Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w (...) I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Mariola Głowacka

Sędziowie: Ryszard Marchwicki

Bogdan Wysocki (spr.)

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2021 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko Spółdzielni (...) w G.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 2 lipca 2020 r. sygn. akt (...)

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 270 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Ryszard Marchwicki Mariola Głowacka Bogdan Wysocki

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 września 2017 r. powód S. K. domagał się uchylenia uchwały rady nadzorczej pozwanej Spółdzielni (...) w G. nr (...) z dnia 29 sierpnia 2017 r., doręczonej powodowi w dniu 30 sierpnia 2017 r. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej Spółdzielni na jego rzecz odszkodowania w kwocie 17.732,04 zł z ustawowymi odsetkami, a także o zasądzenie kosztów postępowania oraz przeprowadzenie dowodów zawnioskowanych w treści pozwu.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 2 lipca 2020 r. Sąd Okręgowy w (...) oddalił powództwo, kosztami postępowania obciążył w całości powoda i z tego tytułu zasądził od powoda na rzecz pozwanej 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski.

Powód od lat był pracownikiem pozwanej Spółdzielni (...) w G., zatrudnionym na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku głównego mechanika i energetyka. Powód był również wieloletnim członkiem rady nadzorczej pozwanej Spółdzielni, a przez długi okres jej przewodniczącym.

Pozwana Spółdzielnia działa w oparciu o statut oraz przy pomocy swoich organów, tj. zarządu i rady nadzorczej. Rada nadzorcza posiada własny regulamin.

Do zakresu zadań i obowiązków powoda na ww. stanowisku pracy należało m.in. nadzór nad pracą podległego personelu (mechanicy dodatkowo wykonują działalność produkcyjną w zakładzie metalowym, tj. spawanie, szlifowanie, montaż elementów metalowych oraz inne powierzone zadania, np. naprawa dachu, prace murarskie, stolarskie, serwisowe itp.), nadzór nad utrzymaniem maszyn i urządzeń (dokumentacja, naprawy, zabezpieczenie serwisowe, współpraca z jednostkami zewnętrznymi - jednostki serwisowe - zakupy części do maszyn i urządzeń, nadzór nad utrzymaniem urządzeń elektrycznych i energetycznych (dokumentacja, naprawy, współpraca z jednostkami zewnętrznymi, zakupy części), nadzór i prowadzenie dokumentacji związanej z ochroną środowiska, sporządzanie sprawozdań związanych z ochroną środowiska w zakresie emisji gazów wprowadzanych do środowiska, gospodarką odpadami oraz produktami opakowaniowymi, sporządzanie sprawozdań związanych z realizacją obowiązków wymaganych przez (...), nadzór nad obiektami budowlanymi (napraw, przeglądy roczne i pięcioletnie, przeglądy (...), przeglądy przewodów kominowych i wentylacyjnych, przeglądy instalacji elektrycznych i gazowych, realizacja planów warunków pacy związanych z obiektami budowlanymi, nadzór nad robotami wymagającymi dozoru służb technicznych, współpraca z nadzorem dozorowym, ustalanie terminów kontroli oraz nadzór nad przygotowaniem obiektów technicznych, prowadzenie ewidencji środków trwałych, udział w komisji inwentaryzacyjnej, udział w komisjach uchwalanych przez zarząd (komisja pozyskiwania opłacalnej produkcji oraz uruchomienia nowej produkcji), udział w audytach wewnętrznych, okresowa kontrola elektronarzędzi pod względem bezpieczeństwa (oględziny, pomiary elektryczne), pomiary skuteczności ochrony przeciwpożarowej, kontrola uziomów, doraźne przekazywanie informacji związanej z pozyskiwaniem produkcji, odczyty wskazań zużycia mediów przez najemców, rejestr, obliczanie należności i przekazywanie danych do księgowości, nadzór nad ochroną środowiska w zakresie gospodarki drzewostanem, sporządzanie rejestrów i zbieranie danych związanych ze sporządzaniem sprawozdań, nadzór nad pracami wymagającymi uprawnień kwalifikacyjnych (uprawnienia eksploatacyjne i dozorowe) oraz współpraca z zakładami produkcyjnymi.

Pismem z dnia 24 sierpnia 2017 r. rada nadzorcza pozwanej Spółdzielni poinformowała powoda o swoim posiedzeniu zaplanowanym na dzień 29 sierpnia 2017 r. Powodowi został wcześniej dostarczony także program obrad oraz pełny zakres tematyczny zaplanowanego posiedzenia m.in. kwestia jego wykluczenia z pozwanej Spółdzielni. Powód o powyższym został poinformowany również drogą mailową. Przedstawione mu zostało prawo do złożenia w tym zakresie wyjaśnień osobiście, poprzez pełnomocnika lub na piśmie, a także został zaproszony do uczestnictwa w posiedzeniu, z którego jednak nie skorzystał. W odpowiedzi na powyższe powód pismem z dnia 28 sierpnia 2017 r. złożył pisemne wyjaśnienia. Z kolei pozwana Spółdzielnia pismem z dnia 29 sierpnia 2017 r. poinformowała powoda, że w tym samym dniu został on decyzją podjętą w drodze jednogłośnego głosowania wykluczony z pozwanej Spółdzielni. Do ww. pisma dołączono uchwałę rady nadzorczej z dnia 29 sierpnia 2017 r. nr (...).

W uzasadnieniu powyższej uchwały wskazano, że powód nie wykonywał poleceń pracodawcy, tj. nie wykonywał raportów dziennych z wykonywanych przez siebie obowiązków określonych w karcie służby, natomiast wykonywane raporty często były niezgodne z prawdą. Powodowi zarzucono również brak aktualizacji dokumentacji maszyn oraz spędzanie dużej części czasu w księgowości. Co więcej powód odmówił podpisania aneksu do karty pracy, rozszerzającego zakres czynności o wspomaganie kontroli jakości (...) oraz brak realizacji polecenia dotyczącego sprawozdania z modernizacji grzejnika konwektorowego, sprawozdania z pozyskania opłacalnej produkcji czy przygotowania biura w celu przyjmowania gości i pracowników. Ponadto zarzucono mu, że dezorganizuje pracę zastępcy kierownika Spółdzielni, tj. pana P.. Działania powoda określono jako rażące niedbalstwo w wykonywaniu obowiązków członkowskich, a także jako umyślne działanie na szkodę Spółdzielni.

Na powyższą decyzję pozwanej Spółdzielni miał znaczenie również fakt, że powód wcześniej został ukarany już karą nagany za nieprzestrzeganie i niewypełnianie swoich obowiązków pracowniczych, którą następnie zaskarżył, a Spółdzielnia utrzymała w mocy. Sprawa dotycząca kary pracowniczej znalazła swój finał w Sądzie Rejonowym w (...) i ostatecznie zakończyła się uchyleniem kary nagany powodowi. Od wyroku została wniesiona apelacja.

Co więcej powód nie zgadzając się z przedmiotową uchwałą oraz nadal czując się członkiem pozwanej Spółdzielni wniósł pismem z dnia 10 września 2019 r. wypowiedzenie członkowstwa w tejże Spółdzielni oraz o wypłatę jego udziałów.

Uchwała rady nadzorczej, której przedmiotem było między innymi wykluczenie powoda ze Spółdzielni została podjęta prawidłowo. Powód został poinformowany o terminie posiedzenia, umożliwiono mu złożenie w tej sprawie wyjaśnień. Ponadto przed dokonaniem uchwały zarząd pozwanej Spółdzielni wystąpił do związku zawodowego o wyrażenie opinii w sprawie wykluczenia powoda ze Spółdzielni.

Zgodnie z art. 193 ustawy z dnia 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2020 r., poz. 275 z późn. zm.), zwanej dalej „prawo spółdzielcze”, wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić z przyczyn uzasadniających według przepisów prawa pracy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, w razie ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich lub umyślnego działania na szkodę spółdzielni (§ 1 pkt 1 i 2). Ponadto przepisy powyższe nie wyłączają stosowania art. 24 § 1 prawa spółdzielczego (§ 2). Co więcej wykluczenie nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez spółdzielnię wiadomości o okolicznościach je uzasadniających (§ 3).

Zgodnie z art. 24 § 1 i § 2 prawa spółdzielczego, spółdzielnia może rozwiązać stosunek członkostwa tylko przez wykluczenie albo wykreślenie członka. Wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. Statut określa przyczyny wykluczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, pozwana Spółdzielnia prawidłowo dokonała wykluczenia powoda ze struktur Spółdzielni. Powód został zawiadomiony o terminie posiedzenia rady nadzorczej odpowiednio wcześniej, został nawet osobiście poinformowany o zarzutach kierowanych do jego osoby, a także umożliwiono mu złożenie wyjaśnień w tej sprawie. Co więcej zarząd zwrócił się przed posiedzeniem do związku zawodowego o wyrażenie opinii w sprawie wykluczenia powoda z pozwanej Spółdzielni. Wszelkie procedury w tym zakresie zostały zachowane.

Powyższe jest zgodne również ze statutem pozwanej Spółdzielni. § 23 ust. 1 wskazuje, że uchwałę w sprawie wykreślenia i wykluczenia podejmuje rada na wniosek zarządu, a także z własnej inicjatywy. Przed podjęciem uchwały rada powinna wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego. Zgodnie z § 21 ust. 1, wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. Natomiast zgodnie z ust. 2 pkt 1 i 2 powyższego paragrafu, wykluczenie członka może nastąpić z przyczyn uzasadniających wg przepisów prawa pracy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, a także w razie ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich albo umyślnego działania na szkodę spółdzielni, a w szczególności naruszenia postanowień statutu, obowiązujących regulaminów i uchwał organów spółdzielni, zalegania z wpłatą zadeklarowanego udziału, używania mienia spółdzielni do celów niezwiązanych z działalnością spółdzielni bez zgody kierownika spółdzielni.

Pozwana Spółdzielnia w toku procesu wykazała w sposób zasługujący na aprobatę, że powód dopuszczał się licznych zaniechań w wykonywaniu swoich obowiązków służbowych, a ponadto uchylał się od wykonywania poleceń służbowych. Wykazała także, że atmosfera w pracy była niemiła, a współpraca z powodem była problematyczna oraz znacznie utrudniona. Pomimo szans dawanych powodowi przez zarząd Spółdzielni na doprowadzenie swoich spraw pracowniczych do porządku w terminie 3 miesięcy i przydzielenia mu nawet do pomocy innych pracowników, powód nie wywiązał się z tego obowiązku, co skutkowało ostatecznie podjęciem uchwały o wykluczeniu go z pozwanej Spółdzielni.

Ustawodawca normując tę grupę przesłanek (ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich albo umyślnego działania na szkodę spółdzielni) uzasadniających decyzję o wykluczeniu członka, posługuje się zwrotami o charakterze niedookreślonym, które pozostawiają spółdzielni pracy pewną swobodę w zakresie oceny nagannego zachowania spółdzielcy. Z uwagi na istniejący w art. 193 § 1 prawa spółdzielczego podział, należy przyjąć, że chodzi tu przede wszystkim o zdarzenia, które nie dotyczą realizacji spółdzielczego stosunku pracy, a wiążą się ze sferą aktywności organizacyjno-spółdzielczej członka spółdzielni pracy. W szczególności przykładem naruszeń mieszczących się w tym obszarze są:

-

uporczywe uchylanie się od udziału w pracach organów spółdzielni lub rażąco niedbałe wykonywanie powinności związanych z ich funkcjonowaniem;

-

świadome i długotrwałe uchylanie się od obowiązku wniesienia zadeklarowanych udziałów lub wkładu (art. 19 i 20 prawa spółdzielczego);

