.). Nie ma podstaw, aby ciężar dowodzenia okoliczności ze stosunku podstawowego uzasadniających uzupełnienie weksla, przerzucać na wierzyciela wekslowego. Tym bardziej okoliczności takie nie powinny być badane przez sąd z urzędu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 lipca 2005 r., sygn. I ACa 23/05). Zwrócić należy uwagę, iż pozwana jedynie ogólnie podnosiła nieprawidłowość wypełnienia weksla. Okoliczność ta nie została jednak przez nią w żaden sposób udowodniona. Dlatego utrzymanie w mocy nakazu zapłaty wobec pozwanej należy uznać za prawidłowe.

Na aprobatę nie zasługiwały także pozostałe zarzuty zawarte w apelacji pozwanej. Całkowicie bezpodstawnie zarzuca ona Sądowi Rejonowemu wadliwą ocenę materiału dowodowego będącą skutkiem pominięcia dowodu z zeznań strony pozwanej. Pozwana, na której spoczywał ciężar inicjatywy dowodowej, nie wnioskowała o przeprowadzenie dowodu z zeznań stron. Równie bezpodstawny jest zarzut sprowadzający do naruszenia prawa pozwanej do obrony swych praw poprzez wyznaczenie posiedzeń w dwóch sprawach na ten sam dzień. Pozwana nie zawiadomiła Sądu Rejonowego o zaszłej przeszkodzie w stawiennictwie na posiedzenie przed Sądem Rejonowym w sprawie niniejszej, wobec czego Sąd nie miał podstaw do odroczenia rozprawy. Jeśli zaś chodzi o zarzut dotyczący przedawnienia roszczenia trzeba wyjaśnić, że pozwana w apelacji nie sformułowała zarzutu przedawnienia, a jedynie zarzuciła, że Sąd Rejonowy tego zarzutu nie uwzględnił. Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. przedawnienie roszczenia sąd bierze pod uwagę tylko na zarzut. Zarzut ten nie był podnoszony przez pozwanych w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, zatem Sąd ten nie mógł wziąć pod uwagę tego zarzutu.

2.  Odnośnie apelacji powoda:

Powód w apelacji stanął na stanowisku, że pozwany poręczył za zobowiązanie wekslowe i odpowiada za to zobowiązanie jako poręczyciel. Nie wdając się w przyczyny takiego stanowiska powoda trzeba podkreślić, że ocena zobowiązania pozwanego musi być dokonywana z uwzględnieniem podanej przez powoda podstawy faktycznej ukierunkowanej na poręczenie za zapłatę weksla. W myśl art. 32 Prawa wekslowego, stosowanego również do weksla własnego na podstawie art. 103 tej ustawy, poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył. Gdyby więc uznać, że pozwany jest poręczycielem wekslowym, jego odpowiedzialność byłaby taka sama jak odpowiedzialność pozwanej. Aby ocenić, czy pozwany poręczył za zobowiązanie wekslowe należy odnieść się do art. 31 prawa wekslowego. Zgodnie z tym przepisem poręczenie umieszcza się na wekslu albo na przedłużku. Poręczenie oznacza się wyrazem „poręczam” lub innym zwrotem równoznacznym; podpisuje je poręczyciel. Sam podpis na przedniej stronie weksla uważa się za udzielenie poręczenia, wyjąwszy gdy jest to podpis wystawcy weksla lub trasata.

Pozwany na wekslu podpisał się jako pierwszy. Pod jego podpisem widnieje podpis pozwanej. Taka kolejność podpisów wskazuje na to, że to pozwany jest wystawcą weksla, a pozwana poręczyła za zapłatę weksla. W przyjęciu takiego poglądu utwierdza wskazówka interpretacyjna zawarta w art. 31 Prawa wekslowego, mówiąca o tym, że sam podpis na przedniej stronie weksla uważa się za udzielenie poręczenia, wyjąwszy wypadki, gdy jest to podpis wystawcy weksla.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił obie apelacje. O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.