Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2019 r.

Sąd Rejonowy w Wągrowcu, Wydział III Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący: sędzia Katarzyna Szymczewska

Protokolant: Magdalena Kuryś-Stoińska

po rozpoznaniu w dniu 08 sierpnia 2019 r. w Wągrowcu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. T. (1)

przeciwko W. A. T.

o obniżenie alimentów

1.  Zasądza od powoda P. T. (1) na rzecz pozwanej W. A. T. obniżoną rentę alimentacyjną w kwocie 300,00 zł (trzysta złotych) miesięcznie, począwszy od dnia 18.03.2019 r., płatną z góry do 15-tego dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat – i to w miejsce renty alimentacyjnej zasądzonej w pkt 5 wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Poznaniu XIV Wydział Cywilny z siedzibą w P. z dnia 02 listopada 2015 r. w sprawie o sygn. XIV C 602/15;

2.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  Wzajemnie znosi między stronami koszty procesu.

sędzia Katarzyna Szymczewska

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18.03.2019 r. (data stempla pocztowego) P. T. (1), reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, orzeczonego wobec W. T. wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu Wydział XIV Cywilny wydanym dnia 02.11.2015 r. w sprawie sygn. akt XIV C 602/15 na kwotę 500 zł miesięcznie oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesów według norm przepisanych, w tym zwrotu 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Ewentualnie strona powodowa wniosła o obniżenie obowiązku alimentacyjnego P. T. (1) względem pozwanej do kwoty 100 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu Wydział XIV Cywilny z siedzibą w P., wydanym dnia 02.11.2015 r. w sprawie sygn. akt XIV C 602/15 zobowiązano powoda do łożenia na rzecz pozwanej renty alimentacyjnej w kwocie 500 zł miesięcznie, a nadto alimentów na rzecz trzech małoletnich córek stron w kwotach po 500 zł miesięcznie dla A. i K. rodz. T., łącznie 1.000 zł i po 800 zł miesięcznie dla małoletniej P. T. (2). Obecnie małoletnie córki stron mają 8 lat i uczęszczają do szkoły podstawowej, a w opiece nad nimi pomagają pozwanej m.in. rodzice powoda, którzy nadto zakupują dla wnuczek ubrania. Powód również ponosi dodatkowe koszty utrzymania córek, kiedy z nim przebywają. Pozwana otrzymuje nadto świadczenie 500+ na wszystkie małoletnie, dodatek z tytułu opieki nad niepełnosprawną w stopniu lekkim P. T. (2), alimenty wypłacane z FAL oraz alimenty egzekwowane z wynagrodzenia powoda. Jej łączny miesięczny dochodów wynosi zatem około 5.000 zł. Tymczasem powód, który od kilki lat nie może wywiązać się z nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego, zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę w firmie (...) w B., a jego wynagrodzenie, które równe jest minimalnemu wynagrodzeniu krajowemu, zajęte jest w całości przez komornika i w związku z tym powód korzystać musi z pomocy rodziców. Jego zadłużenie sięga obecnie kwoty 40.000 zł. Tymczasem gdyby strony nadal tworzyły małżeństwo ich wspólne dochody oscylowałyby w granicach kwoty 5.183 zł miesięcznie tj. świadczenie pielęgnacyjne – 1583 zł, umowa powoda o pracę – 1.600 zł oraz świadczenie 500+ - 1.500 zł. Mając zatem na uwadze, że obecny dochód P. T. (1) to kwota 1.600 zł, zaś pozwana uzyskuje środki w łącznej kwocie 5.000 zł, stwierdzić należy, że w wyniku orzeczonego rozwodu sytuacja materialna W. T. uległa polepszeniu, a nie pogorszeniu. Istnieje zatem przesłanka do uchylenia obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej, a co najmniej istnieją podstawy do jego obniżenia do kwoty 100 zł miesięcznie.

