Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Przewodniczący:

SSO Dariusz Półtorak

Protokolant:

st.sekr.sądowy Agata Polkowska

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 747/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 5 sierpnia 2022 r., sygn. II K 946/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

----

----------------------

--------------------------------------------------------------

--------------

--------------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

---------

----------------------

--------------------------------------------------------------

--------------

--------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

-----------------

-------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-----------------

-------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż czyn oskarżonej wypełnia znamiona tego przestępstwa, w sytuacji kiedy z opisu czynu zarzucanego oskarżonej brak jest wypełnienia znamienia przestępstwa, tj. sprzedaży lub podawania napojów alkoholowych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Czynność wykonawcza występku pozakodeksowego, określonego w art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi polega na sprzedawaniu lub podaniu napoju alkoholowego w wypadkach, kiedy jest to zabronione, albo bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 w/w ustawy, zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych:

1) osobom, których zachowanie wskazuje, że znajdują się w stanie nietrzeźwości;

2) osobom do lat 18;

3) na kredyt lub pod zastaw.

Zakaz sprzedaży napojów alkoholowych osobom, których zachowanie może świadczyć, że są w stanie nietrzeźwym należy rozumieć w ten sposób, iż konieczne jest uwzględnienie przede wszystkim zachowania się osoby, której sprzedawany jest alkohol - chodzi zatem o takie zachowanie, które stwarza realne możliwości oceny, iż osoba kupująca napój alkoholowy jest w stanie nietrzeźwości.

Powszechnie wiadomym jest bowiem, że alkohol jest różnie tolerowany przez poszczególne osoby. Sprzedawca zaś - inaczej niż w przypadku konieczności weryfikacji "stanu" pełnoletniości danej osoby, której to weryfikacji może dokonać poprzez wylegitymowanie tej osoby, zgodnie z art. 15 ust. 2 w/w ustawy nie dysponuje prawnym instrumentem pozwalającym na obiektywną weryfikację poziomu alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu u kupującego. Należało zatem rozważyć, czy człowiek posiadający przeciętną wiedzę i doświadczenie życiowe mógł, obserwując zachowanie danego kupującego, dojść do przekonania, że pozostaje on nietrzeźwy.

W przekonaniu Sądu Okręgowego, oskarżona D. M. żadnych wątpliwości w tym względzie nie miała, składając wyjaśnienia wielokrotnie podkreślała znaczny stopień upojenia alkoholowego po stronie R. C. i M. S.. Na nagraniu dołączonym do akt sprawy zachowanie powyższych świadków, ich gestykulacja, chwiejna postawa, wskazują na znaczny stan nietrzeźwości, a nie wartości zbliżone do progowych, określonych przez ustawodawcę jako nietrzeźwość (art. 115 § 16 kk).

Sąd Okręgowy wnikliwie przeanalizował opis czynu zarzucanego oskarżonej i przypisanego jej w zaskarżonym wyroku i zupełnie nie zgodził się z zarzutem sformułowanym przez obrońcę, albowiem ów zarzut cechował brak rzetelności skarżącego. Nie odpowiadał on bowiem temu, o w istocie zawarto we wniosku prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania (k. 63), zastępującym akt oskarżenia, który wniesiono w tej sprawie przeciwko D. M.. Zgodnie z art. 332 § 1 pkt 2 kpk, akt oskarżenia powinien zawierać dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokość powstałej szkody. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wniosku o warunkowe umorzenie postępowania na mocy art. 336 § 2 kpk. Sąd a quo nie naruszył zasady skargowości. We wniosku o warunkowe umorzenie postępowania wobec D. M. zawarto bowiem znamiona przestępstwa z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, odpowiadające konkretnym czasownikom, tj. „sprzedawała i podawała” w koniunkcji, nie zaś alternatywie, co obrońca mylnie podnosił we wniesionej apelacji.

Wniosek

- o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutu warunkowała bezzasadność wniosku.

Lp.

Zarzut

2.

Naruszenie przepisów postępowania, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. art. 4 kpk, art. 5, art. 7 kpk i art. 410 kpk, poprzez zupełnie dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jedynie na niekorzyść oskarżonej, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, przy jednoczesnym pominięciu istotnych dla sprawy okoliczności wynikających z wyjaśnień oskarżonej, zeznań świadków oraz zapisu z monitoringu, z których to nie wynika ażeby oskarżona sprzedawała lub podawała napoje alkoholowe. W konsekwencji doprowadziło to do błędnego ustalenia, iż oskarżona sprzedawała alkohol nietrzeźwym osobom i że jest winna zarzucanego jej czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

We wniesionej apelacji brak było spójności, albowiem w zarzucie z pkt 2 obrońca postulował uznanie, że oskarżona w ogóle nie sprzedała i nie podała alkoholu nietrzeźwym klientom sklepu, zaś w zarzucie 3, że dokonała tego w stanie wyższej konieczności. Ani jeden, ani drugi zarzut i przytoczona na jego poparcie argumentacja nie przekonały Sądu Okręgowego do tego, aby uznać pierwszoinstancyjne ustalenia faktyczne w tym względzie za wadliwe, jako poczynione wskutek obrazy przepisów procesowych wskazanych przez apelującego. Ferując wyrok w tej sprawie Sąd a quo dysponował zapisem z monitoringu i zeznaniami świadków: O. S. (k. 32v), M. C. (k. 35v). Szczególny charakter dowodu w postaci nagrania pozwalał na to, aby zapoznał się z nim również Sąd Odwoławczy przez pryzmat tez stawianych w postępowaniu apelacyjnym. Świadek O. S. wykonuje zawód przedstawiciela handlowego, jak przyznała codziennie jest w około 50 sklepach. Dlatego też, za bardziej precyzyjne i szczegółowe uznać należało jej depozycje złożone kilka dni po zdarzeniu 11 lipca 2020 r., a zatem rok przed złożeniem zeznań w postępowaniu sądowym (23 lipca 2021 r.), a z zeznań z postępowania przygotowawczego jasno wynikało, że oskarżona D. M. sprzedała alkohol i podała (poprzez wystawienie na zewnątrz sklepu skrzynki z piwem) osobom nietrzeźwym. Piwo zostało przez nią wystawione w skrzynce na zewnątrz sklepu, a zatem logicznym pozostaje że zostało wydane przez sprzedającą. Osoby nietrzeźwe sięgały po alkohol z tejże skrzynki. Wersja wydarzeń, w którym ową skrzynkę miała odebrać siostra jednego z nietrzeźwych klientów, musiała zostać uznana za niewiarygodną. Ponadto, akurat kwestię zapłaty za towar za ów wydany alkohol dało się wyłuszczyć z wyjaśnień samej oskarżonej: „on dał mi pieniądze, chyba 50 zł (k. 45)”; „zapłacił za piwo, ale nie wziął go (k. 88v) i fragmenty jej wyjaśnień dotyczące stricte zapłaty pokrywały się z wyjaśnieniami w/w świadków. Brak było tutaj wątpliwości, o jakich stanowi art. 5 § 2 kpk, których nie dało się rozstrzygnąć oceniając zgromadzone dowody kompleksowo, w sposób zgodny z art. 7 kpk. Stan zgromadzonych dowodów nie pozwalał na powzięcie wątpliwości także wobec tego, że moment przekazania drobnego przedmiotu sprzedawczyni w sklepie zarejestrowano na nagraniu z monitoringu. Mimo tego, że owe nagrania nie cechują się wysoką rozdzielczością i jakością, przy uwzględnieniu zasad logiki i doświadczenia życiowego, w kwestii tego, co dokładnie przekazuje się sprzedawczyni przez ladę sklepową, do okienka, przed zabraniem towaru ze sklepu, w powiązaniu z zeznaniami świadków M. C. i O. S. nie pozwalało na poczynienie ustaleń odmiennych aniżeli takie, że oskarżona przyjęła zapłatę.

Wniosek

- o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutu warunkowała bezzasadność wniosku.

Lp.

Zarzut

3.

Naruszenie przepisów postępowania, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. art. 4, art. 7 i art. 410 kpk, poprzez zupełnie dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jedynie na niekorzyść oskarżonego, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegających na błędnym uznaniu, iż wyjaśnienia oskarżonej i zeznania świadka O. S. są niewiarygodne przy jednoczesnym pominięciu istotnych dla sprawy okoliczności wynikających z wyjaśnień oskarżonej, zeznań świadków oraz zapisu z monitoringu i dołączonych do sprawy dokumentów zawnioskowanych przez obrońcę oskarżonej, z których to wynika, iż oskarżona zasadnie obawiała się M. S., jego psa i R. C. oraz że działała w stanie wyższej konieczności. Sąd w konsekwencji błędnie nie ustalił też, że oskarżona działała w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego lub też że ratując dobro chronione prawem poświęca dobro, które nie przestawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego. Skutkiem tego był brak uznania, że działała ona w stanie wyższej konieczności oraz błędne uznanie ją za winna zarzucanego jej czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jak wyliczono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 kwietnia 2013 r., sygn. II AKa 53/13 (KZS 2013, nr 6, poz. 79, LEX), nie można usprawiedliwiać stanem wyższej konieczności:

/1/ kradzieży popełnionej przez osobę znajdującą się w nędzy (zob. wyrok SN z dnia 26 listopada 1935 roku, OSP 1935 poz. 339);

/2/ zaboru popełnionego w celu wspierania nieefektywnych podmiotów gospodarczych (zob. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 20 maja 1995 roku, II AKr 82/95, OSNPK 9/99 poz. 18;

/3/ prowadzenia pojazdu mechanicznego z naruszeniem zasad bezpieczeństwa w ruchu, aby szybciej dostarczyć towar i zapobiec stratom (zob. wyrok SN z dnia 15 stycznia 1958 roku, II KK 372/57, OSNPG 10/58 poz. 4);

/4/ strajku okupacyjnego, polegającego na nielegalnym zajmowaniu pomieszczeń oraz stosowaniu środków przymusu, jeżeli dopuszczającym się takich czynów nie zagrażało bezpośrednie niebezpieczeństwo, którego nie można było odwrócić inaczej (wyrok SN z dnia 21 czerwca 1938 roku, 3 K 2407/37, RPEiS 1938 nr 4).

W przekonaniu Sądu ad quem, w podobnym nurcie, jako bezzasadny należało ocenić zarzut obrońcy dotyczący rzekomego stanu wyżej konieczności sprzedaży alkoholu osobom nietrzeźwym. Należało bowiem ocenić realność zagrożenia, na którego istnienie powoływał się apelujący, oglądając zapis z monitoringu sklepu, a także zachowanie samej oskarżonej i jej nietrzeźwych klientów. Rzeczywiście zachowanie osób z nagrania, którym towarzyszył pies, można było określić jako uprzykrzanie się, aczkolwiek nie odstawało od typowego „uprzykrzania się” osób nietrzeźwych, z czym musi się mierzy większość sprzedawców zatrudnionych w sklepach wiejskich, w których sprzedawany jest alkohol. Zwrócić należało również uwagę, iż oskarżona w tymże sklepie nie była sama z nietrzeźwymi klientami, przewijali się inni klienci. Nie było widać także, aby obecny na nagraniu pies zaszczekał, przeciwnie – wyglądał na przyjaznego i pomachał ogonem. Oskarżona miała zatem luz decyzyjny i inne możliwości postępowania aniżeli sprzedaż alkoholu osobom nietrzeźwym i podanie im całej skrzynki tegoż alkoholu. Ponadto, w kontekście podniesionego zarzutu dotyczącego obawy i stanu wyższej konieczności nader dobitnym pozostawało to, co obrońca przemilczał, a mianowicie, że oskarżona najpierw wystawiła ową skrzynkę z alkoholem na zewnątrz sklepu, a potem pomimo obecności R. C. i M. S., schowała ją z powrotem do środka sklepu, wymieniając pełną na pustą.

Kierując się przedstawionymi wyżej racjami, Sąd Okręgowy nie stwierdził zaistnienia w tej konkretnej sprawie, dotyczącej przestępstwa pozakodeksowego z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zaistnienia kontratypu z art. 26 § 1 kk, bo do tego w istocie sprowadzał się podniesiony zarzut.

Wniosek

- o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutu warunkowała bezzasadność wniosku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Bezzasadność wniesionej apelacji i brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

-----------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

----------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

---------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Na podstawie art. 7 w zw. z art. 12 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jedn. Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.), Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonej D. M. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100 złotych tytułem opłaty, zaś na podstawie art. 629 kpk w zw. z art. w zw. z art. 627 kpk obciążył ją wydatkami postępowania odwoławczego - kwotą 20 złotych, tj. ryczałtem za doręczenia pism w sprawie.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Cały wyrok

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana