Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Wbrew wywodom skarżącego sąd pierwszej instancji respektując nakaz wynikający z art. 7 k.p.k. należycie przeprowadził i ocenił zgromadzone w sprawie dowody, rozważył wszystkie ustalone na ich podstawie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego M. P., a swoje przekonanie co do ich wiarygodności - w sensie pozytywnym i negatywnym, logicznie i wyczerpująco umotywował w pisemnych motywach orzeczenia, przy czym uczynił to z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Następnie na podstawie tychże dowodów, nie mających wprawdzie charakteru bezpośredniego lecz pośredni, poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne co do sprawstwa i winy ww. oskarżonego w zakresie zarzucanych mu czynów.

Zgodnie z twierdzeniem skarżącego brak jest dowodów bezpośrednich wskazujących na zawiadomienie przez M. P. organów ścigania o niepopełnionym przestępstwie kradzieży jego samochodu marki C. (...) numer rejestracyjny (...) oraz na sprowadzenie przez niego pozorowanego zdarzenia będącego podstawą wypłaty odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia wskazanego pojazdu. Stwierdzić trzeba jednak, że ustalenia faktyczne nie zawsze muszą bezpośrednio wynikać z konkretnych dowodów. Mogą one także wypływać z nieodpartej logiki sytuacji stwierdzonej konkretnymi dowodami, jeśli owa sytuacja jest tego rodzaju, że stanowi oczywistą przesłankę, na podstawie której doświadczenie życiowe nasuwa jednoznaczny wniosek, iż dane okoliczności faktycznie istotnie wystąpiły. Udowodnienie istnienia określonej sytuacji faktycznej, a więc pewnego zespołu powiązanych ze sobą faktów, może stwarzać podstawę do racjonalnego - uzasadnionego w świetle wiedzy i doświadczenia życiowego – wnioskowania o istnieniu innych faktów, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Dowody pośrednie ujawnione w niniejszym postępowaniu, podlegają swobodnej ocenie, której zasady nie sprzeciwiają się ustaleniu sprawstwa oskarżonego M. P., gdyż zamykają się w łańcuch poszlak, w sposób jednoznacznie wskazujący na fakty główne. Zatem słuszne jest stanowisko sądu pierwszej instancji, że wszystkie wyszczególnione, omówione i przeanalizowane w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia fakty pośrednie tworzą nierozerwalny łańcuch poszlak, przesądzający o tym, że ww. dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów. W pisemnych motywach zaskarżonego wyroku zostało wskazane jakie fakty sąd ten uznał za ustalone, na jakich dowodach oparł poszczególne ustalenia i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Przeprowadzona ocena dowodów pośrednich nie wykazuje błędów natury faktycznej i logicznej.

W pełni akceptowalne przez sad odwoławczy jest stanowisko sądu merytorycznego, że za przyjęciem sprawstwa oskarżonego M. P. w zakresie zarzucanych mu czynów przemawiały następujące, wyeksponowane w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku okoliczności:

1. wewnętrzna sprzeczność relacji oskarżonego M. P. na etapie poszczególnych czynności procesowych realizowanych w sprawie w kwestii:

a. obecności J. N. w podróży odbywanej na odcinku O. - P. ( w protokole zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka z dnia 17 maja 2021 roku i w protokole przesłuchania świadka z dnia 18 maja 2021 roku wskazał na jej samodzielne odbycie, zaś będąc przesłuchiwanym w toku procesu w charakterze podejrzanego, a następnie oskarżonego mówił o przemieszczaniu się w konwoju z pojazdem marki A. (...) kierowanym przez J. N. ),

b. znajomości z mężczyzną, w towarzystwie którego odbył podróż powrotną z P. do O. ( w protokole zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka z dnia 17 maja 2021 roku i w protokole przesłuchania świadka z dnia 18 maja 2021 roku wskazał na odbycie tejże z nieznanym mu wcześniej, przypadkowo spotkanym na stacji paliw (...) w P. mężczyzną, zaś będąc przesłuchiwanym w toku procesu w charakterze podejrzanego, a następnie oskarżonego mówił o J. N., z którym jechał do K. z zamiarem zakupu nowego samochodu - busa ),

2. przyznanie się do znajomości z J. N. i do wspólnego podróżowania z nim na odcinku O. - P. dopiero po ustaleniach operacyjnych Komendy Miejskiej Policji w P., potwierdzających jednoznacznie te pierwotnie negowane fakty, tj. po ustaleniach dokonanych na podstawie:

a. zapisu (...) monitoringu miejskiego - rejestrującego samochód marki C. (...) numer rejestracyjny (...) i samochód marki A. (...) numer rejestracyjny (...) w dniu 14 maja 2021 roku o godzinie 15:21:29 w Ł. przy zbiegu ulic (...). (...), oba podążające w kierunku południowym, odpowiadającym kierunkowi na P.,

b. zapisu z kamery prywatnego monitoringu zainstalowanego na budynku sklepu (...), mieszczącego się przy ulicy (...) w miejscowości S. - rejestrującego samochód marki C. (...) numer rejestracyjny (...) i samochód marki A. (...) numer rejestracyjny (...) w dniu 14 maja 2021 roku o godzinie 15: 51, oba podążające w odstępie kilku metrów kierunku P. ,

c. zapisu z kamery prywatnego monitoringu zainstalowanego na budynku stacji paliw W. w miejscowości R. - rejestrującego samochód marki C. (...) numer rejestracyjny (...) i samochód marki A. (...) numer rejestracyjny (...) w dniu 14 maja 2021 roku o godzinie 15: 59, oba podążające w odstępie kilku metrów w dalszym ciągu w kierunku P.,

d. zapisu z kamery prywatnego monitoringu zainstalowanego na budynku stacji paliw (...) w P. przy ulicy (...) - rejestrującego samochód marki C. (...) numer rejestracyjny (...) i samochód marki A. (...) numer rejestracyjny (...) w dniu 14 maja 2021 roku o godzinie 16:18:44, jadące za sobą od Ronda (...) i wjeżdżające na drogę wewnętrzną prowadzącą do Marketu O. i stacji paliw (...),

e. zapisu z kamery prywatnego monitoringu zainstalowanego na budynku stacji paliw (...) w P. przy ulicy (...) i na budynku znajdującej się obok myjni samochodowej - rejestrującego moment parkowania pojazdu marki C. (...) numer rejestracyjny (...) parkingu naprzeciwko stacji paliw, parkowania pojazdu marki A. (...) numer rejestracyjny (...) przy pasie zieleni pomiędzy myjnią a stacją (...) i jego przeparkowania pod budynek stacji, przemieszczenia się kierowcy tego auta do wnętrza budynku stacji paliw i zabrania z półki sklepowej dwóch napojów energetycznych, wejścia do sklepu (...) i podjęcia rozmowy z J. N. oraz ich wspólnych zakupów, opłaconych przez pierwszego z wymienionych, opuszczania budynku stacji kolejno przez każdego z nich z osobna, zajęcia przez nich miejsc w samochodzie marki A. (...) numer rejestracyjny (...) i wspólnego odjazdu tymże o godzinie 16: 24 w kierunku Ronda (...),

f. logowania użytkowanych przez obu oskarżonych numerów telefonów komórkowych do stacji przekaźnikowych typu (...) na trasie przejazdu z O. do P. i z P. do O. ( karta 97 - 98 ),

g. bazy danych (...), wskazującej że obaj oskarżeni byli kolejno właścicielami innego pojazdu marki A. (...) o numerze VIN: (...) i informacji Wydziału Komunikacji Starostwa Powiatowego w Z., z której wynikało że pierwszej rejestracji w kraju powyższego pojazdu dokonał w dniu 14 czerwca 2018 roku M. P. i jego żona I. P., a w dniu 29 września 2020 roku doszło do przerejestrowania tegoż na nowego nabywcę w osobie J. N. ( karta 61, 101 ).

W świetle powyższych ustaleń uprawniona jest zatem konstatacja sądu pierwszej instancji, iż wersja wydarzeń wyłaniająca się z wyjaśnień M. P. stanowi wynik dopasowania się przez niego do wyników pracy operacyjnej organów ścigania, częściowo zaprzeczających wersji wydarzeń prezentowanej przez niego w charakterze świadka zawiadamiającego o popełnionym na jego szkodę przestępstwie. Doświadczenie życiowe i zasady logicznego rozumowania nakazują brać pod uwagę, że mając wiedzę o gromadzonych z urzędu dowodach i nie widząc możliwości zaprzeczania oczywistym faktom, przyjął na użytek swojej obrony taktykę procesową polegającą na modyfikacji pierwotnej relacji we wskazanym powyżej zakresie i pozostaniu przy konsekwentnym negowaniu celowego, z góry zaplanowanego pozostawienia swojego pojazdu na niestrzeżonym parkingu w P., w celu jego zaboru przez inną jemu znaną osobę.

Uznanie przez sąd merytoryczny, że oskarżony M. P. mijał się z prawdą w tej ostatniej kwestii, a w konsekwencji przyjęcie przez tenże sąd, że utrata samochodu nie była dla niego zdarzeniem nieoczekiwanym ani też niezależnym od jego woli, zostało należycie wykazane w oparciu o zasady logicznego rozumowania i doświadczenie życiowe, prowadzące do nieodpartych wniosków, zważywszy że:

- właściciel pojazdu zaskoczony zaginięciem auta nie zataja przed organami ścigania żadnych istotnych informacji i nie ukrywa znanych mu źródeł dowodowych, licząc na jego odzyskanie ( oskarżony pierwotnie ukrywał faktyczny związek i rolę J. N. w doprowadzeniu do zdarzenia stanowiącego podstawę wypłaty odszkodowania ),

- osoba zainteresowana zakupem samochodu, decydująca się na wyjazd do odległego miasta w towarzystwie drugiej osoby, mającej służyć jej radą i pomocą, udaje się we wspólną podróż jednym środkiem transportu, mając na uwadze zmniejszenie kosztów wyprawy i możliwość niezwłocznego przetransportowania przedmiotu kupna - sprzedaży do miejsca zamieszkania ( oskarżeni jechali obejrzeć busa z O. do K. dwoma samochodami ) i nie angażuje przypadkowo i powierzchownie znanego mężczyzny w sprawy związane z planowaną transakcją i w długotrwałą podróżą ( J. N. okazał się sąsiadem M. P. mieszkającym w tym samym bloku, w klatce obok, udzielającym mu porad instruktorskich podczas spotykań na siłowni, łączyła ich zawarta 24 września 2020 roku umowa sprzedaży innego samochodu - marki A. (...) o numerze VIN: (...) ),

- właściciel pojazdu zaskoczony w długiej podróży nagłą usterką techniczną, mający opłacony w ramach polisy ubezpieczeniowej pakiet " pomoc w drodze", korzysta z przysługujących mu uprawnień w zakresie organizacji i pokrycia kosztów pomocy drogowej w związku z awarią ( oskarżony zaniechał wezwania pomocy drogowej i holowania pojazdu do miejsca zamieszkania) i nie pozostawia kosztownego auta wartości 50 000 złotych bez nadzoru, w obcym mieście, na niestrzeżonym parkingu na kilka dni ( oskarżony oprócz możliwości kontaktu ze służbą pomocy drogowej miał możliwość zaparkowania auta na dwóch monitorowanych, nieopodal położonych parkingach należących do Marketu O. lub do stacji paliw (...), z ewentualnym ryzykiem odholowania pojazdu w inne miejsce a nie kradzieży ) ,

- właściciel pojazdu dotkniętego usterką techniczną wykazuje zainteresowanie ustaleniem przyczyn takiego stanu rzeczy, podejmuje próby naprawienia pojazdu w celu kontynuowania tymże podróży ( oskarżony po zatrzymaniu pojazdu na parkingu, mimo wiedzy o jego uszkodzeniu od razu , bez dokonania oględzin i zastanowienia nad zaistniałą sytuacją, oddalił się w kierunku stacji (...) ),

- osoba dokonująca przypadkowej kradzieży auta z parkingu spotyka się z jakimiś trudnościami, nie pozwalającymi na natychmiastowe pokonanie zabezpieczenia pojazdu ( nieznany sprawca kradzieży podążający w biały dzień o godzinie 17:14 od strony ulicy (...) w kierunku parkingu należącego do O., nagle będąc na wysokości właśnie tylnego zderzaka C. przeszedł przez pas zieleni i podszedł pod prawe przednie drzwi auta od strony pasażera, zajrzał do wnętrza pojazdu nie zważając na bliską odległość kierowców innych stojących czy też przejeżdżających samochodów, a następnie zbliżywszy się do drzwi kierowcy w sposób natychmiastowy je otworzył i już o godzinie 17:17 odjechał, kierując się ulicą (...) w stronę Ronda (...) ).

Wszystkie wskazane powyżej okoliczności doprowadziły sąd pierwszej instancji do jedynego logicznego wniosku, że rejon stacji paliw (...) w P. był z góry ustalonym, ostatnim etapem wspólnej podróży oskarżonych M. P. i J. N. odbytej w konwoju pojazdów, z którego wcześniej zaplanowali odjechać samochodem tego ostatniego po pozostawieniu auta pierwszego z nich, w celu jego odebrania przez z góry umówioną osobę. Nieodparta logika sytuacji, poparta omówionymi powyżej okolicznościami uprawniała, wbrew stanowisku apelanta, do wyprowadzenia wniosku o związku oskarżonego M. P. z upozorowaną kradzieżą pojazdu, z intencją uzyskania odszkodowania.

Negowanie przez skarżącego sprawstwa M. P. i sugerowanie w skardze apelacyjnej innej, wynikającej z wyjaśnień tego ostatniego wersji wydarzeń, jawi się jako wydumane i naiwne, nie przystające do realiów dowodowych przedmiotowej sprawy. Natomiast twierdzenie apelanta o wskazaniu przez ww. logicznych powodów początkowego zaprzeczania znajomości z J. N. i ich wspólnej podróży do P., jest nieuprawnione. Zasłanianie się bowiem zazdrością o sąsiada obecnej w czasie zawiadamiania o przestępstwie żony czy też troską o komfort psychiczny J. N. i chęcią zaoszczędzenia temu ostatniemu udziału w czynnościach procesowych,nie może stanowić należytego uzasadnienia motywów zmiany wersji wydarzeń. Przekonuje natomiast o nieszczerości wyjaśnień oskarżonego i odbiera im walor wiarygodnych.

Nawiązując zaś do argumentacji obrony odnoszącej się do przebywania oskarżonego w czasie inkryminowanych mu czynów na warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności orzeczonej w innej sprawie i do posiadania przez jego rodzinę dobrej sytuacji finansowej, zauważyć należy iż nie zawsze stosowane reakcje karne realizują swoje cele, gdyż osoby karane popełniają kolejne przestępstwa ( tak jest właśnie w przypadku M. P., dla którego przedmiotowy proces jest już czwartym w kolejności ) a dobry status materialny często motywuje ludzi do jego polepszania i dążenia do podnoszenia jakości życia, niestety nie zawsze zgodnie z prawem.

Chybiony jest zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 174 k.p.k. Przepis ten przewiduje zakaz substytuowania wyjaśnień oskarżonego lub zeznań świadków treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych. Stwierdzić trzeba, że notatki urzędowe pracowników śledczych znajdujące się w aktach przedmiotowej sprawy ( w tym analiza wykonanych czynności wykrywczych z kary 78 - 89 ) nie zastępują dowodów z wyjaśnień oskarżonych czy też zeznań świadków, z których to czynności zostały sporządzone protokoły z przesłuchania lecz zawierają informacje o źródłach dowodowych i okolicznościach, które miały być przy ich pomocy udowodnione. Dowodami pierwotnymi są znajdujące się na karcie 90 i 98 płyty DVD ( wraz z wydrukiem z karty 97 ) zawierające zapisy monitoringów i dane telekomunikacyjne, protokół oględzin rzeczy - płyty DVD z karty 77 oraz pismo Starostwa Powiatowego w Z. z karty 101, zabezpieczone dla potrzeb niniejszego postępowania, ujawnione bez odczytania na rozprawie głównej z chwilą zamknięcia przewodu sądowego, stosownie do regulacji przepisu art. 405 & 2 i 3 k.p.k. W protokole rozprawy głównej na karcie 280 zawarta została wzmianka o ujawnieniu we wskazanym trybie wszystkich protokołów i dokumentów podlegających odczytaniu, które nie zostały odczytane. Stosownie do & 3 art. 405 k.p.k. do owych protokołów i dokumentów ujawnianych bez odczytania zalicza się m.in. te wskazane przez oskarżyciela w akcie oskarżenia jako dowody, których przeprowadzenia na rozprawie głównej się on domaga. Wszystkie wyszczególnione powyżej dowody pierwotne ( z karty 77,90, 97 - 98, 101 ) zostały zawarte w akcie oskarżenia w ramach wykazu dowodów podlegających odczytaniu i ujawnieniu na rozprawie głównej ( karta 232 odwrót ), a więc sąd rejonowy był uprawniony do ich ujawnienia bez odczytania, zważywszy na zaniechanie zgłoszenia przez strony wniosku dowodowego o odtworzenie nagrań z monitoringu czy też odczytanie odpowiednich dokumentów. Zapis protokołu rozprawy głównej z karty 280 jednoznacznie wskazuje, że na pytanie Przewodniczącego - strony oświadczyły, iż nie żądają uzupełnienia przewodu sądowego. Natomiast pisemne motywy zaskarżonego wyroku wskazują, że sąd rejonowy uczynił podstawą rozstrzygnięcia merytorycznego wymienione powyżej dowody pierwotne, a korzystanie przezeń z notatek urzędowych funkcjonariuszy policji nie oznacza zastąpienia nimi dowodów pierwotnych.

Zgodnie z poglądem prezentowanym w orzecznictwie zakaz "zastępowania" wymienionych w art. 174 k.p.k. dowodów nie może być utożsamiany z zakazem "uzupełniania tych dowodów przez własnoręcznie sporządzone dokumenty", np. w postaci szkiców, zestawień, wyliczeń, i to nie "zamiast" oficjalnego protokołu przesłuchania, lecz oprócz niego, z wyraźnym zamiarem uczynienia z tego załącznika integralnej części uzupełniającej treść oficjalnego, równocześnie sporządzonego protokołu przesłuchania (wyr. SN z 16.4.1987 r., II KR 88/87, OSNKW 1987, Nr 9–10, poz. 89, z aprobującą glosą J. Gurgula, PiP 1988, Nr 9, s. 151–154; zob. też A. Czapigo , Wyjaśnienia oskarżonego, s. 61 i n.; tak też wyr. SN z 16.2.2017 r., II KK 382/16, OSNKW 2017, Nr 8, poz. 43).