Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 12 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie - Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Edward Panek

Sędziowie: SO Marek Syrek , SO Mariusz Sadecki

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2014 roku w Tarnowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku D. Z.

o wpis prawa własności w dziale II księgi wieczystej nr (...)

na skutek apelacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego
w Tarnowie z dnia 3 września 2014 roku , sygn. akt DZKW /TR2T/00002781/14

postanawia:

oddalić apelację .

Sygn. akt I Ca 441/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni D. Z. we wniosku skierowanym do Sądu Rejonowego w Tarnowie domagała się ujawnienia jej w dziale II księgi wieczystej nr (...) jako wyłącznej właścicielki nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) , obrębu S. , w miejsce wpisanych w tej księdze : P. S. , A. z M. S. , P. M. i M. M. (2) .

Uzasadniając zasadność przedmiotowego wniosku , wnioskodawczyni odwołała się do treści ksiąg wieczystych : nr (...) oraz do dokumentów złożonych przy tych księgach wieczystych, a zwłaszcza dokumentów zalegających przy tej pierwszej księdze wieczystej .

W dalszej części uzasadnienia wniosku wnioskodawczyni podała , iż
w księdze wieczystej nr (...) zostali ujawnieni jako właściciele jej rodzice : B. Ż. oraz S. Ż. na podstawie aktu własności ziemi , którym stwierdzono , że wymienieni nabyli z mocy samego prawa własność nieruchomości składających się z działek : nr (...). Z dołączonego wówczas wykazu synchronizacyjnego wynikało jednoznacznie , że działkę ewidencyjną nr (...) utworzyła – między innymi – parcela gruntowa nr (...) .

W późniejszym okresie został sporządzony nowy wykaz synchronizacyjny ,
w którym uwidoczniono , że parcela nr (...) uległa podziałowi na parcele : nr (...) i nr (...) . Wedle nowo sporządzonego wykazu działkę ewidencyjną nr (...) objętą wymienionym wcześniej aktem własności ziemi utworzyły : pgr.lkat. (...) i (...) oraz pgr.lkat (...) , jak również p.bud. (...) , zaś działka ewidencyjna nr (...) powstała z pgr. lkat. (...) .

Wnioskodawczyni podała , iż w oparciu o wskazany wykaz synchronizacyjny wystąpiła w 2008 roku do Sądu wieczystoksięgowego z wnioskiem o ujawnienie powyższych zmian w księdze wieczystej nr (...) oraz o urządzenie dla działki nr (...) nowej księgi wieczystej , z jednoczesnym przepisaniem do jej działu II dotychczasowych właścicieli z księgi wieczystej nr (...) .

W ocenie wnioskodawczyni , Sąd Rejonowy w wyniku rozpoznania przedmiotowego wniosku dokonał błędnych wpisów w dziale II nowo założonej księgi wieczystej . Zamiast bowiem ujawnić jako właścicieli jej rodziców , dokonał wpisu prawa własności na rzecz osób nieżyjących , a to : P. S. , A. z M. S. , P. M. i M. M. (2) .

Wnioskodawczyni podniosła , iż dokumenty wskazują jednoznacznie , że działka nr (...) utworzona z parceli nr (...) musiała stanowić własność jej rodziców, skoro powstała ona z parceli nr (...) tworzącej w chwili wpisu dokonywanego na jej rodziców działkę nr (...) .

Aktualnie wnioskodawczyni winna być ujawniona w dziale II księgi wieczystej nr (...) jako właścicielka działki nr (...) , bowiem na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 28 marca 1990 roku stała się właścicielką działek : nr (...) , z wyłączeniem działki nr (...) .

Sąd Rejonowy w Tarnowie wydał w dniu 3 września 2014 roku postanowienie ( sygn. akt DZKW TR2T/00002781/14 ) , którym oddalił przedmiotowy wniosek .

W uzasadnieniu do powyższego postanowienia , Sąd I instancji zwracając uwagę na ograniczoną kognicję Sądu rozpoznającego wniosek o wpis , wynikającą
z przepisu art. 628 ⁸ § 2 k.p.c. , wskazał , iż w postępowaniu tym nie jest dopuszczalne rozstrzyganie jakichkolwiek sporów o prawo własności nieruchomości , ewentualnie uzupełniania lub poprawianie dokumentów , mających stanowić podstawę wpisu .

W uznaniu Sądu Rejonowego , dla rozpoznania przedmiotowego wniosku konieczne byłoby właśnie rozstrzygnięcie sporu o własność . Wydany bowiem na rzecz rodziców wnioskodawczyni akt własności ziemi nie obejmował działki nr (...) , lecz odnosił się do działek : nr (...) . Podobnie w umowie z dnia 28 marca 1990 roku nie została wymieniona działka ewidencyjna nr (...) .

W sytuacji więc , gdy w księdze wieczystej nr (...) – na podstawie prawomocnego wpisu – ujawnienie są : P. S. , A. z M. S. , P. M. i M. M. (2) , to w ocenie Sądu I instancji jedyną drogą do usunięcia wątpliwości co do stanu prawnego działki nr (...) jest powództwo
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym , w którym Sąd będzie mógł poczynić ustalenia co do zakresu uwłaszczenia nieruchomości na rzecz rodziców wnioskodawczyni .

Od powyższego postanowienia apelację złożyła wnioskodawczyni D. Z. zarzucając w niej naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na wynik sprawy , a to art. 626 ⁸ k.p.c. poprzez jego niezastosowanie , tj. niezbadanie dołączonych do wniosku dokumentów oraz dokumentów złożonych
w księdze wieczystej i przyjęcie , że działka nr (...) nie powstała z działki nr (...) , pomimo że załączone do wniosku dokumenty oraz dokumenty księgi wieczystej potwierdzają tą okoliczność .

Formułując tej treści zarzut wnioskodawczyni zażądała zmiany zaskarżonego orzeczenia w kierunku uwzględnienia żądania wniosku , ewentualnie wnosiła o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

W uzasadnieniu środka odwoławczego skarżąca podniosła , iż wbrew odmiennej ocenie Sądu I instancji dokumenty ksiąg wieczystych oraz dokumenty dołączone do wniosku dawały podstawę do ujawnienia jej jako właścicielki działki nr (...) .

Podobnie jak w uzasadnieniu wniosku , apelująca stwierdziła , że akt własności ziemi przesądza , kto był właścicielem działek ewidencyjnych : nr (...) . Ponieważ zaś złożony do księgi wieczystej nr (...) wykaz synchronizacyjny wskazywał na przynależność całej parceli gruntowej nr (...) do działki nr (...) , a działka nr (...) powstała z części tej parceli ( z parceli nr (...) ) , to nie powinno wywoływać wątpliwości , kto jest właścicielom działki nr (...). Otóż w ocenie skarżącej właścicielem tej działki byli jej rodzice , a po sporządzeniu umowy przekazania gospodarstwa rolnego własność ta przysługuje wnioskodawczyni . Wykazanie tego faktu nie wymagało prowadzenia żadnego , dodatkowego postępowania dowodowego w celu rozstrzygnięcia sporu o prawo własności działki nr (...) , bowiem spór w tym zakresie nie istnieje .

Jednocześnie apelująca zwróciła uwagę na wadliwość wpisu dokonanego
w wyniku rozpoznania jej wniosku złożonego w 2008 roku . W jej ocenie już wówczas Sąd powinien ujawnić w nowo założonej księdze wieczystej jako właścicieli działki nr (...) jej rodziców , a nie S. i M. , których prawa zostały wykreślone
z chwilą dokonywania wpisów na rzecz B. Ż. oraz S. Ż.
w oparciu o wspomniany wcześniej akt własności ziemi .

Rozpoznając apelację wnioskodawczyni Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia faktyczne :

Księga wieczysta nr (...) została założona w 1958 roku dla nieruchomości objętej uprzednio dawnym WHL (...) gm. kat. S.
i obejmowała między innymi parcelę katastralną nr (...) .

W oparciu o wykaz zmian z dnia 22 stycznia 1982 roku oraz akt własności ziemi nr (...)z dnia 27 lipca 1978 roku stwierdzający nabycie z mocy samego prawa przez B. Ż. i S. Ż. prawa własności nieruchomości składającej się z działek : nr (...) o powierzchni 8,40 położonej w S. , Państwowe Biuro Notarialne w T. dokonało
w dniu 25 lutego 1983 roku następujących wpisów w księdze wieczystej nr (...)
( obecnie nr (...) ) :

1.  dopisano do działu I parcele gruntowe : nr (...) i nr (...) z księgi wieczystej nr (...) ;

2.  ujawniono w dziale I następujące zmiany oznaczeń :

- pgr. (...) i nr (...) utworzyły działkę nr (...) o powierzchni 5800 m ² ,

- pgr. (...) , p.bud. (...) wraz z pgr. (...) i pgr. (...) utworzyły działkę nr (...) o powierzchni 1ha 8900 m ² ;

- pgr. (...) , (...) , (...) , (...) , (...), (...) , (...) wraz z pgr. (...)
i pgr. (...) utworzyły działkę nr (...) o powierzchni 5 ha 9300 m ² ;

3.  wpisano w dziale II jako właścicieli działek : nr (...) B. Ż. oraz S. Ż. na prawach wspólności ustawowej .

W dniu 30 stycznia 2008 roku został sporządzony nowy wykaz synchronizacyjny , w którym uwidoczniono , że pgr. lkat. (...) podzieliła się na : pgr.lkat. (...) i pgr.lkat. (...) . Następnie w sporządzonym wykazie przyporządkowano pgr. lkat. (...) i (...) z KW nr (...) oraz pgr.lkat (...)
i pbud. (...) z KW nr (...) do działki nr (...) o powierzchni 1,89 ha , zaś pgr. lkat. (...) do działki nr (...) o powierzchni 0,08 ha .

W oparciu o wymieniony wykaz zmian synchronizacyjnych D. Z. wystąpiła w 2008 roku o sprostowanie wpisu w księdze wieczystej nr (...) , a następnie o założenie dla działki nr (...) nowej księgi wieczystej i wpisanie w jej dziale II dotychczasowych właścicieli z księgi wieczystej nr (...) .

W wyniku rozpoznania tego wniosku , Sąd Rejonowy w Tarnowie wydał w dniu 25 września 2008 roku następującej treści orzeczenie :

1.  dokonał sprostowania wpisu w dziale I księgi wieczystej nr (...) poprzez ujawnienie podziału pgr.lkat. (...) oraz uwidocznienie , że z parcel gruntowych : (...) i (...) łącznie z pgr.lkat. (...) i pbud. (...)powstała działka nr (...) o powierzchni 1,89 ha , zaś z pgr.lkat. (...) powstała działka nr (...) o powierzchni 0,08 ha ;

2.  założył dla działki nr (...) nową księgę wieczystą nr (...), ujawniając w jej dziale II jako współwłaścicieli po ¼ części : P. S. , A. z M. S. , P. M. oraz M. M. (2) .

Zawiadomienie o powyższym wpisie zostało doręczone wnioskodawczyni w dniu 14 października 2008 roku . Wnioskodawczyni nie składała środka odwoławczego od powyższego wpisu .

W dniu 28 marca 1990 roku została zawarta w Państwowym Biurze Notarialnym w T. pomiędzy B. Ż. i S. Ż.
a wnioskodawczynią D. Z. umowa przekazania gospodarstwa rolnego, której przedmiot stanowiła nieruchomość składająca się z działek : nr (...) . Na mocy tej umowy rodzice wnioskodawczyni przekazali jej wymienioną nieruchomość , z wyłączeniem działki nr (...) o powierzchni 0,05 ha ( działka nr (...) powstała w wyniku podziału działki nr (...) , zatwierdzonego ostateczną decyzją z dnia 17 lutego 1990 roku ) .

( d: treść ksiąg wieczystych : nr (...) oraz dokumenty złożone przy tych księgach wieczystych )

Sąd Okręgowy rozważył , co następuje :

Apelacja wnioskodawczyni nie zasługiwała na uwzględnienie .

Tak jak podaje Sąd I instancji , kognicja Sądu w sprawie o wpis wyznaczona treścią przepisu art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. jest ograniczona . Wąski jest również katalog środków dowodowych , na podstawie których Sąd może badać
i ustalać rzeczywisty stan prawny nieruchomości . Jak wiadomo ustaleń co do oceny zasadności wniosku o wpis Sąd obowiązany jest dokonać na podstawie treści wniosku , treści dołączonych doń dokumentów oraz treści księgi wieczystej .

Taki zakres badania sprawia , że Sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym nie dysponuje instrumentami niezbędnymi do wszechstronnego ustalenia rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości . Tym samym nie można wymagać od Sądu w sprawie o wpis rozstrzygania jakichkolwiek sporów o prawo , niezależnie od tego , czy rozstrzygnięcie tego sporu byłoby przesłanką orzeczenia Sądu wieczystoksięgowego , czy też samo w sobie miałoby być wynikiem rozpoznania wniosku .

Wbrew odmiennemu zapatrywaniu wyrażonemu w apelacji – przy uwzględnieniu powyższych uwag – trzeba zgodzić się z Sądem I instancji , że brak było podstaw do uwzględnienia wniosku , tj. ujawnienia wnioskodawczyni w dziale II księgi wieczystej nr (...) jako wyłącznej właścicielki działki nr (...) .

Wnioskodawczyni do wniosku o wpis nie dołączyła żadnych nowych dokumentów , lecz odwołała się do dokumentów już złożonych do księgi wieczystej nr (...) oraz dokumentów zalegających w aktach księgi wieczystej ,
w której miał nastąpić żądany wpis . Bliższa analiza uzasadnienia wniosku wskazuje nawet , że niniejszy wniosek miał spowodować korektę błędnego – w ocenie wnioskodawczyni – wpisu w dziale II księgi wieczystej nr (...) , dokonanego w wyniku rozpoznania jej wcześniejszego wniosku z dnia 11 września 2008 roku . Wnioskodawczyni nie powołała się bowiem na żadne nowe zdarzenia prowadzące do zmiany stanu prawnego nieruchomości ( działki nr (...) ) zaistniałe już po dokonaniu wpisu z dnia 25 września 2008 roku , w następstwie rozpoznania jej wniosku z dnia 11 września 2008 roku .

Już z tych powodów wniosek nie mógł zostać uwzględniony .

Wpis do księgi wieczystej jest orzeczeniem i po uprawomocnieniu się wiąże on inne Sądy ( art. 365 k.p.c. ) . Wpis prawomocny formalnie ( gdy nie przysługuje od niego środek odwoławczy ) i materialnie może być zmieniony lub wykreślony jedynie wówczas , gdy po jego dokonaniu nastąpi zmiana stanu prawnego nieruchomości powodująca , że wpis ten stał się nieaktualny . W takim przypadku ( tzw. następczej niezgodności stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej ) jest możliwe - bez potrzeby wszczynania procesu na podstawie art. 10 ustawy z dnia
6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece – doprowadzenie do zgodności wpisu w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w drodze złożenia wniosku o wpis na podstawie dokumentu stwierdzającego ową zmianę stanu prawnego nieruchomości ( zob. art. 31 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece ) .

Niekiedy mamy jednak do czynienia z tzw. pierwotną niezgodnością stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym istniejącą już od chwili dokonania wpisu lub wykreślenia prawa w księdze wieczystej . Przyczyną takiej niezgodności mogą być – między innymi – uchybienia Sądu wieczystoksięgowego przy dokonywaniu wpisu polegające , np. na wpisaniu innego prawa , na ujawnieniu w księdze wieczystej osoby niebędącej właścicielem .

Przy wskazanej powyżej tzw. pierwotnej niezgodności stanu prawnego , właściwą drogą do usunięcia tej niezgodności jest postępowanie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym . Powództwo oparte na przepisie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece stanowi bowiem nadzwyczajny środek zaskarżenia prawomocnego wpisu i zastępuje w odniesieniu do postępowania wieczystoksięgowego skargę o wznowienie postępowania ( zob.
J. Pisuliński , J. Zawadzka : Księgi wieczyste i hipoteka – Komentarz pod redakcją
J. Pisulińskiego ; Ustawa o księgach wieczystych i hipotece . Postępowanie wieczystoksięgowe , Lexis Nexis Warszawa 2014, str. 256 – 257 , 1219 oraz 1294 – 1295 ) .

Skoro wnioskodawczyni twierdziła , że jej wniosek uzasadniony jest wadliwością prawomocnego wpisu z dnia 25 września 2008 roku już w chwili jego dokonania ( wnioskodawczyni pomimo zawiadomienia jej o tym wpisie nie składała środka odwoławczego od tego orzeczenia ) , to opisywaną niezgodność winna była wykazać właśnie w postępowaniu opartym na przepisie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku .

Niezależnie jednak od powyższego argumentu , trzeba przyznać rację Sądowi I instancji , że dokumenty na które powołuje się wnioskodawczyni nie zaświadczają
o przysługiwaniu jej prawa własności co do działki nr (...) .

Bezspornie parcela gruntowa nr (...) w dacie dokonywania wpisu
w księdze wieczystej nr (...) na rzecz rodziców wnioskodawczyni : B. Ż. i S. Ż. objęta była tą księgą wieczystą . Prawdą również jest , że z wykazu zmian z dnia 22 stycznia 1982 roku stanowiącego podstawę wpisu na rzecz wymienionych osób wynikało , iż parcela ta – łącznie
z innymi parcelami oraz pbud. (...) utworzyły działkę ewidencyjną nr (...)
o powierzchni 1,89 ha .

Trzeba jednakże wskazać , iż akt własności ziemi stwierdzający nabycie -
z mocy samego prawa – przez B. Ż. i S. Ż. prawa własności nieruchomości nawiązywał już do oznaczeń ewidencyjnych , wymieniając konkretne działki ewidencyjne : nr (...). Tymi samymi oznaczeniami operowały strony przy określaniu przedmiotu umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 28 marca 1990 roku . Z kolei księga wieczysta nr (...) , w której miał nastąpić wpis na rzecz wnioskodawczyni obejmuje odrębną nieruchomość stanowiącą działkę ewidencyjna nr (...) .

Przyporządkowanie więc w wykazie zmian z dnia 22 stycznia 1982 roku do działki ewidencyjnej nr (...) parceli gruntowej nr (...) wcale nie oznacza , że rodzice wnioskodawczyni stali się na mocy aktu własności ziemi właścicielami również działki nr (...) , z tego tylko powodu , że działka ta - wedle nowego wykazu synchronizacyjnego - powstała z części parceli gruntowej nr (...) , tj. z parceli nr (...) .

Jak się okazuje wykaz z dnia 22 stycznia 1982 roku został błędnie sporządzony , co doprowadziło do wykonania w dniu 30 stycznia 2008 roku nowego wykazu zmian synchronizacyjnych , w którym - po uwidocznieniu podziału pgr. lkat. (...) na : pgr.lkat. (...) i pgr.lkat. (...) - wykazano , że działkę nr (...) utworzyły : pgr.lkat. (...) , pgr.lkat. (...) , pgr.lkat. (...) oraz pbud. (...) , zaś działka nr (...) powstała z pgr.lkat. (...) .

Na podstawie tego nowego wykazu w orzeczeniu z dnia 25 września 2008 roku dokonano sprostowania wpisu w dziale I.O księgi wieczystej nr (...) , w tej sposób , że ujawniono podział pgr.lkat. (...) na : pgr.lkat. (...) i pgr.lkat. (...) , a następnie uwidoczniono , iż działka nr (...) powstała z : pgr.lkat. (...) , pgr.lkat. (...) , pgr.lkat. (...) oraz pbud. (...), zaś działka nr (...) powstała z pgr.lkat. (...) .

Akt własności ziemi z dnia 27 lipca 1978 roku oraz umowa z dnia 28 marca 1990 roku w powiązaniu z wykazami zmian nie stanowiły zatem dokumentów zaświadczających o przysługiwaniu wnioskodawczyni prawa własności
w odniesieniu do działki nr (...) . Zarówno w wykazie zmian z dnia 22 stycznia 1982 roku jak i w wykazie poprawionym z dnia 30 stycznia 2008 roku działka nr (...) ma powierzchnię 1,89 ha . Twierdzenie apelacji , że działka nr (...) stanowi część działki nr (...) jest więc nieuprawnione . Gdyby tak było to mielibyśmy do czynienia
z sytuacją , w której ta sama działka objęta jest dwoma księgami wieczystymi
z wpisami na rzecz różnych właścicieli , co tym bardziej uzasadniałoby usunięcie takiej niezgodności w trybie powództwa z art. 10 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece ( zob. uchwały Sądu Naj. : z dnia 31 stycznia 1996 roku , III CZP 200/95 , OSNC z 1996 roku , Z. 5 , poz. 67 oraz z dnia 29 lutego 1996 roku , III CZP 16/96 , OSNC z 1996 roku , Z. 5 , poz. 96 ) .

Wskazane w rozważaniach powody zadecydowały więc , że orzeczono jak
w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.