Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2021 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Anna Bielecka-Gąszcz

Protokolant: st. sekr. sąd. Izabella Bors

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2021 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G.

przeciwko W. W.

o zapłatę 5.957,87 zł

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.957,87 zł (pięć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt siedem złotych i osiemdziesiąt siedem groszy) wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 15 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty;

2.  nie obciąża pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu należnych stronie powodowej.

Sygn. akt VIII C 1935/18

UZASADNIENIE

W dniu 15 stycznia 2018 roku powód E. C. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G. wytoczył przeciwko pozwanemu W. W. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powództwo o zasądzenie kwoty 5.957,87 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, ponadto wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód podniósł, że dochodzona pozwem wierzytelność wynika z braku zapłaty przez pozwanego kwoty z tytułu zawartej w dniu 24 maja 2016 roku z pierwotnym wierzycielem (...) Sp. z o.o. umowy pożyczki nr (...). Pozwany nie spłacił swojego zobowiązania, w wyniku czego umowa pożyczki została wypowiedziana, co skutkowało postawieniem całości kwoty pożyczki w stan zadłużenia przeterminowanego. Na mocy umowy cesji powód nabył wierzytelność wobec pozwanego wynikającą z przedmiotowej umowy. Na dochodzoną pozwem kwotę składają niespłacony kapitał 5.345,87 zł oraz odsetki umowne 620 zł. (pozew w e.p.u. k. 3-4v)

W dniu 23 lutego 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał w przedmiotowej sprawie nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, który następnie utracił moc w całości na skutek wniesienia przez pozwanego sprzeciwu, zaś sprawa została przekazana do rozpoznania tutejszemu Sądowi. W sprzeciwie pozwany podniósł, że opóźnienie w spłacie zobowiązania nastąpiło na skutek jego złej sytuacji życiowej, zdrowotnej i materialnej. Ponadto wskazał, iż wartość przedmiotu sporu jest zawyżona. (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 5, sprzeciw od nakazu zapłaty k. 5v, postanowienie k. 9)

Po przekazaniu sprawy z e.p.u., powód uzupełnił braki pozwu i podtrzymał powództwo w całości. Wyjaśnił, że na mocy zawartej umowy pozwany otrzymał kwotę 6.382,50 zł, zobowiązując się do jej spłaty wraz z prowizją i odsetkami w terminie do dnia 9 maja 2018 roku. Dłużnik wykonał swoje zobowiązanie częściowo dokonując wpłat na łączną sumę 1.495 zł, co pokryło 4 pierwsze raty pożyczki oraz częściowo odsetki za opóźnienie. (pismo procesowe k. 13-15)

Na rozprawie w dniu 31 stycznia 2020 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa, oświadczył, że toczy się sprawa z jego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Wyjaśnił, że spłacił część zadłużenia oraz że naliczone w umowie opłaty są bardzo wysokie i dorównują samej pożyczce.

Postanowieniem z dnia 31 stycznia 2020 roku Sąd zawiesił postępowanie w sprawie, na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt XIV GU 579/19 z wniosku pozwanego o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. (protokół rozprawy k. 74-74v, postanowienie k. 75)

Postępowanie w sprawie zostało podjęte postanowieniem z dnia 18 lutego 2021 roku. Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku pozwany podtrzymał stanowisko w sprawie. (postanowienie k. 96, protokół rozprawy k. 106)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 maja 2016 roku pozwany W. W. zawarł z (...) Sp. z o.o. w G. umowę pożyczki nr (...), zgodnie z treścią której, pierwotny wierzyciel udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 6.382,50 zł. Pozwany upoważnił pożyczkodawcą do potrącenia z kwoty pożyczki prowizji w wysokości 2.932,50 zł, pozostała kwota podlegała natomiast wypłacie w terminie 7 dni na wskazany przez pożyczkobiorcę rachunek bankowy. Udzieloną pożyczkę wraz z odsetkami w kwocie 656,07 zł (10% w stosunku rocznym) pozwany zobowiązał się spłacić w 24 miesięcznych ratach, w wysokości po 295 zł pierwsze 23 raty i 253,57 zł ostatnia rata, w terminie do 9-go dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia 9 czerwca 2016 roku. Za okres opóźnienia w spłacie pożyczki pierwotny wierzyciel był uprawniony do naliczania odsetek karnych w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (14%). W razie opóźnienia w zapłacie dwóch pełnych rat pożyczkodawca miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 14-dniowego terminu wypowiedzenia.

Podstawę zawarcia umowy stanowił wniosek z dnia 19 maja 2016 roku. Wniosek o pożyczkę oraz sama umowa i załączniki do niej zostały podpisane przez pozwanego.

W dniu 25 maja 2016 roku pożyczkodawca przelał na rachunek pozwanego o nr 26 1320 (…) (...) kwotę 3.450 zł tytułem uruchomienia środków do umowy nr (...) zgodnie z dyspozycją uruchomienia pożyczki. (wniosek o pożyczkę k. 21-21v, umowa pożyczki k. 31-32, harmonogram spłat k. 33, dyspozycja uruchomienia pożyczki k. 33v, formularz informacyjny k. 34-35v, potwierdzenie przelewu k. 36, okoliczności bezsporne)

Na poczet spłaty zaciągniętego zobowiązania W. W. dokonał 8 wpłat na sumę 1.495 zł, czyniąc to w okresie od dnia 16 czerwca 2016 roku do dnia 23 lutego 2017 roku.

W związku z zaprzestaniem spłaty, pożyczkodawca w piśmie z dnia 27 stycznia 2017 roku, doręczonym w dniu 17 lutego 2017 roku, wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki. W dacie złożenia przedmiotowego oświadczenia przeterminowana należność wyniosła 1.000,99 zł i przekraczała równowartość dwóch rat pożyczki. (oświadczenie o wypowiedzeniu umowy k. 40, potwierdzenie odbioru k. 41-41v., potwierdzenia wpłat k. 77-79, okoliczności bezsporne)

W dniu 26 listopada 2014 roku powód zawarł z (...) Sp. z o.o. w W. umowę sprzedaży wierzytelności przyszłych, na mocy której cedent sprzedał powodowi wszystkie przyszłe wierzytelności w okresie obowiązywania umowy. Nabycie poszczególnych pakietów wierzytelności miało następować w dniu roboczym, w którym powodowi zostanie doręczona lista wierzytelności stanowiąca dany pakiet wierzytelności.

W dniu 31 maja 2016 roku cedent sporządził listę wierzytelności nr 83 do umowy cesji z dnia 26 listopada 2014 roku, w treści której oznaczono m.in. wierzytelność wobec pozwanego wynikającą z umowy nr (...). (umowa przelewu wierzytelności k. 37-38v, lista wierzytelności k. 39, okoliczności bezsporne)

Do dnia wyrokowania pozwany nie uregulował zadłużenia dochodzonego przedmiotowym powództwem. (okoliczność bezsporna)

Pozwany W. W. ma 64 lata. Utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w wysokości 2.396,17 zł, które jest objęte zajęciem komorniczym. Nie posiada żadnego majątku, ani oszczędności. Na utrzymanie mieszkania pozwany wydaje kwotę 1.070 zł miesięcznie, ponadto ponosi koszt zakupu leków (170-210 zł), żywności, środków czystości, ubrań. Pozwany jest zadłużony u kilkunastu podmiotów. Jest on osobą schorowaną. (oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania k. 46-47v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne i zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powód oparł swoje żądanie na przepisie art. 720 k.c., w myśl którego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym. Dopiero wówczas zasadne staje się oczekiwanie od biorącego pożyczkę, że udowodni on spełnienie swego świadczenia umownego tj. zwrot pożyczki (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 r., I ACa 285/12, LEX nr 1162845). Innymi słowy pozwany, od którego powód domaga się zwrotu pożyczki nie musi wykazywać zwrotu pożyczki, dopóty powód nie wykaże, że pożyczki udzielił. Na gruncie niniejszej sprawy fakt zawarcia umowy przez pozwanego oraz jej wykonania przez pożyczkodawcę nie budzi wątpliwości. Do akt sprawy zostały złożone podpisane przez pozwanego umowa pożyczki z dnia 23 maja 2016 roku wraz z załącznikami i wnioskiem o pożyczkę, a także potwierdzenie przelewu na rachunek pozwanego kwoty pożyczki. Sąd przyjął również opierając się na twierdzeniach stron, iż na poczet zaciągniętego zobowiązania pozwany dokonał wpłat na sumę 1.495 zł. Kwestionując żądanie powoda pozwany podnosił zarzut zawyżenia opłat związanych z umową, a więc w istocie wysokość prowizji. Odnosząc się do stanowiska pozwanego w pierwszej kolejności przypomnienia wymaga, że obowiązujące przepisy prawa nie zabraniają stronom stosunku zobowiązaniowego umawiania się na prowizję, która obok odsetek stanowi wynagrodzenie dla pożyczkodawcy z tytułu udostępnienia pożyczkobiorcy środków finansowych i jest powszechnie stosowana nie tylko przez podmioty oferujące pożyczki krótkoterminowe, ale także instytucje bankowe. W omawianym przypadku ustalona przez powoda prowizja mieści się w limicie pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim (zwanej dalej ustawą). Maksymalna wysokość wspomnianych kosztów jest bowiem ustalana, stosownie do art. 36a ust. 1 ustawy, poprzez dodanie dwóch wartości: 25% całkowitej kwoty kredytu oraz 30% całkowitej kwoty kredytu obliczonej stosownie do długości okresu spłaty, przy czym wymieniona wartość 30% obowiązuje dla okresu jednego roku. W praktyce oznacza to, że pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą w skali 6 miesięcy przekroczyć 40% całkowitej kwoty kredytu (25% + 15%), w skali roku 55% (25% + 30%), w skali 2 lat 85% (25% + 60%), a w każdym wypadku 100% całkowitej kwoty kredytu, stosownie do art. 36a ust. 2 ustawy. W tym miejscu zaznaczyć należy, że wartości maksymalne przewidziane w art. 36a ustawy zostały ustalone przez ustawodawcę w oparciu o analizę danych dotyczących działalności kredytodawców, odzwierciedlających realia rynku kredytowego. Wyjaśnienia wymaga również, że naliczanie odsetek, choćby w maksymalnej przewidzianej prawem wysokości, nie jest w stanie zrekompensować pożyczkodawcom kosztów prowadzonej przez nich działalności. Zresztą odsetki pełnią także funkcję waloryzacyjną, a więc kompensują spadek wartości nabywczej pieniądze, co może mieć miejsce szczególnie w sytuacji, gdy spłata zobowiązania pieniężnego jest rozciągnięta w czasie, co miało miejsce w rozpatrywanym przypadku. Jednocześnie nie budzi wątpliwości, że pożyczkodawca prowadzi działalność nastawioną na zysk. Dla jego uzyskania konieczne jest zaś przede wszystkim pokrycie kosztów działalności: wynajmu pomieszczeń, zatrudnienia pracowników, działań marketingowych, windykacyjnych, zużycia paliwa, amortyzacji samochodów służbowych, obsługi teleinformatycznej, ciężarów publicznoprawnych, zakupu koniecznego wyposażenia, materiałów biurowych, przesyłu korespondencji itp. Opłaty, marże i prowizje nie wiążą się zatem jedynie z obsługą i kosztami danego stosunku zobowiązaniowego, lecz - w stosownej części - wszelkich kosztów ponoszonych przez przedsiębiorcę i stanowią należne zryczałtowane wynagrodzenie za przeprowadzenie całego procesu, składającego się zarówno z czynności faktycznych, jak i prawnych, mających na celu udzielenie pożyczki. Z powyższych przyczyn nie sposób wymagać od pożyczkodawcy, aby na gruncie każdej z udzielanych pożyczek wykazywał wysokość poniesionych przez siebie wydatków, skoro większość z nich ma stały charakter, niezależny od liczby zawartych w danym okresie umów, przez co niemożliwe jest ich proste przeliczenie na potrzeby konkretnej umowy. Powyższe można odnieść także do innych branży. Trudno wyobrazić sobie sytuację, w której przykładowo konsument nabywa określony towar, a następnie już po zapłacie ceny kwestionuje jej wartość, której miał pełną świadomość i żąda przedłożenia stosownych wyliczeń w zakresie tego, co składało się na wynagrodzenie sprzedawcy i wytwórcy rzeczy, jaką część stanowiły koszty związane z działalnością tych podmiotów, jaki był charakter tych kosztów (stały, czy też związany z wykonaniem tego konkretnego towaru) itp. W realiach wolnego rynku nie sposób także odgórnie wyznaczać poziomu czystego zysku, jaki pożyczkodawca może osiągnąć z tytułu umowy pożyczki. Niemożliwym byłoby przy tym ustalenie miary, podług której taki zysk miałby być oceniany. W niniejszej sprawie pozwany niewątpliwie miał pełną swobodę w wyborze instytucji, u której zamierzał się zadłużyć. Skoro więc pozwany zdecydował się skorzystać z usług pierwotnego wierzyciela, uznać należy, że akceptował wysokość naliczanych przez pożyczkodawcę w związku z wnioskowaną kwotą pożyczki, kosztów prowizji. Przypomnienia wymaga, że pozwany podpisał zarówno umowę pożyczki, jak i formularz informacyjny, wobec czego należy uznać, iż miał on pełną możliwość zapoznania się z warunkami zaciąganego zobowiązania. Nie bez znaczenia pozostaje także kwestia związana z niespłacalnością kredytów konsumenckich. W stosunku do instytucji pożyczkowych możliwość weryfikacji części informacji na temat potencjalnego pożyczkobiorcy jest ograniczona, instytucje te ponoszą zatem wyższe aniżeli banki ryzyko kredytowe, rozumiane jako zagrożenie niewywiązania się dłużnika z zobowiązań wynikających z umowy pożyczki gotówkowej. Powtórzenia wymaga, że wybór danego pożyczkodawcy należy wyłącznie do pożyczkobiorcy, to on decyduje u kogo i na jakich warunkach chce się zadłużyć. Wprawdzie naliczona w przedmiotowej umowie prowizja z całą pewnością nie była niska, to jednak pozwany decydując się na pożyczkę oferowaną w sektorze pozabankowym godził się na jej poniesienie. Pamiętać również należy, że pożyczkobiorca ma możliwość odstąpienia od umowy w terminie 14 dni, które to działanie rodzi wyłącznie koszty odsetkowe, a więc obiektywnie niewysokie. Oczywiste jest wreszcie, że skoro ustawodawca przewidział możliwość naliczania pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości oznaczonej w art. 36a ustawy, a jednocześnie brak jest przepisów prawa, które zabraniałyby stronom stosunku zobowiązaniowego umawiania się na prowizję, nie sposób przyjąć, aby zastrzegając prowizję pożyczkodawca działał w sposób sprzeczny z ustawą, bądź też dążył do jej obejścia. Jak wyjaśnił Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 19 czerwca 2018 roku w sprawie III Ca 686/18, z woli ustawodawcy, takie działanie powoda, które przejawia się naliczeniem pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości przewidzianej art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, jest w pełni dopuszczalne. Nie można zatem stwierdzić, że tego rodzaju zastrzeżenia umowne w istocie mają na celu obejście przepisów o odsetkach maksymalnych, skutkując nieważnością umowy w tej części czy też bezskutecznością tego zastrzeżenia z uwagi na jego abuzywny charakter (tak też m.in. Sąd Okręgowy w Kielcach w wyroku z dnia 5 czerwca 2018 roku, II Ca 340/18, L.; Sąd Okręgowy w Lublinie w wyroku z dnia 26 lipca 2018 roku, II Ca 171/18, L.; Sąd Okręgowy w Kielcach w wyroku z dnia 20 maja 2019 roku, II Ca 576/19, LEX; Sąd Okręgowy w Świdnicy w wyroku z dnia 30 maja 2019 roku, II Ca 453/19, LEX; Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku z dnia 13 sierpnia 2019 roku, III Ca 188/19, LEX). Powyższe stanowisko koresponduje z koncepcją racjonalności polskiego ustawodawcy zgodnie, z którą działanie w ramach przepisów prawa nie powinno zostać uznane za kształtujące obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub zasadami współżycia społecznego. Nieuprawnione jest twierdzenie, by działanie w ramach jasnych i niebudzących wątpliwości co do ich wykładni przepisów ustawy, służącej w istocie ochronie interesów konsumenta, pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego czy dobrymi obyczajami. Zaznaczenia wymaga również, że nakładając w ustawie o kredycie konsumenckim na pożyczkodawcę szereg obowiązków, ustawodawca nie wprowadził wymogu specyfikowania, w jaki sposób wyliczona została pobrana na gruncie umowy prowizja, tj. jakie konkretnie koszty i ryzyka ma pokryć, czy też zabezpieczyć, a także, jaki planowany zysk pożyczkodawca zakłada na gruncie danej umowy. Gdyby taka intencja istniała, to ustawodawca niewątpliwie nałożyłby na instytucje pożyczkowe obowiązek zawarcia takich informacji w formularzu informacyjnym. Reasumując, Sąd uznał, iż naliczona przez pożyczkodawcę prowizja w kontekście udzielonej pozwanemu pożyczki, okresu zobowiązania oraz ryzyka jego niewykonania przez pożyczkobiorcę, nie może być uznana za zawyżone.

Oczywiste jest również, że pożyczkodawca był uprawniony do wypowiedzenia umowy, pozwany zaprzestał bowiem spłat kolejnych rat pożyczki, a także do naliczenia odsetek karnych od niezapłaconych w terminie należności. Powód załączył przy tym oświadczenie o wypowiedzeniu umowy wraz z potwierdzeniem jego doręczenia dłużnikowi.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.957,87 zł z umownymi odsetkami w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie od dnia 15 stycznia 2018 roku (data wytoczenia powództwa) do dnia zapłaty.

Odnosząc się do żądania odsetkowego pozwu podkreślić należy, że strona powodowa miała prawo, oprócz żądania należności głównej, żądać za czas opóźnienia odsetek w umówionej wysokości, jako że przepis art. 481 k.c. obciąża dłużnika obowiązkiem zapłaty odsetek bez względu na przyczyny uchybienia terminu płatności sumy głównej. Sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki. Dłużnik jest zobowiązany uiścić je, choćby nie dopuścił się zwłoki w rozumieniu art. 476 k.c., a zatem nawet w przypadku, gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności i choćby wierzyciel nie doznał szkody. Odpowiedzialność dłużnika za ustawowe odsetki w terminie płatności ma zatem charakter obiektywny. Do jej powstania jedynym warunkiem niezbędnym jest powstanie opóźnienia w terminie płatności. Zgodnie z treścią § 2 art. 481 k.c. jeżeli strony nie umówiły się co do wysokości odsetek z tytułu opóźnienia lub też wysokość ta nie wynika ze szczególnego przepisu, to wówczas wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Na gruncie przedmiotowej umowy zastrzeżono po stronie wierzyciela uprawnienie do naliczenia odsetek karnych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, dlatego też roszczenie odsetkowe powoda było zasadne w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., mając na uwadze trudną sytuację życiową i majątkową W. W., która zdaniem Sądu oceniana przez pryzmat zasad współżycia społecznego, uzasadnia odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu cywilnego. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu taki właśnie szczególny wypadek zachodzi w stosunku do pozwanego. W. W. utrzymuje się z wynagrodzenia o pracę, którego wysokość jest niewystarczająca do pokrycia jest miesięcznych wydatków oraz na spłatę zaciągniętych zobowiązań. Pozwany nie posiada przy tym żadnego majątku, ani oszczędności i jest osobą mocno schorowaną. Biorąc powyższe pod uwagę przyjąć należy, że w niniejszej sprawie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności, które w szczególności opierają się na sytuacji majątkowej i życiowej pozwanego, co uzasadnia zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. do rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 października 2012 roku, sygn. akt I ACa 571/12, LEX).

Z powyższych względów orzeczono, jak w sentencji.