Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 258/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok łączny Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r. w sprawie (...).

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

M. L.

Zachowanie skazanego w warunkach izolacji

Opinia o skazanym z Aresztu Śledczego w P.

209-210

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Opinia o skazanym z Aresztu Śledczego w P.

Dokument urzędowy, którego wiarygodność i przydatność nie budziła zastrzeżeń sądu i nie była kwestionowana przez strony postępowania.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść tego orzeczenia poprzez brak ustalenia, że kara 11 miesięcy pozbawienia wolności wymierzona skazanemu wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...) jest karą, która nie została jeszcze wykonana, co skutkowało brakiem połączenia wymierzonej tym wyrokiem kary w zaskarżonym wyroku łącznym,

2.  rażącej niewspółmierności kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, wynikającej z połączenia kar pozbawienia wolności wymierzonych skazanemu M. L. wyrokami opisanymi w punkcie 1 wyroku łącznego. Orzeczona kara jest rażąco niewspółmierna w stosunku do stopnia winy oraz stopnia społecznej szkodliwości przestępstw, jakie skazany popełnił. Rażąca niewspółmierność kary łącznej występuje również w odniesieniu do celów, jakie kara ta winna spełniać w zakresie prewencji szczególnej i społecznego oddziaływania. W niniejszej sprawie kara łączna powinna zostać wymierzona zgodnie z zasadą absorpcji w wymiarze najsurowszej z kar jednostkowych.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy skazanego okazała się zasadna jedynie w części.

Przed ustosunkowaniem się do zarzutów apelacyjnych należało jednak poczynić kilka uwag o charakterze porządkującym.

Na wstępie należy podkreślić, że choć obrońca skazanego zaskarżył wyrok łączny w całości, to jednak nie kwestionował trafności procedowania w oparciu o przepisy rozdziału IX kodeksu karnego, określające zasady łączenia kar w brzmieniu obowiązującym w okresie od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia 23 czerwca 2020 r. W okresie tym koniecznym warunkiem orzekania kary łącznej było, aby łączone kary lub kary łączne podlegały wykonaniu ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2023 r. w sprawie III KK 135/23).

Przyjęcie tego reżimu prawnego orzekania kary łącznej było szczególnie istotne dla dwóch pozostałych kwestii i związanego z nimi zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych (Ad.1).

Po pierwsze, należy wskazać, że postanowieniem z dnia (...) r. (k. 181-183) tut. Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 449a § 1 k.k., zwrócił akta sprawy (...) Sądowi Okręgowemu w P. celem uzupełnienia uzasadnienia zaskarżonego wyroku łącznego z dnia (...) r. w zakresie wyjaśnienia m.in. przyczyn umorzenia postępowania o wydanie wyroku łącznego w pkt 4 – w zakresie odnoszącym się do wyroku Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. o sygn. (...). Po uzupełnieniu uzasadnienia wyroku łącznego przez Sąd Okręgowy w P. (k. 185-186), apelację uzupełnił również obrońca oskarżonego (k. 191) w zakresie uzasadnienia zarzutu z pkt 2 ppkt 1 jej petitum ( zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych ) wskazując, że w treści uzupełnienia uzasadnienia wkradła się ponownie oczywista omyłka pisarska albowiem w ostatnim zdaniu tego uzupełnienia sąd ponownie wskazał, że kara orzeczona w sprawie (...) została już wykonana w całości.

Tymczasem uwzględniając informacje nadesłane z jednostki penitencjarnej oraz z systemu (...).SAD, zgodzić się należało z apelującym obrońcą w zakresie w jakim wytknął on Sądowi Okręgowemu pominięcie w zaskarżonym wyroku niewykonanej kary 11 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...). Podkreślenia wymaga, że okoliczność ta nie wykluczała wydania orzeczenia reformatoryjnego. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, iż nie jest wykluczone orzeczenie przez sąd odwoławczy kary łącznej w oparciu o skazania, które nie były podstawą orzeczenia kary łącznej przez sąd pierwszej instancji ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2024 r. w sprawie II KS 45/23 i powołana tam uchwała składu 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie I KZP 3/18).

