Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Magdalena Majewska

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2023 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. H.

przeciwko (...) z siedzibą w S. (I.) reprezentowanemu przez (...)spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w P. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sadu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie

z dnia 8 lutego 2022 r. sygn. akt I C 5158/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od M. H. na rzecz (...) z siedzibą w S. (I.) reprezentowanego przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w P. z siedzibą w W. kwotę 202,50 (202 i 50/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Magdalena Majewska

Sygn. akt V Ca 2059/22

UZASADNIENIE

Biorąc pod uwagę, że Sąd II nie zmienił ani nie uzupełnił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, jak również nie przeprowadził postępowania dowodowego Sąd Okręgowy na podstawie art. 387 § 21 k.p.c. w zw. z art. 327 ¹ § 2 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym od dnia 07 listopada 2019 r. zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie oraz ocenę prawną.

Zawarte w apelacji zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego okazały się chybione. W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób podzielić argumentacji strony powodowej, zmierzającej do wykazania, iż na mocy art. 2 ust 4 Ogólnego Regulaminu Przewozu (...) strony poddały umowę przewozu prawu (...).

Sąd Okręgowy podziela sposób wykładami art. 2 ust 4 (...) dokonany przez Sąd Rejonowy. Zasadnie przyjęto, że wskazane postanowienie odwołuje się wyłącznie do poddania prawu (...) wykładni wskazanych w tym postanowieniu elementów konstytuujących zobowiązaniowy stosunek umowny między stronami. Nie można natomiast podzielić stanowiska, że powyższa klauzula stanowiła wybór prawa dla całości umowy. W świetle art. 3 ust. 1 Rozporządzenia R. I wybór prawa musi być dokonany w sposób wyraźny i wynikać z woli stron. Art. 2.4. (...) nie zawiera takiego jednoznacznego oznaczenia wyboru prawa właściwego.

W tym zakresie niezasadny okazał się zarzut naruszeni art. 65 § 2 k.c. nie sposób bowiem uznać, że zgodnym zamiarem stron był uznanie prawa (...) jako właściwego dla łączącego strony kontraktu. Przyjęcie w art. 65 § 2 k.c., że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu, w żadnym razie nie oznacza, że przy dokonywaniu wykładni oświadczeń woli poza oceną pozostaje literalne brzmienie postanowień umowy. Wykładnia umowy służy przede wszystkim interpretacji tych postanowień umownych, które z uwagi na swoją niejednoznaczność mogą budzić wątpliwości. Wykładnia nie powinna natomiast prowadzić do takiego ustalenia treści oświadczenia woli, która pozostawałaby w sprzeczności z jego literalnym brzmieniem. Zgodnie z przyjętym w judykaturze zapatrywaniem, oświadczenia woli ujęte w formie pisemnej, czyli wyrażone w dokumencie, ustala się przyjmując za podstawę wykładni przede wszystkim tekst dokumentu. W procesie jego interpretacji podstawowe znaczenie przypada językowym regułom znaczeniowym (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 lipca 2020 r., sygn. akt VII AGa 1890/18). Skoro zatem literalne brzmienie umowy nie wskazuje na fakt, iż strony dokonały wyboru prawa (...) jako prawa właściwego, nie sposób uznać, że taki był ich zamiar. Dodatkowym argumentem przemywającym za brakiem zamiaru wyboru właściwego prawa przez strony jest również to, że powód jest niekonsekwentny w tej kwestii, z jednej strony bowiem podnosi, że kwestia przedawnienia winna być rozpatrzona w oparciu o przepisy (...), z drugiej strony żąda aby o odsetkach rozstrzygać wedle prawa polskiego. Dokonanie wyboru prawa (...) byłoby też niepraktyczne w przypadku ewentualnego sporu, gdyż zmuszałoby do jego prowadzenia przed sądami różnych krajów na podstawie prawa (...).

Ponadto podzielić należy pogląd Sądu Rejonowego, iż zapisy (...) w zakresie art. 2.4. (prawo właściwe i jurysdykcja) zawierają klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385 ^{( 1)} k.c. i w tym zakresie nie wiążą powoda. W tym miejscu podkreślić wypada, że sama strona powodowa w piśmie z dnia 5 listopada 2020 r. argumentowała, iż zapisy zawarte w art. 2 ust 4 Ogólnego Regulaminu Przewozu (...) są abuzywne. Wskazać przy tym należy na wewnętrzną sprzeczność argumentacji strony powodowej, która z jednej strony twierdzi, że klauzula jurysdykcyjna zawarta w art. 2 ust. 4 Ogólnych Warunków Przewozu (...) nie była z nią indywidualnie negocjowana i jako taka jest niedozwolona, z drugiej zaś strony właściwość prawa (...) co do wykładni umowy (zawarta w tym samym art. 2.4) miała być zgodna z intencją i wolą umawiających się stron. W ocenie Sądu Okręgowego nie jest możliwe uznanie ww. zapisu regulaminu za jednocześnie wiążący i niewiążący konsumenta.

