Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 49/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...)

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego L. W. podniósł zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej oskarżonemu wyrażającej się w orzeczeniu „bezwzględnej kary pozbawienia wolności 4 lat i 10 miesięcy, w sytuacji gdy stopień zawinienia oskarżonego, postawa prezentowana w toku postępowania przygotowawczego i sądowego, warunki osobiste, szczere przyznanie się do winy oraz wyrażenie skruchy na rozprawie warunkują ponad wszelką wątpliwość możliwość orzeczenia kary w łagodniejszym wymiarze”.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrońcy okazał się wręcz oczywiście bezzasadny, ponieważ wymierzona L. W. (W.) kara pozbawienia wolności nie tylko, że nie raziła surowością, ale jednoznacznie raziła łagodnością, co skutkowało uwzględnieniem podniesionego w tym kierunku zarzutu w apelacji prokuratora i podwyższeniem orzeczonej kary do 6 lat pozbawienia wolności.

Ma rację obrońca, że L. W. co do zasady przyznał się do popełnienia zarzuconego mu przestępstwa, choć jego wyjaśnienia w toku całego postępowania były zmienne. W pierwszych swoich relacjach zaprzeczył niektórym faktom, a ich wystąpienie przyznał dopiero na dalszym etapie postępowania.

Prawdą jest, że stopień zawinienia L. W. był mniejszy aniżeli M. U., który był pomysłodawcą przestępstwa rozboju. Ten ostatni też „wydawał polecenia” L. W., co dostrzegła sama pokrzywdzona w trakcie zdarzenia.

Nie można również mieć zastrzeżeń do zachowania L. W. w toku całego postępowania i z aprobatą przyjąć trzeba wyrażoną przez niego skruchę.

Niemniej, przytoczone okoliczności, podkreślone przez obrońcę, nie mogą skutkować obniżeniem wymierzonej oskarżonemu kary, gdyż po jego stronie leżą istotne okoliczności obciążające, które doprowadziły do obostrzenia kary i to mimo złagodzenia przyjętej kwalifikacji prawnej, to jest przyjęcia w miejsce art. 280 § 2 k.k. art. 280 § 1 k.k., o czym będzie mowa bliżej przy omówieniu apelacji obrońcy oskarżonego M. U..

Po pierwsze, L. W. był już w przeszłości karany. Obecnie dopuścił się przestępstwa o o wiele większym ładunku społecznej szkodliwości. Świadczy to o tym, iż nie wyciągnął on należytych wniosków i postanowił nadal kroczyć drogą przestępstwa. Uprzednie skazanie nie zrobiło na nim żadnego wrażenia i nie wdrożyło go do przestrzegania obowiązującego porządku prawnego. Mało tego, stopień jego demoralizacji wzrasta.

Po drugie, oskarżony jednym czynem naruszył różne dobra chronione prawem, co znalazło wyraz w przyjętej kwalifikacji kumulatywnej. Mianowicie, godził on w mienie (art. 280 § 1 k.k.), w wolność (art. 189 § 1 k.k.), w zdrowie (art. 157 § 2 k.k.) i w wiarygodność dokumentów (art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k.). Zgodnie z art. 115 § 2 k.k., przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu należy wziąć pod uwagę m.in. rodzaj i charakter naruszonego dobra. Niewątpliwie wielość naruszonych dóbr musi wpłynąć na podwyższenie stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Po trzecie, L. W. dopuścił się przestępstwa mającego charakter czynu ciągłego w rozumieniu art. 12 § 1 k.k. Skazanie zaś za ten czyn, zgodnie z art. 57b k.k., stanowi wypadek nadzwyczajnego obligatoryjnego obostrzenia kary.

Po czwarte, na co słusznie zwrócił uwagę prokurator w swojej apelacji, nie można tracić z pola widzenia sposobu popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu przestępstwa. Otóż, działając wspólnie i w porozumieniu z M. U., zaplanował całe przestępne przedsięwzięcie. Motywowany łatwym zyskiem zwabił A. D. (1) w odludne miejsce, a następnie wraz z M. U. zaatakował w stodole. Był to brutalny atak. Pokrzywdzona była dosłownie bezbronna. Przerażona. Ze strachu oddała mocz. Atakowało ją dwóch silnych mężczyzn. Zaczęli od uderzenia jej w tył głowy, a następnie trzykrotnie porazili ją paralizatorem. Potem przewrócili na ziemię, a L. W. celowo przygniótł pokrzywdzoną swoim ciałem, aby uniemożliwić jej obronę. Oskarżeni podjęli próbę skrępowania rąk A. D. (1) i zaklejenia ust taśmą. M. U. ciągnął ją za prawą rękę, a L. W. za lewą rękę. Choć inicjatywną rolę odegrał M. U., to jednak rola L. W. nie była pośrednia. Także i on wykazał się brutalnością. Skwapliwie też wykonywał polecenia M. U., w tym zabrał pokrzywdzonej torebkę z pieniędzmi, które zostały jej skradzione w wyniku rozboju. Co istotne, krzyki napadniętej A. D. (1) usłyszał właściciel posesji, na której doszło do zdarzenia, J. J. i zainteresował się tym co się dzieje. Wtedy to właśnie L. W. wyszedł do niego ze stodoły i kłamliwie zapewnił, iż pokrzywdzona wpadła do dziury, lecz sytuacja została już opanowana i nie ma potrzeby wzywania karetki pogotowia, co J. J. chciał uczynić. Nadto już po zaborze torebki z pieniędzmi oskarżeni nadal przetrzymywali A. D. (2) w stodole, utrzymując pozbawienie jej wolności. Pilnował ją L. W.. W tym czasie M. U. zatelefonował do nieustalonego mężczyzny i oczekiwał na jego przyjazd. Po przyjeździe tego mężczyzny doszło do „oględzin” samochodu, którym na miejsce zdarzenia przyjechała pokrzywdzona. Mężczyzna rozważał nabycie pojazdu, ale ostatecznie nie zdecydował się i odjechał.

Przedstawione okoliczności obciążające L. W., a w szczególności zaplanowany, wyrachowany i brutalny sposób działania, który bardzo negatywnie odbił się na psychice pokrzywdzonej zdecydowały o podwyższeniu wymierzonej mu kary pozbawienia wolności do 6 lat. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, kara w tym rozmiarze jest adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonego oraz do stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa, jakiego się dopuścił, jak też zapewnia prawidłowe oddziaływanie wychowawcze i zapobiegawcze wobec niego. Poza tym kara ta czyni zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Nie budzą także zastrzeżeń orzeczone wobec L. W. środki kompensacyjne (punkt IX i X zaskarżonego wyroku) i środek karny (punkt XI zaskarżonego wyroku). W tym zakresie skarżący nie podniósł żądnego zarzutu, jak też nie naprowadził w tym przedmiocie jakiejkolwiek argumentacji w uzasadnieniu apelacji, która podważałaby wspomniane rozstrzygnięcia.

Wniosek

Obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec L. W. kary w niższym rozmiarze niż 4 lata i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, ponieważ niezasadny okazał się zarzut podniesiony w apelacji obrońcy, a przy tym zasadny okazał się zarzut podniesiony w apelacji prokuratora, który skutkował podwyższeniem wymierzonej L. W. kary. Okoliczności, które zdecydowały o takim rozstrzygnięciu zostały przedstawione przy omówieniu zarzutu podniesionego w apelacji obrońcy.

3.2.

Obrońca oskarżonego M. U. podniósł następujące zarzuty:

1)  obrazy art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 189 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. polegającej na zakwalifikowaniu działania oskarżonego – przy użyciu latarko – paralizatora – jako zbrodni rozboju oraz występku z art. 189 § 1 k.k., pomimo iż narzędzie użyte przez oskarżonego nie posiadało właściwości obezwładniających, a pozbawienie wolności nie trwało ponad czas konieczny do popełnienia pozostałych czynów;

2)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że występek zgwałcenia nie został popełniony przez oskarżonego w zbiegu kumulatywnym z art. 280 § 1 k.k. oraz art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k., lecz stanowił odrębne przestępstwo;

3)  rażącej niewspółmierności kary, ale ma ona być jedynie skutkiem uchybień opisanych we wcześniejszych zarzutach, a nie pierwotną przyczyną uchybienia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zasadny okazał się jedynie zarzut, w którym obrońca zakwestionował przyjęcie kwalifikacji z art. 280 § 2 k.k. Pozostałe zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

Po pierwsze, Sąd Apelacyjny w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 24 stycznia 2001 r., I KZP 45/00, że wymieniony w art. 280 § 2 k.k. „środek obezwładniający” – podobnie, jak i inne wskazane tam przedmioty i sposób działania – musi być niebezpieczny, tj. bezpośrednio zagrażający życiu (OSNKW 2001/3-4, poz. 17). Stanowisko to ma też swoje oparcie w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 24 maja 2005 r., sygn. akt II AKa 155/05, L. i postanowienie SA w Krakowie z dnia 7 lipca 2004 r., sygn. akt II AKz 245/04, KZS 2004/7-8, poz. 54). Tak więc do uznania, iż zachowanie sprawcy stanowiło realizację tego znamienia kwalifikującego, konieczne jest wykazanie dwóch elementów: po pierwsze tego, że środek, którym posłużył się sprawca, zaliczany jest do środków obezwładniających, po wtóre, że ten środek charakteryzuje się cecha niebezpieczności w rozumieniu art. 280 § 2 k.k. W niniejszej sprawie żaden z dowodów nie wskazuje na to, aby latarko – paralizator, którym posłużył się M. U. bezpośrednio zagrażał życiu pokrzywdzonej. Okoliczności tej nie naprowadził nawet w najmniejszym stopniu także Sąd Okręgowy. Dlatego też przyjęcie w kwalifikacji prawnej czynu art. 280 § 2 k.k. było nieprawidłowe. Należało przyjęć kwalifikację z art. 280 § 1 k.k., tj. typ podstawowy rozboju, jak tego domaga się obrońca w apelacji.

Po drugie, nie ma racji obrońca, że pozbawienie wolności A. D. (1) „nie trwało ponad czas konieczny do popełnienia pozostałych czynów” – de facto chodzi o przestępstwo rozboju. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy słusznie zauważył, że w omawianym przypadku doszło do rzeczywistego zbiegu przepisów, ponieważ, wbrew twierdzeniom obrońcy, pozbawienie wolności pokrzywdzonej przekraczało granice konieczne do popełnienia rozboju. Rzecz w tym, że już po zaborze torebki z pieniędzmi oskarżeni nadal przetrzymywali A. D. (2) w stodole, utrzymując pozbawienie jej wolności. Pilnował ją L. W.. Czynił to na polecenie M. U., który w tym czasie zatelefonował do nieustalonego mężczyzny i oczekiwał na jego przyjazd. Po przyjeździe tego mężczyzny doszło do „oględzin” samochodu, którym na miejsce zdarzenia przyjechała pokrzywdzona. Mężczyzna rozważał nabycie pojazdu, ale ostatecznie nie zdecydował się i odjechał. Nadto, co przecież nie jest w sprawie sporne, utrzymywanie pozbawienia wolności A. D. (1) przeszło na etap kolejnego zachowania M. U., jakim był zgwałcenie, choć w tym ostatnim przypadku słusznie nie przyjęto kwalifikacji kumulatywnej art. 197 § 1 k.k. w zb. z art. 189 § 1 k.k. W rezultacie pozbawienie wolności pokrzywdzonej trwało nieprzerwanie na przestrzeni opisanych wydarzeń i zdecydowanie wykraczało poza czas niezbędny do popełnienia rozboju. Ostatecznie zatem zasadnie w kwalifikacji prawnej czynu przypisanego M. U. w punkcie I zaskarżonego wyroku przytoczono m.in. art. 189 § 1 k.k.

Po trzecie, oczywiście bezzasadny jest zarzut obrońcy, w którym stara się przekonać, że dopuszczając się zgwałcenia M. U. nie popełnił odrębnego czynu, lecz był to jeden czyn, który stanowił niejako kontynuację rozboju i co winno skutkować przyjęciem kwalifikacji kumulatywnej. Sugestia ta jest całkowicie oderwana od realiów dowodowych sprawy. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy słusznie wskazał, że zarówno z wyjaśnień M. U., jak i L. W. wynika, iż uzgodniony przez nich zamiar obejmował pozbawienie wolności pokrzywdzonej i dokonanie na jej szkodę rozboju. W tym celu opracowali plan, który zrealizowali. Na żadnym etapie ich uzgodnień nie było mowy o zgwałceniu ofiary. Jak trafnie zaznaczył to Sąd I instancji, M. U. zamiar zgwałcenia podjął „przy okazji”, gdy A. D. (1) została już okradziona w wyniku rozboju i była doprowadzona do bezbronności, rozpaczy i paniki, a przede wszystkim nadal pozostawała w szopie, tj. pozbawiona wolności na odludziu, gdzie nie mogła liczyć na jakąkolwiek pomoc. Była to zatem decyzja sytuacyjna, stanowiąca zgoła odmienny zamiar, continuum aniżeli zamiar popełnienia rozboju. Znajduje to pokrycie w opinii biegłych, którzy stwierdzili, że zgwałcenie pokrzywdzonej wynikało z interakcji czynników sytuacyjnych, tj. niezaspokojonych potrzeb seksualnych, wzmożonego napięcia seksualnego oraz łatwej „dostępności” obiektu zależnego, jakim był „zniewolona” A. D. (1). W konsekwencji, Sąd Okręgowy w pełni prawidłowo skazał M. U. za dwa odrębne przestępstwa.

Po czwarte, nie zasługuje na uwzględnienie zarzut rażącej niewspółmierności kary. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wymierzone oskarżonemu kary jednostkowe, jak i kara łączna, nawet przy zmianie kwalifikacji z art. 280 § 2 k.k. na art. 280 § 1 k.k. rażą łagodnością, a nie surowością i zasadne było ich podwyższenie, o czym będzie mowa bliżej przy analizie apelacji prokuratora, gdyż nie ma potrzeby omawiania tych samych kwestii dwukrotnie.

Wniosek

Obrońca wniósł alternatywnie o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zakwalifikowanie zachowań M. U. jako jednego czynu z art. 280 § 1 k.k., art. 275 § 1 k.k., art. 276 k.k. oraz z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i wymierzenie mu jednej kary w niższym wymiarze, aniżeli kara łączna orzeczona przez Sąd Okręgowy,

2)  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Na uwzględnienie zasługiwał jedynie wniosek o przyjęcie kwalifikacji z art. 280 § 1 k.k. zamiast z art. 280 § 2 k.k. Pozostałe wnioski nie zasługiwały na uwzględnienie. Takie postąpienie wynika wprost z oceny zasadności zarzutów podniesionych przez obrońcę, o czym była mowa wyżej i o czym w zakresie orzeczenia o karze będzie jeszcze mowa przy okazji odniesienie się do apelacji prokuratora.

3.3.

Prokurator podniósł zarzut rażącej niewspółmierności kary polegający na wymierzeniu M. U. kary 7 lat pozbawienia wolności za przypisane mu przestępstwo z art. 189 § 1 k.k. i art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 2 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., kary 6 lat i 5 miesięcy pozbawienia wolności za przypisane mu przestępstwo z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., a w efekcie kary łącznej 10 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności, a oskarżonemu L. W. kary 4 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności za przypisane mu przestępstwo z art. 189 § 1 k.k. i art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 2 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., podczas gdy względy prewencji szczególnej i ogólnej oraz społeczna szkodliwość czynów przypisanych tym oskarżonym przemawiały za wymierzeniem M. U. wyższych jednostkowych kar pozbawienia wolności i w efekcie wymierzenie temu oskarżonemu wyższej kary łącznej pozbawienia wolności oraz za wymierzeniem L. W. wyższej kary pozbawienia wolności za przypisane mu przestępstwo.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut zasługiwał na uwzględnienie.

I. Odnośnie do oskarżonego M. U..

Mimo, iż Sąd Apelacyjny uwzględnił zarzut obrońcy i w miejsce art. 280 § 2 k.k. przyjął w podstawie prawnej skazania art. 280 § 1 k.k., to i tak uznał, że nawet przy tej złagodzonej kwalifikacji prawnej obie wymierzone M. U. kary jednostkowe, jak i kara łączna rażą łagodnością – uznając tym samym zarzut prokuratora za zasadny. Wynika to z tego, że Sąd Okręgowy pominął niektóre okoliczności obciążające, które uwypuklił w apelacji oskarżyciel publiczny, a niektórym okolicznościom obciążającym nadał zbyt małą wagę na etapie orzekania o karze.

Po pierwsze, M. U. był w przeszłości aż czternastokrotnie karany, w tym ośmiokrotnie za przestępstwa przeciwko mieniu, a poza tym za przestępstwa przeciwko zdrowiu i wolności. Odbywał długoterminową karę łączną 5 lat i 7 miesięcy pozbawienia wolności, obejmującą m.in. karę za rozbój popełniony w warunkach recydywy szczególnej podstawowej z art. 64 § 1 k.k. Obecnie dopuścił się kolejnych poważnych przestępstw o bardzo dużym ładunku społecznej szkodliwości, tj. rozboju i zgwałcenia. Świadczy to o tym, iż nie wyciągnął on należytych wniosków i postanowił nadal kroczyć drogą przestępstwa. Uprzednie skazania i odbywanie kary pozbawienia wolności w warunkach izolacji więziennej nie zrobiły na nim żadnego wrażenia i nie wdrożyły go do przestrzegania obowiązującego porządku prawnego. Mało tego, stopień jego demoralizacji znacząco wzrasta i z pewnością nie zasługuje on na pobłażliwe traktowanie. Trafnie spostrzegł prokurator, że oskarżony z popełniania przestępstw uczynił sobie sposób na życie.

Po drugie, z opinii biegłych wynika, że M. U. posiada osobowość nieprawidłową dysocjacyjną Cechuje się silnym egocentryzmem, niskim poziomem emocjonalnego zrównoważenia, tendencją do gromadzenia uczucia złości, napięcia oraz prymitywnymi mechanizmami obronnymi, tj. przenoszeniem odpowiedzialności za swoje czyny na inne osoby. Lekceważy normy i zasady społeczne. W ogóle nie empatyzuje z pokrzywdzoną – ofiarą gwałtu. Taka postawa oskarżonego, jak trafnie zauważył to Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, choć nie przywiązał do tego odpowiedniej wagi, nie daje jakiejkolwiek nadziei na to, że zrozumie on naganność swojego zachowania i ogrom zła, jakie wyrządził A. D. (1).

Po trzecie, oskarżony jednym czynem (pkt I zaskarżonego wyroku) naruszył różne dobra chronione prawem, co znalazło wyraz w przyjętej kwalifikacji kumulatywnej. Mianowicie, godził on w mienie (art. 280 § 1 k.k.), w wolność (art. 189 § 1 k.k.), w zdrowie (art. 157 § 2 k.k.) i w wiarygodność dokumentów (art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k.). Zgodnie z art. 115 § 2 k.k., przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu należy wziąć pod uwagę m.in. rodzaj i charakter naruszonego dobra. Niewątpliwie wielość naruszonych dóbr musi wpłynąć na podwyższenie stopnia społecznej szkodliwości czynu. Z kolei kolejnym czynem M. U. godził w tak istotne dobro chronione prawem, jakim jest wolność seksualna.

Po czwarte, niebagatelne znaczenie ma to, że M. U. pierwszego z przypisanych mu czynów dopuścił się w warunkach multirecydywy określonej w art. 64 § 2 k.k., natomiast przestępstwa zgwałcenia w warunkach recydyw szczególnej podstawowej z art. 64 § 1 k.k.

Po piąte, w przypadku rozboju M. U. odegrał wiodącą rolę. To on wyszedł z inicjatywą popełnienia tego przestępstwa. To on kontaktował się z pokrzywdzoną w celu zwabienia jej „na odludzie”, gdzie dokonany został rozbój. To on też w trakcie zdarzenia wydawał polecenia L. W..

Po szóste, poza częściowym przyznaniem się do popełnienia pierwszego z przypisanych przestępstw, brak jest po stronie oskarżonego jakichkolwiek okoliczności łagodzących.

Po siódme, na co słusznie zwrócił uwagę prokurator w swojej apelacji, nie można tracić z pola widzenia sposobu popełnienia przez oskarżonego przypisanych mu przestępstw. Otóż, w przypadku rozboju, działając wspólnie i w porozumieniu z L. W., zaplanował całe przestępne przedsięwzięcie. Motywowany łatwym zyskiem zwabił A. D. (1) w odludne miejsce, a następnie wraz z L. W. zaatakował w stodole. Był to brutalny atak. Pokrzywdzona była dosłownie bezbronna. Przerażona. Ze strachu oddała mocz. Atakowało ją dwóch silnych mężczyzn. Zaczęli od uderzenia jej w tył głowy, a następnie trzykrotnie porazili ją paralizatorem, a uczynił to osobiście M. U.. Potem przewrócili na ziemię, zaś L. W. celowo przygniótł pokrzywdzoną swoim ciałem, aby uniemożliwić jej obronę. Oskarżeni podjęli próbę skrępowania rąk A. D. (1) i zaklejenia ust taśmą. M. U. ciągnął ją za prawą rękę, a L. W. za lewą rękę. Nadto już po zaborze torebki z pieniędzmi oskarżeni nadal przetrzymywali A. D. (2) w stodole, utrzymując pozbawienie jej wolności. Pilnował ją L. W.. W tym czasie M. U. zatelefonował do nieustalonego mężczyzny i oczekiwał na jego przyjazd. Po przyjeździe tego mężczyzny doszło do „oględzin” samochodu, którym na miejsce zdarzenia przyjechała pokrzywdzona. Mężczyzna rozważał nabycie pojazdu, ale ostatecznie nie zdecydował się i odjechał. Jeżeli chodzi o zgwałcenie, to również ono miało brutalny przebieg. M. U., mimo próśb A. D. (1), aby tego nie czynił, strasząc „mafią”, chwycił ją za głowę i przytrzymując zmusił do oralnej stymulacji jego penisa zakończonej wytryskiem nasienia do jej ust.

Przedstawione okoliczności obciążające M. U., a w szczególności wielokrotna karalność, nieprawidłowa osobowość, brak empatii dla ofiary, wysoki stopień demoralizacji, zaplanowany, wyrachowany i brutalny sposób działania, który bardzo negatywnie odbił się na psychice pokrzywdzonej zdecydowały o podwyższeniu kar wymierzonych mu w zaskarżonym wyroku, i tak:

- za przestępstwo przypisane mu w punkcie I do 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności i to mimo zastąpienia w kwalifikacji prawnej art. 280 § 2 k.k. art. 280 § 1 k.k., o czym już była mowa,

- za przestępstwo przypisane mu w punkcie III do 9 lat pozbawienia wolności,

- karę łączną orzeczoną w punkcie V do 14 lat pozbawienia wolności.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, kary w tych rozmiarach są adekwatne do stopnia zawinienia oskarżonego oraz do stopnia społecznej szkodliwości przestępstw, jakich się dopuścił, jak też zapewniają prawidłowe oddziaływanie wychowawcze i zapobiegawcze wobec niego. Poza tym kary te czynią zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Jednocześnie Sąd Apelacyjny uznał, że kary, o które zawnioskował w apelacji prokurator byłyby rażąco za surowe. Kary te bowiem oscylują w maksymalnym ustawowym zagrożeniu, nie mówiąc o karze łącznej w sugerowanym rozmiarze 25 lat pozbawienia wolności. Tak wysokich rozmiarów kar prokurator nie umotywował przekonująco w apelacji.

Nie budzą zastrzeżeń orzeczone wobec M. U. środki kompensacyjne (punkt IV i X zaskarżonego wyroku) i środki karne (punkt II i XI zaskarżonego wyroku). W tym zakresie prokurator, ani też obrońca nie podnieśli żadnego zarzutu, jak też nie naprowadzili w tym przedmiocie jakiejkolwiek argumentacji w uzasadnieniach apelacji, która podważałaby wspomniane rozstrzygnięcia.

II. Odnośnie do oskarżonego L. W..

Także w przypadku L. W., mimo przyjęcia w miejsce art. 280 § 2 k.k. art. 280 § 1 k.k., Sąd Apelacyjny uznał, że nawet przy tej złagodzonej kwalifikacji prawnej wymierzona oskarżonemu kara razi łagodnością – uznając tym samym zarzut prokuratora za zasadny. Wynika to z tego, że Sąd Okręgowy pominął niektóre okoliczności obciążające, które uwypuklił w apelacji oskarżyciel publiczny, a niektórym okolicznościom obciążającym nadał zbyt małą wagę na etapie orzekania o karze. Wprawdzie przy omówieniu apelacji obrońcy oskarżonego L. W. była już o tym mowa, ale wypada przypomnieć, co następuje.

Po pierwsze, L. W. był już w przeszłości karany. Obecnie dopuścił się przestępstwa o o wiele większym ładunku społecznej szkodliwości. Świadczy to o tym, iż nie wyciągnął on należytych wniosków i postanowił nadal kroczyć drogą przestępstwa. Uprzednie skazanie nie zrobiło na nim żadnego wrażenia i nie wdrożyło go do przestrzegania obowiązującego porządku prawnego. Mało tego, stopień jego demoralizacji wzrasta.

Po drugie, oskarżony jednym czynem naruszył różne dobra chronione prawem, co znalazło wyraz w przyjętej kwalifikacji kumulatywnej. Mianowicie, godził on w mienie (art. 280 § 1 k.k.), w wolność (art. 189 § 1 k.k.), w zdrowie (art. 157 § 2 k.k.) i w wiarygodność dokumentów (art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k.). Zgodnie z art. 115 § 2 k.k., przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu należy wziąć pod uwagę m.in. rodzaj i charakter naruszonego dobra. Niewątpliwie wielość naruszonych dóbr musi wpłynąć na podwyższenie stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Po trzecie, L. W. dopuścił się przestępstwa mającego charakter czynu ciągłego w rozumieniu art. 12 § 1 k.k. Skazanie zaś za ten czyn, zgodnie z art. 57b k.k., stanowi wypadek nadzwyczajnego obligatoryjnego obostrzenia kary.

Po czwarte, na co słusznie zwrócił uwagę prokurator w swojej apelacji, nie można tracić z pola widzenia sposobu popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu przestępstwa. Otóż, działając wspólnie i w porozumieniu z M. U., zaplanował całe przestępne przedsięwzięcie. Motywowany łatwym zyskiem zwabił A. D. (1) w odludne miejsce, a następnie wraz z M. U. zaatakował w stodole. Był to brutalny atak. Pokrzywdzona była dosłownie bezbronna. Przerażona. Ze strachu oddała mocz. Atakowało ją dwóch silnych mężczyzn. Zaczęli od uderzenia jej w tył głowy, a następnie trzykrotnie porazili ją paralizatorem. Potem przewrócili na ziemię, a L. W. celowo przygniótł pokrzywdzoną swoim ciałem, aby uniemożliwić jej obronę. Oskarżeni podjęli próbę skrępowania rąk A. D. (1) i zaklejenia ust taśmą. M. U. ciągnął ją za prawą rękę, a L. W. za lewą rękę. Choć inicjatywną rolę odegrał M. U., to jednak rola L. W. nie była pośrednia. Także i on wykazał się brutalnością. Skwapliwie też wykonywał polecenia M. U., w tym zabrał pokrzywdzonej torebkę z pieniędzmi, które zostały jej skradzione w wyniku rozboju. Co istotne, krzyki napadniętej A. D. (1) usłyszał właściciel posesji, na której doszło do zdarzenia, J. J. i zainteresował się tym co się dzieje. Wtedy to właśnie L. W. wyszedł do niego ze stodoły i kłamliwie zapewnił, iż pokrzywdzona wpadła do dziury, lecz sytuacja została już opanowana i nie ma potrzeby wzywania karetki pogotowia, co J. J. chciał uczynić. Nadto już po zaborze torebki z pieniędzmi oskarżeni nadal przetrzymywali A. D. (2) w stodole, utrzymując pozbawienie jej wolności. Pilnował ją L. W.. W tym czasie M. U. zatelefonował do nieustalonego mężczyzny i oczekiwał na jego przyjazd. Po przyjeździe tego mężczyzny doszło do „oględzin” samochodu, którym na miejsce zdarzenia przyjechała pokrzywdzona. Mężczyzna rozważał nabycie pojazdu, ale ostatecznie nie zdecydował się i odjechał.

Przedstawione okoliczności obciążające L. W., a w szczególności zaplanowany, wyrachowany i brutalny sposób działania, który bardzo negatywnie odbił się na psychice pokrzywdzonej zdecydowały o podwyższeniu wymierzonej mu kary pozbawienia wolności do 6 lat. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, kara w tym rozmiarze jest adekwatne do stopnia zawinienia oskarżonego oraz do stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa, jakiego się dopuścił, jak też zapewnia prawidłowe oddziaływanie wychowawcze i zapobiegawcze wobec niego. Poza tym kara ta czyni zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Nie budzą także zastrzeżeń orzeczone wobec L. W. środki kompensacyjne (punkt IX i X zaskarżonego wyroku) i środek karny (punkt XI zaskarżonego wyroku). W tym zakresie skarżący nie podniósł żadnego zarzutu, jak też nie naprowadził w tym przedmiocie jakiejkolwiek argumentacji w uzasadnieniu apelacji, która podważałaby wspomniane rozstrzygnięcia.

Wniosek

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku polegającą na wymierzeniu M. U. kary 15 lat pozbawienia wolności za przestępstwo przypisane mu w punkcie I zaskarżonego wyroku, kary 18 lat pozbawienia wolności za przestępstwo przypisane mu w punkcie III zaskarżonego wyroku i w efekcie orzeczenie kary łącznej 25 lat pozbawienia wolności, a oskarżonemu L. W. kary 7 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski zasługiwały częściowo na uwzględnienie, o czym już była mowa wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Mimo, że obrońca L. W. zaskarżył wyrok tylko w zakresie orzeczenia o karze, to Sąd Apelacyjny z urzędy zmienił zaskarżony wyrok na korzyść oskarżonego w ten sposób, że w miejsce art. 280 § 2 k.k. przyjął w kwalifikacji prawnej art. 280 § 1 k.k. Wadliwość przyjętej w tym zakresie kwalifikacji prawnej w zaskarżonym wyroku została wykazana przy omówieniu apelacji obrońcy oskarżonego M. U. i do tam zawartej argumentacji Sąd Apelacyjny się odwołuje.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Sąd Apelacyjny uznał, że utrzymanie w powyższym zakresie zaskarżonego wyroku w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe w rozumieniu art. 440 k.p.k.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sąd Apelacyjny utrzymał zaskarżony wyrok w mocy co do rozstrzygnięć, które nie zostały zmienione, o czym będzie mowa w kolejnej rubryce.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powody utrzymanie zaskarżonego wyroku w powyższym zakresie zostały wskazane przy okazji omówienia zarzutów podniesionych w apelacjach obrońców i apelacji prokuratora.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny:

1) zmienił zaskarżony wyrok odnośnie do M. U. w ten sposób, że:

a) w opisie czynu przypisanego mu w punkcie I po wyrażeniu „elektrycznego”, a przed słowem „przewracając” dodał zapis o treści: „przy czym środek ten nie zagrażał bezpośrednio życiu pokrzywdzonej”, a w konsekwencji czyn ten zakwalifikował z art. 189 § 1 k.k. i art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., zaś za podstawę prawną wymiaru kary przyjął art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i jednocześnie karę wymierzoną za ten czyn podwyższył do 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

b) podwyższył karę pozbawienia wolności wymierzoną mu za przestępstwo przypisane w punkcie III do 9 lat,

c) podwyższył wymierzoną mu w punkcie V karę łączną pozbawienia wolności do 14 lat;

2) zmienił zaskarżony wyrok odnośnie do L. W. w ten sposób, że w opisie przypisanego mu w punkcie VII przestępstwa po wyrażeniu „elektrycznego”, a przed słowem „przewracając” dodał zapis o treści: „przy czym środek ten nie zagrażał bezpośrednio życiu pokrzywdzonej”, a w konsekwencji czyn ten zakwalifikował z art. 189 § 1 k.k. i art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., zaś za podstawę prawną wymiaru kary przyjął art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 57b k.k. i jednocześnie karę wymierzoną za ten czyn podwyższył do 6 lat pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Także powody dokonanej zmiany zaskarżonego wyroku zostały zaprezentowane przy okazji omówienia zarzutów podniesionych w apelacjach obrońców oskarżonych i prokuratora oraz w rubryce dotyczącej uwzględnienia okoliczności z urzędu przez Sąd Apelacyjny i nie ma potrzeby powtarzanie tego samego jeszcze raz.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt 4 i 5.

Sąd Apelacyjny zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokat I. T. kwotę 885,60 złotych, w tym VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu L. W. z urzędu w postępowaniu odwoławczym. Takie rozstrzygnięcie znajduje swoje oparcie w § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 5 i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019 r., poz. 18).

Kierując się sytuacją majątkową oskarżonych oraz uwzględniając to, że mają oni do odbycia długoterminowe kary pozbawienia wolności, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, zwolnił ich od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym od uiszczenia opłaty za obie instancje.

7.  PODPIS

P. G. H. K. I. P.

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego L. W..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wymierzenie oskarżonemu rażąco surowej kary pozbawienia wolności.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego M. U..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Skazanie oskarżonego za dwa odrębne przestępstwa rozboju i zgwałcenia, mimo iż zachowania te winny być ocenione jako jeden czyn i jedno przestępstwo, przy czym w kwalifikacji należało pominąć art. 189 § 1 k.k. Nadto przyjęcie kwalifikacji z art. 280 § 2 k.k., choć należało czyn zakwalifikować z art. 280 § 1 k.k. oraz orzeczenie rażąco surowej kary łącznej pozbawienia wolności.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.13.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wymierzenie oskarżonym rażąco łagodnych kar pozbawienia wolności, przy czym w przypadku M. U. tak kar jednostkowych, jak i kary łącznej.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana