Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 96/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...). ( III Ko 476/19 )

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  obraza prawa materialnego tj. art.5 kc, poprzez uznanie podniesionego przez prokuratora zarzutu przedawnienia roszczenia jaki sprzecznego z zasadami współżycia społecznego, podczas gdy prawidłowe zastosowanie tego przepisu winno prowadzić do wniosku, iż zarzut przedawnienia winien zostać uwzględniony,

2.  obraza przepisu postępowania art.555 kpk, poprzez uwzględnienie w części roszczeń wnioskodawcy opartych na przepisie art.552 § 1 i 4 kpk, mimo skierowania wniosku o zadośćuczynienie za niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie, po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, co winno skutkować oddaleniem wniosku,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, polegający na błędnym ustaleniu, że skierowanie przez R. G. wniosku o zadośćuczynienie za niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie, po upływie terminu określonego w art.555 kpk, wynikało z przyczyn niezależnych od wnioskodawcy, spowodowanych chorobą psychiczną, mimo iż prawidłowa ocena materiału dowodowego, zwłaszcza ustalonego stanu zdrowia psychicznego R. G. prowadzi do wniosku, iż był on zdolny wystąpić z roszczeniem przeciwko Skarbowi Państwa, w trybie przepisów Rozdziału 58 kpk, w terminie określonym w przepisie art.555 kpk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty 1-3

W kontekście zarzutu opisanego w pkt 2 apelacji na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie
z treścią art.555 kpk roszczenia przewidziane w rozdziale 58 kpk przedawniają się po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania
i zadośćuczynienia, w wypadku tymczasowego aresztowania ( jak w niniejszej sprawie ) - od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w razie zaś zatrzymania - od daty zwolnienia. W realiach niniejszej sprawy bezsporne było, że termin ten minął dla wnioskodawcy w dniu (...). Wniosek pełnomocnika wnioskodawcy wpłynął bowiem do Sądu Okręgowego w P. dopiero w dniu (...) ( vide: k.2 ). Oznacza to, że został złożony 35 dni po terminie. Upływ terminu skutkuje przedawnieniem roszczenia o ile podmiot uprawniony ( tutaj prokurator ) podniesie w procesie taki zarzut. Rację ma skarżący prokurator, że termin ten nie ma charakteru zawitego i nie podlega przywróceniu. Sąd wyjątkowo może jednak nie uwzględnić zarzutu upływu terminu przedawnienia roszczenia jeżeli jego podniesienie jest nadużyciem prawa ( analogicznie : Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku
z dnia 27.06.2001r., II CKN 604/00 ). Możliwości takie daje treść art.5 kc. Nie można bowiem czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Ta ocena musi być przy tym - co istotne - dokonana wszechstronnie i uwzględniać całokształt okoliczności ustalonych w danej sprawie. Zaakceptowanie zasadności powołania się na art.5 kc w związku z zarzutem przedawnienia podniesionym przez prokuratora w sprawie, w której zgłoszono żądanie odszkodowawcze oparte na przepisach rozdziału 58 kpk, może mieć miejsce tylko w wypadkach wyjątkowych, kiedy wnioskodawca wykaże, że nie miał realnej możliwości (prawnej lub faktycznej) zgłoszenia żądania w okresie biegu terminu przedawnienia, o jakim mowa w art.555 kpk ( vide: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19.10.2017r., II AKa 418/17 ). Oczywistym jest, że z uwagi na zasadę ciężaru dowodu to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, że podniesiony przez prokuratora zarzut przedawnienia roszczenia
o odszkodowanie stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art.5 kc ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24.08.2017 r. II AKa 231/17 ). Od lat utrwalony w orzecznictwie jest pogląd, którego wyrazem jest m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3.01.2019r.
( vide: III KK 213/18 ), że aby móc uznać, że zgłoszenie przez prokuratora zarzutu przedawnienia nastąpiło w warunkach określonych w art.5 kc, muszą zachodzić szczególne okoliczności po stronie wnioskodawcy, których wystąpienie powoduje, że podniesienie zarzutu przedawnienia nie może korzystać z ochrony prawnej. Nie można ich sprowadzać do tego,
że wystarczy, iż samo roszczenie wnioskodawcy jest zasadne, a oddalenie wniosku spowoduje, że ewentualna szkoda lub krzywda związana ze stosowanym wobec wnioskodawcy środkiem zapobiegawczym nie zostaną naprawione. Ewentualne zastosowanie art.5 kc, w razie zgłoszenia przez prokuratora zarzutu przedawnienia, ma dopiero otworzyć drogę do merytorycznego zbadania wniosku, nie przesądzając o wyniku sprawy, a nie ją kończyć.
W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że do okoliczności usprawiedliwiających uchybienie terminowi wskazanemu w art.555 kpk zalicza się takie, które są całkowicie niezależne od woli wnioskodawcy: długotrwałą obłożną chorobę, całkowity upadek sił powodujący konieczność zapewnienia opieki osoby trzeciej w sprawach codziennej egzystencji, chorobę psychiczną, ubezwłasnowolnienie, długotrwały pobyt za granicą połączony z niemożnością nawiązania kontaktu z krajem. Sytuacja taka miała niewątpliwie miejsce w realiach niniejszej sprawy. Odmienny pogląd skarżącego, będący elementem kluczowym jego apelacji, nie wytrzymuje krytyki. Tym samym brak było podstaw do uwzględnienia trzech związanych z tym zarzutów apelacji. Ustalenia Sądu Okręgowego są w tym zakresie prawidłowe i nie można mu przypisać by naruszył zarówno przepisy prawa materialnego (art.5 kc), czy też procesowego (art.555 kpk). Trafnie sąd I instancji dostrzegł, że wnioskodawca jest osobą dotkniętą problemami psychicznymi. Należy podkreślić, że nie jest to element strategii procesowej, nastawionej koniunkturalnie na określony cel ale fakt. Z akt sprawy wynika, że już przed zatrzymaniem od ok. 20 lat leczył się psychiatrycznie w jednostkach specjalistycznych. Rozpoznano u niego zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Z uwagi a przebieg choroby wymagał i nadal wymaga systematycznego leczenia. Przerwanie terapii i stres związany z osadzeniem wpłynął niekorzystnie na stan jego zdrowia psychicznego i doprowadził do jego pogorszenia. Wynika to nie tylko z treści zaświadczenia z dnia 29.01.2019r. ( vide: k.5 ) ale i opinii biegłych psychiatry
i psychologa wykonanej na zlecenie Sądu meriti. Skutkiem pobytu w areszcie było pojawienie się objawów depresyjnych. Dolegliwości psychiczne z jakimi się zmagał wnioskodawca spowodowały, że nie funkcjonował w sposób prawidłowy. Sprawiło to, że nie miał możliwości skutecznej obrony swoich praw. Nie można przy tym pomijać, że uchybienie terminu było nieznaczne. Powyższe ustalenia Sądu Okręgowego zasługują na akceptację sądu odwoławczego. Prokurator kwestionując ten wywód podnosił, że stan wnioskodawcy miał charakter łagodny, jednakże sam przecież wskazuje, że łączył się jednocześnie nie tylko
z obniżonym nastrojem i napędem ale i wycofaniem z aktywności ( vide: s.5 apelacji ). W opinii z dnia (...)biegli podkreślili także, że : „… obniżony poziom myślenia społecznego wskazuje na zaburzony rozwój emocjonalny i społeczny, a w efekcie osłabioną zdolność prawidłowego reagowania na trudne sytuacje społeczne, w których się znajduje…” ( vide: k.78). Biegli kategorycznie podkreślali przy tym, że : „… traumatyczne doświadczenia z przeszłości mają nadal wpływ na jego samopoczucie i funkcjonowanie…”. Okoliczności te doprowadziły więc w konsekwencji do uchybienia terminowi, o którym mowa była powyżej. Ta nieporadność – wywołana w sposób niezawiniony przez R. G. jego stanem psychicznym – widoczna jest zresztą w zeznaniach wnioskodawcy składanych przed Sądem Okręgowym. Przyznał w nich, że po opuszczeniu aresztu śledczego stan jego psychiki pogorszył się na tyle, że nie podjął już pracy. Mimo, że korzystał z pomocy prawnej – szczerze przyznał, że prowadził z pełnomocnikiem rozmowy dot. przedmiotowego wniosku – nie miał siły złożyć go
w przewidzianym w art.555 kpk terminie : „… czułem się podobnie cały czas zdrowotnie, ale nie na tyle dobrze żeby złożyć ten wniosek…” ( vide: k.37 ). W tej sytuacji uwzględnienie podniesionego przez prokuratora zarzutu przedawnienia roszczenia prowadziłoby w sposób ewidentny do naruszenie dyrektyw z art.5 kc.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie wniosku

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie wniosku było konsekwencją uznania zarzutów za bezzasadne.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1pkt 1 i 2 zaskarżonego wyroku

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak zarzutów podlegających uwzględnieniu oraz okoliczności, które sąd odwoławczy mógłby uwzględnić z urzędu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 2

Zgodnie z treścią art.554 § 4 kpk postępowanie jest wolne od kosztów.

7.  PODPIS

U. D. M. Ś. P. G.