-

rażące naruszenie obowiązku dbałości o dobro i rozwój spółdzielni pracy (najczęściej to uchybienie będzie równoznaczne z ciężkim naruszeniem pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy) oraz uporczywe uchylanie się od realizacji jej zadań statutowych (art. 18 § 5 pkt 2 prawa spółdzielczego);

-

uporczywe uchylanie się od obowiązku zawarcia spółdzielczej umowy o pracę, zarówno na podstawie art. 182 § 1 prawa spółdzielczego, jak i ponownego zawarcia tej umowy, zgodnie z dyspozycją art. 192 § 1 prawa spółdzielczego (Prawo spółdzielcze. Komentarz. Fragment pozycji: Tom VI, A. Prawo spółdzielcze i mieszkaniowe. Komentarz, red. dr hab. K. O., Wyd. 1/ T. D.).

Zdaniem Sądu, powód swoim postępowaniem dopuścił się rażącego niedbalstwa oraz działania na szkodę pozwanej Spółdzielni. W niemalże całej mierze świadczą o tym zeznania świadków, którzy potwierdzili jego niezorganizowanie w pracy, nieudolne prowadzenie dokumentacji maszynowej, liczne zaległości i niedotrzymywanie terminów, a także od roku 2015 jego znaczną zmianę w zachowaniu, które przejawiało się w doszukiwaniu w innych pracownikach złego traktowania jego osoby i zlecania mu, jego zdaniem, bezsensownych, niczemu nie służących zadań, w postaci np. dziennych raportów.

Ponadto w ocenie Sądu, powód nie zdołał wykazać, że uchwała będąca przedmiotem postępowania, nadal, pomimo jego wykluczenia z pozwanej Spółdzielni, narusza jego prawa podmiotowe jako byłego już członka. Powód nie wykazał, aby ta uchwała jego osobiście dotykała. Sąd zwrócił także uwagę na fakt, że w wyniku jej podjęcia, powód nie utracił żadnego majątku. Sąd stanął na stanowisku, że skoro powód czuje się urażony, tym, że pozwana Spółdzielnia poprzez podjęcie przedmiotowej uchwały naruszyła jego prawa podmiotowe, to może jedynie w drodze odrębnego powództwa, na zasadach ogólnych, dochodzić ochrony swoich dóbr osobistych np. prawa do postrzegania go jako dobrego pracownika. Natomiast w niniejszym postępowaniu katalog jest znacznie zawężony. Sąd ponadto wskazał na to, że zeznania świadków powołanych również przez stronę powodową nie były dla niej w żaden sposób przychylne. Świadkowie niemalże jednogłośnie i zgodnie zeznali, że w rzeczywistości powód był osobą niezorganizowaną, uchylał się od wypełniania swoich obowiązków, nie potrafił utrzymać w należytym stanie własnego miejsca pracy (biura), a także miał ogromne zaległości i dokumentacji maszynowej, nie podpisał także aneksu rozszerzającego jego zakres obowiązków, a w ostatnim okresie jego pracy w Spółdzielni współpraca z nim była problematyczna.

Należy zwrócić szczególną uwagę na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1998 r. (sygn. akt I CKN 794/97), w którym w podobnym stanie faktycznym Sąd jednoznacznie stwierdził, że ponieważ powód niczym nie wykazał, by sporne uchwały dotykały jego praw jako byłego członka pozwanej Spółdzielni, należało przyjąć, że z chwilą ustania członkostwa powód utracił legitymację do żądania uchylenia tych uchwał.

W ocenie Sądu powód nie wykazał w żaden sposób, aby zarzuty stawiane mu przez pozwaną Spółdzielnię były bezpodstawne, nie wykazał również interesu w tym, że przedmiotowa uchwała nadal narusza jego prawa podmiotowe jako byłego już członka pozwanej Spółdzielni.

