Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Karol Ratajczak

Sędziowie: SSA Roman Stachowiak

SSO Maciej Agaciński

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M. i R. G.

przeciwko Skarbowi Państwa- P. (...), reprezentowanemu przez P. (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 24 maja 2016 r. sygn. akt I C 195/15

1. oddala apelację;

2. nie obciąża powodów poniesionymi przez pozwanego kosztami postępowania

apelacyjnego.

Roman Stachowiak Karol Ratajczak Maciej Agaciński

Sygn. akt I A Ca 1307/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Zielonej Górze oddalił powództwo o zapłatę na rzecz każdego z powodów kwoty po 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia i naprawienia szkody. Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy uzasadnił następująco:

P. (...) sporządziła akt oskarżenia z 30.01.2003 r., w którym zarzuciła powodom popełnienie czynów z art. 231 § 1 i art. 157 § 2 w związku z art. 11 § 2 k.k.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Zielonej Górze z dnia 26.09.2006 r. w sprawie o sygn. akt (...) powodowie zostali uznani za winnych zarzucanych im czynów i wymierzono im kary po osiem miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem ich wykonania na okres 3 lat próby.

W wyniku rozpoznania apelacji powodów Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 11.09.2007 r. w sprawie o sygn. akt (...)uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Zielonej Górze do ponownego rozpoznania.

W wyniku tego Sąd Rejonowy w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 5.05.2008 r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...) uniewinnił R. G. i M. M. od zarzucanych im czynów. Orzeczenie to uprawomocniło się z dniem 11.07.2008 roku.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Zielonej Górze z dnia 25.06.2009 r. w sprawie o sygn. akt (...)pomawiający stronę powodową o popełnienie wyżej opisanego występku P. B. został uznany winnym zarzucanego mu czynu z art. 234 k.k. i art. 233 § 1 k.k.

Powód M. M. wstąpił do służby 20.05.1998 r. Od dnia przedstawienia przez P. (...)zarzutów do dnia 11.07.2008 r. pełnił służbę początkowo w O. w Z., a następnie w S. (...) w Z.. W okresie od dnia 13.01.2003 r. do dnia 22.01.2003 r. był zawieszony w czynnościach służbowych.

Powód M. M. podjął leczenie w (...) w Z. w dniu 18.02.2003 r., gdzie rozpoznano u niego wówczas przewlekłą reakcję kryzysową. Na pierwszej wizycie w PZP zapisano, że powód od czasu postawienia zarzutów stał się zbyt lękowy, ma drżenie rąk, budzi się w nocy, jest niepewny siebie, biega do toalety, w ostatnich miesiącach mieli kilka trudnych spraw, w których łatwo stawiano im zarzuty, potem z tego się wycofywano, a ich nikt nawet nie przeprosił... kontakt dobry, spontaniczny, skupiony na problemie, bez objawów psychotycznych".

W 2003 r. powód M. M. miał wizyty w tej poradni, w lutym, marcu i grudniu, zaś w 2004 r. była to jedna wizyta w dniu 3 kwietnia. W 2005 r. powód M. M. korzystał z porady tylko 5 grudnia, z kolei w 2006 r., wizyty odbywały się: jedna w styczniu, dwie w lutym, jedna w marcu, następnie ponownie dwie wizyty w kwietniu i dwie w październiku. Od zgłoszenia się do PZP w lutym 2003 r. do stycznia 2006 r. w leczeniu powoda stosowano między innymi farmakoterapię zlecając mu lek - S.. Dwukrotnie zapisano mu lek D., a potem w roku 2005 i 2006 dwukrotnie zapisano mu lek T..

W 2007 r. powód M. M. odbył tylko jedną wizytę w kwietniu, a w 2008 roku wizyty odbyły się trzy wizyty odpowiednio 28 kwietnia, 3 września i 13 października. W 2008 r. została również sporządzona opinia psychologiczna.

W 2009 r. powód M. M. korzystał z porad w lutym, marcu i kwietniu. W 2010 r. powód konsultował się w styczniu, lutym, i listopadzie. W 2011 roku w lutym, w lipcu, oraz dwa razy w grudniu. W 2012 roku odbyła się tylko jedna wizyta w sierpniu. W 2013 roku wizyty były styczniu, maju, wrześniu oraz grudniu. W 2014 r. tylko w lutym i kwietniu.

Ponadto powód M. M. w okresie od 17.08.2006 r. do 25.09.2006 r. przebywał na leczeniu w S. (...) w O., gdzie stwierdzono u niego występowanie przewlekłych zaburzeń adaptacyjnych depresyjno – lękowych.

W chwili wypisu był zdolny do pracy na dotychczasowym stanowisku.

W epikryzie podano między innymi: przyjęty z powodu nasilenia się objawów nerwicowych. Przy przyjęciu zgłaszał skargi na ogólne złe samopoczucie. Odczuwał trudności ze skupianiem się, stał się drażliwy, wybuchowy, napięty. Źle sypiał, czuł się ciągle zmęczony. Został włączony do programu terapeutycznego obejmującego terapię grupową obowiązującą w programie terapeutycznym oddziału. W zajęciach uczestniczył aktywnie. Uzyskano poprawę stanu psychicznego i pewien wgląd w mechanizmy chorobowe.

Powód M. M. w dniu 17.12.2009 r. trafił ponownie na leczenie psychiatryczne do C. (...)w Z.. Przebywał tam do 20.01.2010 r. Stwierdzono u niego zaburzenia neurasteniczno – subdepresyjne. W epikryzie podano między innymi: skarży się na utrzymujące się napięcie wewnętrzne, niepokój, drażliwość, bezsenność, uczucie ciągłego zamęczania oraz poczucie krzywdy. Wypisany z częściową poprawą.

Powód R. G. wstąpił do służby w dniu 20.02.1998 r. Od dnia przedstawienia przez P. w Ś. zarzutów do dnia 11.07.2008 r. pełnił służbę początkowo na stanowisku policjanta P. (...) w Z. a później od dnia 15.07.2004 r. w K.w Ś..

Aktualnie powód R. G. dalej pracuje w Policji. Od 3-4 lat prowadzi czynności wyjaśniające w sprawach o wykroczenia oraz sporządza wniosku o ukaranie w tych sprawach.

Powód R. G. po uzyskaniu informacji o skierowaniu aktu oskarżenia do sądu zaczął mieć problemy ze snem. Był rozdrażniony, co odbijało się na jego rodzinie. Podjął decyzję o skorzystaniu z pomocy specjalisty.

Negatywne emocje ujawniały się głównie wtedy gdy zbliżały się terminy rozpraw, wtedy też powód odczuwał poczucie krzywdy.

Dopiero w momencie uchylenia przez Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyroku skazującego powód R. G. poczuł się lepiej, zaś w momencie zakończenia sprawy poczuł ulgę. Towarzyszące powodowi przeżycia i stres zmniejszyły się, a wizyty u psychiatry stały się coraz rzadsze.

Wspomnienia odżyły w toku sprawy przeciwko P. B.. Wtenczas powód przyjmował leki uspokajające.

Powodowie M. M. i R. G. po przedstawieniu im zarzutów zostali zawieszeni w na okres 2-3 tygodni w pełnieni obowiązków służbowych.

Powód M. M. po tym jak przedstawiono mu zarzuty skorzystał z pomocy psychologa, który skierował go do psychiatry. Wówczas zaczął odczuwać stres związany z oskarżeniem.

Po ogłoszeniu wyroku w I instancji powód był załamany psychicznie.

Powód M. M. upatruje niepowodzenia w życiu prywatnym z prowadzonym postępowaniem. Na przełomie 2012/2013 r. powód dowiedział się, że odpowiedzialność za jego stan zdrowia może ponosić Skarb Państwa. Rozmawiał o tym również wcześniej ze swoim pełnomocnikiem, który reprezentował go w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Zielonej Górze pod sygn. akt (...)

Powodowie co roku przechodzili badania w związku z pełnieniem służby. Obecnie badania są wykonywane co dwa lata. Żaden z powodów nie został odsunięty od służby w związku z jego stanem zdrowia psychicznego.

Powód R. G. w dniu 16.12.2002 r. podjął leczenie w P. (...) w Z., gdzie początkowo rozpoznano u niego zaburzenia adaptacyjne, co było związane z posądzeniem go o pobicie kobiety w czasie interwencji, za co był zawieszony przez dwa tygodnie w czynnościach służbowych.

Następnie powód R. G. miał wizyty w 2003 r. w lutym i marcu. W 2004 r. powód trzykrotnie korzystał z konsultacji, co miało miejsce w lipcu i listopadzie i grudniu, przy czym do przyczyn zawodowych pogorszenia jego stanu psychicznego dołączyły także sprawy rodzinne.

W okresie od 7.01.2005 r. do 18.02.2005 r. powód R. G. przebywał w S. (...) w O.. Stwierdzono u niego nerwicę neurasteniczną. Z epikryzy wynika, że przy przyjęciu zgłaszał on objawy nerwicowe: napięcie, uczucie ciągłego zmęczenia, okresy zaburzeń snu, przygnębienie, trudności w koncentracji. W oddziale korzystał z wszelkich proponowanych form terapii, natomiast nie stosowano leczenia farmakologicznego, uzyskując poprawę stanu psychicznego. Świadczy to również o niedużym nasileniu objawów nerwicowych.

W grudniu 2005 r. był również konsultowany w P. (...) w Z., po tym jak zmarł mu ojciec. Z kolei w 2006 r. powód R. G. odbył tylko dwie wizyty we wrześniu i październiku, zaś w 2007 r. również dwie wizyty w sierpniu po tym jak zachorowała jego córka.

Powód R. G. ponownie zgłosił się do Poradni Psychiatrycznej przy MSWiA w Z. w 2010 r. w sierpniu i grudniu, a następnie w październiku 2011 r.

W leczeniu stosowano przez cały okres lek - S. (X. i A.). Raz miał zapisany lek B. i I..

Powodowie w dniu 21.04.2010 r. wytoczyli przed Sądem Okręgowym w Zielonej Górze powództwo przeciwko pozwanemu P. B., w którym domagali się zasądzenia od pozwanego kwoty po 13.000 zł dla każdego z powodów, tytułem zadośćuczynienia oraz zobowiązanie pozwanego do przeproszenia powodów poprzez zamieszczenie ogłoszenia z przeprosinami w G.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 8.06.2011 r. w sprawie sygn. akt (...) zobowiązał pozwanego by w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się wyroku zamieścił w sobotnio - niedzielnym wydaniu G. treść przeproszenia o określonej w wyroku treści oraz zasądził od pozwanego dla każdego z powodów kwoty po 13.000 zł.

U powoda M. M. rozpoznano przebyte zaburzenia adaptacyjne oraz zaburzenia nerwicowe. Występujące u M. M. zaburzenia i podjęte przez niego w 2003 roku leczenie psychiatryczne miało początkowo niewątpliwie związek z sytuacją toczącej się przeciwko niemu sprawy sądowej i jej następstwami w jego pracy zawodowej. Zaburzenia miały jednak charakter okresowy (wizyty miały miejsce kilka razy w roku), a opisy wizyt dokonywane w historii choroby z P. w Z. świadczyły o tym, że nasilenie występujących u powoda zaburzeń nie były duże, a same wizyty były uwarunkowane głównie wydarzeniami w pracy i toczącymi się sprawami sądowymi, co niekorzystnie wpływało na jego stan psychiczny.

Występujące u M. M. zaburzenia nie upośledzały jego zdolności do podejmowania świadomych decyzji. W każdym czasie mógł wszcząć przeciwko prokuraturze postępowanie sądowe i aktywnie uczestniczyć w sprawie o zadośćuczynienie i odszkodowanie za niesłuszne prowadzenie postępowania karnego. Powód przez cały czas był czynny zawodowo, korzystając przez cały okres leczenia z kilkukrotnych zwolnień lekarskich. Podawane przez niego objawy miały głównie charakter nerwicowy.

O jego dobrym stanie psychicznym w końcówce 2008 roku świadczą zapisy w historii choroby z Poradni Psychiatrycznej MSWiA w Z. z 3.09.2008 roku - „chory podaje, że jego sytuacja zmieniła się, odbyła się rozprawa, został uniewinniony, czuje się odprężony, zrelaksowany, jego nastrój zdecydowanie poprawił się, poprawiło się jego codzienne funkcjonowanie”.

Powód M. M. w dalszym ciągu wymaga leczenia psychiatrycznego. Co jest jednak wynikiem jego pracy w policji i związanym z tym stresem i obciążeniem psychicznym. Tocząca się sprawa sądowa w niewielkim stopniu wpływa na jego stan psychiczny.

U powoda R. G. rozpoznano przebyte zaburzenia adaptacyjne oraz zaburzenia nerwicowe. Występujące u R. G. zaburzenia początkowo miały niewątpliwie związek z sytuacją toczącej się przeciwko niemu sprawy sądowej, ale już od 2004 roku okresowe pogorszenia jego stanu psychicznego były związane także z jego sytuacją rodzinną tj. śmiercią babci, która go wychowywała, ciężką chorobą i następnie śmiercią ojca, a także ciężką chorobą córki. Z zapisów w historii choroby wynika, że wizyty u psychiatry nie były systematyczne, a najczęściej były związane z toczącymi się wokół niego wydarzeniami (zawodowymi lub rodzinnymi), najczęściej 2-3 razy w roku, co świadczy o niedużym nasileniu występujących u niego zaburzeń.

Występujące u R. G. zaburzenia nie upośledzały jego zdolności do podejmowania decyzji. Mógł on w każdym czasie wszcząć przeciwko prokuraturze postępowanie sądowe i aktywnie uczestniczyć w sprawie o zadośćuczynienie i odszkodowanie za niesłuszne prowadzenie postępowania karnego. Wynika to chociażby z tego, że w historii choroby z P. (...) w Z. brak jest wpisów z lat 2008 — 2009, co świadczy, że w tym czasie był on w stanie psychicznym niewymagającym pomocy psychiatrycznej.

Powód R. G. wymaga dalszego leczenia psychiatrycznego, ale jest to spowodowane głównie jego pracą w policji, która jest stresująca i bardzo obciążająca psychicznie, a nie toczącą się sprawą sądową.

W świetle przedstawionych ustaleń powództwo w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługuje na uwzględnienie. Uzasadniony jest bowiem podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia. Według Sądu Okręgowego należy przyjąć, że powodowie dowiedzieli się o szkodzie po wniesieniu przeciwko nim aktu oskarżenia, to jest po 30.01.2003 r., zwłaszcza że od lutego 2000 r. podjęli leczenie w poradni psychiatrycznej. W tych okolicznościach nie sposób uznać, aby powodowie nie mieli świadomości, że pogorszenie się ich stanu psychicznego nie było związane z postawieniem ich w stan oskarżenia, skoro sami zwracali na to uwagę.

Nie ma też zdaniem Sądu Okręgowego wątpliwości, że od momentu skierowania aktu oskarżenia powodowie wiedzieli o osobie odpowiedzialnej za powstanie szkody. Jednakże według Sądu Okręgowego przyjąć należy, że bieg trzyletniego terminu przedawnienia zaczął biec dopiero od 11.07.2008 r., to jest od dnia uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego powodów. Od tego momentu powodowie mieli pełną wiedzę na temat osoby obowiązanej do naprawienia szkody i samej szkody, a nawet rozmiarów tej szkody. W sprawie nie ma według Sądu Okręgowego zastosowania art. 442 ¹ § 2 k.c., zgodnie z którym jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Wprawdzie w orzecznictwie dopuszcza się możliwość zastosowania art. 442 ¹ § 2 k.c., gdy szkoda spowodowana zostanie przestępstwem, niezależnie od tego, czy poszkodowany skieruje swoje roszczenie przeciwko sprawcy przestępstwa, czy tez przeciwko innej osobie odpowiedzialnej za szkodę, jednakże szkoda powodów nie wynika z przestępstwa, a jedynie z czynności podejmowanych przez prokuratorów. W ocenie Sądu Okręgowego nie mógł być również uwzględniony powołany przez powodów zarzut nadużycia prawa.

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyli apelacją powodowie. Powodowie zarzucili:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. (...) i (...) poprzez ich niezastosowanie i stwierdzenie, iż w niniejszej sprawie nie ma zastosowania dwudziestoletni termin przedawnienia, podczas gdy szkoda powodów wynikła z przestępstwa, które zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem skazującym P. B. za składanie fałszywych zeznań i fałszywe oskarżenie powodów, a pozwany Skarb Państwa - P. (...) odpowiada za szkodę na postawie art. 422 k.c. w zw. z art. 417 § 1 lub z art. 417 ^{( 2)} k.c. i w konsekwencji błędne stwierdzenie, iż roszczenie powodów przedawniło się;

2/ naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 368 § 6 k.p.c. poprzez niezastosowanie się do wiążącej oceny prawnej i wskazań Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, wyrażonych w uzasadnieniu wyroku z dnia 4.02.2015 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1094/14, co skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy;

3/ naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 236 k.p.c. poprzez nierozstrzygnięcie wniosku dowodowego powodów o przesłuchanie w charakterze świadków przełożonych powodów - H. P. oraz W. K., którzy zostali powołani na okoliczności mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, tj. na okoliczności stanu zdrowia powodów w latach 2009 - 2013, wielokrotnych rozmów dotyczących wniesienia pozwu przeciwko Skarbowi Państwa - P. (...)i ich przeżyć psychicznych oraz obaw i lęków z tym związanych;

4/ naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a/ błędną ocenę zeznań powodów w kwestii tego, że ich stan zdrowia nie umożliwiał im wytoczenia powództwa przeciwko Skarbowi Państwa już w maju 2008 r., a także, że nie mieli oni w tym czasie świadomości co do zakresu krzywdy, szkody i podmiotu odpowiedzialnego za ten stan rzeczy, podczas gdy z dokumentacji medycznej powodów, częściowo z opinii biegłego psychiatry wynika, iż powodowie doznali rozstroju zdrowia psychicznego na skutek niesłusznego prowadzenia przeciwko nim postępowania karnego, do pogorszenia stanu ich zdrowia dochodziło każdorazowo w okresach rozpraw w sprawach karnych (korzystali wówczas ze zwolnień lekarskich) i każda obecność w Sądzie powodowała u nich duży stres, w związku z czym zgodnie z doświadczeniem życiowym, biorąc pod uwagę fakt, iż jako policjanci w swojej codziennej pracy są uzależni służbowo od Prokuratury, pomimo tego, że ich zaburzenia psychiczne nie upośledzały ich zdolności do występowania przed sądem, trudno jest odmówić ich zeznaniom wiarygodności w zakresie bariery emocjonalnej do wystąpienia z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa - P. (...), natomiast prawidłowa ocena dokumentacji medycznej powodów oraz innych zebranych w niniejszej sprawie dowodów, m. in. wyroku skazującego P. B. prowadzi do wniosku, iż zeznania powodów zasługiwały na przyznanie im walom wiarygodności również w zakresie, iż w maju 2008 r. nie mieli oni świadomości co do zakresu krzywdy, szkody i podmiotu odpowiedzialnego za ten stan rzeczy;

b/ błędnej ocenie opinii psychiatrycznych sporządzonych przez biegłego K. W. poprzez przyznanie im przymiotu wiarygodności w pełnym zakresie, podczas gdy były one niepełne oraz w niektórych częściach wewnętrznie sprzeczne, a w zakresie bariery psychicznej z wystąpieniem przez powodów z pozwem przeciwko pozwanemu nieprzydatne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy;

c/ błędnej ocenie dowodu z dokumentów pochodzących z postępowania karnego

prowadzonego przeciwko powodom poprzez uznanie, iż działania P. (...) były prawidłowe i nie mogą być uznane za czyn niedozwolony, podczas gdy prawidłowa ocena tych dokumentów prowadzi do wniosku przeciwnego;

5/ nierozpoznanie istoty sprawy, przejawiające się w:

a) nienależytym rozważeniu podniesionego przez powodów zarzutu nadużycia prawa, poprzez ograniczenie się w tym zakresie do treści opinii biegłego z pominięciem całokształtu okoliczności niniejszej sprawy, a przede wszystkim okoliczności, iż powodowie doznali rozstroju zdrowia, rozprawy sądowe wiązały się dla nich z dużym stresem oraz okoliczności ich uzależnienia służbowego od prokuratury, a nadto poprzez zaniechanie powołania uzupełniającej opinii biegłego psychologa na okoliczność tego, czy opóźnienie powodów z wystąpieniem na drogę sądową było usprawiedliwione, podczas gdy z uwagi na treść opinii biegłego psychiatry taka uzupełniająca opinia biegłego psychologa była konieczna do należytego rozważenia zarzutu nadużycia prawa;

b) zaniechanie rozważenia odpowiedzialności pozwanego w niniejszej sprawie na zasadach słuszności - art. 417 ² k.c. w sytuacji stwierdzenia, iż pozwany nie ponosi odpowiedzialności na zasadzie art. 417 k.c.

W konsekwencji powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powodów jest całkowicie nieuzasadniona. Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Okręgowy poczynił ustalenia i rozważania w kierunku wskazanym przez Sąd Apelacyjny w wyroku z 4.02.2015 r. (k. 244, 249-250) i nie można zarzucić Sądowi Okręgowemu, że nie wykonał wskazań zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego. W uzasadnieniu wyroku z 4.02.2015 r. wskazano, że o ile można zgodzić się ze stanowiskiem, że powodowie niewątpliwie wiedzieli o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody z chwilą uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego powodów od zarzucanych im czynów, o tyle nie sposób uznać, że dzień uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego uprawnia do twierdzenia, że również z tym momentem powodowie dowiedzieli się o szkodzie. W tym więc kierunku Sąd Okręgowy miał poczynić ustalenia, a ponadto Sąd Okręgowy miał rozważyć, czy szkoda nie była wynikiem przestępstwa, zważywszy że do oskarżenia powodów doszło wskutek złożenia fałszywych zeznań przez osobę trzecią, która za czyn ten została skazana prawomocnym wyrokiem sądowym, i czy w związku z tym nie będzie miał zastosowania art. 442 ¹ § 2 k.c. W kierunku wyżej wskazanym Sąd Okręgowy poczynił ustalenia, które Sad Apelacyjny w pełni aprobuje, uznając je za własne i stanowiące podstawę swojego rozstrzygnięcia. Nie ma wątpliwości, że o szkodzie powodowie dowiedzieli się już z momentem wniesienia przeciwko nim aktu oskarżenia, skoro sami zwracają na to uwagę. Podstawa do tego rodzaju ustaleń wynika nie tylko ze sporządzonej w sprawie opinii biegłego psychiatry K. W. (k. 303-309, 337-338), ale nawet z samych twierdzeń powodów. Zupełnie nielogiczne byłoby przyjęcie, że przeciwko powodom toczył się proces karny i że w związku z tym procesem oraz innymi czynnościami podejmowanymi przez podstawę powodowie znajdowali się w sytuacji stresowej, mieli zaburzenia adaptacyjne i nerwicowe, ale nie wiedzieli o samej szkodzie. W tych okolicznościach liczenie początkowej daty przedawnienia roszczenia od dnia wydania wyroku uniewinniającego powodów od zarzucanych im czynów było uzasadnione, skoro z tym dniem najpóźniej powodowie musieli wiedzieć o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody, zaś o samej szkodzie musieli wiedzieć dużo wcześniej. W uzasadnieniu pozwu o zapłatę przeciwko Skarbowi Państwa powodowie twierdzili, że niesłusznie prowadzone przeciwko nim postępowanie karne doprowadziło ich do rozstroju zdrowia w postaci pogorszenia stanu psychicznego, że przed wszczęciem postępowania karnego obaj byli zdolni psychiatrycznie, a od tego momentu pozostają pod opieką poradni zdrowia psychicznego, że byli pomijani przy nagrodach i awansach oraz że w trakcie sześcioletniego procesu powodom towarzyszyło nieodłączne poczucie krzywdy i niesprawiedliwości. Tak więc same twierdzenia powodów uzasadniają przyjęcie, ze o szkodzie powodowie wiedzieli już w czasie toczącego się przeciwko nim procesu karnego. Pozew wpłynął do Sądu Okręgowego w Zielonej Górze w dniu 24.09.2013 r., a więc znacznie po upływie terminu przedawnienia, przyjmując, że bieg przedawnienia rozpoczął się najpóźniej 11.07.2008 r., to jest od dnia uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego powodów od zarzucanych im czynów.

Całkowicie podzielić należy zapatrywanie Sądu Okręgowego, że w sprawie nie może mieć zastosowanie art. 442 ¹ § 2 k.c. W motywach wcześniej wydanego wyroku Sąd Apelacyjny wskazał wprawdzie na taką możliwość, nie było to jednak wskazanie bezwzględnie wiążące, a jedynie mające na celu rozważenie zastosowania art. 442 ¹ § 2 k.c. Rozważając możliwość zastosowania tego przepisu wobec przyjęcia, że skazany został sprawca bezpodstawnego oskarżenia powodów, należy jednak mieć na uwadze to, że przeprowadzone w Sądzie Okręgowym postępowanie dowodowe nie dostarczyło podstaw do tego rodzaju ustaleń, które wskazywałoby na nieprawidłowości w prowadzonym przeciwko powodom postępowaniu przygotowawczym zakończonym zniesieniem przeciwko nim aktu oskarżenia. Gdyby więc była podstawa do przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone powodom, to wówczas mógłby mieć zastosowanie art. 442 ¹ § 3 k.c., jako że szkoda – spowodowana przez funkcjonariuszy państwowych – wynikła z przestępstwa. W rozpoznawanej sprawie podstaw takich nie ma i w tym przedmiocie Sąd Apelacyjny w całości aprobuje ustalenia Sądu Okręgowego i wyciągnięte na ich podstawie wnioski. Podzielić należy również stanowisko Sądu Okręgowego, że nie jest skuteczne powoływanie się przez powodów w odpowiedzi na zarzut przedawnienia na nadużycie prawa. Powodowie nie naprowadzili żadnych tego rodzaju okoliczności, które wskazywałyby, że z przyczyn związanych z ich stanem zdrowia nie mogli wystąpić z powództwem w okresie nieprzedawnionym, to jest przed 11.07.2011 r. Wprost przeciwnie, z przeprowadzonych dowodów, w tym z opinii biegłego, a nawet z czynności podejmowanych przez powodów wynika, że taką możliwość mieli. Wynika to chociażby z faktu wytoczenia w 2010 r. powództwa o ochronę dóbr osobistych i zapłatę przeciwko P. B., to jest osobie, która ich fałszywie oskarżała, byli zatrudnieniu jako funkcjonariusze policji, a także to, że od dnia oskarżenia powodów do chwili obecnej powodowie z wyjątkiem krótkiego okresu zawieszenia pełnią służbę w policji. W okolicznościach tych sprzeczne z doświadczeniem życiowym byłoby przyjęcie, że powodowie z przyczyn od siebie niezależnych, a związanych z dawniejszym ich oskarżeniem, nie byli w stanie wytoczyć powództwa w terminie nieprzedawnionym. W sytuacji takiej prowadzenie dalszych dowodów na okoliczność stanu zdrowia powodów w latach 2009 – 2013 mija się z celem.

Z przyczyn powyższych i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powodów od wyroku Sądu Okręgowego i jednocześnie ze względu na charakter sprawy i uzasadnione przeświadczenie powodów o słuszności dochodzonych roszczeń, również w postępowaniu apelacyjnym, na podstawie art. 102 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. nie obciążył powodów poniesionymi przez pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego.

Roman Stachowiak Karol Ratajczak Maciej Agaciński