I ACz 1811/14 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Krakowie z 2014-10-15
Sygn. akt I ACz 1811/14
POSTANOWIENIE
Dnia 15 października 2014 r.
Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny
w składzie:
Przewodniczący :SSA Anna Kowacz-Braun
Sędziowie :SA Regina Kurek
SO (del.) Beata Kurdziel (sprawozdawca)
Protokolant: osobiście
po rozpoznaniu w dniu 15 października 2014 r. w Krakowie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa S. M. (1)
przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w
W.
ostwierdzenie nieważności oświadczenia woli
na skutek zażalenia strony pozwanej od postanowienia Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z
dnia 16 lipca 2014 r., sygnatura akt I C 843/14
postanawia:
oddalić zażalenie.
Sygn. akt I ACz 1811/14
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Nowym Sączu zabezpieczył
roszczenie powoda S. M. (1) w sprawie I C 843/14 o stwierdzenie nieważności
oświadczenia z dnia 19 września 2007 roku o ustanowieniu hipoteki zwykłej i hipoteki
kaucyjnej w ten sposób, iż na czas trwania postępowania do czasu prawomocności orzeczenia
zawiesił postępowanie egzekucyjne w sprawie KM 1373/12 prowadzonej przez komornika
Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Limanowej S. M. (2) w części dotyczącej
nieruchomości objętej kw nr (...).
W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, iż powód w pozwie o stwierdzenie
nieważności oświadczenia z dnia 19 września 2007 roku o ustanowieniu hipoteki zwykłej i
kaucyjnej podniósł, że przedmiotowa hipoteka zabezpieczała kredyt zaciągnięty przez syna
powoda M. M. (1). W związku z nieregulowaniem rat w terminie bank wypowiedział
umowę pożyczki i wystawił bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko kredytobiorcy, jak i
dłużnikowi hipotecznemu. W dacie złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki powód
znajdował sie w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli, gdyż od
maja 2000 roku pozostawał w stałym leczeniu psychiatrycznym z uwagi na rozpoznany
zespół psychoorganiczny i zespół depresyjno - dysforyczny na podłożu organicznym (...).
W związku ze stwierdzonymi schorzeniami powód miał przyjmować leki anafranil,
clonazepam, doxepin, które dodatkowo zaburzały jego zdolności poznawcze. Także w dacie
zawierania umowy z pozwanym powód znajdował się w stanie wyłączającym swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli, w związku z czym powołując się na art. 82 k.c. wniósł o
stwierdzenie nieważności jego oświadczenia o ustanowieniu hipoteki. Powód ze względu na
powyższe domagał się zabezpieczenia roszczenia poprzez zawieszenie egzekucji w sprawie
KM 1373/12. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia powód uzasadniał realną obawą
kontynuacji postępowania egzekucyjnego. W toku postępowania dokonano już bowiem opisu
i
oszacowania przedmiotowej nieruchomości. Brak zabezpieczenia może doprowadzić do
wyrządzenia powodowi szkody poprzez licytację nieruchomości. Do pozwu dołączono
kserokopię zaświadczenia lekarskiego z poradni psychologiczno-psychiatrycznej w
L., z którego wynika, że powód jest leczony od 08.05.2000 roku (k. 6), kartę
informacyjną leczenia w oddziale dziennym (...) Zespołu (...), z
którego wynika, iż powód był leczony od 19.02.2007 roku do 3.08.2007 roku oraz od
04.02.2008 roku do 09.05.2008 roku i zażywał leki, na które wskazywał w pozwie z
jednoczesnym zaleceniem ich zażywania po zakończeniu leczenia w tym oddziale (k.7-8).
Przedłożono także protokół opisu i oszacowania nieruchomości będącej zabezpieczeniem
hipotecznym z dnia 31.03.2014 roku dokonany w sprawie KM 1373/12 (k. 9-10).
W ocenie Sądu Okręgowego wniosek o zabezpieczenie roszczenia jest zasadny
bowiem spełnione zostały przesłanki wyszczególnione w art. 730 1 § 1 k.p.c., przy czym
sposób zabezpieczenia określono z uwzględnieniem art. 755 § 1 k.p.c. Powód S.
M. dołączył do pozwu dokumentację medyczną potwierdzającą, iż w 2007 i 2008 roku
przebywał w stałym leczeniu psychiatrycznym oraz zażywał leki mogące zaburzać zdolności
poznawcze i wpływać na możliwość znajdowania się w stanie wyłączającym swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Powód uprawdopodobnił także, iż pozostaje w leczeniu
psychiatrycznym od 2000 roku z rozpoznaniem zespołu psychorganicznego oraz zespołu
depresyjno - dysforycznego na podłożu organiki (...). Wobec powyższego, istnienie
roszczenia zostało uprawdopodobnione. Powód wykazał także interes prawny w udzieleniu
zabezpieczenia z uwagi na toczące się postępowanie egzekucyjne co do nieruchomości.
Postępowanie to znajduje się na etapie sporządzania opisu i oszacowania, które to czynności
poprzedzają wyznaczenie licytacji nieruchomości. Zatem dalsze prowadzenie egzekucji przez
komornika może doprowadzić do sprzedaży nieruchomości powoda, co spowoduje dla niego
nieodwracalne skutki i pozbawi go możliwości realizacji orzeczenia na wypadek
uwzględnienia żądania pozwu.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła strona pozwana (...)
(...) Bank (...) S.A., domagając się jego uchylenia. W uzasadnieniu zażalenia
podniesiono, iż pod pojęciem braku świadomości należy rozumieć stan charakteryzujący się
zupełnym brakiem rozeznania sytuacji i przedsiębranych przez siebie kroków, choć nie musi
on polegać na całkowitym zaniku świadomości czy też ustaniu czynności mózgu, jak również
taki stan umysłowy, który uniemożliwił składającemu dokonanie oceny znaczenia złożonego
oświadczenia. Powód w okresie od momentu złożenia oświadczenia woli o ustanowieniu
hipoteki do dnia wydania wyroku z dnia 25.05.2012 r. (zasądzającego na rzecz strony
pozwanej także od powoda kwotę 223.122,24zł z ograniczeniem jego odpowiedzialności do
wysokości hipotek) nie powziął żadnych czynności prawem przewidzianych podnosząc, iż
jego działanie nie było zgodne z jego wolą. Z treści pozwu nie wynika, by powód wykazał i
udowodnił, iż w chwili dokonywania czynności związanych z ustanowieniem hipoteki nie
mógł dokonać prawidłowej oceny czynności. Samo twierdzenie, że powód pozostawał w
leczeniu psychiatrycznym w związku z chorobą nie jest równoznaczne z brakiem
świadomości co do podjętych w (...) SA czynności. Ciężar dowodu spoczywa w tym
przypadku na powodzie. Oświadczenie złożone przez osobę w stanie depresji nie jest
automatycznie nieważne jako złożone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Stan depresji nie jest równoznaczny z permanentnym
brakiem świadomości podejmowanych decyzji. W celu ustalenia, czy oświadczenie woli
złożone przez osobę w stanie depresji było skuteczne należy zbadać, czy w chwili składania
tego oświadczenia osoba ta znajdowała się w stanie uniemożliwiającym świadome i
swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Zatem w przedmiotowej sprawie winna
nastąpić ocena zaistnienia przesłanek z art. 82 k.c. poprzez odniesienie do momentu
dokonania czynności prawnej pytania, czy w konkretnej sytuacji składający oświadczenie
woli działał ze zrozumieniem znaczenia swojego postępowania. W przedmiotowej sprawie
powód nie wykazał i nie udowodnił żadnej z przesłanek z art. 82 k.c.
W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie i przyznanie kosztów
postępowania.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu.
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż art. 730
1 § 1 k.p.c. przewiduje konieczność
uprawdopodobnienia roszczenia, przy czym roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli prima
facie istnieje znaczna szansa jego istnienia. Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia wiąże
się z koniecznością uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone. Należy przy
tym zaznaczyć, iż uprawdopodobnienie nie przesądza udowodnienia mogącego być podstawą
do pozytywnego rozstrzygnięcia co do meritum sprawy. Istotą postępowania
zabezpieczającego jest bowiem to, że sąd dokonuje jedynie wstępnej analizy dostarczonego
przez wnioskodawcę materiału dowodowego. W orzecznictwie przyjmuje się, iż
uprawdopodobnienie nie daje pewności, co do istnienia konkretnego roszczenia, a jedynie
prawdopodobieństwo jego istnienia. Uprawniony powinien zatem przytoczyć takie
okoliczności, z których wynika, że roszczenie mu przysługuje, a nadto okoliczności te winien
uprawdopodobnić za pomocą wszelkich niesformalizowanych środków. W ocenie Sądu
Apelacyjnego roszczenie powoda zostało uprawdopodobnione. Dołączone do pozwu
zaświadczenia lekarskie i widniejące na nich daty wskazują na długotrwałą chorobę o
podłożu psychicznym u powoda, która została określona jako zespół psychoorganiczny i
depresyjno-dysforyczny na podłożu organiki oun. Z zaświadczeń tych wynika, iż powód w
okresach od 19 lutego 2007 r. do 3 sierpnia 2007 r. oraz od 4 lutego 2008 r. do 9 maja 2008 r.
przebywał na oddziale dziennym (...) Zespołu (...) w
L.. Problemy zdrowotne powoda trwają już od 2000 r. Choroba ta zatem
prawdopodobnie trwała także w momencie składania kwestionowanego w pozwie
oświadczenia woli o ustanowienie hipoteki, nie przesądzając jednak, czy miała wpływ na
zniekształcenie złożonego oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki przez powoda. Rację
ma bowiem skarżąca strona pozwana, że taka choroba automatycznie nie przesadza o
nieważności oświadczenia woli, jednak w kontekście przedłożonych dokumentów już to
uprawdopodabnia. Niewątpliwie zatem roszczenie powoda zostało uwiarygodnione. Należy
przy tym zaznaczyć, iż uprawdopodobnienie nie przesądza udowodnienia mogącego być
podstawą do pozytywnego rozstrzygnięcia co do meritum sprawy.
Aczkolwiek zażalenie nie zarzuca braku uprawdopodobnienia interesu prawnego w
zabezpieczeniu, podkreślić należy, iż Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu
Okręgowego, zgodnie z którym również i ta przesłanka zabezpieczenia została
uprawdopodobniona. Interes prawny istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi
lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób
uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Toczące się
postępowanie egzekucyjne z nieruchomości powoda, będące konsekwencją złożenia przez
niego oświadczenia woli o ustanowieniu hipotek, może - w razie sprzedaży nieruchomości -
pozbawić powoda możliwości realizacji orzeczenia.
Wobec powyższego, skoro powód uprawdopodobnił swoje roszczenie i
wykazał interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, wniosek o zabezpieczenie prawidłowo
został uwzględniony, co skutkowało oddaleniem zażalenia na podstawie art. 385 k.p.c. w zw.
z art. 397 § 2 k.p.c. Odnosząc się do wniosku powoda o zasądzenie kosztów postępowania
zażaleniowego wskazać należy, iż zgodnie z art. 108§ 1 k.p.c. rozliczenie kosztów w tym
zakresie nastąpi w orzeczeniu kończącym sprawę.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Krakowie
Osoba, która wytworzyła informację: Anna Kowacz-Braun, Regina Kurek
Data wytworzenia informacji: