Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 281/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...)

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

kszo3.1.

Obrońca podniósł następujące zarzuty:

1)  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego w postaci wyjaśnień oskarżonego, zeznań jego córki oraz jej partnera, a także sąsiadów w zakresie, w jakim:

a)  Sąd nie dostrzegł, iż oskarżony był ofiarą długotrwałej i daleko idącej przemocy fizycznej ze strony pokrzywdzonego R. K. (1),

b)  Sąd odmówił nadania przymiotu wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego w części, w której P. H. wskazywał, iż do zdarzenia doszło w wyniku działań podjętych w celu obrony przed zagrożeniem ze strony R. K. (1), które w ocenie oskarżonego miało charakter bezpośredni, ciągły i nie ustało,

c)  Sąd nie dość wnikliwie ocenił przebieg oraz dynamikę zdarzenia, nie przywiązując dostatecznej wagi do faktu, iż oskarżony przedsięwziął kroki zmierzające do ucieczki z mieszkania, w którym dochodziło do eskalacji agresji ze strony znajdującego się pod znacznym wpływem alkoholu i narkotyków R. K. (1), co zostało mu uniemożliwione przez pokrzywdzonego, kierującego groźby oraz wymachującego siekierą, a oskarżony działał w usprawiedliwionym przekonaniu, iż brak podjęcia przez niego zdecydowanej reakcji będzie skutkował utratą przez niego życia,

d)  Sąd nie dostrzegł, iż oskarżony był osobą całkowicie pozbawioną agresji, spokojną, stroniącą od awantur i sytuacji konfliktowych, co prowadzi do wniosku, iż przedsięwzięcie przez niego działań skutkujących śmiercią pokrzywdzonego nastąpiło w konsekwencji skrajnych przeżyć doświadczonych w dniu zdarzenia;

2)  będący konsekwencją powyższego naruszenia błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, iż:

a)  P. H. nie był ofiarą długotrwałej przemocy psychicznej i fizycznej ze strony R. K. (1), co stoi w oczywistej sprzeczności z treścią wyjaśnień oskarżonego potwierdzonych dokumentacją medyczną, a także zeznań świadków, którzy wielokrotnie słyszeli odgłosy awantur dochodzących z mieszkania oskarżonego i w sposób jednoznaczny wskazali na fakt, iż oskarżony był ofiarą tych awantur,

b)  bezpośredni, bezprawny zamach na dobra P. H. został przerwany w momencie odłożenia przez R. K. (1) siekiery, co stoi w oczywistej sprzeczności z dynamiką zdarzenia – zachowanie R. K. (1) cechowało się narastającą agresją i nieprzewidywalnością, wzmocnioną istotnym oddziaływaniem alkoholu i narkotyków, a próba oddalenia się przez oskarżonego z mieszkania, w którym doszło do zdarzenia, skutkowała zamachem nie tylko na życie i zdrowie oskarżonego, ale i na jego wolność, a oskarżony miał wszelkie podstawy do trwania w przekonaniu, iż brak reakcji w jednym momencie, w którym uzyskał ku temu sposobność, skończy się dla niego tragicznie.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty obrońcy zasługiwały w większości na uwzględnienie, a konkretnie chodzi o argumentację wskazującą na to, że w chwili zadawania przez oskarżonego uderzeń siekierą pokrzywdzonemu bezprawny zamach ze strony tego ostatniego był nadal bezpośredni. Niezasadne okazały się jednak twierdzenia obrońcy, w których sugerował, że P. H. nie przekroczył granic obrony koniecznej i w konsekwencji winien być uniewinniony.