Po drugie, podkreślenia wymagało, że na etapie postępowania międzyinstancyjnego jedna z kar podlegających łączeniu, tj. kara 9 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona w sprawie (...) Sądu Rejonowego P. w P., została wykonana w całości (w dniu (...) r.). Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, w związku z brzmieniem art. 85 § 2 k.k. (obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia 23 czerwca 2020 r. – przypis SA P-ń) w sprawach dotyczących wydania wyroku łącznego sąd odwoławczy oczywiście jest zobowiązany do badania z urzędu, czy w czasie po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji nie doszło do zmiany stanu faktycznego na skutek wykonania w całości choćby jednej z kar podlegających łączeniu, a jeżeli taką zmianę stwierdzi, ma obowiązek ją uwzględnić ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2020 r. w sprawie II KK 89/20 i powołane tam orzecznictwo - wyroki SN: z dnia 10 października 2017 r., sygn. II KK 184/17; z dnia 27 czerwca 2019 r., sygn. V KK 235/18; zob. też uzasadnienie uchwały SN z dnia 28 czerwca 2018 r., I KZP 3/18 oraz wyrok SN z dnia 23 stycznia 2019 r., V KK 516/18). W takiej sytuacji, stosując normy prawa materialnego, sąd odwoławczy nie może jednak czynić tego wbrew fundamentalnym regułom postępowania, stanowiącym zarazem zasady procesu karnego; jedną z takich podstawowych zasad wyraża zakaz reformationis in peius ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2019 r. w sprawie II KK 197/19).

Mając powyższe na uwadze, należy przypomnieć, że wyrok łączny Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r. o sygn. akt (...) został zaskarżony wyłącznie przez obrońcę, a zatem na korzyść skazanego. Zgodnie zaś z art. 434 § 1 k.p.k. Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego jedynie:

1) wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, oraz

2) w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia, oraz

3) w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym, chyba że środek odwoławczy nie pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika i nie podniesiono w nim zarzutów albo ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od podniesionych zarzutów.

W orzecznictwie, jak już zasygnalizowano powyżej, nie budzi wątpliwości, że zmiana wyroku łącznego polegająca na wyeliminowaniu danego wyroku z podstawy orzeczenia kary łącznej nie może naruszać zakazu reformationis in peius. Poza zupełnie wyjątkowymi przypadkami taka eliminacja jednego z wyroków składowych stanowiłaby zmianę na niekorzyść skazanego ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 kwietnia 2017 r. II AKa 104/17). Jest to ewidentne w niniejszej sprawie, albowiem ww. kara została już przez skazanego odbyta.

Konwalidacja powyższych uchybień okazała się możliwa więc jedynie poprzez wydanie orzeczenia reformatoryjnego i przyjęcie, że węzeł kary łącznej obejmuje dodatkowo pominiętą przez sąd meriti – a dotychczas niewykonaną - karę 11 miesięcy pozbawienia wolności wymierzoną wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...). Opisana powyżej konfiguracja kar nie tylko nie naruszała zakazu reformationis in peius, ale stanowiła działanie na korzyść skazanego.

Wydając orzeczenie reformatoryjne Sąd Apelacyjny miał również na uwadze potrzebę możliwie szybkiego wyjaśnienia sytuacji prawnej skazanego, który ma interes procesowy w sprawnym przeprowadzeniu postępowania o wydanie wyroku łącznego i niemnożeniu kolejnych postępowań, czemu też sprzeciwia się wzgląd na ekonomię procesową czynności sądowych.

Powyższe, czyniło podniesiony w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych zasadnym.

Ad.2 Sąd Apelacyjny nie znalazł jednak podstaw by podzielić stanowisko apelującego obrońcy w pozostałym zakresie, tj. jakoby orzeczona wobec skazanego kara łączna 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności była rażąco nadmiernie surowa (z zastrzeżeniem uwzględnienia również poczynionych wyżej rozważań i objęcia nią dodatkowo kary jednostkowej w wymiarze 11 miesięcy pozbawienia wolności).