Do uznania, że dane postanowienie jest niedozwolone konieczne jest wykazanie, że spełnia ono przesłanki z art. 385 ¹ k.c. Nie budziło wątpliwości Sądu Okręgowego, że w świetle art. 22 ¹ k.c. konsument zawarł z przedsiębiorcą czynność prawną niezwiązaną z jego działalnością gospodarczą lub zawodową. Niewątpliwie postanowienia dotyczące prawa właściwego nie dotyczyło też głównych zobowiązań stron. W oparciu o zgromadzone dowody nie sposób także wnioskować, że sporne postanowienie było z konsumentem uzgodnione indywidualnie. Przesądza o tym sama procedura zakupu biletu drogą internetową, jakiej dokonał pasażer.

W ocenie Sądu Okręgowego zastosowanie ww. art. 2 ust 4 Ogólnego Regulaminu Przewozu (...) winno być uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy jeśli bowiem doszłoby do wyboru prawa (...), to konsumenci – pasażerowie nie pochodzący z Irlandii, by móc w ogóle dowiedzieć się o tym w jakim kształcie i w jaki sposób mogą dochodzić swego roszczenia, musieliby zapoznać się z przepisami prawa innego kraju, sporządzonymi dodatkowo w innym języku niż ich ojczysty. Dokonanie wyboru prawa innego państwa wpływa więc w sposób niezwykle niekorzystny na możliwość dochodzenia przez konsumenta swoich roszczeń. Podzielić też należy stanowisko Sądu Rejonowego, że bez znaczenia jest przy tym okoliczność, że w sprawie niniejszej ewentualne zastosowanie wyboru prawa (...) mogłoby być dla konsumenta korzystniejsze. To, że zastosowanie prawa (...) mogłoby ewentualnie spowodować, że roszczenie konsumentów nie byłoby przedawnione w niniejszej sprawie, nie mogło wpłynąć więc na ocenę art. 2.4. OWU, bo całokształt okoliczności sprawy wskazuje, że dla konsumenta w chwili zawarcia umowy stosowanie do niej prawa (...) było niekorzystne, ograniczając jego prawo do obrony.

W konsekwencji uznać należało, że z mocy art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. omawiany zapis nie wiązał konsumenta, który zawarł umowę przewozu. Ustalenie to prowadzi do wniosku, że klauzula umowna określająca prawo właściwe dla sporów wynikających z umowy nie wiązała stron umowy.

Wskazać należy, iż chybionym okazał się również zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 778 k.c. Zdaniem Sądu II instancji, Sżd Rejonowy zasadnie uznał, iż w przedmiotowej sprawie bezwzględne zastosowanie winien mieć ww. przepis, zgodnie z którym roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany. Sąd Okręgowy w całości podziela wnioski płynące z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2017 r., sygn. akt III CZP 111/16, z którego wynika, iż roszczenie pasażera w przypadku odwołania lotu, jego opóźnienia lub odmowy przyjęcia pasażera na pokład przedawnia się z upływem terminu rocznego zastrzeżonego dla umowy przewozu według art. 778 k.c.

Również w tym zakresie ma aprobatę zasługuje stanowisko zawarte w wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie C-139/11, z którego wynika, że do przedawnienia roszczenia o odszkodowania opartego na przepisach rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów stosować się powinno przepisy danego państwa członkowskiego.

W konsekwencji wskazać należy, iż roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 z dnia 11 lutego 2004 r., przedawnia się w terminie rocznym na podstawie art. 778 k.c. Pozew w niniejszej sprawie, wniesiony do Sądu Rejonowego dnia 17 grudnia 2019 r., dotyczył lotu z dnia 12 września 2018 r. Upływ rocznego terminu przedawnienia jest zatem w sprawie niniejszej niewątpliwy. Co za tym idzie, z uwagi na przedawnienie, roszczenie powoda podlegało oddaleniu, a tym samym rozstrzygniecie Sądu Rejonowego należało ocenić jako prawidłowe.

W sprawie nie zachodziły też podstawy do nieuwzględnienia podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia na podstawie art. 5 k.c. W szczególnych okolicznościach podniesienie przez podmiot odpowiedzialny za naprawienie szkody zarzutu przedawnienia może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i w efekcie traktowane jako nadużycie prawa podmiotowego, zgodnie z art. 5 k.c. Jednakże stosowanie art. 5 k.c. w stosunku do zarzutu przedawnienia powinno mieć miejsce zupełnie wyjątkowo, w sytuacjach szczególnych i nie może następować automatycznie. Oceniając, czy podniesienie zarzutu przedawnienia stanowi nadużycie prawa podmiotowego, należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności zaś takie, jak charakter dochodzonego roszczenia, faktyczne przyczyny zaistniałego opóźnienia, a także to, czy opóźnienie nie było nadmierne (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2019 r., sygn. akt VI ACa 438/18). W ocenie Sądu Okręgowego w sytuacji z jaką mamy do czynienia w sprawie niniejszej niewłaściwym byłoby przyjęcie, że którakolwiek ze stron postępowania zasługuje na szczególną ochronę prawną i zastosowanie instytucji uregulowanych w art. 5 k.c. W ocenie Sądu Okręgowego termin jednego roku od daty opóźnionego lub odwołanego lotu jest wystarczający na wytoczenia powództwa, w szczególności wobec okoliczność, iż postępowania te nie są z reguły skomplikowane i nie wymagają ze strony powoda gromadzenia obszernego materiału dowodowego. Wobec tego należało uznać, że nie zachodzą podstawy do zastosowania ww. przepisu w sprawie niniejszej.

Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Magdalena Majewska