W związku z powyższym Sąd uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na podstawie art. 98 k.p.c. kosztami postępowania w całości obciążył powoda,

Apelację od wyroku złożył powód, zaskarżył go w całości. Powód zarzucał rozstrzygnięciu:

-

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 193 § 1 pkt. 1 ustawy prawo spółdzielcze poprzez uznanie, że powód dopuścił się rażącego niedbalstwa oraz działania na szkodę Spółdzielni i z tych przyczyn jego wykluczenie nie naruszało prawa, podczas gdy zgodnie z tym przepisem wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić z przyczyn uzasadniających według przepisów prawa pracy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, a zachowanie powoda takich znamion nie nosiło,

-

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 193 § 1 pkt. 2 ustawy prawo spółdzielcze poprzez uznanie, że powód dopuścił się rażącego niedbalstwa oraz działania na szkodę Spółdzielni i z tych przyczyn jego wykluczenie nie naruszało prawa, podczas gdy zgodnie z tym przepisem wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w razie ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich lub umyślnego działania na szkodę spółdzielni, co w rzeczywistości nie miało miejsca,

-

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 193 § 3 ustawy prawo spółdzielcze poprzez uznanie, że wykluczenie powoda mogło nastąpić po upływie miesiąca od uzyskania przez Spółdzielnię wiadomości o okolicznościach, na które powołała się (...) i które w uchwale z dnia 29.08.2017 r. przedstawiła jako podstawy wykluczenia powoda z członkostwa w Spółdzielni, podczas gdy zgodnie z tym przepisem wykluczenie nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez spółdzielnię wiadomości o okolicznościach je uzasadniających,

-

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 24 § 2 ustawy prawo spółdzielcze w myśl którego wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami, poprzez uznanie, że wykluczenie powoda spełniało te przesłanki, gdy tymczasem powodowi nie można zarzucić ani winy umyślnej ani rażącego niedbalstwa ponieważ powód właśnie za niezgodę na nieprawidłowości w działaniach spółdzielni, a więc za dbałość o jej prawidłowo rozumiany interes, został poddany działaniom o charakterze mobbingu przejawiającym się w wyznaczaniu mu zadań albo bezproduktywnych z punktu widzenia zakładu albo znacznie przekraczających jego możliwości przy maksymalnie przeładowanym jego zakresie obowiązków i za niewykonanie tak określonych zadań został ze Spółdzielni wykluczony,

-

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 24 § 4 ustawy prawo spółdzielcze poprzez uznanie, że organ, do którego kompetencji należy podejmowanie uchwał w sprawie wykluczenia wypełnił obowiązek wysłuchania wyjaśnień powoda, podczas gdy powód nie mógł podjąć merytorycznej obrony w postępowaniu „wykluczeniowym”, ponieważ nie wiedział jakie zarzuty są przeciwko niemu wysuwane, pisał odpowiedź „ciemno", a w dniach 23.08.2017 r. - 01.09.2017 r. oraz 02.09.2017 r. - 08.09.2017 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim,

-

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 42 w zw. z art. 24 § 6 pkt. 2 ustawy prawo spółdzielcze poprzez uznanie, że powód nie wykazał interesu, że przedmiotowa uchwała nadal narusza jego prawa podmiotowe jako byłego członka spółdzielni, podczas gdy zgodność z prawem przedmiotowej uchwały ma istotne znaczenie choćby dla roszczenia powoda o zapłatę kwoty 17.732,04 zł zgłoszonego pozwem w niniejszej sprawie, a postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 18.10.2017 r. sygn. (...) przekazanego do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w (...). ((...), obecnie postępowanie zawieszono z uwagi na stan niniejszej sprawy w toku),

-

naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez odmowę dania wiary spójnym, logicznym i wiarygodnym zeznaniom powoda przesłuchanego na rozprawie w dniu 04.06.2020 r., w których opisał on prawdziwą przyczynę wyeliminowania go ze Spółdzielni, tj. jego niezgodę na nieprawidłowości polegające na prowadzeniu przez radcę prawnego obsługi prawnej jako szkoleń dla niepełnosprawnych, w celu uzyskania refundacji ze środków (...) oraz szczegółowo opisał rzeczywisty stan faktyczny w przedmiocie bezpodstawnie wskazanych w uchwale Rady Nadzorczej z dnia 29.08.2017 nr (...) przyczyn jego wykluczenia, tj. braku raportów dziennych z wykonania obowiązków określonych w karcie służby i braku aktualizacji dokumentacji maszyn oraz braku sprawozdania z modernizacji grzejnika konwektorowego i sprawozdania z pozyskania opłacalnej produkcji,

-

naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym - wyrokiem wyroku Sądu Rejonowego w (...). Z dnia 5 marca 2020 r. sygn. (...) - uznanie, że zachowanie powoda wyczerpało znamiona określeń „rażące niedbalstwo w wykonywaniu obowiązków członkowskich” i „umyślne działania na szkodę Spółdzielni”, gdy tymczasem postępowanie przed Sądem Rejonowym w (...). potwierdziło bezprawność udzielonej powodowi kary nagany, za odmowę podpisania aneksu do karty pracy, rozszerzającego zakres czynności o „wspomaganie kontroli jakości w (...) (podstawa wykluczenia nr 2 z uchwały Rady Nadzorczej z dnia 29.08.2017 r. nr (...)),

-

naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczne ze złożonymi na rozprawie w dniu 4.06.2020 r. zeznaniami powoda i przesłuchanego za pozwaną Prezesa W. S. nieustalenie, że u podstaw działań pozwanej podjętych wobec powoda legło zachowanie powoda polegające na domaganiu się działania w granicach prawa i jego sprzeciwie m. in. wobec prowadzenia przez radcę prawnego obsługi prawnej jako szkoleń dla niepełnosprawnych, w celu uzyskania refundacji ze środków (...), co zaskutkowało koniecznością zwrotu przez Spółdzielnię bezzasadnie uzyskanych środków,

-

naruszenie prawa procesowego, tj. art. 98 § 3 k.p.c. poprzez zasądzenie na rzecz pozwanej zwrotu kosztów „poniesionego” przez pozwaną zastępstwa procesowego w sytuacji gdy przesłuchany za pozwaną Prezes pozwanej W. S. na rozprawie w dniu 4 czerwca 2020 r. oświadczył, że reprezentacja pozwanej przez radcę prawnego w niniejszej sprawie nastąpiła pro bono, zatem do niezbędnych kosztów procesu pozwanej reprezentowanej przez radcę prawnego nie weszło jego wynagrodzenie.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Ustalenia faktyczne sądu I instancji, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, nie budzą wątpliwości i dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je w pełni za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Ustalenia te nie zostały skutecznie podważone w apelacji, w ramach podniesionych tam zarzutów o charakterze procesowym, przede wszystkim naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc.

Dotyczą one okoliczności, które nie mają znaczenia dla ostatecznej oceny zasadności wniesionego środka zaskarżenia.

I tak, zgodzić należy się ze skarżącym, że nie było podstaw do wykluczenia go ze spółdzielni z uwagi na odmowę objęcia nowych obowiązków w postaci „wspomagania kontroli jakości w (...), za co uprzednio otrzymał naganę (pkt. 2. uchwały Rady Nadzorczej z dnia 29 sierpnia 2017 r.).

Postępowanie przed sądem pracy z odwołania powoda od udzielonej mu kary porządkowej wykazało, że powierzenie mu tego rodzaju obowiązków bez wypowiedzenia warunków pracy i płacy było nieuzasadnione.

Dodać należy, że z podobnych przyczyn nie było podstaw do wykluczenia powoda z powodów wymienionych w punkcie 3. wspomnianej uchwały.

Wymienione tam zarzuty zostały określone w sposób ogólnikowy i w żadnym wypadku nie dawały podstaw do przyjęcia, że opisane zachowania powoda mogły stanowić ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych lub też działanie na szkodę spółdzielni w rozumieniu przesłanek, o jakich mowa w art. 24 § 2 pr. spółdz.

Nie przesądzało to jednak, z przyczyn, o których mowa dalej, o zasadności powództwa.

Z kolei podobnie ogólnikowy i spekulatywny charakter miały twierdzenia powoda o rzeczywistej przyczynie wykluczenia go ze spółdzielni, jaką miało być rzekomo jego zainteresowanie sposobem rozliczania pracy radcy prawnego.

Należy pamiętać, że przedmiotem ustaleń sądów obu instancji w rozpoznawanej sprawie były jedynie konkretne fakty i ich ocena z punktu widzenia prawa materialnego, a nie snucie spekulacji co do ukrytych motywów działania poszczególnych organów spółdzielni.

Niezależnie od tego, hipotezy powoda o rzekomej chęci pozbycia się go z kręgu członków spółdzielni z innych przyczyn, niż wskazywane w zaskarżonej uchwale, nie znalazły jakiegokolwiek pokrycia w zebranym materiale dowodowym.

Ostatecznie sąd I instancji nie naruszył także wymienionych w apelacji przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 193 § 1 oraz art. 24 § 1 i 2 w zw. z art. 193 § 2 pr. spółdz., a także postanowień § 21 statutu spółdzielni, w sposób mogący rzutować na ocenę prawidłowości zaskarżonego orzeczenia.

Co prawda zgodzić należy się z zarzutem apelacji co do błędnego stanowiska Sądu Okręgowego, jakoby powód, na skutek wystąpienia ze spółdzielni po podjęciu zaskarżonej uchwały, utracił czynną legitymację procesową.

Prawidłowo sąd I instancji powołał tezę wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie I CKN 794/97 (OSNC, z. 3 z 1999 r., poz. 51), zgodnie z którą powód, który po wytoczeniu powództwa o uchylenie uchwały o wykluczeniu go z grona członków spółdzielni, wystąpił ze spółdzielni za wypowiedzeniem, zachowuje legitymację czynną tylko wtedy, gdy zaskarżona uchwała dotyka jego praw jako byłego członka.

Błędnie jednak sąd orzekający przyjął, że powód nie ma obecnie uzasadnionego interesu w uzyskaniu w rozpoznawanej sprawie korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia.

Należy bowiem zauważyć, że równolegle toczy się postępowanie przed sądem pracy (nb. na skutek wyłączenia części roszczeń z niniejszej sprawy), obecnie zawieszone, z powództwa powoda przeciwko spółdzielni o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 196 § 4 pr. spółdz., dla którego wynik sprawy o uchylenie uchwały w przedmiocie wykluczenia ma znaczenie prejudycjalne.

Wykazane jednak zostało w sprawie, że powód dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych a nadto działania z rażącym niedbalstwem na szkodę spółdzielni.

Nie ulega wątpliwości, że jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych jest wykonywanie poleceń służbowych wydanych przez przełożonych, jeżeli tylko są one zgodne z prawem i pozostają w związku ze stosunkiem pracy.

Odmowa wykonania takich poleceń stanowi podstawę do rozwiązania umowy o pracę na podstawie przepisu art. 52 § 1 pkt. 1 kodeksu pracy.

Tymczasem powód przyznał, że zaprzestał wykonywania polecenia wykonywania przez niego codziennych raportów z wykonywanych zadań służbowych.

Wbrew supozycjom powoda nie sposób uznać, aby zobowiązanie go do wytwarzania tego rodzaju dokumentacji było formą nieuzasadnionej szykany.

Z przekonujących zeznań przesłuchanych w sprawie świadków (w tym szczególnie L. P.) oraz zeznań prezesa pozwanej wynika, że obarczenie powoda tego rodzaju obowiązkiem wynikało z uzasadnionych wątpliwości co do prawidłowego wykorzystywania przez niego czasu pracy, szczególnie w sytuacji gdy powód mógł, z uwagi na charakter zajmowanego stanowiska, przebywać w jednostkach znajdujących się poza głównym zakładem spółdzielni.

Wątpliwości te miały oparcie w obiektywnych okolicznościach faktycznych i wiązały się z narastaniem zaległości po stronie powoda w wykonywaniu powierzonych mu zadań, szczególnie związanych z aktualizacją dokumentacji technicznej maszyn.

Z kolei brak zaangażowania powoda w prace nad aktualizacją dokumentacji technicznej parku maszynowego uznać należało za rażąco niedbałe podejście do swoich podstawowych obowiązków i przez to działanie na szkodę spółdzielni.

Powodowi z tej przyczyny groziło już wykluczenie w grudniu 2016 r., jednak dostał szansę nadrobienia zaniedbań i dokończenia aktualizacji w terminie trzech miesięcy.

Wymaga podkreślenia, że powód z jednej strony nie kontestował tego terminu, a z drugiej w tym czasie, a nawet do końca lipca 2017 r., kiedy to sporządzony został raport R. Ż. z wykonywanych czynności, nie poczyniono w tym przedmiocie większych postępów.

Oznaczało to, że powód lekceważąco podchodził do swoich obowiązków pracowniczych, mimo świadomości, że przeprowadzenie aktualizacji ma bardzo istotne znaczenie dla pracodawcy z punktu widzenia wywiązania się przez niego z obowiązków określanych przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy, a braki w tym zakresie w razie wypadku groziły kierownictwu spółdzielni poważnymi konsekwencjami.

Charakterystyczne jest, że zatrudnieni po odejściu powoda pracownicy niezależnie od wykonywania innych swoich obowiązków uporali się z problemem aktualizacji dokumentacji technicznej w kilka miesięcy.

Nie został także przekroczony przez pozwaną termin do podjęcia decyzji o wykluczeniu, wynikający z przepisu art. 193 § 3 pr. spółdz.

Jeżeli bowiem działania lub zaniechania członka uzasadniające podjęcie decyzji o wykluczeniu go ze spółdzielni pracy mają charakter ciągły bądź powtarzający się, to co do zasady miesięczny termin, o jakim mowa w tym przepisie powinien być liczony od daty ostatniego z nich (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie IV CSK 688/15, LEX nr 2107104).

W związku z tym należy stwierdzić, że powód aż do dnia podjęcia zaskarżonej uchwały zarówno nie sporządzał należących do jego obowiązków codziennych kart pracy, jak i nie wykonywał w sposób należyty zadań z zakresu aktualizacji dokumentacji technicznej maszyn.

W każdym razie przedmiotowa uchwała zapadła przed upływem miesiąca od sporządzenia przez specjalistę do spraw bhp R. Ż. sprawozdania o postępie prac związanych z aktualizacja dokumentacji.

Nie naruszył także sąd I instancji przepisu art. 98 § 3 kpc zasądzając od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego (wynagrodzenia reprezentującego spółdzielnię radcy prawnego).

Wniosek o zasądzenie tych kosztów został zawarty w odpowiedzi na pozew i był dla sądu wiążący.

Bez znaczenia były w tym zakresie wypowiedzi prezesa spółdzielni w trakcie jego zeznań co do sposobu rozliczania się z pełnomocnikiem.

O ile bowiem strona składa wniosek o zwrot kosztów działania profesjonalnego pełnomocnika, to sąd co do zasady nie jest uprawniony do badania czy koszty te, przynajmniej w zakresie stawki minimalnej, zostały rzeczywiście poniesione.

Z tych przyczyn na podstawie przepisu art. 385 kpc oraz powołanych wyżej przepisów prawa materialnego i procesowego Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O należnych stronie pozwanej kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc oraz art. 99 kpc w zw. z art. 391 kpc, przy uwzględnieniu treści przepisów § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 8 ust. 1 pkt. 1) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018.265.).

Ryszard Marchwicki Mariola Głowacka Bogdan Wysocki

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym

Starszy sekretarz sądowy

Sylwia Stefańska