W odpowiedzi na pozew pozwana, reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, argumentując, że jej sytuacja finansowa nie tylko nie uległa poprawie, lecz obecnie uległa pogorszeniu, gdyż od lutego 2019 r. nie otrzymuje ona świadczenia pielęgnacyjnego na niepełnosprawną córkę stron P., które wynosiło 1.583 zł miesięcznie, przy czym pozwana jest obecnie w trakcie postępowania odwoławczego. Niemniej aktualnie W. T. ma do swojej dyspozycji środki z tytułu świadczenia wychowawczego 500+ - 1.500 zł, zasiłku pielęgnacyjnego -184,42 zł, alimentów z FAL – 1.500 zł oraz zasiłku rodzinnego – 372 zł. Przy czym pozwana podniosła, że w myśl art. 135 § 3 świadczenia rodzinne, uzupełniające rodzicielskie i świadczenia z FAL nie wpływają na zakres świadczeń alimentacyjnych. Do ponoszonych przez siebie każdego miesiąca wydatków zaliczyła zaś koszty własnego leczenia endokrynologicznego tj. wizyta u specjalisty – 200 zł/rok + leki- 30-40 zł miesięcznie, a nadto te ponoszone na rzecz całej swojej rodziny tj. koszty utrzymania mieszkania – 400 zł + w okresie grzewczym 500 zł, wyżywienia – 2.000 zł, odzież i obuwie – 400 zł (przy czym przyznała, że czasami również rodzice powoda zakupują dla dziewczynek odzież), środki higieny i czystości – 250 zł, a dodatkowo także przybory szkolne dla córek, plecaki, stroje gimnastyczne. W. T. opłaca także swój pobyt nad morzem, jako opiekuna niepełnosprawnej córki P., dla której wyjazd ten jest organizowany przez stowarzyszenie (...) – 300 zł, wizytę małoletniej P. u okulisty i wyminę jej okularów – koszt 120 zł co pół roku, a raz do roku u lekarza gastrologa 100 zł. Pozostałe dwie córki należą do zespołu (...), w którym opłata członkowska wynosi po 60 zł miesięcznie od osoby, a z którym w kwietniu 2019 r. wyjeżdżają nad morze – koszt 700 zł. Nadto zaś A. i K. uczestniczą w zajęciach Z. – 12 zł/os i chcą zapisać się do harcerstwa (koszt 400 zł za 1 mundurek). Co do powoda wskazano natomiast, że ma on doświadczenie jako pracownik budowlany, pracował bowiem jako murarz, tynkarz, a nadto potrafi wykonywać prace wykończeniowe i tzw. „biały” montaż, a nadto zakwestionowano prawdziwość jego umowy o pracę. Pozwana podniosła, że w okresie gdy byli oni jeszcze małżeństwem P. T. (1) pracował na terenie Szwecji w nadal działającej firmie (...), której nazwa pochodzi od nazwiska R. F., właściciela firmy (...) w B., i osiągał zarobki pozwalające mu na przekazywanie żonie każdego miesiąca kwoty 6.000-7.000 zł. W opinii pozwanej P. T. (1) ma nadal możliwość osiągania takich zarobków. Z posiadanej przez nią wiedzy wynika nadto, że również obecnie powód przebywa na terenie Szwecji, gdzie pracuje i mieszka w jednym pokoju ze swoim ojcem. Wreszcie pozwana podniosła, że zmniejszenie się dochodu powoda nie powinna być brane pod uwagę, gdyż z własnego wyboru zrezygnował on z dobrze płatnej pracy na terenie Szwecji, a zatem zastosowanie znajduje tu art. 136 krio.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 09.10.2010 r. do 02.11.2015 r. W. T. i P. T. (1) pozostawali w związku małżeńskim, rozwiązanym poprzez rozwód z winy pozwanego, wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu Wydział XIV Cywilny z siedzibą w P., wydanym w sprawie sygn. akt XIV C 602/15. Na mocy tego orzeczenia P. T. (1) obciążony został obowiązkiem alimentacyjnym na rzecz pozwanej – w kwocie 500 zł miesięcznie oraz na rzecz małoletnich córek stron pochodzących z ich związku, a urodzonych dnia (...) , w kwotach po 500 zł miesięcznie dla małoletnich A. i K. – łącznie 1.000 zł miesięcznie i w kwocie 800 zł miesięcznie na rzecz małoletniej P..

okoliczności bezsporne, nadto dowód: dokumenty zebrane w aktach sprawy XIV C 602/15

W trakcie trwania małżeństwa stron rodzina państwa T. utrzymywała się z dochodów osiąganych przez P. T. (1) z tytułu pracy na terenie (...), gdzie zatrudniony był on jako pracownik ogólnobudowlany. Dochody jakie powód osiągał z tego tytułu pozwalały mu przekazywać pozwanej, kwotę 6.000 zł – 7.000 zł miesięcznie, na pokrycie kosztów utrzymania jej i ich małoletnich córek w kraju. Również w toku sprawy rozwodowej powód przekazywał W. T. środki na utrzymanie rodziny, jednakże w mniejszej kwocie niż poprzednio. W tamtym czasie pozwana nie pracowała i pozostawała w domu zajmując się dziećmi, wraz z którymi zamieszkiwała w lokalu gminnym w (...).

dowód: dokumenty zebrane w aktach sprawy XIV C 602/15, zeznania powoda /k. 71-72, 74-koperta, 127-koperta/

P. T. (1) posiada wykształcenie średnie – ogólnokształcące i nie ma wyuczonego zawodu, a jedynie posiada doświadczenie jako pracownik ogólnobudowlany. Powód nie posiada także prawa jazdy. Od około 2-3 lat zamieszkuje on na stałe na terenie Polski i pracuje w branży budowlanej. Początkowo po powrocie do kraju powód podejmował prace na umowy zlecenia, zaś od września 2018 r. zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę w firmie (...) w B., jako pracownik ogólnobudowlany i z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w wysokości minimalnego wynagrodzenia krajowego. W miarę możliwości powód podejmuje również prace dorywcze, uzyskując w ten sposób dodatkowy dochód około 600 zł miesięcznie, a nadto w czasie przestoju w firmie zdarza się, że bierze on bezpłatny urlop i wyjeżdża w celach zarobkowych do swojego ojca, który mieszka w Szwecji i tam prowadzi firmę współpracującą jako podwykonawca z firmą (...). Z tytułu pracy wykonywanej u własnego ojca P. T. (1) uzyskuje wtedy wynagrodzenie w kwocie 70 koron szwedzkich (kr)/godz., przy czym z tych dochodów musi on pokryć koszty swojego utrzymania. Od momentu podjęcia przez powoda pracy w firmie (...) takie sytuacje zdarzyły się dwukrotnie, przy czym za każdym razem P. T. (1) przebywał na terenie Szwecji od 3 tygodni do 1,5 miesiąca.

dowód: kopia umowy o pracę /k. 16/, zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości zarobków /k. 70/, informacje z US /k. 107-111/, zeznania powoda /k. 71-72, 74-koperta, 127-koperta/, świadka R. F. /k. 127-koperta/, świadka M. N. /k. 127-koperta/

W okresach gdy P. T. (1) wykonuje pracę u R. F., pracodawca zapewnia mu lokal mieszkalny, który w zależności od konieczności, powód dzieli z innymi pracownikami. Równowartość pieniężna tego świadczenia wynosi około 500 zł miesięcznie, przy czym P. T. (1) nie uiszcza z tego tytułu żadnych opłat jak czynsz i rachunki za media.

dowód: zeznania powoda /k. 71-72, 74-koperta, 127-koperta/, świadka R. F. /k. 127-koperta/, świadka M. N. /k. 127-koperta/

W weekendy oraz w okresach gdy w firmie zatrudniającej powoda nie ma akurat żadnych zleceń, P. T. (1) zamieszkuje wraz ze swoją obecną partnerką, w domu należącym do jej rodziców. W lokalu tym zamieszkuje łącznie 6 osób, a miesięczne koszty jego utrzymania to opłaty za prąd – 195 zł, wodę – 60 zł, wywóz odpadów komunalnych – 60 zł, TV i Internet – 120 zł oraz ogrzewanie – 290 zł (ok. 3.500 zł na sezon grzewczy). Udział powoda w tych kosztach wynosi maksymalnie 120 zł.

dowód: zeznania powoda /k. 71-72, 74-koperta, 127-koperta/, świadka M. N. /k. 127-koperta/

Na własne wyżywienie powód potrzebuje kwotę 300 zł miesięcznie, na zakup środków higieny i czystości – 30 zł miesięcznie, zakup leków na nadciśnienie – 50 zł miesięcznie, a na odzież i obuwie – 30 zł miesięcznie, przy czym odzież i obuwie robocze zapewnia powodowi pracodawca.

dowód: zeznania powoda /k. 71-72, 74-koperta, 127-koperta/, świadka M. N. /k. 127-koperta/

Pozwana nadal zamieszkuje w tym samym lokalu, co w trakcie jej małżeństwa z powodem i z tego tytuły ponosi wydatki z tytułu: czynszu – 230 zł miesięcznie, zużycia wody – 60 zł miesięcznie, prądu – 60 zł miesięcznie, opłacenia TV i Internetu – 120 zł miesięcznie oraz ogrzewania – średnio 300 zł miesięcznie, przy czym jej udział w tych wydatkach wynosi około 190 zł miesięcznie. Na zakup odzieży i obuwia dla siebie W. T. przeznacza kwotę 100 zł miesięcznie, na wyżywienie dla siebie i swoich córek – 1.500 zł miesięcznie, zaś na zakup środków higieny i czystości dla 4 osób – 100 zł miesięcznie. Nadto pozwana leczy się endokrynologicznie i w związku z tym, średnio co trzy miesiące odbywa wizyty u lekarza specjalisty oraz przyjmuje leki, a łączny miesięczny koszt jej leczenia wynosi 30 zł. Posiada ona także samochód, na utrzymanie którego niezbędna jest kwota 150 zł miesięcznie. Koszt jej wypoczynku wakacyjnego to kwota 30 zł miesięcznie.

dowód: dokumentacja medyczna pozwanej /k. 42, 45-50/, rachunki, faktury, zawiadomienie o wysokości czynszu /k. 56-61/, polisa OC /k.121v/ zeznania pozwanej /k. 72, 74-koperta, 127-koperta/

W. T. z wykształcenia jest technikiem ekonomistą, nigdy jednak nie pracowała w tym charakterze. Pozwana posiada nadto wyuczony zawód cukiernika i wcześniej była zatrudniona na takim stanowisku. Obecnie nie pracuje, a siebie i swoje córki utrzymuje ze świadczenia wychowawczego 500+ wypłacanego jej w wysokości 1.500 zł miesięcznie, zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie 184,42 zł, zasiłku rodzinnego w wysokości 577 zł, alimentów wypłacanych z FAL w wysokości 1.500 zł miesięcznie oraz zaległych alimentów egzekwowanych przez komornika. Do lutego 2019 r. otrzymywała ona także świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad małoletnią niepełnosprawną córką stron P. T. (2) w wysokości 1.583 zł miesięcznie, które jednak utraciła z uwagi na fakt, że w aktualnym orzeczeniu o niepełnosprawności małoletniej stwierdzono, iż nie wymaga ona stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. Pozwana zaskarżyła tę decyzję i obecnie w toku jest postępowanie odwoławcze.

dowód: orzeczenia o niepełnosprawności małoletniej P. T. (2) /k. 51, 52/, zaświadczenie z (...) w (...) /k. 85/, zeznania pozwanej /k. 72, 74-koperta, 127-koperta/

Małoletnie córki stron mają obecnie 8 lat i są uczennicami szkoły podstawowej. Ich zajęcia lekcyjne rozpoczynają się o godz. 08:00 a kończą najpóźniej o godz. 13:00. W szkole do której uczęszczają małoletnie funkcjonuje świetlica, która czynna jest do godz. 16:00.

dowód: zeznania pozwanej /k. 72, 74-koperta, 127-koperta/

W święta, wakacje oraz wtedy gdy w kraju jest ojciec P. T. (1) dziewczynki jeżdżą w odwiedziny do rodziców powoda, którzy przekazują im prezenty w postaci odzieży lub obuwia o łącznej wartości średnio 300 zł dla wszystkich wnuczek. W tym czasie małoletnie widują się również z powodem. Zdarza się, że wtedy również on podaruje im drobny upominek.

dowód: zeznania pozwanej /k. 72, 74-koperta, 127-koperta/

O. rodzice pozwanej nie pracują. Ojciec W. T. choruje na cukrzycę, a nadto ma słaby wzrok i ma problemy z poruszaniem się, natomiast matka pozwanej jest osobą zdrową i gdy zajdzie taka potrzeba pomaga córce w opiece nad małoletnimi dziećmi stron.

dowód: zeznania pozwanej /k. 72, 74-koperta, 127-koperta/

W okresie ostatnich 6 miesięcy Powiatowe Urzędy Pracy w W., Ż. i B. dysponowały ofertami pracy:

- na stanowisku pracownik ogólnobudowlany za wynagrodzeniem w wysokości od 2.250 zł do 4.000 zł brutto miesięcznie,

- dla osób bez zawodu za wynagrodzeniem w wysokości od 2.250 zł do 3.000 zł brutto miesięcznie,

- dla osób z zawodem cukiernika za wynagrodzeniem w wysokości od 2.400 zł do 3.000 zł brutto miesięcznie.

dowód: informacje z PUP B. /k. 92-96/, PUP Ż. /k. 98v/, PUP W. /k. 100/

Powyższe okoliczności Sąd ustalił w oparciu o wymienione dowody z dokumentów oraz zeznania świadków i stron.

Na wstępie, przed omówieniem oceny zeznań stron należy zauważyć, że choć zasadniczo zgodnie z art. 299 k.p.c. dowód z przesłuchania stron winien mieć charakter jedynie pomocniczy, to specyfika spraw alimentacyjnych czyni dowody z dokumentów oraz zeznań stron zdecydowanie pierwszoplanowymi. Zwykle głównie same strony, a nie osoby postronne są zorientowane w skali życiowych potrzeb i wydatków ponoszonych na ich pokrycie. Również przy ocenie zeznań stron większe znaczenie niż w sprawach innego typu ma ich weryfikacja przez pryzmat doświadczenia życiowego. To oznacza, że Sąd analizuje zeznania stron w aspekcie przeciętnej wysokości podstawowych kosztów utrzymania osób dorosłych i dzieci w różnym wieku, znanej Sądowi w oparciu o własne doświadczenie życiowe, z doświadczenia związanego z prowadzeniem wielu innych postępowań alimentacyjnych oraz z uwagi na posiadanie powszechnie dostępnej wiedzy o cenach popularnych produktów i usług.

Zeznania powoda P. T. (1) nie wzbudziły większych wątpliwości Sądu, a przedstawione przez niego okoliczności zasługiwały na miano wiarygodnych w znaczącej części. W szczególności Sąd dał wiarę twierdzeniom powoda, iż obecnie zamieszkuje on i pracuje na terenie Polski, a wysokość wynagrodzenia jakie pobiera z tytułu zatrudnienia w firmie (...) równa jest minimalnemu wynagrodzeniu krajowemu. Nadto za prawdziwe Sąd uznał też wyjaśnienia powoda co do podejmowania przez niego w okresach przestoju w tej firmie, prac dorywczych w kraju oraz odbywania w ramach bezpłatnego urlopu wypoczynkowego, kilkutygodniowych wyjazdów zarobkowych do Szwecji, jak również co do okoliczności bezpłatnego użytkowania lokalu mieszkalnego w B., udostępnianego mu przez R. F., w okresie wykonywania przez niego pracy zarobkowej na jego rzecz oraz co do zamieszkiwania w pozostałym czasie wraz z aktualną partnerką, w domu jej rodziców. Wszystkie te okoliczności znalazły bowiem potwierdzenie w zeznaniach świadków R. F. i M. N. oraz pozostałym zgromadzonym w toku postępowania materiale dowodowym. Co do zasady wątpliwości Sądu nie wzbudziły także podawane przez P. T. (1) w toku rozprawy z dnia 09.05.2019 r. koszty jego utrzymania, przy czym ustalając ostateczną wysokość wydatków na poszczególne kategorie tych potrzeb, Sąd miał na uwadze także zeznania świadka M. N., złożone na tę okoliczność w toku rozprawy z dnia 08.08.2019 r.

Podobnie zeznania pozwanej zasługiwały w ocenie Sądu na miano wiarygodnych, zwłaszcza zaś te które dotyczyły zdobytego przez nią wyksztalcenia zawodowego i posiadania doświadczenia w pracy cukiernika, jak również co do rodzaju pobieranych przez nią aktualnie świadczeń i zasiłków, wysokości kosztów jej utrzymania, w tym wydatków na zakup odzieży i obuwia, a także tych ponoszonych na zaspokojenie potrzeb całej jej rodziny tj. potrzeb mieszkaniowych, wyżywienia oraz środków higieny i czystości. Wskazać tu jedynie należy, ze uwzględniając w usprawiedliwionych potrzebach pozwanej koszty utrzymania samochodu, Sąd miał na uwadze, że ponoszenie tych wydatków byłoby niezbędne, gdyby W. T. podjęła pracę zarobkową. Natomiast ustalając wysokość kosztów zakupu leków i leczenia, Sąd miał na uwadze, że pozwana może korzystać z bezpłatnych wizyt u endokrynologa w ramach NFZ i w ten sposób obniżyć koszty własnego utrzymania. W opinii Sądu konieczność długiego oczekiwania na wizytę nie jest wystarczającym powodem do korzystania z porad tego specjalisty prywatnie, w szczególności w sytuacji majątkowej pozwanej, która jak sama twierdzi jest ciężka. Nadto wskazać należy, że W. T. nie potrafiła nawet określić jak długo musiałaby oczekiwać na taką wizytę w ramach NFZ, co świadczy o fakcie, że nawet nie próbowała w ten sposób umówić się do lekarza. Wątpliwości Sądu nie wzbudziły natomiast także podane przez pozwaną godziny odbywania przez jej małoletnie córki zajęć lekcyjnych, godziny urzędowania świetlicy szkolnej oraz fakt korzystania przez W. T. z pomocy matki w opiece nad jej małoletnimi córkami. W toku postępowanie pozwana nie udowodniła natomiast jakoby opieka nad małoletnią P. T. (2) uniemożliwiała jej podjęcie pracy zarobkowej. Jak bowiem wynika z treści orzeczenia o stopniu niepełnosprawności P. T. (2), nie wymaga ona stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby, a choć W. T. jest obecnie w trakcie postępowania odwoławczego, mającego na celu zmianę tego punktu orzeczenia, to na chwilę obecną miarodajne dla tut. Sądu jest wyłącznie orzeczenie z dnia 18.03.2019 r. Również fakty przedstawione w opinii o uczennicy P. T. (2) /k. 86/, choć wskazują na pewne deficyty małoletniej i konieczność wzmożonego wsparcia i opieki ze strony nauczycieli, to jednak nie dowodzą, że to wyłącznie matka małoletniej musi sprawować nad nią nieustającą pieczę wykluczającą możliwość pracy, choćby w części etatu. Nie udowodniła ona także, by powód faktycznie otrzymywał wyższe dochody, niż te które ostatecznie zadeklarował lub by posiadał możliwości zarobkowe na poziomie kwoty 6.000 zł – 7.000 zł miesięcznie, przy czym okoliczności te zostaną omówione szerzej w dalszej części tego uzasadnienia.

Również oceniając zeznania świadka R. F., Sąd co do zasady nie znalazł podstaw do odmówienia im przymiotu wiarygodności. Wskazać bowiem należy, że świadek ten jest nie tylko osobą obcą dla stron, ale też nie ma on żadnego interesu prawnego w uzyskaniu przez którąkolwiek ze stron korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Nadto w sposób bezpośredni i prawdziwy opowiadał on o zasadach, na których w jego firmie zatrudniony jest powód, o wysokości zarobków P. T. (1) i otrzymywanym przez niego świadczeniu w postaci możliwości bezpłatnego korzystania z lokalu mieszkalnego, a nadto o okolicznościach w jakich powód okresowo wykonuje pracę na terenie(...)

Natomiast analizując zeznania świadka M. N., Sąd miał na uwadze, że pozostaje ona w związku partnerskim z powodem, jednak podnoszone przez nią okoliczności w znaczącej części nie budziły wątpliwości Sądu, gdyż w swych najistotniejszych fragmentach, znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zebranym w toku postępowania, w tym również w zeznaniach świadka R. F.. Wskazać także należy, że opierając się właśnie o zeznania tego świadka Sąd ustalił wysokość kosztów utrzymania domu, zajmowanego przez M. N. i jej rodzinę, w którym okresowo zamieszkuje również powód.

Autentyczność przedstawionych przez powoda i pozwaną oraz zgromadzonych dokumentów nie była kwestionowana przez strony, jak również nie wywołała żadnych uzasadnionych wątpliwości Sądu co do ich prawdziwości. Zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowiły one dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenie zawarte w ich treści. Do sprawy przedłożono również kopie orzeczeń o niepełnosprawności oraz pisma z UM w (...), US, (...) w (...) i informacje z urzędów pracy. Jako dokumenty urzędowe zgodnie z dyspozycją art. 244 § 1 i 2 k.p.c. stanowiły dowód tego, co zostało w nich w sposób urzędowy zaświadczone.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie, aczkolwiek jedynie częściowo w zakresie żądania ewentualnego obniżenia alimentów.

W myśl art. 60 § 1 krio małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Niemniej podkreślić należy, że małżonek niewinny, który pozostaje w niedostatku, może domagać się alimentów od małżonka uznanego w procesie rozwodowym za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. W takim wypadku małżonek niewinny nie ma potrzeby wykazywać, że rozwód pogorszył jego sytuację materialną ( tak wyrok SN. z 10.5.1966 r., III CR 65/66, OSNC 1967, Nr 2, poz. 27, z glosą S. Rejmana, NP 1967, Nr 4, poz. 570).

Natomiast w myśl art. 60 § 2 krio jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Dla oceny, czy warunek przewidziany w art. 60 § 2 krio tj. „istotne pogorszenie sytuacji” został spełniony, niezbędne jest porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z hipotetycznym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie. Ocena, w jakim zakresie nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo, nie zaś z sytuacją rzeczywiście występującą przed rozwodem ( wyrok SO w Sieradzu z 13.8.2014 r., I Ca 225/14, L. ). Zgodnie zaś z art. 61 k.r.o. do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków rozwiedzionych drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.

Jak zaś wynika z treści art. 135 § 1 krio zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. A zgodnie z art. 138 krio w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przy czym w myśl art. 136 krio jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

Sąd zważył, że faktem jest, iż przed orzeczeniem rozwodu pomiędzy stronami postępowania, a nawet jeszcze w trakcie trwania sprawy rozwodowej, sytuacja materialna ich rodziny była dość dobra, a to z uwagi na wykonywanie przez powoda pracy zarobkowej na terenie (...). W tamtym okresie czasu P. T. (1) uzyskiwał z tytułu swojej pracy dochód pozwalający mu utrzymać się za granicą oraz przekazywać pozwanej każdego miesiąca na utrzymanie ich wspólnej rodziny kwot rzędu 6.000 zł – 7.000 zł, przy czym jak przyznała sama W. T., w trakcie trwania sprawy rozwodowej kwoty te były już niższe. Jednakże od tego czasu minęły już prawie 4 lata. W tym czasie powód zakończył pracę na terenie Szwecji, wrócił do kraju, gdzie aktualnie mieszka na stałe i obecnie zatrudniony jest w firmie (...) w B.. Powód pracuje na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie równe minimalnej płacy krajowej, a nadto świadczenie w postaci możliwości bezpłatnego użytkowania mieszkania, w czasie gdy wypełnia on obowiązki służbowe na rzecz pracodawcy. Firma (...) działa bowiem w branży budowalnej, w której okresowo następuje przestój w zleceniach, w czasie którego powód podejmuje prace dorywcze lub w ramach bezpłatnego urlopu wyjeżdża do swojego ojca do Szwecji i tam pracuje u niego przez okres od 3 tygodni do 1,5 miesiąca, przy czym jego wynagrodzenie, z którego musi on pokryć koszty własnego utrzymania, wynosi wtedy około 70 koron dziennie

W ocenie Sądu okoliczności jakie zaszły w życiu powoda od czasu wydania przez Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Wydział Cywilny z siedzibą w P. wyroku rozwodowego z dnia 02.11.2015 r. sygn. akt XIV C 602/15, uzasadniają zmianę sposobu uregulowania jego obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej.

Sąd miał na uwadze przede wszystkim fakt, że powód zamieszkuje obecnie na stałe na terenie Polski i to tu podejmuje pracę zarobkową, a jedynie okazjonalnie, w miarę swoich możliwości wyjeżdża do pracy do(...), przy czym przebywa tam jedynie przez krótki okres czasu. Niewątpliwie zatem możliwości zarobkowe powoda zmniejszyły się.

W tym miejscu podkreślić należy, że w opinii Sądu w niniejszej sprawie brak jest podstaw do zastosowania zasady wyrażonej w art. 136 krio. Faktycznie to decyzja powoda o powrocie do kraju i podjęciu pracy zarobkowej na terenie Polski miała decydujący wpływ na zmniejszenie się jego dochodów, jednakże to również jego wcześniejsza decyzja o wyjeździe za granicę w celach zarobkowych pozwalała mu na osiąganie tak wysokich zarobków, dzięki którym był on w stanie nie tylko utrzymać siebie, ale też przekazywać znaczące sumy swojej żonie, która pozostała w kraju, celem pokrycia kosztów utrzymania jej i ich wspólnych małoletnich dzieci. Nie można jednak zmuszać powoda – obywatela polskiego, by celem utrzymania tych wysokich możliwości zarobkowych, wynikających z różnić płacowych pomiędzy krajami Europy zachodniej a Polską, a stanowiących podstawę ustalenia wysokości jego obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej, już do końca życia żył on i pracował na emigracji. Byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz zasadami słuszności. Niewątpliwie bowiem taka forma zarobkowania połączona jest z wieloma wyrzeczeniami ze strony osoby emigrującej jak np. konieczność długotrwałej rozłąki z bliskimi, życia często w trudnych warunkach i zaspakajania swoich potrzeb na minimalnym tylko poziomie, celem zaoszczędzenia jak największych kwot, i wynikającymi z tego konsekwencjami jak np. rozpad życia rodzinnego czy też jak w przypadku powoda – popadnięcie w nałóg. Nadto życie na emigracji wiąże się z wieloma ograniczeniami związanymi z barierą językową. Dlatego też w niniejszej sprawie Sąd przyjął stanowisko, które zresztą konsekwentnie prezentowane jest przez wszystkich sędziów orzekających w tut. wydziale i już wielokrotnie znajdywało wyraz w zapadających tu orzeczeniach, że możliwości zarobkowe obywatela polskiego, który przebywa i pracuje na terenie Polski, oceniane winny być według krajowych możliwości zarobkowych i to nawet jeżeli wcześniej wykonywał pracę zarobkową za granicą i uzyskiwał z tego tytułu znacznie wyższe dochody. Stanowczo należy bowiem podkreślić, że emigracja zarobkowa może stanowić dobrowolny wybór danej osoby, natomiast nikogo nie można zmuszać do zarobkowania poza granicami kraju.

Ustalając zatem aktualne możliwości zarobkowe P. T. (1) Sąd zważył, że Powiatowe Urzędy Pracy w B., Ż. i W. posiadały w okresie ostatnich 6 miesięcy oferty pracy na stanowisku pracownik ogólnobudowlany/murarz za proponowanym wynagrodzeniem do kwoty 4.000 zł brutto. Jednakże jak ustalono w toku niniejszego postępowania, powód nie posiada wykształcenia w zawodzie murarza czy pracownika budowalnego. P. T. (1) ukończył bowiem jedynie liceum ogólnokształcące. Nie posiada on zatem żadnego zawodu, a jedynie pewne doświadczenie w pracy w branży budowalnej. Nadto powód nie posiada prawa jazdy, co również w pewnym stopniu ogranicza możliwość podjęcia przez niego pracy. Mając zaś na uwadze wszystkie te okoliczności, Sąd ustalił, że możliwości zarobkowe powoda w rozumieniu art. 135 § 1 kro wynoszą realnie nie więcej niż 3.000 zł brutto miesięcznie, czyli około 2.100 zł netto miesięcznie. Niewątpliwie bowiem brak wykształcenia i prawa jazdy ograniczają możliwości skorzystania przez powoda z najbardziej lukratywnych ofert pracy.

Należy pamiętać, że orzekając w sprawach gdzie podstawą roszczenia alimentacyjnego jest art. 60 § 2 krio konieczne jest ustalenie czy rozwód małżonków pociągnął za sobą pogorszenie sytuacji majątkowej małżonka niewinnego rozpadu pożycia czyli osoby uprawnionej do alimentacji.

W niniejszej sprawie Sąd zmuszony był zatem dokonać hipotetycznego założenia, jak przedstawiałaby się sytuacja materialna stron, gdyby W. T. i P. T. (1) nadal tworzyli związek, a powód zdecydowałby się na powrót do kraju i podjęcie pracy zarobkowej w Polsce. Dochody powoda byłyby w takiej sytuacji równe tym, jakie ustalone zostały powyżej tj. 2.100 zł netto miesięcznie. Strony postępowania miałyby także do dyspozycji świadczenia z tytułu zasiłku rodzinnego, świadczenia wychowawczego 500 + oraz zasiłku pielęgnacyjnego na małoletnią córkę P.. Nadto ich wspólny budżet domowy zasilany byłby przez dochody pozwanej W. T. w postaci wynagrodzenia za pracę lub świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości 1.583 zł miesięcznie, które de facto nie jest świadczeniem wypłacanym na zaspokojenie potrzeb dziecka, a stanowi właśnie ekwiwalent wynagrodzenia dla rodzica, który z uwagi na konieczność opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem musi zrezygnować z pracy zarobkowej. Nie można zatem uznać, że dotychczas pozwana pozbawiona była własnych dochodów czy też możliwości zarobkowych, a jedynie, że oscylowały one na poziomie kwoty 1.583 zł miesięcznie. Niemniej faktem jest, że obecnie W. T. utraciła prawo do tego świadczenia. Co prawda jest ona w toku postępowania odwoławczego, jednak jak już wskazano wyżej, Sąd bierze pod uwagę wyłącznie stan istniejący na dzień orzekania. Nie oznacza to jednak, że pozwana nie jest zdolna do osiągnięcia własnych dochodów. Jak bowiem ustalono w toku postępowania, małoletnie dzieci stron mają już 8 lat i wszystkie one uczęszczają do szkoły podstawowej. Choć zaś ich zajęcia kończą się nie później niż o godz. 13:00, to w szkole funkcjonuje świetlica, która czynna jest do godz. 16:00 i z której małoletnie siostry T. mogą korzystać bez ograniczeń. Co więcej w razie potrzeby, małoletnie mogą pozostać pod opieką matki W. T., która jak przyznała sama pozwana, jest osobą zdrową i nie pracującą, a nadto często pomaga w opiece nad dziewczynkami. Co prawda obowiązek alimentacyjny dziadków małoletnich dzieci nie wyprzedza obowiązku alimentacyjnego ich rodziców, jednakże korzystanie z pomocy dziadków w wychowywaniu dzieci, gdy obydwoje ich rodzice pracują zawodowo, jest powszechnie stosowaną praktyk, zwłaszcza gdy mieszkają tak blisko siebie jak pozwana i jej rodzice. W niniejszej sprawie matka małoletnich nie przedstawiła zaś żadnych okoliczności stojących na przeszkodzie temu, aby nie mogła by ona okazjonalnie poprosić swojej mamy o pomoc w tym zakresie.

W tym miejscu odnieść należy się do argumentu pozwanej, jakoby niepełnosprawność małoletniej P. powodowała konieczność objęcia jej opieką w znacznie większym zakresie i poświęcenie jej dużo więcej uwagi niż w przypadku jej sióstr. Niewątpliwie małoletnia P. T. (2) faktycznie jest osobą niepełnosprawną. Jednakże jak wynika z załączonej do akt spawy dokumentacji, niepełnosprawność ta ma stopień lekki. Nadto z aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności małoletniej, wydanego dnia 18.03.2019 r. wynika, iż nie wymaga ona stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. Wreszcie zaś z zeznań pozwanej złożonych w toku przeprowadzonych rozpraw oraz z treści opinii o uczniu (k. 86) wynika, że małoletnia P. bywa roztargniona i łatwo się rozprasza, a nadto zdarza się, że pozostawiona bez nadzoru oddala się od opiekuna. Niemniej w opinii Sądu wystarczające będzie jeśli opiekun małoletniej, mając świadomość istnienia u niej takich problemów, podejmie wcześniej odpowiednie środki w celu zapobieżenia takim sytuacjom i w żadnym razie nie dowodzi, że wyłącznie pozwana musi sprawować osobistą pieczę nad córką.

Wracając zaś do możliwości zarobkowych pozwanej, Sąd miał na uwadze, że choć posiada ona wykształcenie w kierunku technik ekonomista, to jednak nigdy nie pracowała w tym zawodzie. W. T. jest jednak z zawodu również cukiernikiem, a nadto w tej branży posiada doświadczenie zawodowe. Zgodnie zaś z informacjami z Powiatowych Urzędów Pracy w W., B. i Ż. w okresie ostatnich 6 miesięcy urzędy te dysponowały ofertami pracy w zawodzie cukiernika za proponowanym wynagrodzeniem w kwocie do 3.000 zł brutto miesięcznie. Zważywszy jednak, iż w obecnej sytuacji pozwanej, podjęcie przez nią zatrudniania na pełen etat mogłoby być utrudnione, Sąd uznał, że możliwości zarobkowe W. T., w rozumieniu art. 135 § 1 kro wynoszą około 1.000 zł netto miesięcznie. Z kwoty tej winna ona, zgodnie z zasadą równej stopy życiowej, pokryć koszty własnego utrzymania i uczestniczyć w zaspakajaniu usprawiedliwionych potrzeb małoletnich dzieci.

Z powyższych okoliczności wynika zaś ostatecznie, że nawet gdyby strony nadal pozostawały w związku małżeńskim, powód pracowałby na terenie Polski, a każde z małżonków uzyskiwałoby wynagrodzenie w kwotach ustalonych powyżej, to i tak dochody powoda przewyższałyby te, jakie osiągałaby pozwana. W związku z tym, aby zapewnić wszystkim członkom rodziny podobną stopę życiową i zbliżony standard, byłby on zobowiązany wyrównać tę różnicę, poprzez partycypowanie w ponoszeniu kosztów utrzymania W. T.. W opinii Sądu wystarczające byłoby zaś gdyby na ten cel przeznaczył on kwotę 300 zł miesięcznie, która jednocześnie pozwoliłaby każdemu z rodziców partycypować w kosztach utrzymania ich małoletnich córek. Dlatego też choć Sąd uznał, że powództwo P. T. (1) o uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego względem W. T. nie zasługuje na uwzględnienie, to jednak obniżył rentę alimentacyjna, zasądzoną od niego na rzecz pozwanej wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu XIV Wydział Cywilny z siedzibą w P., z dnia 02.11.2015 r. sygn. akt XIV C 602/15 na kwotę 500 zł miesięcznie, do kwoty 300 zł miesięcznie. Należy przy tym podkreślić, że przy uwzględnieniu obowiązku alimentacyjnego powoda na rzecz trójki jego małoletnich dzieci, kwota ta stanowi górną granicę możliwości zarobkowych P. T. (1), które jednak i tak są potencjalnie wyższe niż w przypadku W. T..

Biorąc pod uwagę powyższe orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku, oddalając w pkt 2 powództwo w pozostałym zakresie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. w myśl którego, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. W niniejszej sprawie powód wnosił o uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej, a alternatywnie o jego obniżenie, zaś pozwana domagała się oddalenie powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego i utrzymania go na niezmienionym poziomie. W wyniku zapadłego rozstrzygnięcia każda ze stron postępowania wygrała i przegrała sprawę w niemalże równym stopniu, zatem Sąd uznał, że brak jest podstaw do zasądzania kosztów postępowania od jednej ze stron na rzecz drugiej

sędzia Katarzyna Szymczewska