Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W pozwie z 1 czerwca 2018 roku, skierowanym przeciwko M. H. (1), sprecyzowanym w piśmie z dnia 15 czerwca 2018 roku, K. N. (1) działająca w imieniu własnym oraz małoletnich dzieci- J. N. (1) oraz J. N. (2), wniosła o uznanie za bezskuteczne w stosunku do siebie i dzieci czynności prawnych w postaci:

-

zawarcia umowy sprzedaży działki położonej D., gmina N., dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), zawartej pomiędzy pozwaną, a dłużnikiem powodów M. N. (1), w dniu 16 grudnia 2016 roku;

-

zawarcia umowy sprzedaży działki położonej D., gmina N., dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), zawartej pomiędzy pozwaną, a dłużnikiem powodów M. N. (1), w dniu 10 lutego 2016 roku

jako dokonanych z pokrzywdzeniem strony powodowej, której w stosunku do dłużnika M. N. (1) przysługuje wierzytelność w wysokości 74.288,47 zł, z tytułu alimentów na rzecz rodziny wynikająca co do wysokości z postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z 18 maja 2016 roku, wydanego w sprawie XII Cz 141/16, oraz w wysokości 622.955 zł, wraz z odsetkami – zgodnie z wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 kwietnia 2018 roku, wydanym w sprawie II C 487/17.

(pozew, k. 3-5, pismo procesowe powódki, k.60)

Postanowieniem z dnia 19 lipca 2018 roku Sąd udzielił zabezpieczenia roszczenia powodów poprzez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania wskazanych wyżej nieruchomości. (postanowienie k. 79)

W odpowiedzi na pozew, M. H. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Na uzasadnienie stanowiska podała, że zahaczane czynności nie mogły doprowadzić do niewypłacalności dłużnika powodów lub zwiększenia jej stopnia, skoro przeniesienie na nią własności nastąpiło za ekwiwalent w postaci ceny i to ceny przewyższającej oszacowana przez rzeczoznawcę wartość nieruchomości sprzedanych. Podkreślając, że ciężar dowodowy spoczywa na stronie powodowej, pozwana zaprzeczyła, aby wykazany został związek przyczynowy miedzy kupnem przez nią nieruchomości dłużnika a pokrzywdzeniem powodów, które byłoby następstwem jego niewypłacalności, wywodząc, że sytuacja dłużnika na skutek zawarcia przedmiotowych umów wręcz się polepszyła. Pozwana podniosła wreszcie, że nabywając nieruchomości od dłużnika dysponowała środkami na ich zakup, zatem czynności te nie były pozorne. Pozwana zaprzeczyła, aby powodom przysługiwała druga z objętych pozwem wierzytelność w kwocie 622.955 zł, stwierdzona wyrokiem zaocznym, od którego dłużnik wniósł przeciw skutkujący kontynuacją procesu. (odpowiedź na pozew, k.177-181)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. N. (1) jest drugą żoną M. N. (1). Z małżeństwa pochodzi dwoje dzieci – J. i J. N. (2). Małżonkowie jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego zawarli umowę wyłączająca wspólność majątkową. (bezsporne)

W dniu 18 stycznia 2016 roku K. N. (1) wniosła pozew przeciwko M. N. (1) o alimenty, sprawa została zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa pod numerem V RC 25/16.

W dniu 29 stycznia 2016 roku powódka została przez M. N. (1) pozbawiona posiadania domu mieszkalnego w D., w którym wcześniej małżonkowie wspólnie, wraz z dziećmi, zamieszkiwali. W związku z tym toczyło się między nimi postepowanie o przywrócenie posiadania wszczęte pozwem z 1 lutego 2016 roku.

Postanowieniem z dnia 12 lutego 2016 roku, wydanym w sprawie V RC 25/16, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, zabezpieczył powództwo o alimenty wniesione 18 stycznia 2016 roku, w ten sposób, że zasądził, na czas trwania procesu, od męża powódki – M. N. (1), na rzecz powódki K. N. (1) oraz ich wspólnych małoletnich dzieci - J. N. (1) i J. N. (2) - z tytułu zaspokajania potrzeb rodziny kwotę 27.000 zł miesięcznie, płatną do 10-go dnia każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

Postanowieniem z dnia 18 maja 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn.. akt XII Cz 141/16, Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił w/w postanowienie Sądu Rejonowego z 12 lutego 2016 roku, w ten sposób, że zasądził od M. N. (1), tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny, alimenty w łącznej kwocie 16.000 zł miesięcznie, w tym: na rzecz córki J. N. (1) kwotę 7.000 zł, na rzecz syna J. N. (2) kwotę 7.000 zł, zaś na rzecz żony K. N. (1) kwotę 2.000 zł, pozostawiając sposób i termin płatności bez zmian.

(postanowienie SR dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z 12.02.2016 r., k. 203 załączonych do sprawy II C 707/18 akt V RC 25/16, postanowienie SO Łodzi z dnia 18.05.2016 r., k. 42)

M. N. (1) początkowo regulował zobowiązania alimentacyjne względem dzieci i żony, jednak od listopada 2015 zaprzestał łożenia na rzecz rodziny. W lutym 2016 roku, w oparciu o w/w tytuł wykonawczy, K. N. (1) w imieniu własnym i dzieci złożyła wniosek do komornika o wszczęcie postępowania. W toku postepowania ustalono, że obowiązany jest właścicielem nieruchomości gruntownych, położonych w miejscowości D. (gmina N.), dla których prowadzone są księgi wieczyste o numerach: (...) (obecnie właścicielem jest pozwana M. H.), (...) (obecnie właścicielem jest spółka (...)) , (...) (obecnie właścicielem jest spółka (...)), (...) (właścicielem jest M. N. (1), nieruchomość zajęta jest jednak na poczet wierzytelności alimentacyjnych uprawnionych z pierwszego małżeństwa dłużnika i innych, o czym poniżej). M. N. (1) był także właścicielem nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), której właścicielką jest obecnie pozwana M. H..

(bezsporne: wyjaśnienia powódki K. N., e-protokół, k. 248, adnotacja – 00:08:40, k.246v; wykaz ksiąg wieczystych, k. 5 załączanych akt komorniczych Kmp 8/16 załączonych do akt sprawy II C 707/18)

Wyrokiem zaocznym z 16 kwietnia 2018 roku w sprawie II C 487/17 Sąd Okręgowy w Łodzi zasadził od M. N. (1) na rzecz K. N. (1) kwotę 622.955 zł z odsetkami za opóźnienie. M. N. (1) wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego i postępowanie w tej sprawie nie zostało zakończone.

(bezsporne, kopia wyroku zaocznego k. 43)

W dniu 10 lutego 2016 roku, dłużnik powodów - M. N. (1) sprzedał pozwanej M. H. (1) nieruchomość położoną w D., gmina N., stanowiącą działkę gruntu nr (...), o obszarze 2,5900 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą Kw. nr (...), za cenę 183.078 zł. W dziale IV księgi wpisów nie było. Strony oświadczyły, że cena uiszczona została przez kupującą przed podpisaniem aktu.

W dniu 16 grudnia 2016 roku, M. N. (1) sprzedał pozwanej M. H. (1) nieruchomość położoną w D., gmina N., stanowiącą działkę gruntu nr (...), o obszarze 0,2863 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą Kw. nr (...), za cenę 30.000 zł. W dziale IV księgi wpisów nie było. Strony oświadczyły, że cena zapłacona została gotówką przed podpisaniem aktu notarialnego.

M. H. (1) i M. N. (1) pozostawali wówczas w nieformalnym związku, który trwa co najmniej od czerwca 2015 roku. Między powódką a M. N. (1) nadal toczy się proces o rozwód.

(bezsporne, umowa sprzedaży z 10.02.2016 r. – akt notarialny Repertorium (...), k. 93-99, umowa sprzedaży z 16.12.2016 r. – akt notarialny Repertorium (...), k.100-104; odpisy zupełne ksiąg wieczystych: (...), (...), k.7-41, akta sprawy XII C 397/16 o rozwód , korespondencja miedzy pozwaną a M. N. k. 143 akt XII C 397/16 o rozwód)

Nieruchomości gruntowe obowiązanego, położone w miejscowości D., dla których prowadzone są księgi (...) oraz (...), zostały przez niego wniesione jako aport do spółki (...) Sp. z o.o. spółki komandytowej z siedzibą w Ł., na mocy umów sprzedaży z dnia 22 lutego 2016 roku. Z inicjatywy powodów, przeciwko w/w spółce toczy się przed tutejszym Sądem postępowanie o uznanie w/w czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do powodów.

Nieruchomość gruntowa dla której prowadzone jest księga wieczysta (...), została zajęta przez komornika, w ramach toczących się względem M. N. (1) postępowań egzekucyjnych – zainicjowanych przez jego pierwszą żonę – A. N. oraz Urząd Skarbowy. Powódka przyłączyła się do egzekucji z w/w nieruchomości. Alimenty obciążające M. N. (1) po ustaniu jego pierwszego małżeństwa z A. N. wynoszą 31.000 zł miesięcznie. W dniu 11 października 2018 roku zadłużenie, według zaświadczenia komornika w sprawach Kmp 8/16, Kmp 59/17 i Kmp 590/18 wynosiło łącznie 1.477.000 zł. Do egzekucji z tej nieruchomości przyłączona miała zostać kolejna, w której zadłużenie wynosi 250.000 zł. Jedynie środki, jakie wpływają na poczet egzekucji pochodzą z zajętych akcji.

Za rok 2017 M. N. zadeklarował dochód 76,19 zł i stratę 3.899.565 zł. W toku procesu o rozwód dłużnik wnosił o zmianę postanowienia z 12 lutego 2016 roku w przedmiocie alimentów powołując się na swoją pogarszającą się już od 2012 roku, a istotnie pogarszającą się od 2016 roku, sytuację finansową. Jednocześnie wyjaśniał przed Sądem, że w roku 2016 wyjeżdżał do Tajlandii, Kambodży, Izraela, Francji, Hiszpanii, Portugalii (do miejsc świętych). W dniu 26 listopada 2018 roku M. N. (1) w sprawie XII C 397/16 wniósł o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i w związku z tym 15 stycznia 2019 roku oświadczył, że nie uzyskuje dochodów, nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej, ma pięcioro dzieci (najmłodsze M. S. T. Z. ze związku z pozwaną M. H. urodziło się (...) w Portugalii), długi sięgają kwoty 3.500.000 zł. Dłużnik posługuje się nazwiskiem M. Z., ale zmiana nazwiska, na która się powołuje, nie została w sprawie o rozwód udokumentowana. Uzasadniając żądanie obniżenia zabezpieczonych postanowieniem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 18 maja 2016 roku świadczeń alimentacyjnych na rzecz rodziny do kwoty po 500 zł miesięcznie dla dzieci oraz uchylenia obowiązku łożenia na rzecz żony, M. N. (1) argumentował, iż jego poziom życia i skala dochodów, w porównaniu z tymi, jakie istniały w momencie pierwotnego orzekania w kwestii zaspokojenia potrzeb rodziny, uległa drastycznej zmianie: w szczególności dłużnik wystąpił o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, posiadane przezeń akcje spółki (...) S.A., w przeciwieństwie do 2016 roku, kiedy cena akcji oscylowała wokół 20 zł, spadła do ok. 40 groszy; nadto spółka jest w sanacji - spółki należące do holdingu zostały zlikwidowane, bądź postępowanie likwidacyjne jest w toku; M. N. (1) w 2017 roku został odwołany z funkcji prezesa zarządu (...) S.A., obecnie jest w sporze sądowym ze spółką (wystąpił do sądu pracy z roszczeniem o wypłatę wynagrodzenia i przywrócenie do pracy). Zwrócił nadto uwagę, iż w innej sprawie toczącej się z jego udziałem (zawisłej przed Sądem Okręgowy w Łodzi, sygn. akt II C 487/17), z powodu sytuacji majątkowej został zwolniony od ponoszenia opłaty sądowej od wniesionego sprzeciwu od wyroku zaocznego.

(wykaz nieruchomości należących do M. N., k.6; zaświadczenie k. 189 w aktach II C 707/18, Pit 2017 i Pit 8c k. 1680 akt XII C 397/16, pismo k. 1693 akt XII C 397/16, protokół rozprawy z 9 maja 2018 roku w aktach XII C 397/16, wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i oświadczenie majątkowe w aktach XII C 397/16, postanowienie SO w Łodzi z dnia 17 maja 2018 roku, k. 1750, uzasadnienie, k.1751-1754,, zażalenie M. N., pismo M. N. z 5.10.2018 r., k. 2133-2134 - załączonych akt XII C 397/16))

Powódka dowiedziała się o sprzedaży w/w nieruchomości od komornika sądowego, po listopadzie 2016 roku, kiedy złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji z w/w nieruchomości.

( bezsporne, wyjaśnienia K. N., e-protokół, k. 248, adnotacja – 00:15:43, k.246v)

W czerwcu 2018 roku, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi B. G., poinformował powódkę, że postepowanie w przedmiocie alimentów należnych od obowiązanego M. N. (1) okazało się bezskuteczne, z tej przyczyny, że dłużnik nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy.

Zaległość alimentacyjna dłużnika M. N. (1) na dzień 6 lutego 2019 roku, wynosi 191.596,27 zł oraz odsetki 845,12 zł.

(informacja o stanie zaległości w sprawie egzekucyjnej, k. 245; zaświadczenie o bezskuteczności zabezpieczenia alimentów, k. 89 załączonych do akt II C 707/18 akt komorniczych Kmp 8/16)

Pozwana M. H. (1) nadal pozostaje w nieformalnym związku z M. N. (1). Obecnie pozwana wraz z partnerem przebywa w Portugalii, gdzie urodziła się ich córka.

(kserokopia aktu urodzenia, k. –załączonych akt XII C 397/16)

Pozwana M. H. (1) od 2015 roku jest zatrudniona w firmie (...) S.A. w Ł., jako Doradca Zarządu ds. CSR i restrukturyzacji, na podstawie umowy o prace na czas nieokreślony, z zarobkami rzędu 14.250 zł brutto miesięcznie.

(umowa o pracę, k. 216)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt niniejszej sprawy, ale także do akt powołanych wyżej spraw XII C 397/16 o rozwód i II C 707/18 ze skargi pauliańskiej.

Sąd oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadka M. N. (1) oraz z przesłuchania stron. Sąd oddalając wnioski, w oparciu o przepis art. 231 w związku z art. 299 k.p.c. stanął na stanowisku, iż fakty istotne dla rozstrzygnięcia można było uznać za ustalone na podstawie innych faktów niespornych bądź wykazanych dokumentami. Nadto dowód z zeznań stron, ze swej istoty, ma charakter subsydiarny – sąd może (a nie musi) go przeprowadzić, jeżeli po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku, fakty istotne pozostają niewyjaśnione.

Stanowisko pozwanej, tak prawne jak i faktyczne, zostało przedstawione wyczerpująco w odpowiedzi na pozew. Okolicznością istotną w niniejszej sprawie jest oczywiście kwestia świadomości dłużnika, że działa z pokrzywdzeniem wierzycieli oraz wiedzy pozwanej jako osoby trzeciej o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, przy czym co do pozwanej jako osoby bliskiej dłużnika, zachodzi ustawowo przewidziane domniemanie (art. 527 par. 3 k.c.), że było jej to wiadome. Twierdzenia pozwanej, która miałaby być osobowym źródłem dowodu, podobnie jak i dłużnika, oceniane musiałyby być na podstawie całokształtu okoliczności sprawy. W przekonaniu Sądu, okoliczności te, jasne i udokumentowane, są wystarczające dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, co pozwoliło na pominięcie źródeł osobowych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Powództwo podlega uwzględnieniu w zakresie w zakresie ochrony, jakiej powodowie poszukiwali co do wierzytelności z tytułu alimentów na rzecz rodziny. W tym miejscu wskazać należy, że inaczej niż w przypadku świadczeń zasądzonych od momentu ustania małżeństwa, to jest od momentu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, alimenty zasądzone czy zabezpieczone, a należne w czasie, gdy małżeństwo nadal trwa, są alimentami na rzecz rodziny, które wyraża się zasadniczo jedną kwotą. Jedynie z powodów „technicznych”, dotyczących egzekucji i zasad działania Funduszu alimentacyjnego, kwotę zasądzoną z tytułu alimentów na rzecz rodziny rozdziela się na przypadającą na dziecko (dzieci) i małżonka. Stąd, powodom w niniejszej sprawie przysługuje jedna wspólna wierzytelność z tytułu alimentów na zaspokojenie potrzeb rodziny, a nie trzy wierzytelności .

Strona powodowa oparła swoje roszczenie na przepisach regulujących ochronę wierzyciela na wypadek niewypłacalności dłużnika, tj. z art. 527 k.c. Przepisy dotyczące skargi paulińskiej przyznają uprawnienie do zaskarżenia czynności dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela, czego konsekwencją może być uznanie ważnych czynności za bezskuteczne względnie, to jest wobec skarżącego, co w rezultacie umożliwia zaspokojenie konkretnej wierzytelności, konkretnego wierzyciela, z określonych przedmiotów z majątku osoby trzeciej, tak jakby znajdowały się one nadal w majątku dłużnika do wysokości tych wierzytelności.

Skorzystanie przez wierzyciela ze skargi pauliańskiej wymaga łącznego spełnienia następujących przesłanek:

1.  istnienie wierzytelności;

2.  dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej,

3.  dokonanie przez dłużnika czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli, a zarazem takiej, z której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową;

4.  dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością (a w pewnych przypadkach zamiarem) pokrzywdzenia wierzyciela oraz

5.  świadomość osoby trzeciej, co do zamiaru pokrzywdzenia przez dłużnika wierzyciela.

Skorzystanie ze skargi paulińskiej, co do zasady wymaga istnienia wierzytelności podlegającej ochronie. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że powodom przysługuje i przysługiwała przed 12 lutego 2016 roku, od M. N. (1) wierzytelności alimentacyjna na zaspokojenie potrzeb rodziny, skonkretyzowana jedynie co do wysokości orzeczeniem Sądu Rejonowego z 12 lutego 2016 roku w sprawie V RC 25/16, zmienionym następnie w zakresie kwoty z rozbiciem na poszczególnych członków rodziny zobowiązanego postanowieniem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 18 maja 2016 roku w sprawie XII Cz 141/16. Zaznaczyć przy tym należy, że także przed 12 lutego 2016 roku powodowie nie byli dla M. N. wierzycielami przyszłymi. Obowiązek alimentacyjny wynika bowiem wprost z ustawy i powstaje z chwila założenia rodziny. Stąd nie znajduje w sprawie zastosowania przepis art. 530 k.c..

Kolejną przesłanką skargi pauliańskiej, jest dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią, przy czym przedmiotem zaskarżenia może być tylko taka czynność prawna, której skutkiem jest zmniejszenie majątku dłużnika, które przejawia się tym, że z majątku ubył jakiś jego składnik albo też jakiś przedmiot doń nie wszedł. Ze zmianą w majątku dłużnika musi się jednocześnie wiązać uzyskanie korzyści majątkowej przez osobę trzecią, która polega na nabyciu rzeczy lub prawa albo na zwolnieniu z obowiązku.

Na gruncie niniejszej sprawy, pozwana M. H. (1) nabyła od dłużnika dwie nieruchomości gruntowe, w drodze umowy sprzedaży. A zatem bez wątpienia, jako osoba trzecia nabyła do swojego majątku prawo własności uzyskując przez to korzyść majątkową. Korzyścią w tym rozumieniu nie jest jedynie przysporzenie nieodpłatne. Gdyby tak było, ustawodawca nie wprowadzałby rozróżnienia – korzyści majątkowe uzyskania bezpłatnie (art. 528) i inne. Zaskarżone czynności – stosownie do treści umów z lutego i grudnia 2016 roku miały charakter odpłatny (umowy sprzedaży), dłużnik winien był zatem uzyskać w zamian za zbywane prawa, odpowiedni ekwiwalent w postaci ceny. Przyjmując za pozwaną, że miała ona środki na zapłatę cen, oraz, że kwoty wynikające z treści aktów notarialnych istotnie zostały przed ich podpisaniem uiszczone, nie zmienia to jednak oceny w zakresie kolejnej przesłanki, a mianowicie pokrzywdzenia wierzycieli.

Przez „pokrzywdzenie wierzyciela” ustawa rozumie stan opisany w § 2 art. 527, czyli niewypłacalność, względnie pogłębienie stanu niewypłacalności dłużnika (w jakimkolwiek stopniu). Chodzi tu najogólniej mówiąc, o aktualny brak możliwości wywiązania się z zobowiązań finansowych, a więc jeżeli cały „dostępny: dla wierzyciela egzekwującego majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie długu. Pokrzywdzenie wierzyciela stanowi każde istotne powiększenie niewypłacalności dłużnika, a co za tym idzie utrudnienie i odwleczenie zaspokojenia. (tak SN w wyroku z 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00, niepubl., podobnie w wyroku z 8 kwietnia 1998 r., III CKN 450/97, opubl. OSNC 11/98 poz. 184).

Stan rzeczy, który prowadzi do pokrzywdzenia wierzyciela w powyższym znaczeniu, istnieć powinien zarówno w chwili wystąpienia ze skargą, jak i w chwili orzekania (tak SN w orzeczeniu z 22 marca 2001 r., V CKN 280/00, niepubl; SA w Łodzi w wyroku z 16 grudnia 1993 r., I ACr 550/93; niepubl. oraz SA w Warszawie w wyroku z 7 grudnia 1995 r., I ACr 967/95, opubl. Wok. 10/96, poz. 46).

Pomiędzy czynnością dłużnika a pokrzywdzeniem wierzyciela istnieć musi zależność określana niekiedy, jako związek przyczynowy. Nie chodzi tu jednak o stricte adekwatny związek przyczynowy w tym znaczeniu, aby niewypłacalność była „normalnym" następstwem dokonanej przez dłużnika czynności, ale raczej o to, że czynność prawna dłużnika musi stanowić conditio sine qua non jego niewypłacalności (chociażby nie stanowiła ona jedynej przyczyny niewypłacalności).

Niewypłacalność dłużnika może być wykazywana wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi. Dla przyjęcia niewypłacalności po stronie dłużnika w zupełności wystarcza wykazanie, że nieskuteczna okazała się egzekucja z jednej choćby części składowej majątku dłużnika. (tak SN w wyroku z 18 września 1998 r., III CKN 612/97, opubl. OSNC 3/99 poz. 56).

Na gruncie niniejszej sprawy – o niewypłacalności dłużnika niewątpliwie świadczy przebieg prowadzonego względem postępowania zabezpieczającego. Stosownie do zaświadczenia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi - Widzewa w Łodzi, egzekucja skierowana majątku M. N. (1) okazała się bezskuteczna, z tej przyczyny, że dłużnik nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy. Wobec istnienia zaległości, oceny tej nie przekreśla fakt, że w toku egzekucji uzyskano pewne środki ze sprzedaży akcji.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, że M. N. (1) podejmując czynność w efekcie której pozwana stała się wyłącznym właścicielką nieruchomości położonych w D. działał ze świadomością pokrzywdzenia powodów. Gdyby tak nie było, środki uzyskane z ceny za nieruchomości (pominąwszy okoliczność, czy rzeczywiście były adekwatne do ich wartości) wpłacone zostałyby do rąk wierzycieli, lub do rąk Komornika. Pozbywając się składników majątku w sposób skutkujący pogorszeniem sytuacji wierzycieli alimentacyjnych – żony i dzieci, dłużnik działał z ich pokrzywdzeniem i nie sposób przyjąć, aby nie był tego świadomy. Przesłanka świadomości dłużnika, podobnie jak i wiedzy o tym osoby trzeciej, ma charakter subiektywny, ponieważ wiążą się ze sferą intelektualną i sferą woli stron uczestniczących w zaskarżonej czynności prawnej. W doktrynie prawa cywilnego wskazuje się, że co do zasady, dla skuteczności skargi pauliańskiej i wykazania że dłużnik ma świadomość pokrzywdzenia wierzycieli, wystarczające ustalenie, że wie, iż na skutek czynności prawnej określone aktywa wyjdą z jego majątku i że z tego powodu wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem, a w konsekwencji nastąpi ich pokrzywdzenie ( A. Ohanowicz (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 948; M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1259). Świadomość pokrzywdzenia to rozeznanie, możliwość zrozumienia, że oznaczone zachowanie własne może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia się. Zachowanie to wiąże się w sposób naturalny ze stosunkiem psychicznym dłużnika do wyobrażonego skutku danej czynności. Będzie się on wyrażał albo chęcią pokrzywdzenia, albo godzeniem się na pokrzywdzenie albo też przypuszczeniem, że pokrzywdzenia przez czynność jednak uniknie. A zatem, do przyjęcia, że dłużnik dokonywał czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, wystarczy, by takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy powyższa przesłanka została spełniona ponad wszelką wątpliwość. Pierwsza z zaskarżonych czynności dokonana została przed dłużnika z pozwaną już po tym, jak dłuznik pozbawił żonę posiadania domu, a powódka wniosła o zasądzenie alimentów. Jak już z resztą wskazywano, dłużnik mając żonę i małoletnie dzieci i bez tego wiedział, jakie spoczywają na nim z racji założenia rodziny, obowiązki. Druga z czynności zdziałana została już po rozpoznaniu zażalenia na postanowienie o zabezpieczeniu alimentów na zaspokojenie potrzeb rodziny, po wytoczeniu pozwu o rozwód.

Z posiadaniem przez osobę trzecią wiedzy o tym, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, zrównana została sytuacja, gdy osoba trzecia przy zachowaniu należytej staranności mogła tę wiedzę uzyskać (a zatem, gdy brak wiedzy jest zawiniony). Nie ma przy tym znaczenia zła wiara osoby trzeciej ani to, czy posiadana przezeń wiedza jest wynikiem jej działania, a zwłaszcza porozumienia się z dłużnikiem. Obojętne jest źródło wiedzy i sposób jej uzyskania. Poza tym, wykazanie tej przesłanki wspierają dwa domniemania z art. 527 § 3 k.c. i 528 k.c. - działające na korzyść wierzyciela.

Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527§3 k.c.). W takiej sytuacji, na wierzycielu nie ciąży obowiązek wykazywania takiej zależności. Ustalając ów stosunek bliskości należy odwołać się do więzi uczuciowej, majątkowej, przyjacielskiej, rodzinnej.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, iż pozwana, jako nowa partnerka życiowa dłużnika, obecnie także matka jego piątego dziecka, pozostaje z nim w bliskiej relacji osobistej. W takiej też relacji pozostawała z nim w 2016 roku, co nie było kwestionowane.

Domniemanie wynikające z bliskich relacji dłużnika i osoby trzeciej, zasadniczo może być przez nią obalone dowodem przeciwnym. Osoba trzecia winna wówczas wykazać (stosowanie do treści art. 6 k.c.), że mimo stosunku bliskości z dłużnikiem nie wiedziała (i nie mogła się dowiedzieć), iż działania dłużnika krzywdzą wierzycieli. Od tej ogólnej zasady ustawodawca wprowadził wyjątek, znajdujący zastosowanie w sytuacji, gdy „krzywdząca” czynność ma charakter nieodpłatny. W niniejszej sprawie, Sąd przyjął, że nie mamy jednak do czynienia z czynnościami nieodpłatnymi.

Okoliczności sprawy nie pozwalają przyjąć, że pozwana nie znała sytuacji rodzinnej i życiowej swego partnera. Świadczy o tym chociażby korespondencja między stronami załączona do pozwu, której pozwana nie kwestionowała w odpowiedzi na pozew. Wiedzą powszechną jest, że z racji małżeństwa i rodzicielstwa, na małżonku i rodzicu spoczywa obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny. Pozwana jako nowa partnerka M. N. musiała także być zorientowana i była zorientowana w jego sytuacji rodzinnej – że jest mężczyzną żonatym i ma dzieci z poprzednich związków, w tym małoletnich powodów. Dokonując w czasie, gdy jej partner pozbawia żonę i dzieci posiadania domu, a żona wszczyna postępowanie o alimenty, czynności polegających na kupowaniu nieruchomości od partnera, z którym dzieliła już wówczas życie, za wręczoną, wedle treści aktów notarialnych, przed zawarciem umów gotówkę, jest postępowaniem ewidentnie świadczącym o spełnieniu przesłanki, o której mowa w końcowej części par. 1 art. 527 k.c..

Jak już wskazywano powyżej, Sąd oparł się ustalając powyższe na okolicznościach niespornych i udokumentowanych. Niesporne jest, że pozwana i dłużnik pozostawali w czasie dokonywania czynności bliskim stosunku, a pozwana znała sytuacje rodzinną M. N.. Niesporne jest i udokumentowane, że cena za nieruchomości nie została uiszczona na rachunek bankowy i nie została przeznaczona na poczet egzekucji. Dla skuteczności skargi nie jest konieczna wiedza osoby trzeciej o działaniu dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela, Wystarczy możliwość dowiedzenia się przy zachowaniu staranności. Przy znanej pozwanej sytuacji dłużnika staranność, w tym z intencją dbałości o własnej interesy, wymagałaby powstrzymania się od działań skutkujących upłynnianiem przez dłużnika majątku trwałego. Powszechnie bowiem wiadomo, że pieniądz jest najbardziej płynny i dlatego też najłatwiej go usunąć spod egzekucji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

W wyroku Sąd nie zawarł, na skutek omyłkowego pominięcia, orzeczenia odnośnie drugiej z objętych pozwem wierzytelności wskazywanej przez powódkę K. N. (1), której dotyczy wyrok zaoczny zapadły w toczącej się po sprzeciwie sprawie II C 487/17. Na wniosek stron, wyrok w tej części może zostać uzupełniony.