Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 21 grudnia 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący S.S.R. Tomasz Kalsztein

Protokolant st. sekr. sąd. Anna Zuchora

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2017 roku w Łodzi

na posiedzeniu jawnym

sprawy z wniosku K. K.

z udziałem Krajowego Ośrodka (...) Oddział Terenowy w Ł.

o zasiedzenie

postanowił:

1.  oddalić wniosek;

2.  ustalić, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt VIII Ns 176/17

UZASADNIENIE

W dniu 14 czerwca 2017 roku wnioskodawca K. K., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o stwierdzenie, że nabył z dniem 11 stycznia 2016 roku przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości gruntowej o powierzchni 2,10 ha położonej w N., gmina N., obręb N., o nr ewidencyjnym 100, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę o nr KW (...).

W uzasadnieniu pełnomocnik wnioskodawcy wyjaśnił, iż przedmiotowa nieruchomość przed 1984 rokiem była własnością wnioskodawcy, jego rodzeństwa oraz ich ojca J. K.. Wchodziła ona w skład gospodarstwa rolnego o łącznej powierzchni 7,80 ha, które J. K. przekazał na rzecz Skarbu Państwa w zamian za emeryturę. Po tym fakcie K. K. zainicjował postępowanie spadkowe, w wyniku którego Sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu nabyciu spadku po Z. K., w tym wchodzącego w skład spadku ½ udziału w gospodarstwie rolnym, przy czym wnioskodawcy przypadło 3/20 udziału w spadku. W latach 90-ych, po śmierci ojca, wnioskodawca rozpoczął działania mające na celu odzyskanie nieruchomości bezprawnie przekazanych na rzecz Skarbu Państwa w udziale 15/40. W konsekwencji podjętych działań Wojewoda (...) uznał częściową nieważność kwestionowanej decyzji, tj. w części dotyczącej udziału 15/40 w przejętym gospodarstwie rolnym, uznając tym samym, iż udział ten nie stanowił własności J. K.. Po zakończeniu powyższego postępowania, w 1996 roku wnioskodawca dokonał zajęcia działki nr (...), która jako jedyna nie została jeszcze sprzedana, a której powierzchnia była mniejsza od udziału 15/40 w przedmiotowym gospodarstwie, który to udział wyrażał się powierzchnią 2,88 ha. Od tego momentu wnioskodawca włada przedmiotową działką jak właściciel, nawozi i uprawia ziemię, zbiera plony, regularnie uiszcza daniny publiczne. Wnioskodawca obejmując grunt we władanie działał przy tym w dobrej wierze, opierał się bowiem na treści decyzji Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z dnia 11 stycznia 1996 roku.

(wniosek k. 2-3)

Postanowieniem z dnia 10 lipca 2017 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zwolnił wnioskodawcę od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie k. 42)

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w Ł. (poprzednio Agencja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w W.), reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, pozostawił wniosek do uznania Sądu.

(postanowienie k. 46-46v.)

W toku dalszego postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie.

(protokół rozprawy k. 64-67, k. 84-86, głos do protokołu k. )

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość, której dotyczy wniosek, ma łączną powierzchnię 2,10 ha. Położona jest w N., gminie N., a składa się z działki numer (...). Dla przedmiotowej nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę o nr KW (...). W księdze wieczystej jako właściciel nieruchomości widnieje Skarb Państwa.

(odpis zwykły księgi wieczystej k. 39-40, okoliczności bezsporne)

Nieruchomość, o zasiedzenie której wniósł K. K., stanowiła pierwotnie własność jego rodziców J. K. i Z. K.. Wchodziła ona w skład gospodarstwa rolnego o łącznej powierzchni 7,80 ha. W dniu 24 grudnia 1960 roku Z. K. zmarła, a postępowanie spadkowe po niej nie zostało początkowo przeprowadzone.

Decyzją nr (...) z dnia 24 maja 1984 roku, uzupełnioną postanowieniem z dnia 1 lutego 1985 roku, Naczelnik Gminy w N. przejął na własność Państwa od J. K., na jego wniosek, gospodarstwo rolne, o którym mowa wyżej, oznaczone jako działki nr (...). Z gospodarstwa tego została wyłączona działka gruntu wraz ze znajdującymi się na niej budynkami o powierzchni 0,11 ha, oznaczona jako działka nr (...). Ponadto J. K. została przydzielona do bezpłatnego użytkowania działka gruntu rolnego o powierzchni 0,30 ha, oznaczona jako działka nr (...). W zamian za przekazane na rzecz Skarbu Państwa działki, J. K. została przyznana emerytura.

Nie zgadzając się z decyzją ojca K. K. zainicjował postępowanie spadkowe po zmarłej matce Z. K., w wyniku którego, postanowieniem z dnia 28 grudnia 1984 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu stwierdził, że spadek po Z. K. na podstawie ustawy nabyli jej mąż J. K. w 5/20 częściach oraz jej synowie K. K., H. K., W. K., S. K. i córka J. P. po 3/20 części każde z nich.

Następnie, na żądanie K. K., postanowieniem Urzędu Gminy w N. z dnia 5 stycznia 1987 roku wznowiono postępowanie w sprawie przekazania przez J. K. gospodarstwa rolnego położonego w N., gminie N., na rzecz Skarbu Państwa w zamian za emeryturę, zakończonego decyzją Naczelnika Gminy N. z dnia 24 maja 1984 roku nr (...).

Decyzją z dnia 11 stycznia 1996 roku wydaną przez Urząd Wojewódzki w Ł. kwestionowana przez K. K. decyzja została uznana za nieważną w części dotyczącej 15/40 udziału w gospodarstwie, a więc w części stanowiącej własność dzieci Z. K. i równowartość ich udziału spadkowego.

(dowód z przesłuchania wnioskodawcy 00:33:43-00:39:02 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku w zw. z 00:14:57 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 7 grudnia 2017 roku, postanowienie k. 6, k. 7, decyzja k. 8-9, okoliczności bezsporne

Po wydaniu decyzji z dnia 11 stycznia 1996 roku wnioskodawca K. K. objął w samoistne władanie działkę nr (...), o powierzchni 2,10 ha, a więc mniejszej aniżeli przypadającej na 15/40 udziału w nieruchomości. Wnioskodawca wybrał przedmiotową działkę, albowiem jako jedyna nie została ona rozdysponowana przez Skarb Państwa. Od tego czasu wnioskodawca obrabia na działce ziemię, sieje zboże, sadzi owoce oraz warzywa, zbiera plony, trzymał także na niej ptactwo. W pracach na gospodarstwie wnioskodawcy pomagają T. F., od którego wnioskodawca wypożycza maszyny rolnicze, oraz córka A. K.. Z tytułu posiadanej działki K. K. opłaca daniny publiczne.

(dowód z przesłuchania wnioskodawcy 00:33:43-00:39:02 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku w zw. z 00:14:57 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 7 grudnia 2017 roku, zeznania świadka T. F. 00:11:06-00:16:23 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku, zeznania świadka A. K. 00:20:35-00:30:29 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku, zeznania świadka P. G. 00:10:24-00:13:23 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 7 grudnia 2017 roku, decyzja k. 13, k. 14, k. 15, k. 16, k. 17, k. 18, k. 19, k. 20, potwierdzenia wpłaty k. 21-24, okoliczności bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił bądź jako bezsporny, bądź na podstawie powołanych dowodów, w tym dowodów z dokumentów, dowodu z przesłuchania wnioskodawcy oraz z zeznań świadków.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu wniosek o stwierdzenie nabycia prawa własności przedmiotowej nieruchomości przez zasiedzenie był niezasadny.

Zasiedzenie jest jednym ze sposobów nabycia własności. Jest to instytucja polegająca na nabyciu prawa przez nieuprawnionego posiadacza wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w ciągu oznaczonego w ustawie czasu, pozwalająca na eliminację długotrwałej rozbieżności pomiędzy stanem prawnym a rzeczywistym. Przedmiotem zasiedzenia są rzeczy (rzeczy ruchome lub nieruchomości) bądź też część rzeczy (część rzeczy ruchomej lub nieruchomości). Przepis art. 172 k.c. szczegółowo wskazuje, jakie przesłanki muszą być spełnione aby doszło do zasiedzenia: po pierwsze posiadanie samoistne przedmiotu zasiedzenia, po drugie upływ czasu.

Posiadaczem samoistnym jest osoba władająca rzeczą jak właściciel, przy czym stan posiadania współtworzą fizyczny element władania rzeczą ( corpus) oraz intelektualny element zamiaru władania rzeczą dla siebie ( animus). C. oznacza, że pewna osoba znajduje się w sytuacji, która daje jej możliwość władania rzeczą w taki sposób, jak mogą to czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo, przy czym nie jest konieczne efektywne wykonywanie tego władztwa. Zaś animus oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa dla siebie, przy czym wola ta wobec otoczenia wyraża się w takim postępowaniu posiadacza, które wskazuje na to, że uważa się on za osobę, której przysługuje do rzeczy określone prawo (zob. komentarz do art. 172 kodeksu cywilnego E. Gniewka, Zakamycze 2001; wyrok SN z dnia 19 grudnia 2000 r., V CKN 164/00, Lex nr 52668; postanowienie SN z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 891/00, Lex nr 54474).

Druga z przesłanek – upływ czasu – jest uzależniona od dobrej bądź złej wiary posiadacza samoistnego, i tak w przypadku dobrej wiary jak wynika z treści
art. 172 k.c. dla zasiedzenia wystarczający jest upływ 20 lat, zaś przy złej wierze 30 lat. Posiadaczem w dobrej wierze jest ten, kto błędnie przypuszcza,
że ma tytuł prawny do rzeczy (jest właścicielem rzeczy), a w złej ten, kto wie albo powinien wiedzieć, że nie ma tytułu prawnego do rzeczy (nie przysługuje mu prawo własności rzeczy, lecz innej osobie).

W niniejszej sprawie okolicznością niesporną był fakt, że K. K. objął sporną działkę nr (...) w samoistne posiadanie po wydaniu przez Urząd Wojewódzki w Ł. decyzji z dnia 11 stycznia 1996 roku. Władztwo K. K. obejmowało cały teren działki nr (...), miało charakter suwerenny i nie zostało zakłócone przez działania innych osób. W sprawie nie zostało wykazane, aby inne osoby, poza wnioskodawcą, na terenie spornej działki czyniły jakiekolwiek inwestycje, podejmowały z własnej inicjatywy prace, bądź też użytkowały ją w sposób gospodarczy. K. K. zajmował się sporną działką, wykonywał na niej prace rolne, w czym pomagali mu córka A. K. oraz T. F., uiszczał ponadto daniny publiczne. Powyższe akty władania nieruchomością w zakresie działki numer (...) uzasadniają kwalifikację takiego władztwa, jako samoistnego posiadania ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dn. 16.06.1999, II CKN 419/98). Pierwsza przesłanka z art. 172 k.c. została zatem w przypadku E. R. spełniona.

Drugą przesłanką zasiedzenia wskazaną w treści art. 172 k.c. jest upływ czasu (długość okresu posiadania). Przesłanka ta jest uzależniona od dobrej bądź złej wiary posiadacza samoistnego, w przypadku posiadacza w złej wierze termin ten jest dłuższy aniżeli dla posiadacza w dobrej wierze. Obecnie obowiązujący okres dwudziestu i trzydziestu lat został wprowadzony od dnia 1 października 1990 roku na skutek zmiany art. 172 k.c. Kodeks cywilny w pierwotnym brzmieniu przewidywał termin dziesięciu lat w dobrej wierze i dwudziestu lat w złej wierze. Stosownie do treści art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks Cywilny (Dz.U. z 1990 roku, nr 55, poz. 321) do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, stosuje się przepisy tejże ustawy. Aby doszło do nabycia rzeczy przez zasiedzenie, posiadanie samoistne powinno trwać nieprzerwanie przez określony w ustawie czas, przy czym do oceny ciągłości posiadania odnoszą się zasady określone w przepisach dotyczących posiadania: w szczególności wyrażone w art. 340 k.c. domniemanie ciągłości posiadania. Dla oceny dobrej i złej wiary istotny jest moment wejścia w posiadanie nieruchomości. Dobra wiara polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takiej prawo do rzeczy, jakie faktycznie wykonuje. Posiadacz jest natomiast w złej wierze, jeśli jest świadomy, że nie przysługuje mu prawo, które wykonuje albo gdy okoliczności danej sprawy nie usprawiedliwiają błędnego przekonania posiadacza, że przysługuje mu prawo faktycznie wykonywane. Oczywiście przy ocenie dobrej bądź złej wiary u posiadacza nieruchomości decyduje chwila objęcia nieruchomości w posiadanie. Jak przyjmuje się jednolicie w orzecznictwie, nie można przyjąć, aby w dobrej wierze był m.in. spadkobierca obejmujący w posiadanie nieruchomość spadkową, w sytuacji gdy wie, że są inni spadkobiercy powołani do dziedziczenia (por. m.in. postanowienie SN z dnia 13 sierpnia 2008 roku, I CSK 33/08, L.; postanowienie SN z dnia 19 maja 1998 roku, II CKN 770/97, L.).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy w pierwszej kolejności wskazać należy, że nie może budzić wątpliwości okoliczność, iż spadek po Z. K. w jego 15/40 części nabyli jej dzieci: K. K., H. K., W. K., S. K. i J. P., po 3/40 części każde z nich. K. K. miał pełną świadomość tego, że po matce przysługuje mu 3/40 udziału w nieruchomości, natomiast 12/40 udziału należne jest jego rodzeństwu, zainicjował bowiem postępowanie spadkowe po matce i niewątpliwie znał treść wydanego na jego gruncie orzeczenia. O czym była już mowa, kwestionowana przez wnioskodawcę decyzja Naczelnika Gminy w N. z dnia 24 maja 1984 roku została uznana za nieważną wyłącznie w części, w jakiej ojciec wnioskodawcy przeniósł na Skarb Państwa nieruchomość, której nie był właścicielem (a więc w 15/40 udziału nieruchomości). W świetle powyższych rozważań brak jest podstaw do chociażby supozycji, iż K. K. obejmując działkę nr (...) po dniu 11 stycznia 1996 roku pozostawał w błędnym, ale usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu względem tej działki prawo własności, skoro w tej dacie wiedział, iż 12/40 udziału spadku po matce przysługuje jego rodzeństwu. Irrelewantne znaczenie ma przy tym okoliczność, czy K. K. był zapewniany przez rodzeństwo, że rezygnują oni z władania tą działką, zapewnienie to nie czyniło bowiem z wnioskodawcy właścicielki tejże działki, ani też nie mogło wywołać u niego usprawiedliwionego przekonania, że przysługuje mu w stosunku do niej prawo własności. Powyższego nie może zmienić fakt, iż z wnioskiem o unieważnienie decyzji Naczelnika Gminy w N. wystąpił wyłącznie K. K., zwłaszcza jeśli uwzględni się okoliczność, że w samej treści decyzji z dnia 11 stycznia 1996 roku wprost wskazano, iż przy przejęciu przez Skarb Państwa nieruchomości w N., o powierzchni 7,80 ha, pominięci zostali współwłaściciele – spadkobiercy Z. K.: K., H., W., S. K. oraz J. P. . Nieuprawniona i nie znajdująca żadnych podstaw jest więc próba wywodzenia przez wnioskodawcę, iż swą dobrą wiarę opierał on na treści decyzji, o której mowa. Zasadną jawi się zatem konkluzja, że w dacie objęcia spornej działki w posiadanie K. K. pozostawał w złej wierze, a okoliczność, iż wyłącznie wnioskodawca dba o tę działkę, a jego rodzeństwo nie miało wkładu w obecny stan nieruchomości i nie poświęciło jej wielu lat pracy nie może być brana pod uwagę przy dokonywaniu tej oceny. Implikacją powyższego musiało być przyjęcie, że zarówno w dacie złożenia wniosku o zasiedzenie, jak i w dacie orzekania, nie upłynął okres 30 lat, który skutkowałby tym, że K. K., nabył własność działki nr (...) w drodze zasiedzenia.

Dodatkowo należy zaznaczyć, iż wnioskodawca w wyniku uchylenia decyzji Naczelnika Gminy N. z 1984 roku stał się współwłaścicielem udziału w tej nieruchomości. Jako właściciel nie mógł on nabyć w drodze zasiedzenia ponownie własność udziału, który mu już przypadał. Wobec powyższego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia powinien ograniczać się do nabycia własności udziałów pozostałych współwłaścicieli, nie zaś obejmować całą nieruchomość.

Z tych względów wniosek podlegał oddaleniu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., ustalając, iż wnioskodawca i uczestnik ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.