Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Joanna Kruczkowska

Protokolant: protokolant sądowy Magdalena Jachacy

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2017 roku w Warszawie na rozprawie sprawy

z powództwa J. J. (1) i L. J.

przeciwko (...) Bank S.A. w W.

o zapłatę

1)  powództwo oddala;

2)  szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania pozostawia referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie rozstrzygając, iż zasadą jest że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowej obrony, co uzasadnia obciążenie kosztami procesu w całości powodów J. J. (1) i L. J., przy czym ustala stawkę opłaty za czynności zastępstwa prawnego w wysokości stawki minimalnej.

Sygn. akt III C 441/12

UZASADNIENIE

Powodowie L. i J. J. (1) wnieśli przeciwko pozwanemu (...) Bank S.A. w W. pozew o zapłatę kwoty 77.000zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 lutego 2011r do dnia zapłaty, tytułem zwrotu środków wpłaconych przez powodów na poczet kaucji w dniu 17.09.2010r, a także kwoty 20.000zł z odsetkami ustawowymi od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za szkodę spowodowaną zatrzymaniem kaucji przez pozwanego /k360,367/.

W uzasadnieniu swoich żądań powodowie wskazali, że zawarli z pozwanym Bankiem umowę kredytu hipotecznego w dniu 14 września 2010r, który miał posłużyć jako refinansowanie innych zobowiązań kredytowych powodów z 2006r i 2009r. Według małżonków J. /obecnie byłych małżonków/ pozwany nie zwrócił im kwoty kaucji w wysokości 77.000zł wpłaconej na zabezpieczenie kredytu pomimo spełnienia wymogów zawartych w umowie.

Dochodzone odszkodowanie w wysokości 20.000zł stanowi zaś równowartość zadatku, jaki powodowie utracili w związku z nie zawarciem umowy zakupu nieruchomości, w wyniku braku możliwości zadysponowania wyżej wymienioną kwotą 77.000zł, bezprawnie rozporządzoną przez pozwany Bank i nie zwróconą po 3 miesiącach od wpłaty na ich żądnie.

Pozwany (...) Bank SA wnosił o oddalenie powództwa podnosząc, że działania Banku było prawidłowe, a kaucja na rzecz Banku w wysokości 77.000zł , jako zabezpieczenie kredytu hipotecznego, nigdy nie została ustanowiona, a więc nie można żądać zwrotu kaucji i odszkodowania w związku z nie wywiązaniem się przez powodów z umowy przedwstępnej zakupu nieruchomości.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie L. i J. J. (1) zawarli w dniu 14 września 2010r z pozwanym (...) Bank SA umowę kredytu hipotecznego o numerze (...) H./ (...) (refinansujący) na kwotę 1.551.915,91zł /(...)/.

Umowa kredytu została zabezpieczona m.in. umową przeniesienia środków pieniężnych /kaucja/ nr DK(...) (...)/. W umowie wskazano, że w celu ustanowienia zabezpieczenia powodowie upoważniają pozwanego do pobrania z rachunku bankowego prowadzonego przez pozwanego kwoty 77.000zł tytułem ustanowienia kaucji oraz wskazano, iż powyższe nie wymaga składania przez powodów dodatkowych dyspozycji /par.1 pkt.2 ww. umowy/.

L. J. złożyła w dniu 24 września 2010r wniosek o całkowitą przedterminowa spłatę kredytu hipotecznego nr (...) (...) z 16.08.2006r oraz umowy pożyczki hipotecznej nr (...) (...) (...) (...) z 23.06.2009r ze środków z kredytu refinansującego /k96-7/.

Umowa kredytu hipotecznego przewidywała, że kredytobiorcy są zobowiązani do uregulowania ewentualnych niedopłat powstałych w spłacie kredytów spłacanych kredytem udzielonym w (...) Bank SA.

Ponadto w umowie został zawarty zapis, iż na pisemny wniosek powodów Bank może po upływie 3 miesięcy od dnia uruchomienia przedmiotowego kredytu zwolnić zabezpieczenie kredytu w postaci umowy przeniesienia środków pieniężnych /kaucji/ pod warunkiem, że kredytobiorcy wywiązali się w tym czasie z postanowień umowy kredytu oraz regulaminu, a także nie zalegają ze spłatą rat kredytu nie dłużej niż 5 dni kalendarzowych. Dokonanie powyższych zmian uzależnione zostało od zawarcia bezpłatnego aneksu do umowy (...) /; aneks nie został przez strony nigdy zawarty /bezsporne/.

W dniu 22 grudnia 2010r powodowie pisemnie zwrócili się do pozwanego o zwolnienie wpłaconej kaucji w kwocie 77.000zł /k53/, ponawiając wezwanie do zapłaty tej kwoty w dniu 10 lutego 2011r / ostateczne k 52/ w związku z brakiem odpowiedzi na złożony wniosek.

W odpowiedzi na pisma, w dniu 22 lutego 2011r pozwany Bank poinformował powodów, że pozwany zrezygnował z ustanowienia kaucji, a tym samym brak jest podstaw do zwolnienia kaucji, bo nie doszło do ustanowienia zabezpieczenia w postaci przeniesienia środków pieniężnych w kwocie 77.000zł na podstawie umowy nr (...) z dnia 14 września 2010r /k53/.

Dodatkowo w dniu 19 kwietnia 2011r pozwany poinformował, iż kwota 77.000zł została przeznaczona na poczet spłaty zaciągniętych przez powodów kredytów o nr (...) (...) oraz DK(...) (...) (...)/.

W międzyczasie J. J. (3) w dniu 8 listopada 2010r zawarł umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, na podstawie której zobowiązał się do zakupu nieruchomości za cenę 60.000zł do dnia 31 stycznia 2011r. Strony tej umowy ustaliły, że w razie nie dojścia do zawarcia umowy sprzedaży z przyczyn leżących po jednej ze stron, druga strona może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić i zatrzymać wpłacony na poczet ceny sprzedaży zadatek w wysokości 20.000zł /k56-58/. Powodowie twierdzą, że z uwagi na brak zwrotu kaucji przez Bank, nie dokonali zakupu przedmiotowej nieruchomości w ustalonym umownie terminie ponieważ nie mieli wystarczających środków pieniężnych. Tym samym powodowie utracili wpłacony zadatek w wysokości 20.000zł w związku z zawartą umowa przedwstępną i ponieśli szkodę, której teraz dochodzą.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o powołane dowody z dokumentów przedłożone przez obie strony, które nie były przez nie kwestionowane, uznając je za wiarygodne. Przesłuchanie powodów /k315,341/ w ocenie Sądu, stanowiło w zasadzie przytoczenie okoliczności związanych z niekwestionowanymi faktami wynikającymi z dokumentów, przy czym przedstawiona interpretacja różniła się od stanowiska Banku w sposób skutkujący złożeniem niniejszego pozwu. Świadek A. K. /k112/ rozpoznająca reklamację powodów potwierdziła również okoliczności wynikające z dokumentów.

Sąd zważył co następuje:

W sprawie bezsporne były okoliczności faktyczne wynikające z umów zawartych pomiędzy stronami oraz zapłaty 77.000zł /k50/ tytułem wpłaty na kaucję na rachunek pozwanego prowadzony na rzecz powodów w dwóch ratach w dniu 17 września 2010r w związku z treścią umowy przeniesienia środków pieniężnych nr DK(...), stanowiącej zabezpieczenie do umowy kredytowej nr (...).

Jak wynika ze stanowiska powodów przez cały czas trwania procesu, w tym również w sprawie wyłączonej z tej sprawy o sygn. akt III C 10/13, potwierdzonych ich zeznaniami co do okoliczności faktycznych, małżonkowie J. pozostawali i są nadal przekonani, iż przedmiotowa kaucja musiała zostać ustanowiona w oparciu o treść umowy z dnia 14 września 2010r o przeniesienie środków pieniężnych i dlatego przysługiwał im zwrot kaucji, na co liczyli m.in. w świetle umowy przedwstępnej zakupu nieruchomości.

Tak określona podstawa faktyczna żądania, którą Sąd jest związany zgodnie z treścią art.321 par 1kpc, była badana w sprawie w kontekście, czy sporna kaucja została ustanowiona oraz czy zaszły przesłanki do jej ewentualnego zwrotu w dacie żądania jej zwolnienia w kontekście drugiego roszczenia o odszkodowanie.

Sąd jest związany nie tylko przedmiotem roszczenia, ale orzeka wyłącznie w granicach podstawy faktycznej określonej przez powodów. Granice sporu w niniejszej sprawie dotyczyły zwrotu 77.000zł kaucji, a w konsekwencji również zasadności żądania odszkodowania w wysokości 20.000zł w związki z brakiem jej zwrotu.

Wobec okoliczności, że pozwany Bank faktycznie nie zrealizował swojego uprawnienia w postaci ustanowienia kaucji stanowiącej zabezpieczenie kredytu hipotecznego powodów i wnosił o oddalenie powództwa; małżonkowie J. w sprawie III C 10/13, rozszerzając roszczenia w sprawie niniejszej, wnosili o ustalenie, iż wpłacona przez powodów kwota 77.000zł stanowi zabezpieczenie kredytu o nr (...) H./ (...) zgodnie z umową o nr (...) oraz wnieśli ewentualnie o zobowiązanie pozwanego do ustanowienia na wyodrębnionym rachunku kwoty 77.000zł tytułem kaucji wraz z odsetkami umownymi, które to żądanie w tej sprawie nie zostały uwzględnione /sprawa III C 10/13/.

To rozszerzenie żądań miało spowodować ustalenie w pierwszej kolejności, że kaucja została ustanowiona ewentualnie zobowiązać Bank do ustanowienia tej kaucji w wysokości 77.000zł na wyodrębnionym rachunku w celu realizacji umowy z 14 września 2010r.

W ocenie Sądu powodom nie przysługiwało skuteczne żądanie do ustanowienia kaucji ponieważ jest to uprawnienie Banku do zabezpieczenia swoich wierzytelności.

Trzeba w tym miejscu odróżnić prawo banku, który udzielając kredytu stara się zabezpieczyć jego spłatę poprzez ustanowienie różnego rodzaju zabezpieczeń, w tym może być to np. kaucja, od jego obowiązku. Bank może przewidywać różne warianty zabezpieczenia wierzytelności, ale jego uprawnieniem, a nie obowiązkiem jest skorzystanie z danego środka zabezpieczającego. Nie zachodzi tutaj przypadek określony w art. 451kc z uwagi na fakt, że zdeponowanie aktywów na rachunku pozostającym w dyspozycji powodów nie jest jednoznaczne ze świadczeniem należności do rąk wierzyciela ze stosunku umowy kaucji.

W niniejszej sprawie nigdy nie doszło do ustanowienia zabezpieczenia w postaci ustanowienia kaucji na podstawie umowy z 14 września 2010r. Złożone środki będące na koncie prowadzonym przez bank na rzecz powodów zostały przez nich rozdysponowane zgodnie z historią operacji na rachunku. Niniejsza kwota wraz z środkami pochodzącymi z umowy kredytu hipotecznego nr (...) H./ (...) z 14 września 2010r została przeznaczona na poczet spłaty innych umów łączących strony kredytu hipotecznego o numerze (...) (...) z 16.08.2006r oraz pożyczki hipotecznej nr DK(...) (...) (...) z dnia 23.06.2009r /k50v/.

To sami powodowie złożyli do sprawy wyciąg z rachunku, który był prowadzony na ich rzecz, na który w dwóch ratach wpłynęły środki w dniu 19 września 2010r z intencją ich zapewnienia na poczet ustanowienia kaucji, co wynika z treści tytułu zapłaty. Z tego wyciągu z rachunku wynika, że nie został wykonany żaden przelew w celu ustanowienia przedmiotowej kaucji. Co więcej nie ma żadnej dyspozycji, a co za tym idzie wypłaty kwoty 77.000zł z tego rachunku na rachunek własny pozwanego banku w związku z ustanowieniem kaucji na podstawie umowy z 14 września 2010r /art.102 pr. bankowego/.

Analizując w dalszej kolejności przelewy z rachunku powodów należy stwierdzić, że w dniach 28 i 29 września 2010r przedmiotowe środki zostały w całości wypłacone i przelane na poczet spłaty udzielonego powodom kredytu hipotecznego nr (...) (...) oraz pożyczki hipotecznej nr (...) (...) (...) – wynika to z tytułów spłaty wskazanych w przelewach. Oboje powodowie byli posiadaczami tego rachunku, a więc kwestia historii operacji na nim dokonywanych, szczególnie przy dużych kwotach powinna być im znana.

Należy dodatkowo podkreślić, że nawet gdyby przedmiotowa kaucja została ustanowiona, to powodowie nie mogli automatycznie liczyć na jej zwrot kierując w tej sprawie żądanie o zwolnienie wpłaconej kaucji w wysokości 77.000zł, jak to uczynili w piśmie z dnia 22.12.2010r /k51/, a tym samym tylko ich obciążało ryzyko finansowe nie wywiązania się z zawartej mowy przedwstępnej zakupu nieruchomości. Należy w tym miejscu przywołać treść umowy o przeniesienie środków pieniężnych z 14 września 2010r, że do czasu zakończenia umowy powodowie nie mogą jednostronnie żądać zwrotu kaucji ponieważ Bank zobowiązał się do zwrotu całości kaucji /…/ dopiero w terminie 14 dni od dnia całkowitej spłaty udzielonego kredytu /par1,2 umowy kaucji/. Jak już wskazano w opisanym stanie faktycznym po upływie 3 miesięcy od wypłaty kredytu Bank mógł zwolnić kaucję na wniosek powodów, po zawarciu aneksu do umowy kredytu w opisanych warunkach przewidzianych w umowie kredytu, ale musiałoby to wynikać również z woli banku wyrażonej w aneksie, który nigdy nie został sporządzony.

Tym bardziej planowanie zakupu nieruchomości z uwzględnieniem tych 77.000zł było bardzo ryzykowne. Wskazać przy tym należy, że planował tą inwestycję tylko J. J. (1). Powód za 60.000zł miał nabyć nieruchomość w R. do dnia 31.01.2011r /k56/ i w tym celu sporządzono umowę pisemną w dniu 8 listopada 2010r wraz z wręczeniem 20.000zł zadatku /według powodów/.

W ocenie Sądu nie ma żadnego racjonalnego powiązania z obciążaniem teraz pozwanego Banku tą kwotą za „niewywiązanie się ze zwrotu kaucji”, tym bardziej przez oboje powodów. Na marginesie można tylko zauważyć, że wskazana nieruchomość została sprzedana za kwotę 28.500zł 21.02.2011r /k57/ i jak wynika z treści aktu notarialnego nie była obciążona żadnymi prawami osób trzecich ani ograniczeniami w rozporządzaniu.

Powodowie J. nie wykazali szkody, jej wysokości, a przede wszystkim związku przyczynowego, które mogłyby skutkować uwzględnieniem zgłoszonego roszczenia.

Pozwany z ostrożności procesowej wskazał, że gdyby nawet rozważać żądanie zwrotu kwoty wpłaconej przez powodów w celu ustanowienia kaucji, jako roszczenie wynikające ze stosunku umowy rachunku bankowego, co mogłoby zostać wyinterpretowane z pisma z 2 listopada 2015r /k195/, to jest to żądanie przedawnione.

W ocenie Sądu zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego z ostrożności procesowej jest skuteczny, bo upłynęło dwa lata /29 września 2013r/ od dnia wypłaty środków z rachunku bankowego prowadzonego na rzecz powodów w związku z wypłatami w dniach 28 i 29 września 2010r środków na kaucję, a wypłaconych tytułem spłaty refinansowanych umów kredytu i pożyczki /art.731kc/. Również roszczenie odszkodowawcze przedawniłoby się po upływie lat trzech od tych zdarzeń.

Ponadto należy zauważyć, że złożenie dyspozycji wcześniejszej spłaty umów z 2006r i 2009r , które miało miejsce w dniu 24 września 2010r spowodowało postawienie zadłużenia z nich wynikającego w stan wymagalności i na poczet spłaty pobrano całość środków znajdujących się na rachunku bankowym związanym ze wszystkimi trzema umowami, również tej z 14 września 2010r. Podstawą do pobrania środków z rachunku, gdzie było wpłacone w dniu 17 września 2010r 77.000zł, było upoważnienie udzielone pozwanemu przez powodów do pobrania należności z tytułu tych umów w terminie ich wymagalności ze wszystkich rachunków posiadanych przez powodów u pozwanego /umowy z 16.08.2006 -k84 i 23.08.2009r - k75/. Należności związane z zamykanymi kredytem z 2006 i pożyczką z 2009r nie mogły zostać rozliczone w dniu zawarcia kredytu 14 września 2010r lecz dopiero po złożeniu dyspozycji w tym zakresie, co miało właśnie miejsce 24 września. Suma środków na rachunku na spłatę umów została przez powodów uzupełniona w wysokości brakującej niedopłaty12.307zł w dniu 29.09.2010r /k50v/, a więc nie jest tak jak twierdzi powódka, że w dyspozycji pozwoliła bankowi na całkowitą spłatę kredytów wyłącznie środkami finansowymi pochodzącymi z nowo udzielonego kredytu w dniu 14 września 2010r /kredyt refinansujący dwa poprzednie kredyty/. Umowa kredytu hipotecznego refinansującego przewidywała, że kredytobiorcy są zobowiązani do uregulowania ewentualnych niedopłat powstałych w spłacie kredytów spłacanych kredytem udzielonym w (...) Bank SA.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd powództwo oddalił rozstrzygając o kosztach procesu na zasadzie art. 98kpc, przy czym szczegółowe wyliczenie sum pozostawił referendarzowi sądowemu.