Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2018 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR Anna Bielecka-Gąszcz

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Piasek

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2018 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa H. B.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o zapłatę 1.760 zł

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII C 2202/17

UZASADNIENIE

W dniu 27 kwietnia 2017 roku powód H. B., reprezentowany przez pełnomocnika będącego adwokatem, wytoczył przeciwko pozwanemu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. powództwo o zasądzenie kwoty 1.760 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 listopada 2016 roku do dnia zapłaty, a także wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód podniósł, że w dniu 27 października 2016 roku zawarł z pozwanym zakład wzajemny „na żywo” na zdarzenie dotyczące meczu piłki nożnej kobiet pomiędzy (...). Powód wytypował zwycięstwo (...) i postawił na taki wynik kwotę 10 zł po kursie 200 zł. Potencjalna wygrana z tego zdarzenia wynosiła zatem, z uwzględnieniem współczynnika procentowego 1.760 zł (10 zł x 200 x 0,88). Spotkanie zakończyło się zwycięstwem (...) 3:0. Pomimo wyniku zgodnego z typem powoda, pozwany odmówił wypłaty wygranej. W dniu 3 listopada H. B. złożył pozwanemu reklamację, a w odpowiedzi na reklamację z dnia 25 listopada 2017 roku pozwany ponownie odmówił wypłaty wygranej, powołując się na wystąpienie oczywistych błędów podczas wprowadzenia danych do systemu informatycznego (...). Powód podniósł, że strony zawarły umowę zakładu wzajemnego, której cechą jest jej losowy charakter, a rozmiar świadczenia i jego istnienie zależą w mniejszym lub większym stopniu od przypadku. Potwierdzeniem zawarcia zakładu był wydany kupon i to on powinien być podstawą wypłaty wygranej.

W ocenie powoda, pozwany jako podmiot zawodowo trudniący się organizacją zakładów wzajemnych ponosi skutki, jego zdaniem, błędnie oznaczonego zakładu i nie powinien ryzykiem związanym z ewentualnymi nieprawidłowościami w tym zakresie obciążać gracza. Postanowienia regulaminu nie mogą być interpretowane na niekorzyść gracza. Pozwany przyznaje sobie prawo anulowania zakładu w każdym czasie w przypadku oczywistych błędów podczas wprowadzania danych do systemu informatycznego (...) (pkt 16.9.4. regulaminu z dnia 1 lutego 2016 roku), przy czym w regulaminie nie ma zdefiniowanego pojęcia „oczywistego błędu”, co daje pozwanemu pole do interpretacji, a takiego prawa pozbawiony jest gracz, który nie ma możliwości zmiany lub anulowania zakładu (np. kiedy zostanie wskazane błędne zdarzenie czy typ), kiedy ten został wprowadzony do systemu (pkt 3.8 regulaminu), podczas gdy bukmacher może to zrobić w każdym czasie. Taka sytuacja, w ocenie powoda, prowadzi do oczywistej dysproporcji stron, dając profesjonaliście więcej praw niż graczowi i ryzyko związane z błędem firmy bukmacherskiej przenosi na konsumenta. Wobec powyższego, zgodnie z art. 385 ¹ k.c., zapisy takie, jako nieuzgodnione indywidualnie, a kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszając jego interesy, nie mogą wiązać powoda. (pozew k. 3, 10-13)

W dniu 18 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wydał przeciwko pozwanemu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (VIII Nc 6262/17), który pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, zaskarżył sprzeciwem w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany podkreślił, że umowa zakładu wzajemnego ma charakter adhezyjny, powód przy zawarciu umowy wyraził zgodę na związanie się treścią Regulaminu (...), jednocześnie nie mając możliwości ingerowania w jego treść. Regulamin (...) dopuszcza możliwość anulowania zakładu przez bukmachera, gdy doszło do oczywistego błędu podczas wprowadzania danych do komputera bukmachera, co miało miejsce w przypadku zakładu zawartego z powodem.

Redakcja postanowień Regulaminu (...) odpowiada zwyczajom obowiązującym w branży zakładów wzajemnych oraz specyfice tej działalności, a Regulamin ten został zaakceptowany przez Ministra Finansów. Zatwierdzanie treści Regulaminu przez Ministra Finansów powoduje z natury rzeczy, że postanowienia zawarte w Regulaminie nie mogą być uzgadniane indywidualnie z każdym klientem z osobna, co wyklucza przyjęcie konstrukcji klauzul abuzywnych w odniesieniu do postanowień Regulaminu.

Pozwany podniósł także, że z uwagi na to, że zatwierdzenia regulaminu zakładów wzajemnych dokonuje Minister Finansów w drodze decyzji administracyjnej, zmiana takiego regulaminu może być przeprowadzona tylko w drodze decyzji administracyjnej, wyłączone jest stosowanie do postanowień regulaminu zatwierdzanego w drodze decyzji administracyjnej przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących klauzul abuzywnych. W tym zakresie ustawodawca zastąpił bowiem kontrolę zarówno in concreto, jak i kontrolę abstrakcyjną, kontrolą administracyjną, ograniczającą się do zgodności z przepisami prawa, w szczególności przepisami ustawy o grach hazardowych. Nadto sądy powszechne nie są uprawnione do oceny legalności działania organów władzy publicznej. (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 27, sprzeciw k. 37-41)

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał powództwo w całości. Wniósł o zawieszenie postępowania w sprawie, na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. do czasu zakończenia postępowania toczącego się przed Ministrem Finansów z wniosku powoda w przedmiocie zmiany Regulaminu (...). (odpowiedź na sprzeciw k. 67)

W piśmie procesowym z dnia 17 stycznia 2018 roku pozwany wniósł o oddalenie wniosku powoda o zawieszenie postępowania w sprawie, podkreślając, że niniejszy spór rozpoznawany jest w oparciu o przepisy i postanowienia regulaminu obowiązujące w dacie zawarcia zakładu przez powoda. Jakakolwiek zmiana regulaminu może nastąpić jedynie na wniosek podmiotu ubiegającego się o wydanie zezwolenia na urządzanie zakładów wzajemnych, zgodnie z art. 60 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, zaś ewentualna decyzja Ministra Finansów w tym zakresie wywierałaby skutek ex nunc. (pismo procesowe k. 73-75)

Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2018 roku Sąd oddalił powyższy wniosek o zawieszenie postępowania w sprawie, uznając, że rozstrzygnięcie sprawy nie zależy od uprzedniej decyzji administracyjnej. (postanowienie k. 85)

Na rozprawach w dniu 3 sierpnia 2018 roku i 10 października 2018 roku pełnomocnicy stron podtrzymali dotychczasowe stanowiska w sprawie. (protokół rozprawy k. 94-96, k. 101-102, zapis przebiegu rozpraw płyta CD k. 103)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. prowadzi działalności gospodarczą m.in. w zakresie urządzania zakładów wzajemnych, co wymagało uprzedniego uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Ubiegając się o zezwolenie na urządzanie zakładów wzajemnych, pozwany musiał przedstawić organowi właściwemu do jego udzielenia, do zatwierdzenia, projekt regulaminu urządzanego zakładu wzajemnego (art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, t.j.: Dz.U. 2016, poz. 471). Minister właściwy do spraw finansów publicznych zatwierdza przy tym zarówno regulamin zakładu wzajemnego, jak i jego zmianę, a każdy regulamin gry hazardowej określać musi:

1)  nazwę podmiotu urządzającego grę lub turniej,

2)  szczegółowe warunki i zasady gry lub turnieju, w tym określenie wygranych, terminu oraz miejsca gry lub turnieju,

3)  prawa i obowiązki uczestników gry lub turnieju,

4)  tryb i terminy rozpatrywania reklamacji oraz tryb i termin zgłaszania roszczeń zgłaszanych przez uczestników gry lub turnieju,

5)  wysokość kapitału gry lub turnieju, przeznaczonego do natychmiastowej wypłaty wygranych.

Podmiot urządzający gry hazardowe jest obowiązany zapewnić ich uczestnikom możliwość zapoznania się z treścią regulaminu tych gier ( art. 61 ust. 4 ustawy).

Regulamin Zakładów (...)-Typ (...), który znajduje zastosowanie w przedmiotowej sprawie, został zatwierdzony przez Ministra Finansów w dniu 29 lipca 2015 roku. (kserokopia decyzji k. 22, kserokopia Regulaminu Zakładów (...)-Typ (...) k. 47-57, odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców KRS k. 59-62, okoliczności bezsporne)

Regulamin i zawarte w nim zasady zawierania zakładów dostępne są we wszystkich punktach przyjmowania zakładów, zgodnie z regulaminem każdy klient może skonsultować się na temat zasad wprowadzonych Regulaminem (...) przed zawarciem zakładu. Posiadanie dowodu zawarcia zakładu wydanego przez (...) oznacza, że uczestnik gry przyjął do wiadomości i zaakceptował te zasady, bez względu na fakt czy je zrozumiał i jest ich świadomy, czy też nie (Zasady ogólne Regulaminu (...)).

Warunki umowy zakładu wzajemnego zostały określone przez pozwanego, zaś uczestnik zakładu określił wysokość wpłaconej stawki i dokonał wyboru konkretnego odgadywanego przez niego zdarzenia. Przez zawarcie umowy powód wyraził zgodę na związanie się treścią Regulaminu (...), jednocześnie nie mając możliwości ingerowania w treść Regulaminu. (kserokopia Regulaminu Zakładów (...)-Typ (...) k. 47-57, dowód z przesłuchania powoda k. 95, okoliczności bezsporne)

W dniu 27 października 2016 roku powód H. B. zawarł z pozwanym zakład wzajemny na zdarzenie z turnieju kwalifikacyjnego o awans do rozgrywek Pucharu A. w piłce nożnej kobiet do lat 19 – mecz Uzbekistan U19 – Tadżykistan U19. Wydarzenie zostało udostępnione przez pozwanego w formie zakładu „na żywo”, co oznacza możliwość typowania wyniku w czasie rzeczywistym. W takim przypadku kursy na zdarzenie są dynamiczne i zmieniają się odpowiednio do przebiegu spotkania.

Na przedmiotowe wydarzenie pozwany zamówił kurs od jednego z dostawców ( firmy (...)), ale kursy dla typowanego przez powoda zdarzenia zostały błędnie oznaczone (zamienione) przez dostawcę ( (...)) i wprowadzone do oferty pozwanego (co zostało również odzwierciedlone na kuponie) w ten sposób, że zamieniona została kolejność drużyn. Kursy u powoda na to wydarzenie, na skutek błędu ludzkiego, zostały wprowadzone w taki sposób, że kurs na wygraną zdecydowanego faworyta, czyli (...) U19 został ustalony na początkowym poziomie 50, a następnie rósł, mimo tego, że Uzbekistan w 23 minucie meczu uzyskuje prowadzenie 1-0. Dostawca kursów ( firma (...)) poinformował pozwanego mailowo o zaistniałym problemie przed zakończeniem pierwszej połowy meczu, pytając o możliwość dokonania zwrotu. Pozwany stwierdził, że błąd jest ewidentny i w oparciu o zapisy Regulaminu str. 18, dokonano zwrotu wszystkich zakładów zagranych po błędnych kursach.

Zgodnie z Regulaminem, w przypadku błędów drukarskich, błędów na kuponach lub oczywistych błędów podczas wprowadzania danych do komputera Bukmachera, Bukmacher dokona anulowania takich zakładów, nawet jeśli błąd zostanie zauważony już po zawarciu zakładu na dane Wydarzenie lub/i rozstrzygnięciu zdarzenia. Stawka anulowanego z takiego powodu zakładu zostanie uczestnikowi gry zwrócona na żądanie uczestnika gry, z zastrzeżeniem § 3 pkt 4 Regulaminu.

Powód wytypował zwycięstwo (...) i postawił na taki wynik kwotę 10 zł po kursie 200 zł. Potencjalna wygrana z tego zdarzenia wynosiła zatem, z uwzględnieniem współczynnika procentowego 1.760 zł (10 zł x 200 x 0,88). Spotkanie zakończyło się zwycięstwem (...) 3:0, jednak zakład został anulowany, jak wskazano powyżej. (dowód z przesłuchania powoda k. 95-96, kserokopia kuponu k. 17, wydruk wyniku spotkania k. 18, kserokopia Regulaminu Zakładów (...)-Typ (...) k. 47-57, kserokopia wydruku e-mail k. 58, okoliczności bezsporne)

Pozwany odmówił powodowi wypłaty wygranej. W dniu 3 listopada 2017 roku H. B. złożył pozwanemu reklamację, a w odpowiedzi na reklamację z dnia 25 listopada 2017 roku pozwany ponownie odmówił wypłaty wygranej. (kserokopia reklamacji k. 17, kserokopia odpowiedzi na reklamację k. 19, kserokopia kolejnej reklamacji k. 20, kserokopia odpowiedzi na reklamację k. 21, dowód z przesłuchania powoda k. 95-96)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił częściowo jako bezsporny, a ponadto częściowo znajdujący pokrycie w dowodach z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo nie było zasadne i nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, w brzmieniu obowiązującym według stanu na dzień 27 października 2016 roku, zatem t.j.: Dz.U. 2016, poz. 471, a także postanowienia Regulaminu Zakładów (...)-Typ (...), zatwierdzonego przez Ministra Finansów w dniu 29 lipca 2015 roku.

Urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie zakładów wzajemnych w Polsce jest dozwolone wyłącznie na zasadach określonych w ustawie z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (t.j.: Dz.U. 2016, poz. 471) (art. 3 ustawy). Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy, zakładami wzajemnymi są zakłady o wygrane pieniężne lub rzeczowe, polegające na odgadywaniu:

1)  wyników sportowego współzawodnictwa ludzi lub zwierząt, w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokość wygranej zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek - totalizatory;

2)  zaistnienia różnych zdarzeń, w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokość wygranych zależy od umówionego, między przyjmującym zakład a wpłacającym stawkę, stosunku wpłaty do wygranej - bukmacherstwo.

Działalność w zakresie zakładów wzajemnych może być prowadzona na podstawie udzielonego zezwolenia na urządzanie zakładów wzajemnych (art. 6 ust. 3). Zezwolenia na urządzanie zakładów wzajemnych udziela minister właściwy do spraw finansów publicznych (art. 32 ust. 2 ustawy).

W myśl przepisu art. 60 ustawy, podmiot ubiegający się o zezwolenie przedstawia organowi właściwemu do jego udzielenia, do zatwierdzenia, projekt regulaminu urządzanego zakładu wzajemnego (art. 60 ust. 1 ustawy).

Rozpatrzenie wniosku w sprawie zatwierdzenia regulaminu lub jego zmiany następuje w terminie 6 miesięcy od dnia jego złożenia (ust. 4).

Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy, regulamin gry hazardowej określa:

6)  nazwę podmiotu urządzającego grę lub turniej,

7)  szczegółowe warunki i zasady gry lub turnieju, w tym określenie wygranych, terminu oraz miejsca gry lub turnieju,

8)  prawa i obowiązki uczestników gry lub turnieju,

9)  tryb i terminy rozpatrywania reklamacji oraz tryb i termin zgłaszania roszczeń zgłaszanych przez uczestników gry lub turnieju,

10)  wysokość kapitału gry lub turnieju, przeznaczonego do natychmiastowej wypłaty wygranych.

Podmiot urządzający gry hazardowe jest obowiązany zapewnić ich uczestnikom możliwość zapoznania się z treścią regulaminu tych gier ( art. 61 ust. 4 ustawy).

Bezsporne w przedmiotowej sprawie było, że warunki umowy zakładu wzajemnego zostały określone przez pozwanego, zaś uczestnik zakładu określił wysokość wpłaconej stawki i dokonał wyboru konkretnego odgadywanego przez niego zdarzenia. Przez zawarcie umowy powód wyraził zgodę na związanie się treścią Regulaminu (...), jednocześnie nie mając możliwości ingerowania w treść Regulaminu.

Osią sporu było natomiast ustalenie czy postanowienie regulaminu, na podstawie którego pozwany anulował sporny zakład i odmówił wypłaty wygranej podlega ocenie sądu powszechnego w ramach kontroli dokonywanej na podstawie art. 385 ¹ k.c., a zatem czy może zostać uznane za abuzywne i nie wiązać powoda.

W ocenie Sądu, na tak postawione pytanie, należy odpowiedzieć przecząco. Sąd Rejonowy orzekający w przedmiotowej sprawie w pełni podziela i przyjmuje za własny pogląd zaprezentowany przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 października 2012 roku wydanym w sprawie VI ACa 613/12. Zakłady wzajemne, podobnie jak gry losowe, stanowią szczególny typ umów, regulowanych przede wszystkim ustawą szczególną jaką jest ustawa z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, której przepisy zawierają unormowania szczególne w stosunku do przepisów Kodeksu cywilnego - w sposób odrębny ustawa reguluje zarówno kwestie reklamacji, jak i regulaminu zakładu wzajemnego, jako szczególnego wzorca umownego. Z uwagi na szczególne unormowania zawarte w ustawie o grach hazardowych, w szczególności ustawowe związanie zarówno organizatora, jak i uczestników zakładu wzajemnego treścią regulaminu, wyłączone jest stosowanie do postanowień regulaminu zatwierdzonego w drodze decyzji administracyjnej przepisów kodeksu cywilnego dotyczącego klauzul abuzywnych. W tym zakresie ustawodawca zastąpił bowiem kontrolę zarówno dokonywaną in concreto, jak i kontrolę abstrakcyjną dokonywaną przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, kontrolą administracyjną, ograniczającą się do zgodności z przepisami prawa, w tym szczególnie z przepisami ustaw. Kontrola wzorców umownych jest bowiem nierozerwalnie związana ze swobodą umów - w ramach swobody umów przedsiębiorca może wybrać model zawierania umowy przy użyciu wzorca, ale jego swoboda ograniczona jest przepisami dotyczącymi klauzul abuzywnych i ich kontrolą - zarówno incydentalną, jak i abstrakcyjną. Skutkiem zakwestionowania postanowień umowy stanowiących klauzule abuzywne jest brak związania stron ich treścią, zaś skutkiem kontroli abstrakcyjnej dotyczącej postanowień zawartych w stosowanym przez przedsiębiorcę wzorcu jest zakaz stosowania tych postanowień w umowach zawieranych z konsumentami. W wypadku regulaminu zakładu wzajemnego ustawodawca narzuca przedsiębiorcy zarówno obowiązek stworzenia regulaminu, jak i uzyskania jego zatwierdzenia w drodze administracyjnej, a następnie wprowadza zasadę, że treść tego regulaminu wiąże zarówno organizatora, jak i uczestników zakładów wzajemnych, zezwalając na wprowadzanie zmian regulaminu w zakresie ograniczonym i tylko w drodze decyzji administracyjnej. W wypadku uznania, że regulamin może podlegać kontroli prowadzonej na podstawie przepisów Działu IV b tytułu VII księgi pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego, skutkiem stwierdzenia abuzywności zawartych w regulaminie postanowień byłby zakaz ich stosowania przez przedsiębiorcę i obowiązek wprowadzenia zmian w regulaminie zakładów wzajemnych. Tymczasem dokonanie takiej zmiany nie jest zależne wyłącznie od woli organizatora, wymaga bowiem zatwierdzenia zmian w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez Ministra Finansów. Dopuszczenie możliwości badania postanowień zatwierdzonego regulaminu zakładów wzajemnych przez sąd powszechny pod kątem zawarcia w nim postanowień abuzywnych byłoby równoznaczne z dopuszczeniem możliwości badania przez sąd powszechny decyzji administracyjnej. Tym samym szczególne unormowania zawarte w ustawie o grach hazardowych wyłączają możliwość kontroli postanowień zatwierdzonego regulaminu zakładów wzajemnych w trybie postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, a także na podstawie art. 385 ¹ k.c.

W tym stanie rzeczy nie może budzić wątpliwości, że powoda wiązało sporne postanowienie Regulaminu (...), zgodnie z którym, w przypadku błędów drukarskich, błędów na kuponach lub oczywistych błędów podczas wprowadzania danych do komputera Bukmachera, Bukmacher dokona anulowania takich zakładów, nawet jeśli błąd zostanie zauważony już po zawarciu zakładu na dane Wydarzenie lub/i rozstrzygnięciu zdarzenia. Stawka anulowanego z takiego powodu zakładu zostanie uczestnikowi gry zwrócona na żądanie uczestnika gry. Pozwany zaproponował zresztą powodowi zwrot stawki anulowanego zakładu, ale ten dobrowolnie nie przyjął zwrotu 10 zł, zatem nie można uznać że pozwany pozostaje w zwłoce z zapłatą tej kwoty (zwrot stawki anulowanego zakładu nie był także objęty żądaniem pozwu).

Regulamin (...) został zaakceptowany przez Ministra Finansów. Zatwierdzanie treści Regulaminu przez Ministra Finansów powoduje z natury rzeczy, że postanowienia zawarte w Regulaminie nie mogą być uzgadniane indywidualnie z każdym klientem z osobna, co wyklucza przyjęcie konstrukcji klauzul abuzywnych w odniesieniu do postanowień Regulaminu.

Pozwany mógł anulować sporny zakład powołując się na cytowany powyżej zapis Regulaminu, uznając że przy wprowadzaniu danych do systemu informatycznego (...) miał miejsce oczywisty błąd, skoro kursy dla typowanego przez powoda zdarzenia zostały błędnie oznaczone (zamienione) przez dostawcę ( (...)) i błędnie wprowadzone do oferty pozwanego – zdecydowanym faworytem meczu była drużyna (...).

Z powyższych względów, powództwo w przedmiotowej sprawie – jako niezasadne – musiało podlegać oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.