Na wstępie jednak zauważyć należy, że zarzuty podniesione w punkcie 1) a), punkcie 1) d) oraz w punkcie 2) a) apelacji obrońcy są oderwane od poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych. Zarzuty te zasadzone są na tym, że Sąd Okręgowy:

- „nie dostrzegł, iż oskarżony był ofiarą długotrwałej i daleko idącej przemocy fizycznej ze strony pokrzywdzonego R. K. (1)” i co ma stać „w oczywistej sprzeczności z treścią wyjaśnień oskarżonego potwierdzonych dokumentacją medyczną, a także zeznań świadków, którzy wielokrotnie słyszeli odgłosy awantur dochodzących z mieszkania oskarżonego i w sposób jednoznaczny wskazali na fakt, iż oskarżony był ofiarą tych awantur”,

- „Sąd nie dostrzegł, iż oskarżony był osobą całkowicie pozbawioną agresji, spokojną, stroniącą od awantur i sytuacji konfliktowych”.

Analiza treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku jednoznacznie jednak wskazuje, że Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne w pełni zgodne z twierdzeniami obrońcy. Nie sposób zatem dociec dlaczego skarżący sugeruje, że Sąd I instancji tych faktów „nie dostrzegł”. Otóż na stronie 2, 3, 7 i 8 uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że:

- „ Zażywana amfetamina potęgowała u R. K. (1) agresję, której upust dawał atakując P. H.” (strona 2),

- „D. K. (1) „wielokrotnie słyszał kłótnie pomiędzy P. H. a R. K. (1), w trakcie których o wiele większą agresywnością wykazywał się R. K. (1)”. Słyszał też, jak pokrzywdzony krzyczał do P. H. „zajebie”, bądź „jeszcze raz to ci poprawię” (strona 2),

- „Gdy P. H. żądał wyprowadzenia się przez R. K. (1), ten groził zrobieniem mu krzywdy - pozbawieniem życia, wydłubaniem oczu, spaleniem mieszkania” (storna 3),

- „Z powodu agresywnego zachowania R. K. (1), P. H. kilkukrotnie korzystał z pomocy lekarskiej” (strona 3),

- „P. H. z uwagi na spokojne usposobienie i brak asertywności nie był w stanie przeciwstawić się agresywnemu i stanowczemu R. K. (1), który wykorzystywał go. Wśród sąsiadów i członków rodziny P. H. posiadał dobrą opinię, a jedynymi zarzutami wysuwanymi pod jego adresem było nadużywanie alkoholu i sprowadzanie do zajmowanego lokalu osób, które agresywnie i głośno się zachowywały” (strona 3),

- „Jako szczere oceniono również wyjaśnienia oskarżonego, w których wyznał, że R. K. (1) wielokrotnie wszczynał awantury, w trakcie których bił go oraz odnosił się do niego w sposób wulgarny, grożąc mu przy tym okaleczeniem (wyłupaniem oczu), pozbawieniem życia i spaleniem mieszkania […] zachowywał się wobec niego niewłaściwie i wykorzystywał swoją dominującą pozycję, jaką miał przede wszystkim z uwagi na brak asertywności oskarżonego” (strona 7),

- „Relacja oskarżonego [co do agresywnego zachowania wobec niego przez R. K. (1) – przypis Sądu Apelacyjnego] została potwierdzona zarówno wynikami wywiadu środowiskowego oraz złożoną do akt dokumentacją medyczną, ale także zeznaniami jego sąsiada D. K. (2), córki A. H. i świadka T. Ś.” (strona 8),

- „Jako prawdziwe oceniono także wyjaśnienia oskarżonego odnośnie zażywania przez pokrzywdzonego narkotyków […] albowiem obecność amfetaminy w organizmie R. K. (1) potwierdziły przeprowadzone badania toksykologiczne” (strona 8).

Zacytowane fragmenty uzasadnienia zaskarżonego wyroku jednoznacznie świadczą o tym, że w rzeczywistości, w analizowanym zakresie, Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów oraz poczynił ustalenia faktyczne zgodnie z tym, czego domaga się obrońca w wymienionych zarzutach. Dlatego też ich podniesienie jest niezrozumiałe.

Odrębną zaś kwestią są pozostałe zarzuty obrońcy, które skupiają się już na samym zdarzeniu, w wyniku którego doszło do zabójstwa. Ma rację obrońca, że w momencie zadawania przez oskarżonego uderzeń siekierą pokrzywdzonemu zamach podjęty przez tego ostatniego był nadal „bezpośredni”.

Niejako dla wyczyszczenia przedpola podkreślić trzeba, że apelację na niekorzyść oskarżonego wniósł tylko prokurator, który zarzucił rażącą niewspółmierność kary. Uwaga ta ma istotne znaczenie z punkty widzenia wyrażonego w art. 434 § 1 k.p.k. zakazu reformationis in peius, który, w realiach niniejszej sprawy, oznacza możliwość orzeczenia przez sąd odwoławczy na niekorzyść oskarżonego „jedynie w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym”. Pamiętać należy, że prokurator nie zakwestionował ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy. Nadto godnym uwagi jest to, że w sprawie nie jest sporne to, że P. H. zadał pokrzywdzonemu uderzenia siekiera w głowę działając z bezpośrednim zamiarem pozbawienia go życia. Obrońca tego nie kwestionuje. Tak samo, jak nie kwestionuje co do zasady ustalonego przez Sąd Okręgowy przebiegu inkryminowanego zdarzenia. Problem sprowadza się de facto do tego, czy w momencie, gdy P. H. usiadł w fotelu, po uprzednim grożeniu mu przez R. K. (1) pozbawieniem go życia trzymaną w ręku siekierą, zamach ze strony pokrzywdzonego przestał być bezpośredni. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w tym zakresie Sąd Okręgowy nie ma racji, co zasadnie podniósł w swoich zarzutach obrońca. Rzecz w tym, że zamach na dane dobro chronione prawem jest bezpośredni nie tyko wtedy, gdy dobro to jest wprost naruszane, ale także wówczas, gdy istniej wysokie prawdopodobieństwo natychmiastowego naruszenia tego dobra lub kontynuowania – ponowienia ataku na nie po „chwilowej” przerwie. Innymi słowy zamach jest bezpośredni tak długo, jak długo trwa stan niebezpieczeństwa dla dobra prawnego, utrzymywany przez napastnika. Tak więc znamię bezpośredniości, o którym mowa w art. 25 § 1 k.k. jest spełnione również wtedy, gdy po pierwszym ataku i krótkiej przerwie istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa powtórzenia ataku w najbliższej chwili (por. wyrok SN z dnia 8 lutego 1985 r., IV KR 18/85, OSNKW 1985, z. 11-12, poz. 92 z aprobującymi glosami J. Gurgula NP. 1986, z. 11-12, s. 143 oraz A. Marka i E. Pływaczewskiego, PiP 1987, z. 4, s. 144; A. Wąsek, Kodeks karny, Komentarz, Tom I, teza 14 i 15 do art. 25, s. 300-301). Z takim właśnie stanem mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie. W celu prawidłowej oceny omawianego zagadnienia nie można bowiem zapominać o wydarzeniach jakie się rozegrały przed tym, gdy R. K. (1) grożąc pokrzywdzonemu pozbawieniem życia zmusił go do powrotu do pokoju i zajęcia miejsca w fotelu. Wszak, zgodnie z ustaleniami Sądu Okręgowego, pokrzywdzony wcześniej, gdy oskarżony zaczął domagać się od niego opuszczenia mieszkania, uderzał go rękoma po głowie i klatce piersiowej, groził mu pozbawieniem życia oraz zadawał mu uderzenia laską inwalidzką (oskarżony ją potem schował). Kiedy zaś P. H. chciał wyjść z mieszkania, R. K. (1) ruszył w jego kierunku trzymając w ręku siekierę i nakazał mu powrót do pokoju i zajęcie miejsca w fotelu. Oskarżony spełnił jego żądanie. Także wtedy pokrzywdzony groził mu pozbawieniem życia, krzycząc, że „nie wyjdzie z mieszkania”, przy czym wymachiwał siekierą. Po chwili jednak usiadł na kanapie. Odłożył obok siekierę i zapalił papierosa. Wtedy to P. H. wstał z fotela, podniósł siekierę i zadał ciosy R. K. (1). W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, zaprezentowany przebieg wypadków, a w szczególności agresywna postawa pokrzywdzonego, który m.in. trzymając w ręku siekierę groził oskarżonemu pozbawieniem go życia i zmusił do pozostania w mieszkaniu wskazują na to, że istniało wysokie prawdopodobieństwo natychmiastowego ponowienia przez niego ataku polegającego na ponowieniu gróźb w celu uniemożliwienia w/w opuszczenia lokalu. Przecież tego dnia już wcześniej kilkukrotnie atakował P. H., a co istotne, ponawiał ataki po krótkich przerwach, m.in. po zapaleniu papierosa. Niewątpliwie więc, mimo iż R. K. (1) w ocenianym momencie przestał grozić oskarżonemu i odłożył siekierę, to podjęty przez niego bezprawny zamach nadal był bezpośredni.

Podsumowując tę część poczynionych rozważań, przyjąć należy, że P. H. zadając pokrzywdzonemu uderzenia siekierą w głowę odpierał podjęty przez niego bezpośredni i bezprawny zamach. Pozostaje do rozstrzygnięcia to, czy przekroczył on granicę obrony koniecznej, a jeżeli tak, to o jaką postać ekscesu chodzi, tj. czy o eksces intensywny, czy ekstensywny.

W tym miejscu Sąd Apelacyjny chciałby zauważyć, że Sąd Okręgowy czyniąc ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku był niekonsekwentny. Ustalił przecież, że doszło do bezpośredniego i bezprawnego zamachu, ale w chwili działania P. H. zamach przestał już być bezpośredni, a zatem podjęta obrona była spóźniona, co przecież jednoznacznie przemawia za przyjęciem ekscesu ekstensywnego, którego Sąd I instancji nawet nie rozważył. Niemniej, zdaniem Sądu Apelacyjnego, w analizowanym przypadku mamy do czynienia z ekscesem intensywnym. Przed wskazaniem argumentów przemawiających za tym rodzajem ekscesu, niezbędne jest odniesienie się do dość ważkiej kwestii. Otóż, w przekonaniu Sądu Apelacyjnego, stan faktyczny w niniejszej sprawie, wyklucza możliwość zastosowania jednocześnie ekscesu intensywnego i ekscesu ekstensywnego. Dla zastosowania tego pierwszego ekscesu niezbędne jest ustalenie, że zamach w momencie podjęcia działań obronnych był nadal bezpośredni, a jedynie sposób obrony był nieadekwatny do niebezpieczeństwa zamachy lub zaatakowanego dobra. Istota zamachu ekstensywnego polega zaś na tym, że zamach już minął i przestał być bezpośredni. Z logicznego punktu widzenia, odpieranie zamachu, który jest nadal bezpośredni z „nadmierną intensywnością, czyli przy spełnieniu przesłanek ekscesu intensywnego, wyklucza zastosowanie ekscesu ekstensywnego.

Idąc dalej, za przekroczeniem przez P. H. granic obrony koniecznej, z odwołaniem się do ekscesu intensywnego, przemawiają następujące okoliczności:

Po pierwsze, zadał on pokrzywdzonemu trzy uderzenia siekierą w głowę, pomiędzy którymi, jak ustalił Sąd Okręgowy, wystąpiły określone odstępy czasowe. Na szczególną uwagę zasługuje to, że po pierwszym ciosie w głowę R. K. (1) poruszał się jeszcze i usiłował wstać z kanapy, ale oskarżony najpierw zadał mu drugi cios, a po chwili trzeci cios. Każdy z ciosów spowodował bardzo ciężkie skutki. Jeden cios zadany był obuchem siekiery, a dwa ciosy ostrzem. Uderzenia te odpowiednio spowodowały: jedną ranę o charakterze tłuczonym w postaci złamania i wgłębienia kości czaszki oraz dwie rany o charakterze rąbanym w postaci ubytku oraz wgłębienia kości czaszki, stanowiące rozległe obrażenia mózgo-czaszki. Każdy więc z ciosów ze swojej istoty musiał spowodować zyskanie znacznej przewagi przez oskarżonego nad pokrzywdzonym. Już pierwszy cios zapewne pozwoliłby na uniknięcie dalszych ataków ze strony R. K. (1) – przecież to P. H. miał już wówczas siekierę w ręku i panował nad sytuacją, a z pewnością od tego momentu mógł panować nad nią w zdecydowanej mierze. Mimo to zadał kolejny cios, a następnie jeszcze jeden. Uwzględniając rodzaj spowodowanych obrażeń zadawanymi ciosami, miejsce, w które uderzenia zadawał, tj. głowa, oczywistym jest, zdaniem Sądu Apelacyjnego, że doszło do ekscesu intensywnego.

Po drugie, okoliczności zdarzenia przemawiają za tym, że wysokie prawdopodobieństwo ponowienia ataku ze strony pokrzywdzonego dotyczyło użycia gróźb pozbawienia życia oskarżonego w celu zmuszenia go do pozostania w mieszkaniu. Takie przecież podjął wobec niego zachowania przed inkryminowanym zdarzeniem. Podkreślić też trzeba, że nic nie wskazuje na to, że R. K. (2) podjąłby zamach na życie P. H.. Do takiego wniosku prowadzi ocena zachowań obu mężczyzn w przeszłości oraz celu, jaki przyświecał ostatecznie pokrzywdzonemu. Tłem konfliktów między nimi było przede wszystkim to, że oskarżony co jakiś czas ponawiał żądania opuszczenia mieszkania przez R. K. (1), co powodowało u niego agresję. Wielokrotnie na tym tle dochodziło do awantur, ale nigdy pokrzywdzony nie zmierzał do pozbawienia życia oskarżonego, czy też spowodowania u niego ciężkiego uszczerbku. Jest to zrozumiałe, bo przecież chciał nadal zamieszkiwać w mieszkaniu P. H., a pozbawienie go życia te plany by przekreśliło. Na to, że celem R. K. (1) był zastraszenie oskarżonego i zmuszenie go do zaprzestania żądań opuszczenia przez niego mieszkania, wskazuje też jego zachowanie w dniu zdarzenia. Grożąc P. H. zmuszał go do pozostania w lokalu, ponieważ zamierzał na nim wymusić zmianę stanowiska, co wydaje się logicznym i trafnym wnioskiem, gdy weźmie się pod uwagę historię kontaktów i konfliktów wyżej wymienionych. Zaznaczyć należy, że oskarżony nie był też konsekwentny w swoim postępowaniu, ponieważ z jednej strony domagał się opuszczenia mieszkania przez R. K. (1), a z drugiej strony, gdy po kłótni z jego córką wyprowadził się on, to po pewnym czasie pozwolił mu na ponowne wprowadzenie się. Ostatecznie, niezależnie od przywołanego wyżej argumentu, za przekroczeniem granic obrony koniecznej przemawia też to, że w rzeczywistości P. H. pozbawił pokrzywdzonego życia działając z zamiarem bezpośrednim, choć w rzeczywistości odpierał zamach polegający na używaniu wobec niego gróźb pozbawienia życia w celu zmuszenia go pozostania w mieszkaniu. Zatem porównanie tych dóbr, tj. zaatakowanych przez R. K. (1) i naruszonych przy odpieraniu zamachu także przekonuje o przekroczeniu granic obrony koniecznej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uzupełnił opis czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 poprzez dodanie po wyrażeniu „w mieszkaniu na ulicy (...)” a przed wyrażeniem „działając” sformułowania o treści: „odpierając bezpośredni i bezprawny zamach polegający na użyciu wobec niego przez R. K. (1) groźby bezprawnej – pozbawienia życia w celu zmuszenia go do pozostania w mieszkaniu, przekroczył granice obrony koniecznej w ten sposób, że”.

Przekroczenie granic obrony koniecznej jest jednym z wypadów wskazanych w ustawie, kiedy to Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary – art. 25 § 2 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. Kierując się okolicznościami zamachu podjętego przez R. K. (1) oraz uwzględniając już wcześniej – i to wielokrotnie - przejawianą przez niego agresje wobec P. H., Sąd Apelacyjny uznał za zasadne zastosowanie tej instytucji wobec tego ostatniego. Dlatego też uzupełnił podstawę prawną skazania o art. 25 § 2 k.k., a podstawę wymiaru kary o art. 25 § 2 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 6 pkt 2 k.k. i obniżył wymierzoną mu karę do 6 lat pozbawienia wolności. Kształtując rozmiar kary Sąd Apelacyjny z jednej strony miał na uwadze to, że oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim, był uprzednio karany i działał pod wpływem alkoholu. Z drugiej jednak strony P. H. co do zasady złożył obszerne wyjaśnienia, którym w większości dano wiarę, współpracował z organami ścigania, wyraził szczerą skruchę i przeprosił rodzinę pokrzywdzonego. Trafnie również Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na to, R. K. (1) wykorzystywał brak asertywności oskarżonego i wielokrotnie przejawiał wobec niego agresję słowną i fizyczną.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, kara 6 lat pozbawienia wolności jest adekwatne do stopnia zawinienia P. H. oraz do stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego przestępstwa, jak też zapewnia prawidłowe oddziaływanie wychowawcze i zapobiegawcze wobec niego. Czyni także zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Brak jest zarazem podstaw do kwestionowania rozstrzygnięć zawartych w punktach 2, 3 i 4 zaskarżonego wyroku, w których prawidłowo zaliczono oskarżonemu na poczet kary pozbawienia wolności okres jego tymczasowego aresztowania w sprawie i zwolniono go od ponoszenia kosztów sądowych oraz przyznano stosowne wynagrodzenie obrońcy z urzędu.

Wniosek

Obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu przestępstwa, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski okazały się niezasadne. Brak było podstaw do uniewinnienia oskarżonego, ponieważ odpierając bezpośredni i bezprawny zamach przekroczył on granice obrony koniecznej, co skutkowało zastosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia kary i obniżeniem jej do 6 lat pozbawienia wolności. Powody, które legły u podstaw takiego rozstrzygnięcia zostały wyżej omówione, tj. przy ocenie zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy.

Nie wystąpiła też żadna z sytuacji określonych w art. 437 § 2 zdanie drugie k.p.k., która dawałaby podstawę do uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

3.2.

Prokurator podniósł zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej oskarżonemu wskutek niedostatecznego uwzględnienia stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych kary, a w konsekwencji wymierzenie kary 10 lat pozbawienia wolności w sytuacji, gdy społeczna szkodliwość czynu i stopień zawinienia uzasadniają orzeczenie w stosunku do P. H. kary pozbawienia wolności w wymiarze 15 lat.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.

Wywody prokuratora nie są przekonujące. Wyjść trzeba od tego, że Sąd Apelacyjny uznał, że P. H. pozbawił życia pokrzywdzonego odpierając bezpośredni i bezprawny zamach polegający na użyciu wobec niego przez R. K. (1) groźby bezprawnej – pozbawienia życia w celu zmuszenia go do pozostania w mieszkaniu, przy czym przyjął, iż przekroczył on granice obrony koniecznej. Sąd Apelacyjny uzupełnił podstawę prawną skazania o art. 25 § 2 k.k., a podstawę wymiaru kary o art. 25 § 2 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 6 pkt 2 k.k. i obniżył wymierzoną oskarżonemu karę do 6 lat pozbawienia wolności. Powody, które legły u podstaw takiego rozstrzygnięcia zostały omówione przy odniesieniu się do apelacji obrońcy. Przytoczone tam argumenty z samej swej istoty wskazują, niejako a contrario, na bezpodstawność zarzutu prokuratora. Skoro bowiem Sąd Apelacyjny uznał za właściwe nadzwyczajne złagodzenie kary i orzeczenie jej w rozmiarze 6 lat pozbawienia wolności, to z oczywistych względów za nieprzekonujące uznaje wywody prokuratora, który domaga się orzeczenia kary 15 lat pozbawienia wolności. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, karą współmierną do stopnia zawinienia P. H. oraz do stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czyny, jak też zapewniającą prawidłowe oddziaływanie wychowawcze i zapobiegawcze wobec niego, a także czyniącą zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, jest właśnie kara 6 lat pozbawienia wolności, a motywy tej decyzji, jak już wspomniano, zostały wcześniej przytoczone i nie ma racjonalnych powodów do ich powielania. Oceny tej nie zmienia to, że P. H. „pozbył się narzędzia zbrodni”, „usunął zakrwawione elementy wyposażenia pokoju” i umieścił zwłoki w łazience, które znajdowały się tam przez pewien czas, co akcentuje prokurator w swojej apelacji. Okoliczności te Sąd Apelacyjny ocenił zestawiając je z okolicznościami łagodzącymi, leżącymi po stronie oskarżonego, a które wymieniono wyżej. Ta całościowa ocena doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że karą sprawiedliwą będzie właśnie kara 6 lat pozbawienia wolności – orzeczona przy zastosowaniu art. 25 § 2 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 6 pkt 2 k.k.

Wniosek

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez podwyższenie wymierzonej oskarżonemu kary do 15 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, ponieważ niezasadny okazał się zarzut podniesiony przez prokuratora, o czym była mowa wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok w części dotyczącej:

- opisu przypisanego oskarżonemu przestępstwa w zakresie samego zachowania, które skutkowało śmiercią pokrzywdzonego, w tym działania z zamiarem bezpośrednim (zmiana opisu polegała na dodaniu przesłanek związanych z przekroczeniem granic obrony koniecznej),

- przyjęcia za podstawę skazania (kwalifikacji prawnej) art. 148 § 1 k.k. (zmiana polegała na dodaniu do tej podstawy art. 25 § 2 k.k.),

- przyjęcia za podstawę wymiaru kary art. 148 § 1 k.k. (zmiana polegała na dodaniu do tej podstawy art. 25 § 2 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 6 pkt 2 k.k.),

- zaliczenia na poczet wymierzonej oskarżonemu kary okresu jego tymczasowego aresztowania w sprawie (pkt 2 wyroku),

- rozstrzygnięć o kosztach i wynagrodzeniu obrońcy z urzędu (pkt 3 i 4 wyroku).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powody utrzymania wyroku we wskazanym zakresie zostały podane przy okazji omawiania apelacji obrońcy oskarżonego i zbędnym byłoby przytaczanie tej samej argumentacji w tym miejscu.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uzupełnił opis czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 poprzez dodanie po wyrażeniu „w mieszkaniu na ulicy (...)” a przed wyrażeniem „działając” sformułowania o treści: „odpierając bezpośredni i bezprawny zamach polegający na użyciu wobec niego przez R. K. (1) groźby bezprawnej – pozbawienia życia w celu zmuszenia go do pozostania w mieszkaniu, przekroczył granice obrony koniecznej w ten sposób, że” oraz uzupełnił podstawę prawną skazania o art. 25 § 2 k.k., a podstawę wymiaru kary o art. 25 § 2 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 6 pkt 2 k.k. i obniżył wymierzoną oskarżonemu karę do 6 lat pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Także i w przypadku zmiany zaskarżonego wyroku, powody takiego rozstrzygnięcia zostały przedstawione przy okazji odniesienia się do apelacji obrońcy i prokuratora. Nie ma zatem potrzeby powtarzania tego samego jeszcze raz.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Punkt 3 wyroku

Sąd Apelacyjny zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata J. T. kwotę 738 zł, w tym VAT, tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym. Takie rozstrzygnięcie znajduje swoje oparcie w § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019 r., poz. 18).

Punkt 4 wyroku

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym od uiszczenia opłaty za obie instancję, ponieważ ma on do odbycia długoterminową karę pozbawienia wolności i nie posiada źródeł dochodu.

7.  PODPIS

G. N. M. K. H. K.

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Skazanie oskarżonego za przestępstwo z art. 148 § 1 k.k. i nie przyjęcie obrony koniecznej z art. 25 § 1 k.k.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Orzeczenie rażąco łagodnej kary, tj. 10 lat pozbawienia wolności, choć winna być orzeczona kara 15 lat pozbawienia wolności.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana