Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Sędziowie: SSA Janina Kacprzak (spr.)

SSO del. Joanna Kasicka

Protokolant: st.sekr.sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2014 r. w Łodzi

sprawy M. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o wypłatę świadczenia,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 5 lipca 2013 r., sygn. akt: V U 668/13;

1.  oddala apelację w części dotyczącej rozstrzygnięcia o odsetkach za okres od dnia 19 lutego 2014 roku;

2.  umarza postępowanie apelacyjne w pozostałej części;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. na rzecz M. C. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1733/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 lipca 2013r. Sąd Okręgowy w Kaliszu w punkcie pierwszym zmienił zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 10 kwietnia 2013r. i ustalił, że M. C. zachowała prawo do wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011r. do 21 listopada 2012r., przy czym prawo to przysługuje odwołującej wyłącznie w odniesieniu do braku rozwiązania stosunku pracy u pracodawcy zatrudniającego odwołującą przed dniem nabycia prawa do emerytury wraz z ustawowymi odsetkami od 25 stycznia 2013r., w punkcie drugim oddalił odwołanie w pozostałym zakresie.

Wyrok Sądu Okręgowego zapadł w następującym stanie faktycznym:

Emerytura została przyznana M. C. decyzją z dnia 26 sierpnia 2010 r. od dnia 1 lipca 2010 r. Jednocześnie świadczenie emerytalne zostało wnioskodawczyni zawieszone z uwagi na wysokość przychodu przekraczającego 130% przeciętnego wynagrodzenia. Następnie decyzją z września 2011 roku, organ rentowy podjął wypłatę emerytury wnioskodawczyni od (...)roku, w związku z uzyskaniem przez nią 60 lat. Kolejną decyzją z 3 lutego 2012 roku ZUS zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu pobranej emerytury za okres od 1 października 2011 roku do 31 stycznia 2012 roku, a następnie wstrzymał wypłatę emerytury na dalszy okres.

Ubezpieczona zwróciła organowi rentowemu emeryturę pobraną za okres od 1 października 2011 roku do 31 stycznia 2012 roku. Jednakże po ogłoszeniu wyroku trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku (K2/12) wniosła o uchylenie decyzji pozbawiającej jej wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011 roku. Organ rentowy po ogłoszeniu powyższego wyroku podjął wypłatę emerytury od 22 listopada 2012 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał odwołanie za częściowo uzasadnione. W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawczyni, która uzyskała prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2009 r., mieści się w grupie osób, w odniesieniu, do której Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawie K2/12 uznał zmianę wprowadzoną do przepisu art. 103a za niezgodną z zasadą zaufania obywatela do państwa, zachowała prawo do wypłaty świadczenia za sporny okres, bowiem w momencie składania wniosku o emeryturę i nabycia do niego prawa ubezpieczona spełniała kryteria, wśród których nie było konieczności rozwiązania stosunku pracy. Natomiast zmiana stanu prawnego z mocą wsteczną zmieniła sytuację ubezpieczonej, bowiem pozbawiła ją prawa do pobierania świadczenia, do którego spełniała wszystkie warunki w momencie jego nabycia.

Odnosząc się do żądania odsetek, w ocenie sądu odwołująca zachowała prawo do odsetek za okres po złożeniu wniosku o wypłatę zawieszonych świadczeń. Początkową datę, od której winne - zdaniem Sądu pierwszej instancji - zostać naliczane odsetki wyznacza data wypłaty świadczenia tj. 25-ty dzień miesiąca, 30- dniowy termin na wypłatę świadczenia od wyjaśnienia ostatniej okoliczności oraz dzień złożenia wniosku o wypłatę zawieszonych świadczeń. Skoro wniosek taki złożony został w dniu 13 grudnia 2012 r. to w najbliższym terminie płatności ( 25 grudnia 2012 r.) nie minęło 30 dni. Oznacza to, iż dopiero w następnym terminie płatności ( 25 stycznia 2012 r. ) ZUS popadł w zwłokę i od tego też terminu winne zostać naliczane odsetki.

W konkluzji Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zawierało uzasadnione podstawy do jego uwzględnienia tak co do należności głównej jak i częściowo w odniesieniu do odsetek i prowadziło do zmiany decyzji w trybie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. jak w punkcie 1 sentencji wyroku. Uwzględniając odwołanie, sąd zawarł klauzulę o prawie do wypłaty świadczenia z uwagi na brak rozwiązania stosunku pracy albowiem w aktach emerytalnych znajdują się decyzje o zawieszalności wypłaty świadczenia z powodu przekroczenia kwoty 130 % średniego wynagrodzenia.

Co do należności odsetkowych za okres wcześniejszy, odwołanie nie było uzasadnione, bowiem - zdaniem Sądu pierwszej instancji- ZUS nie miał warunków do wypłaty świadczenia za okres przed dniem 22 listopada 2012 r. ( data publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. ) gdyż analizowany przepis istniał w porządku prawnym i każdy podmiot prawa winien na zasadzie legalizmu w pełni go stosować. Nie istniał także obowiązek wypłaty świadczeń z urzędu od daty publikacji wyroku Trybunału, albowiem każde świadczenie z ubezpieczenia emerytalno - rentowego zasadniczo wypłacane jest na wniosek.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art.103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawie K2/12 oraz art. 85 ust 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 118 ust 4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie wnioskodawcy emerytury od dnia 1 października 2011 roku wraz z odsetkami od 26 grudnia 2012 roku.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Apelujący podniósł, że zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy wiązującej aktu normatywnego. Trybunał Konstytucyjny w sprawie sygn. akt K 2/12 nie wskazał innego terminu utraty mocy obowiązującej, co oznacza, że wnioskodawczyni nie ma prawa do wyrównania emerytury za okres od dnia 1 października 2011r. do dnia 21 listopada 2012 r. Odnosząc się do zakwestionowanych odsetek, organ rentowy podniósł że nawet gdyby przyjąć, że świadczenie powinno zostać wypłacone, to zdaniem skarżącego datą wyjściową ustalenia odsetek winna być data złożenia wniosku o wypłatę świadczenia za wsteczny okres.

W odpowiedzi na apelację, pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jej rzecz od organu rentowego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k.28-31).

Pismem z dnia 31 marca 2014 roku organ rentowy cofnął apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 5 lipca 2013 r. w części wyroku dotyczącej należności głównej oraz odsetek naliczonych do dnia 19 lutego 2014r. wnosząc o umorzenie postępowania w tym zakresie oraz poparł apelację w pozostałej części. Formułując wniosek w przedmiocie cofnięcia apelacji organ rentowy podniósł, że wnioskodawczyni złożyła wniosek o wypłatę zaległych świadczeń wraz z należytymi odsetkami na podstawie ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje: w rozpoznawanej sprawie poza sporem jest, że ubezpieczona nabyła prawo do emerytury po 8 stycznia 2009 roku, a przed 31 grudnia 2010 roku. Początkowo wypłata świadczenia ubezpieczonej podlegała zawieszeniu z powodu osiągania przez uprawnioną przychodu przekraczającego 130% przeciętnego wynagrodzenia, a następnie od 1 października 2011roku na podstawie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 6 i art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. nr 2010 r., nr 257, poz.1726 ). Podstawę faktyczną zawieszenia wypłaty emerytury ubezpieczonej po 1 października 2011 roku było kontynuowanie zatrudnienia poprzedzającego nabycie prawa do emerytury. Jednakże przepisy, które stanowiły podstawę do zawieszania wypłat emerytur po 1 października 2011 roku z powodu nieprzerwanego kontynuowania zatrudnienia poprzedzającego przejście na emerytury zostały następnie uznane w części za niekonstytucyjne. W wyroku z dnia 13 listopada 2012 r., w sprawie K 2/12 (Dz. U. 2012/1285), Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Po ogłoszeniu powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego ubezpieczona zwróciła się do organu rentowego o podjęcie wypłaty emerytury, jako niesłusznie zawieszonej oraz o wypłatę zaległych świadczeń. Organ rentowy podjął wypłatę tego świadczenia jednakże od 22 listopada 2012 roku odmawiając jego wypłaty za okres poprzedzający ogłoszenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zmienił powyższą decyzję ustalając, że ubezpieczona zachowała prawo do wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011 roku do 21 listopada 2012 roku z odsetkami liczonymi od 25 stycznia 2013 roku, przy czym rozstrzygnięcie to, jak wynika z treści wyroku, odnosi się wyłącznie do podstaw zawieszenia wypłaty świadczenia z powodu kontynuowania zatrudnienia. W tym miejscu zaznaczyć należy, że ubezpieczona ukończyła 60 lat 31 października 2011 roku, a zatem od tej daty nabyła prawo do pełnej wypłaty emerytury bez względu na wysokość osiąganego przychodu ( art. 103 ust. 2 ustawy ). Organ rentowy początkowo zaskarżył wyrok sądu pierwszej instancji w całości, to jednak następnie cofnął apelację w części - skarżąc jedynie datę, do której należy naliczać odsetki od niewypłaconego świadczenia. Data początkowa, od której należy naliczać odsetki nie jest kwestionowana i nie stanowi przedmiotu zaskarżenia. Zdaniem organu rentowego odsetki od niewypłaconej emerytury winny być naliczane jedynie do 19 lutego 2014 roku na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 roku o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. ( Dz.U.2014.169 ). W ocenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi, w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę, powołany przez organ rentowy przepis nie ma w sprawie zastosowania. W myśl tego przepisu „emeryci, w przypadku których wypłata zawieszonej emerytury została ustalona na podstawie prawomocnego wyroku sądu, w którym sąd nie orzekł o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone, mogą złożyć wniosek o wypłatę odsetek od zasądzonej kwoty:

1)do dnia wypłaty - w przypadku gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła przed dniem wejścia ustawy w życie;

2)do dnia wejścia ustawy w życie - w przypadku gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła po dniu wejścia ustawy w życie”.

Jak wynika z treści tego przepisu ma on zastosowanie do wyłącznie do wniosków o odsetki złożonych po wejściu w życie ustawy, w sytuacji gdy wypłata zawieszonej emerytury została już ustalona prawomocnym wyrokiem sądu, w którym nie orzeczono o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone. W przedmiotowej sprawie nie zachodzi żadna z sytuacji wymienionych w tym przepisie. Po pierwsze dlatego, że wypłata zawieszonej emerytury nie została ustalona prawomocnym wyrokiem sądu, a po drugie organ rentowy nie wypłacił dotychczas emerytury ubezpieczonej za sporny okres, a nadto wniosek o podjęcie wypłaty zawieszonej emerytury za okres objęty zaskarżonym wyrokiem został złożony przed wejściem w życie ustawy z dnia 13 grudnia 2013 roku ( ubezpieczona złożyła wniosek o wypłatę zawieszonej emerytury wraz z odsetkami w dniu 12 grudnia 2012 roku ). Przed tym też dniem została wydana decyzja organu rentowego odmawiająca wypłaty emerytury za okres poprzedzający ogłoszenie powoływanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego, jak również przed tym dniem zapadł skarżony wyrok w przedmiotowej sprawie. Dlatego też prawidłowość rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji, w granicach zaskarżenia, należy oceniać według stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania zaskarżonej decyzji z uwzględnieniem ewentualnych zmian uregulowań prawnych dotyczących przedmiotu sporu, a wynikających z powołanej wyżej ustawy z 13 grudnia 2013 roku, przy zastosowaniu zasady wynikającej z art. 316 § 1 kpc. Z przepisu tego wynika ogólna zasada obowiązująca w procedurze cywilnej, zgodnie z którą sądy przy orzekaniu biorą stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W dotychczasowej praktyce orzeczniczej sądów nie budzi wątpliwości, że sformułowanie: „stan rzeczy” odnosi się zarówno do stanu faktycznego, jak i prawnego. Zasada ta ma także zastosowanie do sądu apelacyjnego, który w polskim systemie prawnym jest organem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym. Należy mieć jednak na względzie, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, ze względu na specyfikę tych spraw, zasada ta ma pewne ograniczenia wynikające z faktu, że w tych sprawach sądy rozpoznają odwołania od decyzji organów rentowych. W tych sprawach co do zasady ocenia się zgodność z prawem decyzji organu rentowego, a zatem jej zgodność z prawem obowiązującym w dniu wydania decyzji. Co oczywiście nie oznacza, że w każdym przypadku zmiany stanu prawnego należy stosować prawo z dnia wydania decyzji. Każda sprawa wymaga indywidualnej oceny, w zależności od charakteru i przedmiotu decyzji, od której wniesiono odwołanie. W przedmiotowej sprawie uchwalenie ustawy z dnia 13 grudnia 2013 roku o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. ( Dz.U.2014.169 ) pozostaje bez większego wpływu na rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji, ze względu na przedmiot zaskarżenia. Podstawa prawna rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji objętego zaskarżeniem nie uległa zmianie. W sprawie nie ulega wątpliwości, że podstawą rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji o odsetkach stanowił przepis art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, chociaż Sąd Okręgowy nie wskazał tej podstawy. W myśl tego przepisu, jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Przepis ten dotyczy sytuacji, gdy organ rentowy nie ustalił prawa do świadczenia, lub też nie wypłacił należnego świadczenia w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń. Gdy chodzi o wypłatę świadczeń emerytalnych zasady te zostały określone w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej ( art. 124 ustawy). Gdy chodzi o termin ustalania przez Zakład prawa do świadczenia po raz pierwszy zastosowanie ma art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustawa ta jednak nie określa w jakich terminach Zakład winien rozpoznać wniosek o podjęcie wypłaty wstrzymanej emerytury. Stąd też zdaniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę, ma tutaj zastosowanie art. 35 kpa w związku z art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a zatem organ winien załatwić sprawę bez zbędnej zwłoki ( art. 35 § 1 kpa). Po myśli art. 35 § 2 kpa niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ ( § 2 ), natomiast załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. ( § 3 ).Zaś po myśli § 4 art. 35 kpa. przepisy szczególne mogą określać inne terminy niż określone w § 3. Dlatego też po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., w sprawie K 2/12 (Dz. U. 2012/1285) o niekonstytucyjności przepisu zawieszającego wypłatę emerytury w stosunku do niektórych emerytów, wnioski o podjęcie wypłaty bezpodstawnie wstrzymanej emerytury złożone przez emerytów, których dotyczyło orzeczenie Trybunału winny być rozpoznane przez organ rentowy niezwłocznie z jednoczesną wypłatą zaległych świadczeń. Organ rentowy odmawiający wypłaty wstrzymanej emerytury, któremu znany był fakt uznania za niekonstytucyjny przepis stanowiący uprzednio podstawę do zawieszenia wypłaty świadczenia nie może skutecznie powoływać się na brak odpowiedzialności za niewypłacenie wstrzymanego świadczenia w terminie, to jest bez zbędnej zwłoki po złożeniu przez uprawnionego wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia. W takich przypadkach ubezpieczonym przysługuje prawo do odsetek na zasadach określonych w art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z uwzględnieniem przepisów wykonawczych do tego artykułu, a w szczególności § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 roku w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub w wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U.1999.12.104 ). Odsetki, o których mowa w art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należne są do dnia wypłaty świadczenia ( porównaj § 2 pkt 1 rozporządzenia wykonawczego do art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Na marginesie zauważyć należy, że art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisy wykonawcze do tego artykułu mają zastosowanie również w sprawach objętych wnioskami emerytów złożonych w organie o wypłatę zawieszonych świadczeń na podstawie powoływanej wyżej ustawy z dnia 13 grudnia 2013 roku o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. ( porównaj art. 10 pkt 2 ustawy ).Ograniczenia terminu, do którego należne są odsetki określone w art. 8 ust. 1 tej ustawy nie mają w sprawie zastosowania, co już wykazano wyżej. Przepis ten dotyczy tylko takich sytuacji, w których prawomocnymi wyrokami ustalono prawo do wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 1 października 2011 roku do 21 listopada 2012, ale oddalono roszczenia o odsetki, albo też nie rozstrzygnięto o nich w ogóle.

Mając na uwadze powyższe należało, na podstawie art. 385 kpc, oddalić apelację jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.

W zakresie roszczenia głównego Sąd Apelacyjny w Łodzi w punkcie drugim wyroku umorzył postępowanie apelacyjne stosownie do art. 391 § 2 k.p.c., wobec cofnięcia apelacji w zakresie w jakim Sąd I instancji ustalił prawo M. C. do wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011r. do 21 listopada 2012r. wraz z ustawowymi odsetkami za okres od 25 stycznia 2013r. do 19 lutego 2014r., mając jednocześnie na uwadze, że w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy brak jest przesłanek do uznania, że cofnięcie apelacji przez organ rentowy narusza słuszny interes ubezpieczonej, o którym mowa w art. 469 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego za drugą instancję Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 2 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt. 2 w z. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).