Zauważyć na wstępie należało, że kwestię dyrektyw wymiaru kary łącznej reguluje przepis art. 85a k.k. (według stanu prawnego sprzed nowelizacji ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. Dz.U.2022.2600), który jakkolwiek nie zawiera wyczerpującego katalogu tychże dyrektyw to jednak wskazuje te, które mają być w szczególności przez sąd uwzględniane przy wymiarze kary łącznej. Do takich dyrektyw należą zaś: dyrektywa szczególnoprewencyjna (cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara łączna ma osiągnąć w stosunku do skazanego) i ogólnoprewencyjna (potrzeba w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa). Dotychczas także przyjmowano w orzecznictwie i doktrynie, że dyrektywa stopnia winy i dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości nie powinny mieć zasadniczego znaczenia przy wymiarze kary łącznej, zostały one bowiem już uwzględnione w ramach karnoprawnej oceny czynów, za które wymierzono kary, będące następnie podstawą wymiaru kary łącznej; orzekanie kary łącznej powinno natomiast uwzględnić przede wszystkim elementy związane z osobą sprawcy ( vide: Kardas [w:] Wróbel, Zoll I/2, s. 500; wyrok SA w Katowicach z 26 lipca 2007 r., II AKa 186/07, Prok. i Pr.-wkł. 2008/6, poz. 29 – za P. Kozłowska – Kalisz: Komentarz do art. 85a k.k., stan prawny na dzień 8 czerwca 2020 r., LEX). Tym samym podniesiony w apelacji zarzut rażącej niewspółmierności kary w stosunku do stopnia winy oraz stopnia społecznej szkodliwości przestępstw, jakie skazany popełnił nie zasługiwał na uwzględnienie. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, wydając wyrok łączny, sąd orzekający nie jest uprawniony do ponownego rozważenia tych samych okoliczności, które legły u podstaw wymiaru kar w poprzednio osądzonych sprawach, lecz powinien rozważyć przede wszystkim, czy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono te kary, istnieje ścisły związek podmiotowy lub przedmiotowy, czy też związek ten jest dość odległy lub w ogóle go brak, a ponadto powinien rozważyć, czy okoliczności, które zaistniały już po wydaniu poprzednich wyroków, przemawiają za korzystnym lub niekorzystnym ukształtowaniem kary łącznej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1983 r. w sprawie IV KR 213/83).

Ustalając wspomniany powyżej związek podmiotowo-przedmiotowy zbiegających się czynów, rację ma apelujący obrońca, że należy mieć na względzie między innymi czas popełnienia każdego z przestępstw, zwłaszcza ich bliskość (zwartość) czasową ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 10 lutego 2021 r. w sprawie III KK 5/21; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 8 marca 2001 r. w sprawie II AKa 59/01; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 5 listopada 1998 r. w sprawie II AKa 260/98; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 2 lipca 1992 r. w sprawie II AKr 117/92). Rzecz jednak w tym, że analiza akt niniejszej sprawy nie pozwala na podzielenie podniesionej w apelacji konstatacji o bliskości przedmiotowej popełnionych przestępstw oraz bardzo zbliżonym czasie ich popełnienia.

Czyny skazanego odseparowane były bowiem wielomiesięcznymi przerwami. Sąd I instancji w sposób należyty uwzględnił zatem przy wymiarze kary łącznej separację czasową popełnionych przestępstw, a zatem to, że przestępcza działalność skazanego, obejmowała czyny popełnione w okresie od (...) r. (obecnie z uwagi na ww. konfigurację kar – do (...) r.). Słusznie zatem rozpiętość czasowa pomiędzy poszczególnymi czynami skazanego potraktowana została jako argument przemawiający za zastosowaniem zasady asperacji przy wymiarze kary łącznej i sprzeciwiający się jednoznacznie ukształtowaniu tych kar przy zastosowaniu metody absorpcji. W tym zakresie Sąd Apelacyjny w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego zaprezentowany w postanowieniu z (...), zgodnie z którym bliskość czasowa popełnionych czynów jest tylko jednym z wielu kryteriów przedmiotowych pozwalających na wykazanie związku zbiegających się realnie przestępstw i jest największa, gdy czyny przestępcze popełniane są równocześnie lub bezpośrednio po sobie" ( vide: wyrok Sądu Najwyższego w wyroku z 2 lutego 2021 r. w sprawie IV KK 426/20).

Jednocześnie okres przestępczej działalności skazanego, który był znaczny i długotrwały, pozwala wnioskować o wysokim stopniu demoralizacji skazanego i braku poszanowania dla panującego porządku prawnego. Taka postawa skazanego wskazuje także, że uczynił on sobie z popełniania przestępstw pewien sposób na życie i zdobywanie niezbędnych środków utrzymania. Tego rodzaju postawy należy natomiast zdecydowanie piętnować jako niepożądane i nieakceptowalne społecznie. Tym samym również podnoszona przez apelującego obrońcę motywacja skazanego, nie mogła stanowić argumentu przemawiającego za zastosowaniem zasady absorpcji.

Argumentu przemawiającego za łagodniejszym wymiarem kary łącznej nie dostarczały także okoliczności dotyczące podobieństwa popełnionych przez skazanego przestępstw. Jakkolwiek bowiem były to czyny w większości jednorodzajowe, to jednak skazany atakował nimi nie tylko dobro mienia, jak podnosi apelujący, ale i pewności obrotu (art. 286 § 1 k.k., art. 270 k.k.). Ponadto były to czyny popełnione w odmiennych sytuacjach i na szkodę różnych pokrzywdzonych. Brak było zatem przesłanek do tego, by okoliczności tej nadawać wymowę tak daleko łagodzącą, jak żąda tego apelujący.

Tym samym odległość czasowa pomiędzy czynami, jak i odmienność sytuacji oraz osób pokrzywdzonych, nie przemawia za istnieniem bardzo ścisłego związku pomiędzy nimi. Sąd I instancji dokonał zatem prawidłowej oceny związku podmiotowo-przedmiotowego pomiędzy poszczególnymi czynami przypisanymi skazanemu. Podkreślenia przy tym wymaga, że okoliczności z tego zakresu miały przy miarkowaniu wysokości orzekanej wobec skazanego kary łącznej, znaczenie pierwszorzędne.

Apelujący obrońca zdecydowanie przecenił zatem w płaszczyźnie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary wynikające z treści opinii zakładu karnego. Przypomnieć należało, że z dokumentu tego wprost wynikały fakty, takie jak:

- doprowadzenie skazanego do jednostki penitencjarnej,

- realizowanie jedynie na poziomie umiarkowanym zadań w ramach systemu programowanego oddziaływania,

- ukaranie dyscyplinarne w dniu (...)r.

Podnoszone zaś w apelacji okoliczności, m.in. nieodnotowanie zachowań agresywnych, brak przynależności do podkultury przestępczej, poprawne i niebudzące zastrzeżeń zachowanie, właściwy stosunek do przełożonych, dbanie o higienę osobistą i porządek w celi, w żaden sposób nie dostarczały logicznych przesłanek wskazujących na ponadprzeciętne, czy nawet w pełni poprawne zaangażowanie skazanego w proces resocjalizacji. Sąd I instancji, dysponując wskazanymi okolicznościami, mógł zatem w pełni zasadnie wywieść konkluzję, że w przypadku skazanego brak było podstaw do szczególnego premiowania go poprzez orzeczenie kary łącznej na zasadzie absorpcji. Jak słusznie podnosi się w orzecznictwie, okoliczności takie jak stosowanie się do zasad dyscypliny, nieuczestniczenie w podkulturze przestępczej, przestrzeganie regulaminu odbywania kary pozbawienia wolności są obowiązkami każdego skazanego i same w sobie nie mogą świadczyć o tym, że kary łączne winny zostać wymierzone na zasadzie absorbcji ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie II AKa 2/22). Poprawne zachowanie w warunkach izolacji więziennej świadczy jedynie o przystosowaniu się skazanego do reżimu odbywania kary, co w żadnym razie nie nakłada na sąd obowiązku orzekania z zastosowaniem absorpcji. Przestrzeganie zasad odbywania kary jest obowiązkiem skazanego. Natomiast nieprzestrzeganie obowiązujących reguł stanowiłoby bez wątpienia okoliczność obciążającą ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 października 2021 r. w sprawie II AKa 432/21).

Należy pamiętać, że każdy skazany obowiązany jest właściwymi przepisami Kodeksu karnego wykonawczego do przestrzegania regulaminu wewnętrznego oraz angażowania się we własny proces resocjalizacji, choćby poprzez uczestnictwo w odpowiednich kursach i szkoleniach. Ponadto niewątpliwym jest, że skazany z uwagi na wieloletni pobyt w jednostce penitencjarnej dobrze przystosował się do panujących tam warunków i wie jak się zachowywać, aby być dobrze ocenianym. Ponadto ww. opinia nie odzwierciedla żadnej istotnej poprawy skazanego, czy zaangażowania w proces resocjalizacji, w tym chociażby poprzez udział w programach readaptacji społecznej. Nie deprecjonując starań skazanego wykazywanych poprzez aktywność w zakładzie karnym na polu wykonywania nieodpłatnej pracy, nie sposób jednak przyjąć, iż w jego przypadku nastąpiła kompletność i skuteczność procesu dotychczasowej resocjalizacji. Wprawdzie faktycznie skazany deklaruje krytyczny stosunek względem popełnionych czynów, ale w świetle dotychczasowej wieloletniej kryminalnej przeszłości skazanego tę deklarację należy traktować z ostrożnością.

Przytoczone okoliczności sprzeciwiały się postulowanemu przez apelującego uznaniu, że skazanemu winna być wymierzona kara łączna w mniejszym rozmiarze, niż przyjął Sąd I instancji, w szczególności przy zastosowaniu zasady absorpcji. Apelujący przytaczając fragment wyroku Sądu Apelacyjnego w K. z dnia (...), pominął jego dalszą część, w której podkreślono, że niezależnie od możliwości zastosowania przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, asperacji, jak i zasady pełnej kumulacji, oparcie wymiaru na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy jako rozwiązanie skrajne, stosowane wyjątkowo i wymagające szczególnego uzasadnienia, a priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji (zob. P. Kardas, w: A. Zoll, red., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, Warszawa 2012, s. 1069-1070; tenże, w: W. Wróbel, red., A. Zoll, red., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, cz. 2, Warszawa 2016, s. 547-548 i cyt. tam orzecznictwo).Trafnie wskazuje się przy tym w orzecznictwie, że „ absorpcję kar stosować należy bardzo ostrożnie, biorąc pod uwagę negatywną co do sprawcy przesłankę prognostyczną, jaką jest popełnienie kilku przestępstw” ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2000 r., II AKa 171/00, publ. OSA 2001/2/5 ).

Podkreślenia wymaga również, że pozostałe podniesione przez obrońcę okoliczności dotyczące chęci skazanego sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem pozostają bez istotnego wpływu na wymiar kary łącznej ( vide: wyrok Sądu Apelacyjny w Gdańsku z dnia 21 październia 2020 r. w sprawie II AKa 273/20).

Reasumując, orzeczona kara łączna 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, niższa od sumy orzeczonych kar, więc wymierzona przy zastosowaniu zasady asperacji, jest karą wyważoną i sprawiedliwą. Kara w pełni odpowiada w pełni zasadom jej kształtowania i będzie w stopniu należytym spełniać dyrektywy zarówno prewencji ogólnej, jak i szczególnej oraz przyczyni się do kształtowania świadomości prawnej wśród społeczeństwa, nadto w pełni oddaje związek podmiotowo- przedmiotowy pomiędzy przestępstwami popełnionymi przez skazanego.

Na zakończenie należy podkreślić, że kara łączna nie może stanowić instytucji premiującej sprawców, którzy wielokrotnie dopuszczali się przestępstw, gdyż stałoby to w oczywistej sprzeczności z funkcją prewencyjną kary zarówno w jej wymiarze indywidualnym, jak i ogólnym ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 sierpnia 2023 r. w sprawie II AKa 435/22).

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku w jego punkcie 1 poprzez połączenie ze wskazanymi w tym puncie karami kary 11 miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej skazanemu M. L. wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...) i wymierzenie skazanemu M. L. kary łącznej 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zgodzić się należało z apelującym obrońcą skazanego M. L. w zakresie w jakim wytknął on Sądowi Okręgowemu pominięcie w zaskarżonym wyroku łącznym niewykonanej kary 11 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...), co omówione zostało powyżej, przy ocenie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych.

Jednocześnie, wbrew stanowisku obrońcy, brak było podstaw do zakwestionowania zawartego w wyroku Sądu I instancji zaskarżonego rozstrzygnięcia co do wysokości kary łącznej pozbawienia wolności, w szczególności apelacja nie wykazała zasadnych podstaw do postulowanego przez obrońcę wymierzenia skazanemu tej kary w niższym rozmiarze, przy zastosowaniu zasady absorpcji, co zostało omówione powyżej, przy ocenie zarzutu rażącej niewspółmierności kary łącznej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Punkt 1 lit. b wyroku

Pomięcie w punkcie 2 wyroku łącznego dodatkowych okresów pozbawienia wolności, które podlegały zaliczeniu na poczet kary łącznej.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Sąd odwoławczy zobligowany był rozważyć w sposób kompleksowy – niezależnie od podniesionych zarzutów apelacyjnych - kwestię zaliczenia okresów pozbawienia wolności na poczet kary łącznej. Jak bowiem wynika z przepisów art. 570 k.p.k., sąd orzeka w przedmiocie wyroku łącznego nie tylko na wniosek strony, ale również z urzędu.

Szczegółowe uwagi dotyczące dokonanych przez Sąd odwoławczy z urzędu zmian zaskarżonego wyroku, opisano w części 5.2 niniejszego uzasadnienia.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.1 Pkt 3 wyroku

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżone orzeczenie w całości poza konfiguracją kar (uwzględnieniem dodatkowo kary 11 miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...)) oraz korektą związaną z zaliczeniem rzeczywistego okresu pozbawienia wolności na poczet kary łącznej.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Apelujący obrońca skazanego nie zdołał skutecznie zakwestionować konkluzji Sądu I instancji co do wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności. Jak wskazano powyżej, zarzut rażącej nadmiernej surowości tej kary okazał się bezzasadny. Ponadto Sąd I instancji zasadnie ustalił – czego skarżący, nie kwestionował – że w stosunku do skazanego zachodziły warunki do wydania wyroku łącznego, tak formalne, jak i merytoryczne, na podstawie przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego, określające zasady łączenia kar w brzmieniu obowiązującym w okresie od dnia (...)

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.4 Pkt 1 lit. a wyroku

Pkt 1 lit. b wyroku

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny dokonał konfiguracji kar stanowiących podstawę orzeczenia kary łącznej w ten sposób, że w pkt 1 uwzględnił dodatkowo karę jednostkową 11 miesięcy pozbawienia wolności wymierzoną wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...), opisaną w punkcie V.

Ponadto Sąd Apelacyjny dokonał prawidłowego zaliczenia okresów rzeczywistego pozbawienia wolności skazanego M. L. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody zmiany, o której mowa w punkcie 1 lit.a wyroku, zostały przedstawione przy okazji odniesienia się do apelacji obrońcy i zbędnym powielaniem byłoby powtarzanie tego samego w tym miejscu.

Co do zmiany zaliczenia okresów rzeczywistego pozbawienia wolności skazanego, o której mowa w punkcie 1 lit. b wyroku, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 577 k.p.k. w wyroku łącznym należy, w miarę potrzeby, wymienić okresy zaliczone na poczet kary łącznej.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił w zaskarżonym wyroku okresu od dnia (...), który został skazanemu zaliczony na poczet kary łącznej orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w P. w sprawie (...). Podkreślenia wymaga, że w zaskarżonym wyroku łącznym, Sąd Okręgowy rozwiązał węzeł kary łącznej pozbawienia wolności wymierzonej ww. wyrokiem łącznym w sprawie (...)i połączył m.in. objęte nim kary orzeczone w sprawach (...), w niniejszej sprawie o sygn. akt (...).

Ponadto, skoro skazany odbył już część kary 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie (...), podlegającej w niniejszej sprawie łączeniu, to na podstawie art. 577 k.p.k. należało zaliczyć skazanemu ten okres odbywanej kary na poczet orzeczonej kary łącznej. Dlatego też kierując się wskazanymi wyżej przepisami Sąd Apelacyjny zmienił w tym zakresie zaskarżony wyrok, jak w pkt 1 lit. b wyroku.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt 3 wyroku

Punkt 4 wyroku

O kosztach obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 29 ust.2 ustawy z dnia 26 maja 1982r. prawo o adwokaturze ( tj. Dz.U. 2022.1184 ) i § 11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 roku, poz. 1964 – t.j.). Z tego też tytułu sąd zasądził na rzecz adw. M. S. kwotę 240 zł.

W zakresie tych kosztów, Sąd Apelacyjny zastosował przepisy rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, uznając że przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2023 r., poz. 2631 t.j.) są niekonstytucyjne w całości. Należy przypomnieć - w ślad za postanowieniem składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie I KZP 5/23 - że o ile w wypadku przepisów rangi ustawowej kontrola zgodności z konstytucją konkretnych zawartych w tych aktach prawnych regulacji, to w pierwszym rzędzie kompetencja sądu konstytucyjnego, o tyle w odniesieniu do aktów prawnych podustawowych do przeprowadzenia tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjnej uprawniony jest każdy sąd (por. P. Hofmański, S. Zabłocki, Elementy metodyki pracy sędziego w sprawach karnych, Warszawa 2006, s. 351 i n.; B. Łukańko, Uprawnienie sądów do odmowy zastosowania niekonstytucyjnego przepisu aktu podustawowego a pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego – konflikt efektywności postępowania i pewności prawa – analiza w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego [w:] J Królikowski, J. Podkowiak, J. Sułkowski [red.], Kontrola konstytucyjności prawa a stosowanie prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2017, s. 287 i n.; P. Wiliński [w:] P. Hofmański [red.], Stosowanie Konstytucji przez sąd karny. Konstytucyjne gwarancje prawa karnego procesowego. System prawa karnego procesowego. Zagadnienia ogólne, Tom I, s. 733 i powołana tam literatura). Tym samym, w wypadku złożenia przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem udzielającym nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu, wniosku o zasądzenie od Skarbu Państwa w postępowaniu karnym kosztów takiej nieopłaconej pomocy, przy zastosowaniu stawek określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1964 ze zm.), rzeczą sądu powinno być przeprowadzenie rozproszonej kontroli konstytucyjnej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, w oparciu o wzorce konstytucyjne w sposób jednoznaczny zarysowane m.in. w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r., SK 66/19, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i czynie je integralną częścią nin. postanowienia.

Jak słusznie stwierdził TK w powołanym wyroku, analiza statusu adwokatów i ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia (tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu o połowę wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru) nie ma konstytucyjnego (ani nawet racjonalnego) uzasadnienia. Odstępstwo od zasady równości, w tym również równej ochrony praw majątkowych, jest więc niedopuszczalne.

Powyższe prowadzi do konkluzji o niekonstytucyjności ww. rozporządzenia w całości, a zatem koniecznym było pominięcie przy orzekaniu tych niekonstytucyjnych regulacji i oparcie się na przepisach powołanego wyżej rozporządzenia regulującego opłaty za czynności adwokackie realizowane z wyboru.

Ponieważ przepisy tego ostatniego rozporządzenia nie przewidują, analogicznego do § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu unormowania – wedle którego „Opłatę, o której mowa w ust. 1 i 2, podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług” – Sąd Apelacyjny nie podwyższył zasądzonego wynagrodzenia o stawkę podatku VAT, gdyż to prowadziłoby z kolei do nieuzasadnionego różnicowania wynagrodzeń przyznawanych za pomoc prawną świadczoną w postępowaniu sądowym w zależności od tego czy pomoc ta świadczona jest z wyboru czy z urzędu – na korzyść tej ostatniej.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 6 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz.U. z 1983r. Nr 49, poz.223 z późn.zm.) zwolniono skazanego z obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa wyłożonych wydatków i nie wymierzono mu opłaty w postępowaniu odwoławczym. Także w tym zakresie sąd odwoławczy podzielił stanowisko sądu I instancji, że ww. nie ma aktualnie możliwości finansowych poniesienia wydatków, o których mowa powyżej.

7.  PODPIS

K. L. H. K. M. Ś.