Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 13 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSR del. Magdalena Kościarz

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 13 lipca 2016 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku K. K. (1) i M. K.

z udziałem (...) SA w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 25 lutego 2016 roku, sygnatura akt I Ns 427/13

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić solidarnie od wnioskodawców K. K. (1) i M. K. na rzecz uczestnika postępowania (...) SA w L. 240 (dwieście czterdzieści) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 263/16

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 29 marca 2013 roku (data wpływu) wnioskodawcy K. K. (1) i M. K. wnieśli o ustanowienie na nieruchomości stanowiącej ich własność, położonej w miejscowości S. gmina W. stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...), na rzecz każdoczesnego właściciela urządzenia przesyłowego - linii energetycznej zlokalizowanej na w/w działce, służebności przesyłu polegającej na utrzymywaniu linii energetycznej, prawie do jej konserwacji i napraw - według oznaczeń, które znajdą się na mapie sporządzonej przez powołanego przez Sąd biegłego geodetę, a nadto o zasądzenie od uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na ich rzecz jednorazowej kwoty 51.624,00 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie wyżej opisanej służebności.

Uczestnik postępowania (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. wniósł o oddalenie wniosku, podnosząc, iż ma tytuł prawny do korzystania z gruntu wnioskodawców w postaci służebności gruntowej odpowiadającej swoją treścią służebności przesyłu.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 25 lutego 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 427/13 Sąd Rejonowy w Sieradzu oddalił wniosek i zasądził od wnioskodawców K. K. (1) i M. K. solidarnie na rzecz uczestnika (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwotę 247,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło po następujących ustaleniach i wnioskach:

Wnioskodawcy M. K. i K. K. (1) są właścicielami na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej nieruchomości położonej w miejscowości S., gmina W., oznaczonej nr ewidencyjnym działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...), przez którą to nieruchomość przebiega linia średniego napięcia (15 kV). Linia ta została oddana do remontu w dniu 15 lutego 1971 roku. W dniu 20 marca 1971 roku sporządzono protokół odbioru robót po remoncie, a wyremontowana linia została ponownie włączona do sieci energetycznej w dniu 06 kwietnia 1971 roku.

Jak ustalił Sąd pierwszej instancji, zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku nr 14/ (...)/89, w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego – „Centralnego O. Energetycznego w W.”, z dniem 01 stycznia 1989 roku utworzony został „ Zakład (...) w Ł.”. Powstałemu zakładowi przydzielono składniki mienia powstałego z podziału „Centralnego O. Energetycznego w W.”.

Na podstawie ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku o przekształceniach własnościowych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, Zakład (...) w Ł. z dniem 01 września 1993 roku przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, działającą pod firmą Zakład (...) S.A. Następnie, w dniu 15 grudnia 2008 roku, po połączeniu ze spółką (...) S.A. w L. jako spółką przejmującą, zmianie uległa firma spółki, z Zakładu (...) S.A. na (...) S.A.

W dalszej części pisemnych motywów wydanego orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, iż decyzją Wojewody (...) z dnia 27 marca 1997 roku grunt o powierzchni 2,4114 ha położony w S. przy ul. (...) oznaczony nr ewidencyjnym działki (...) stał się przedmiotem użytkowania wieczystego Zakładu (...) z siedzibą w Ł..

Po dokonaniu powyższych ustaleń faktycznych, Sąd Rejonowy w Sieradzu zważył, iż zgodnie z art. 305 ¹ k.c. i ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem dopuszczalne jest nabycie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu w drodze zasiedzenia. W tej sytuacji, zgłoszony przez uczestnika postępowania zarzut zasiedzenia służebności zasługuje na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji wskazał, iż urządzenia przesyłowe, tj. linia średniego napięcia usytuowana na działce stanowiącej własność wnioskodawców istniała z całą pewnością w dniu 15 lutego 1971 roku, co potwierdza dowód z dokumentu w postaci protokołu przekazania linii napowietrznej do remontu. Tym samym, od tej daty, a więc przeszło 30 lat, linia średniego napięcia znajdowała się w posiadaniu, najpierw Skarbu Państwa w imieniu, którego urządzeniami przesyłowymi zarządzały - Zakład (...) - Województwo, następnie Zakład (...) w Ł., w dalszej kolejności jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, działająca pod firmą Zakład (...) S.A., a obecnie (...) S.A. w L.. Posiadanie wykonywane przez poprzedników prawnych uczestnika nosiło znamiona posiadania w złej wierze, skoro wiadomym było, iż prawo do nieruchomości, z której korzystają przysługuje innym podmiotom. Jak podkreślił Sąd Rejonowy w Sieradzu, nie stanowi przeszkody do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenia okoliczność, że przed dniem 01 lutego 1989 roku, tj. przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 3, poz.11 z1989 roku), państwowe osoby prawne nie mogły nabyć własności nieruchomości, gdyż nie władały nieruchomościami w imieniu własnym, lecz sprawowały zarząd mieniem państwowym w ramach zasady jednolitej własności państwowej, bowiem osoba prawna, która przed dniem 01 lutego 1989 roku nie mogła nabyć własności nieruchomości i innych praw rzeczowych, może do okresu samoistnego posiadania po dniu 01 lutego 1989 roku zaliczyć okres posiadania Skarbu Państwa, w którym sama występowała, jako dzierżyciel w ramach sprawowanego zarządu mieniem państwowym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2007 roku, I CSK 64/07, LEX nr 286763). W związku z tym, Sąd Rejonowy stwierdził, iż skoro w okresie od 15 lutego 1971 roku do 01 lutego 1989 roku poprzednicy prawni uczestnika korzystali ze służebności gruntowej w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a ich władztwo nad tą nieruchomością miało postać dzierżenia w rozumieniu art. 338 k.c. wymieniony okres podlega zaliczeniu do okresu koniecznego dla nabycia służebności w drodze zasiedzenia. W ocenie Sądu pierwszej instancji, posiadanie służebności wykonywane przez poprzedników prawnych uczestnika, a polegające na wybudowaniu na nieruchomości wnioskodawcy linii niskiego i średniego napięcia (mających charakter trwałych i widocznych urządzeń) oraz utrzymywaniu jej funkcjonowania przez okres ponad 30 letni, wyczerpało przesłanki z art. 291 k.c. i doprowadziło do jej nabycia z dniem 15 lutego 2001 roku. Dodatkowo, Sąd Rejonowy zważył także, iż brak jest w niniejszej sprawie jakichkolwiek okoliczności świadczących o tym, aby doszło do przerwania biegu zasiedzenia.

Z tych wszystkich względów, Sąd pierwszej instancji uznał, iż poprzednik prawny uczestnika nabył już przez zasiedzenie służebność przesyłu, polegającą na prawie korzystania z urządzeń posadowionych na działce wnioskodawców, więc wniosek o ustanowienie służebności, jako bezzasadny, podlegać musiał oddaleniu. Natomiast, w konsekwencji oddalenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu, oddalono również żądanie zasądzenia wynagrodzenia, o którym mowa w art. 305 ² § 2 k.c. Z kolei, o kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodzili się wnioskodawcy K. K. (1) i M. K. wnosząc apelację, którą zaskarżyli postanowienie w całości.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono:

I. naruszenie przepisów postępowania:

- art. 233 § 1 k.p.c. – sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wyrażającą się w dokonaniu oceny dowodów w sposób nie dający się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez przyjęcie, że jednocześnie z utworzeniem przedsiębiorstwa państwowego na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu nr 14/ORG/89 doszło do przekazania przez Skarb Państwa na majątek uczestnika infrastruktury przesyłowej w postaci linii energetycznych przebiegających przez działki wnioskodawców, a w konsekwencji, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych miało charakter nieprzerwany w wyniku czego doszło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu pomimo, że uczestnik nie przedłożył protokołu zdawczo-odbiorczego bądź też protokołu z przekazania środków trwałych - wynikających z § 2 zarządzenia nr 14/ORG/89 Ministra Przemysłu, ani żadnego innego dokumentu na potwierdzenie wskazanej okoliczności, co w rezultacie doprowadziło do uwzględnienia podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia,

- art. 520 § 3 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz art. 520 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie,

II. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 348 zd. 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie, że służebność przesyłu w odniesieniu do linii energetycznych przebiegających przez działki wnioskodawców została na uczestnika skutecznie przeniesiona przez jego poprzednika prawnego, pomimo tego, że w toku postępowania uczestnik nie udowodnił faktu przeniesienia na niego posiadania wskazanych urządzeń przesyłowych, a w szczególności nie przedstawił na tę okoliczność odpowiednich dokumentów,

- art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia, mimo niespełnienia określonej w tych przepisach przesłanki w postaci nieprzerwanego posiadania przez uczestnika oraz jego poprzedników prawnych służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na skutek niewykazania skutecznego przeniesienia na uczestnika posiadania urządzeń przesyłowych.

- art. 305 ¹ k.c. w zw. art. 285 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie wykładni rozszerzającej tych przepisów z całkowitym pominięciem ich językowej treści, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia, że przed wejściem w życie przepisów od art. 305 ¹ k.c. do art. 305 ⁴ k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, podczas gdy prawidłowa wykładnia tych przepisów prowadzi do wniosku, że jest to niedopuszczalne.

W świetle powyższych zarzutów pełnomocnik skarżących, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku w całości oraz zasądzenie od uczestnika solidarnie na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania za pierwszą instancję oraz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych, ewentualnie, w razie uznania przez Sąd, iż nie zachodzą ku temu przesłanki, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenie od uczestnika solidarnie na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pełnomocnik uczestnika postępowania wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu.

Odnosząc się do zgłoszonych w apelacji zarzutów, już na wstępie kategorycznie należy zaznaczyć, iż Sąd Okręgowy w całości podziela dokonane przez Sąd Rejonowy w Sieradzu ustalenia faktyczne i rozważania w zakresie oceny materiału dowodowego oraz podstawy prawnej zaskarżonego wyroku, przyjmując je za podstawę własnego rozstrzygnięcia i odwołuje się do nich bez potrzeby ich powtarzania. Dokonując samodzielnie oceny tego materiału Sąd Odwoławczy nie znalazł podstaw do poczynienia ustaleń odmiennych. Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował żądanie wnioskodawców, właściwie rozpoznał istotę sprawy oraz skonstruował podstawę faktyczną i prawną orzeczenia. W sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe i na jego podstawie poczynił adekwatne do treści materiału dowodowego ustalenia faktyczne.

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego pozwala na stwierdzenie, że brak jest podstaw do przychylenia się do apelacji, którą oceniać należy, tylko i wyłącznie, jako polemikę z prawidłowymi ustaleniami i rozważaniami Sądu pierwszej instancji. Sąd Okręgowy w całej rozciągłości podziela argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia oraz odsyła do ponownej, uważnej lektury, albowiem zbędne jest w tym miejscu powielanie jego treści.

Wnioskodawcy K. i M. małżonkowie K. w swej apelacji podnieśli zarzuty naruszenia, zarówno prawa procesowego, jak i prawa materialnego. Co do zasady, w pierwszej kolejności rozważenia wymagają zarzuty naruszenia prawa procesowego, zwłaszcza że skarżący w ramach tej grupy zarzutów kwestionuje, zarówno zakres przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, jak poczynione w sprawie ustalenia faktyczne. Dopiero bowiem, gdy zarzuty naruszenia prawa procesowego okażą się bezzasadne, możliwa jest ocena zasadności naruszenia prawa materialnego na tle ustaleń stanowiących podstawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1997 r., II CKN 60/97, LEX nr 30156).

Zdaniem Sądu drugiej instancji, nietrafny jest podnoszony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 k.p.c., który wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż to jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Do skutecznego postawienia zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., nie wystarczy samo przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów oraz ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Postawienie zarzutu naruszenia przywołanego przepisu nie może polegać, tak jak w niniejszej sprawie, na zaprezentowaniu przez apelujących stanu faktycznego przyjętego przez nich na podstawie własnej oceny dowodów; skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy. Wbrew zarzutom skarżących, Sąd Rejonowy nie przekroczył granic ustanowionej w art. 233 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów, bowiem wszechstronnie ocenił zebrany materiał dowodowy, zgodnie z regułami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Fakt, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżących, nie oznacza naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Ocena dowodów należy, bowiem do Sądu orzekającego i nawet w sytuacji, w której z dowodu można byłoby wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski inne niż przyjęte przez Sąd, nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Nie jest wystarczającą sama polemika wyprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, LEX nr 40107, z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, LEX nr 40424).

W odniesieniu do przedstawionych zarzutów apelacja nie zdołała wykazać, że zebrane dowody zostały ocenione w sposób rażąco nieprawidłowy, sprzeczny z zasadami logiki bądź doświadczenia życiowego. Żadna wadliwość w rozumowaniu Sądu pierwszej instancji nie została wykazana, a postawione zarzuty mają charakter zupełnie dowolny i polemiczny.

Niesłusznie wnioskodawcy kwestionują możliwość zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, podnosząc zarzut naruszenia art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 285 k.c. w z art. 292 k.c.

Istotnie, instytucja służebności przesyłu została wprowadzona do polskiego systemu prawnego z dniem 03 sierpnia 2008 roku, na podstawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), co jednak nie oznacza, że przed tą datą nie było możliwości ustanowienia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Mimo, że powołana wyżej ustawa nie zawiera przepisów przejściowych dotyczących możliwości zasiedzenia służebności przesyłu, wskazać należy, że przed ustawowym uregulowaniem tej kwestii, dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2008r., III CZP 89/08, Legalis 108114). Jeszcze przed wejściem w życie wymienionych przepisów Sąd Najwyższy przyjmował, że jeśli w drodze umownej można ustanowić służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, to dopuszczalne jest nabycie tej służebności w drodze zasiedzenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2008r., III CSK 73/08, LEX nr 461735). Możliwość nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie przewidywał już dekret z dnia 11 października 1946 roku Prawo rzeczowe (Dz.U. z 1946 r., Nr 57, poz. 319), który wszedł w życie z dniem 01 stycznia 1947 roku. Następnie art. 184 tego dekretu zastąpił obowiązujący do dziś art. 292 k.c., zgodnie z którym służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. W ocenie Sądu Okręgowego, nie ulega wątpliwości, że instalacja elektroenergetyczna przebiegająca przez działkę wnioskodawców stanowi trwałe i widoczne urządzenie, o którym mowa w art. 292 k.c. Pojęcie „urządzenia” w rozumieniu tego przepisu oznacza, bowiem jak słusznie wskazał na to Sąd Rejonowy, wynik celowego działania, uzewnętrzniony w trwałej postaci widocznych przedmiotów czy mechanizmów, wymagających do swego powstania pracy ludzkiej. Tym samym usytuowany ponad gruntem i z gruntem tym trwale związany (poprzez wkopane w podłoże słupy) odcinek sieci elektroenergetycznej (składający się z przewodów, konstrukcji nośnej, izolatorów itp.), stanowi niewątpliwie trwałe i widoczne urządzenie. Mając na uwadze, że linia przesyłowa przebiega nad wymienioną we wniosku nieruchomością od wielu lat, z pewnością jest to urządzenie trwałe. Podzielając w pełni utrwalone w tym zakresie stanowisko judykatury, warto przypomnieć, odwołując się w szczególności do treści uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 roku sygn. akt II CSK 626/12, Legalis nr 712217, że w odniesieniu do służebności przesyłu wyraźnie oddzielić należy od siebie dwie konstrukcje: służebności przesyłu oraz służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, która, jak wynika z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz wspierających go poglądów doktryny, mogła zostać nabyta przez zasiedzenie przed dniem 03 sierpnia 2008 roku ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2008r., III CZP 89/08, Legalis 108114). Wprowadzenie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. uszczegółowiło jedynie treści przepisów i w żadnym razie nie wiązało się z wprowadzeniem nowych norm prawnych, które znacząco odbiegałyby od norm obowiązujących już wcześniej, w ramach ogólnej regulacji służebności gruntowych. Tym samym nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, iż przed wprowadzeniem do kodeksu cywilnego osobnej regulacji służebności przesyłu możliwe było nabycie przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Nabycie służebności w drodze zasiedzenia następowało, zatem na zasadach ogólnych, tj. w oparciu o przepisy art. 352 k.c. oraz art. 292 k.c. w zw. z art. 172 k.c. Należy więc przypomnieć, że zgodnie z art. 352 § 1 k.c., kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Przepis art. 292 k.c. stanowi, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie, jednak tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. W tym wypadku stosuje się odpowiednio przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie. Zgodnie zaś z art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu, jako posiadacz samoistny chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. W myśl przytoczonych wyżej przepisów do nabycia służebności przez zasiedzenie konieczne jest łączne spełnienie następujących przesłanek: korzystania z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, obwarowane dodatkowym wymogiem istnienia trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 k.c.) oraz upływu określonego czasu, przy czym długość wymaganego okresu zależy od dobrej lub złej wiary w chwili rozpoczęcia korzystania z nieruchomości. Co do zasady więc, a wbrew apelacji, nie było przeszkód, do nabycia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Zdaniem Sądu Odwoławczego, nie jest także słuszny zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 176 k.c. Bezspornym jest, że w trakcie eksploatacji linii dochodziło do przeniesienia posiadania spornej infrastruktury, co wiązało się z przekształceniami podmiotowymi zachodzącymi po stronie przesyłającego energię. Nie ulega bowiem wątpliwości, że każde kolejne przedsiębiorstwo przesyłowe dysponowało tymi urządzeniami po przekazaniu ich we władanie przez poprzednika (art. 348 k.c.), skoro przesył energii dokonywany był przez cały czas, poza okresem modernizacji linii i jej ponownym włączeniu do sieci elektroenergetycznej, co miało miejsce w dniu 06 kwietnia 1971 roku, a czemu zainteresowani nie przeczyli. Ponieważ przesył energii przy użyciu spornej linii był dokonywany przez cały czas, bez przerw, to niewątpliwie doszło do wydania (przekazania) służącej do tego infrastruktury. Mając na uwadze, iż sporna infrastruktura przesyłowa od chwili rozpoczęcia jej użytkowania służyła do stałego przesyłu prądu, jedynie poza okresami przerw technologicznych, uczestnik wykazał ciągłość posiadania spornej infrastruktury przez kolejnych poprzedników prawnych. Przeniesienie posiadania rzeczy nie musi, bowiem być wykazane wprost na piśmie, przeciwnie art. 348 zd. 1 k.p.c. określa, iż przeniesienie posiadania może nastąpić przez samo wydanie rzeczy. Jak zaś już wskazano wyżej, skoro kolejni poprzednicy prawni dokonywali przesyłu energii sporną infrastrukturą nie ulega wątpliwości, iż owo przeniesienie posiadania rzeczy faktycznie miało miejsce. Podkreślić bowiem należy, że posiadanie rozciąga się na nieruchomość i jej części składowe. Zgodnie z art. 50 k.c. za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością. Tym samym posiadacz nieruchomości uprawniony jest do posiadania służebności związanych z nieruchomością władnącą, a osoba, na rzecz której nastąpiło przeniesienie posiadania nieruchomości władnącej, uprawniona jest do posiadania służebności związanych z tą nieruchomością. Przeniesienie posiadania nieruchomości władnącej powoduje także przeniesienie służebności z nią związanej i jest wystarczającym tytułem legitymującym do wykonywania posiadania w granicach, w jakich nastąpiło to przeniesienie. Tak więc, według Sądu Okręgowego, uczestnik postępowania na skutek przekształceń własnościowych dotyczących przedsiębiorstw państwowych, stał się uprawnionym do korzystania z tej służebności, jako ograniczonego prawa rzeczowego. Zgodnie bowiem, z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz. U. z 1993 r., Nr 16, poz. 69), spółka powstała w wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przekształconych przedsiębiorstw państwowych. Powołana ustawa, w myśl art. 1 ust. 1 pkt 3, znajdowała zastosowanie m. in. do przedsiębiorstw państwowych, których działalność związana była z wytwarzaniem, zbytem i przesyłem energii elektrycznej, przy czym, zgodnie z art. 2 ust. 1 przekształcenie następowało na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. z 1990 r., nr 51, poz. 298). Art. 8 ust. 1 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych stanowił, że spółka powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa. W konsekwencji na skutek kolejnych przekształceń i zmian własnościowych szczegółowo opisanych przez Sąd pierwszej instancji, aktualnym uprawnionym do korzystania z ograniczonego prawa rzeczowego, jakim jest służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu, jest uczestnik postępowania. W tej sytuacji uczestnik postępowania posiada skuteczne względem skarżących prawo do władania ich nieruchomością w celu korzystania z przebiegających przez nią urządzeń przesyłowych, które nabył w drodze zasiedzenia przed złożeniem wniosku w niniejszej sprawie, jak słusznie stwierdził to Sąd Rejonowy. Skarżący, poza ogólnie sformułowanym zarzutem, nie wykazali, aby linia napowietrzna przechodząca częściowo przez ich działkę została wyłączona z majątku przekazywanego mienia poszczególnym podmiotom, co zdaniem Sądu Odwoławczego, jest o tyle niemożliwe, że wszystkie podmioty - poprzednicy prawni uczestnika – zajmowali się utrzymaniem linii napowietrznych i ich konserwacją, w celu sprawnego dystrybuowania energii elektrycznej i poza wskazanym wyżej okresem modernizacji tej linii, była ona wciąż eksploatowana.

Wobec podnoszonej przez apelujących niezasadności zaliczenia do czasu posiadania przez uczestnika, okresu posiadania jego poprzedników prawnych, wskazać należy, iż kwestia zaliczania okresu posiadania przez Skarb Państwa na rzecz aktualnych posiadaczy sieci energetycznych została szczegółowo i gruntowanie wyjaśniona w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym dostarczanie przez państwowe przedsiębiorstwa energetyczne energii elektrycznej oraz budowa i konserwacja urządzeń do tego służących było wykonywane w ramach działalności gospodarczej państwa, a więc w ramach dominium, a nie w ramach władczych uprawnień. Jeszcze przed podjęciem uchwały całej Izby Cywilnej z dnia 26 października 2007 roku, sygn. akt III CZP 30/07, LEX nr 309705, w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone było stanowisko, że osoba prawna, która przed dniem 01 lutego 1989 roku, mając status państwowej osoby prawnej nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 01 lutego 1989 roku doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Stanowisko to wyrażone zostało w szczególności właśnie w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych i innych przedsiębiorstw przesyłowych, które do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1989 r., Nr 3, poz. 11) korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w rozumieniu art. 338 k.c. oraz ze względu na treść art. 128 k.c. nie mogły nabyć na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2006 r., IV CSK 149/05, LEX nr 258681 i z dnia 08 czerwca 2005 r., V CK 680/04, LEX nr 180843, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r., I CSK 11/05, Biuletyn SN 2006, nr 5, s. 11, z dnia 10 kwietnia 2008 r., IV CSK 21/08, LEX nr 398485, z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, LEX nr 490946).

W niniejszej sprawie uczestnik wykazał, że jest następcą prawnym przedsiębiorstwa Państwowego Zakładu (...) w Ł., a następnie kolejnych następców tego przedsiębiorstwa, zatem należy przyjąć, że uczestnikowi, jako kolejnemu następcy prawnemu pod tytułem ogólnym, przysługuje w chwili obecnej służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu odnośnie przedmiotowej linii elektroenergetycznej. W tym miejscu zwrócić także należy uwagę na fakt, iż sami wnioskodawcy domagając się ustanowienia służebności przesyłu przyznają, że własność urządzeń przesyłowych przebiegających przez ich nieruchomość przysługuje uczestnikowi. Wymóg przeniesienia posiadania (art. 176 § 1 k.c.), jak już wyżej wskazano, został w rozpoznawanej sprawie spełniony. Skoro przesył energii przy użyciu spornej linii był dokonywany przez cały czas, bez przerw, to niewątpliwie doszło do wydania (przekazania) służącej do tego infrastruktury, czemu sprzyja także domniemanie z 340 k.c., które w przedmiotowej sprawie nie zostało obalone. Okres posiadania potrzebny do stwierdzenia zasiedzenia upłynął w dacie określonej postanowieniem. W tym miejscu więc tylko dla porządku Sąd Okręgowy stwierdza, iż niedołączenie do akt sprawy stosownego protokołu zdawczo – odbiorczego, bądź też protokołu z przekazania środków trwałych – wynikających z § 2 Zarządzenia Ministra Przemysłu nr 14/ORG/89 z dnia 16 stycznia 1989 roku nie wykluczało możliwości udowodnienia okoliczności przekazania posiadania urządzeń energetycznych przebiegających przez działkę wnioskodawców za pomocą innych środków dowodowych np. protokołu odbioru po remoncie, w tym przy zastosowaniu domniemań faktycznych, na co już wskazywano wyżej.

Na koniec odnosząc się do zastrzeżeń pełnomocnika skarżących odnośnie postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania tj. niezasadnego, jego zdaniem, obciążenia tymi kosztami wnioskodawców na podstawie § 3 art. 520 k.p.c., a tym samym niezastosowaniu przez Sąd Rejonowy ogólnej reguły rządzącej postępowaniem nieprocesowym, zgodnie, z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (art. 520 §1 k.p.c.), Sąd Odwoławczy wskazuje, iż także w tej kwestii podziela on ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji, który to Sąd podstawą swojego rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania uczynił przepis art. 520 § 3 k.p.c., jedynie omyłkowo wskazując na art. 520 § 1 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego, sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami, jaką słusznie zauważył również sam skarżący, w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 k.p.c., występuje wtedy, gdy postanowienie kończące w sprawie wywiera wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw. W postępowaniu nieprocesowym Sąd ma ocenić, czy rodzaj sprawy, jej okoliczności i wątpliwość występujących w niej zagadnień prawnych czyniły i w jakim zakresie nietrafność lub nawet oczywistą niesłuszność stanowiska, któregoś z uczestników w tym sensie „przegrywającego sprawę” i w zależności od tej oceny odmówić zasądzenia, albo zasądzić zwrot kosztów. Rozwiązanie to jest elastyczne i uwzględnia różnorodność spraw rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym. W sprawie o ustanowienie służebności przesyłu, ze względu na to, że zainteresowani nie mają wspólnych interesów, nie stosuje się w zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. Znamiennym jest, że w toku niniejszego postępowania uczestnik domagał się oddalenia wniosku, podnosząc zarzut zasiedzenia służebności przesyłu. Kwestia ta miała zasadnicze, prejudycjalne znaczenie w kontekście wniosku o ustanowienie służebności przesyłu. Wnioskodawcy natomiast konsekwentnie domagali się uwzględnienia wniosku. Stanowisko uczestnika okazało się uzasadnione, a podstawową przyczyną, dla której Sąd Rejonowy nie uwzględnił wniosku o ustanowienie służebności przesyłu, stanowiło stwierdzenie zasiedzenia tej służebności. Tym samym, w przedmiotowej sprawie, ewidentnie interesy zainteresowanych były sprzeczne, a stanowisko wnioskodawców nie było słuszne i w tym sensie przegrali oni sprawę. Prawidłowo, zatem Sąd pierwszej instancji obciążył wnioskodawców kosztami poniesionymi przez uczestnika postępowania.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c., zasądzając solidarnie od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania zwrot kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 240,00 zł (§ 5 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. z 2015 r., poz. 1804), gdyż taka kwota odpowiada charakterowi sprawy, nakładowi pracy pełnomocnika i jest zgodna z obowiązującymi stawkami. Tak więc, Sąd Okręgowy z tych samych powodów, co Sąd pierwszej instancji, odstąpił od ogólnej reguły z art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że interesy uczestników w niniejszym postępowaniu były sprzeczne, albowiem toczył się między nimi spór o własność nieruchomości, co przesądziło o konieczności zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania.