Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 9 października 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny
w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Kremer

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2014 roku w Krakowie
na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank spółki akcyjnej w W.
przeciwko(...)w K. spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w K.
o zapłatę

na skutek zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w
Krakowie z dnia 25 czerwca 2014 roku, sygn. akt I Nc 50/14

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zwolnić
stronę pozwaną od kosztów sądowych w 4/5 częściach a w
pozostałym zakresie wniosek oddalić.

2.  oddalić zażalenie w pozostałym zakresie.

Sygn. akt I ACz 1692/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 25 czerwca r. Sąd Okręgowy w
Krakowie oddalił wniosek strony pozwanej (...)w K. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w
K. o zwolnienie od kosztów sądowych.

Jak wynika z pisemnego uzasadnienia wydanego orzeczenia, strona
pozwana we wniosku o zwolnienie od kosztów wskazała, że: 1/ jej majątek
ogranicza się do prawa własności nieruchomości stanowiących
zabezpieczenie kredytu hipotecznego, 2/ na rachunku bankowym posiada
środki finansowe w kwocie 3.640 zł, 3/ do rachunku bankowego skierowane
są liczne egzekucje komornicze, 4/ wystąpiła do strony powodowej z
wnioskiem o zawarcie porozumienia mającego na celu umożliwienie
dysponowania prawem od nieruchomości, co pozwoliłoby w stopniu
wyższym, niż przy sprzedaży wymuszonej doprowadzić do zaspokojenia
dochodzonych pozwem roszczeń. Do wniosku zostały dołączone wyciągi z
rachunku bankowego strony pozwanej prowadzonym w Banku (...) SA
oraz zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 103
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i
podkreślił, że zgodnie z tym przepisem to na wnioskodawcy będącej osobą
prawną spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu, celem wykazania, że nie
ma dostatecznych środków na pokrycie kosztów sądowych. Strona winna
przedłożyć określone środki dowodowe - stosowne dokumenty obrazujące jej
aktualną sytuację finansową, w tym możliwości płatnicze. Tymczasem w
niniejszej przedłożone przez stronę pozwaną dokumenty są niewystarczające
dla spełnienia przesłanki z art. 103 u.k.s.c. Celem wykazania że nie ma
dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych strona powinna
przedłożyć dowody w postaci bilansu, rachunku zysków i strat,
sprawozdania finansowego, zeznań podatkowych. Sąd Okręgowy podkreślił,

że złożenie tych dokumentów było konieczne, gdyż w piśmie z dnia 3 stycznia
2014 r. strona pozwana zadeklarowała spłatę na rzecz strony powodowej
kwoty 4.500.000 zł w sześciu miesięcznych ratach. Zdaniem Sądu
Okręgowego powyższe może świadczyć, że strona pozwana ma olbrzymie
dotychczas nieujawnione zasoby (lub łatwą możliwość ich pozyskania).

W zażaleniu na powyższe postanowienie strona pozwana wniosła o
zmianę zaskarżonego postanowienia i zwolnienie jej od kosztów sądowych, w
szczególności od obowiązku uzupełnienia opłaty sądowej. Nadto wniosła o
dopuszczenie dowodów z dokumentów załączonych do zażalenia tj.
postanowienia Sadu Okręgowego w Krakowie z dnia 10 lipca 2014 r. sygn.
akt I Co 269/14, wniosku o udzielenie zabezpieczenia oraz uzasadnienie
wyroku z dnia 28 kwietnia 2014 r. sygn. akt II K 100/14/S, zeznania CIT-8
za rok obrotowy 2013, wydruku korespondencji elektronicznej na temat
stanu zadłużenia spółki.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie przepisów
postępowania - art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny materiału
dowodowego oraz dowolną ocenę dowodów także poprzez logiczną
sprzeczność wniosków Sądu ze zgromadzonym materiałem dowodowym
poprzez uznanie, że załączone do wniosku dokumenty nie dowodzą, że
aktywa spółki nie wystarczają na pokrycie kosztów sądowych oraz uznanie,
że deklaracja spłaty kwoty 4.500.000 zł stanowi dowód na posiadanie przez
stronę pozwaną wolnych środków, podczas gdy strona pozwana deklarowała
pozyskanie inwestora, który jedynie w przypadku polubownego zakończenia
sporu ze stroną powodową gotowy jest do zainwestowania środków w tej
kwocie celem zaspokojenia zobowiązań względem banku.

W uzasadnieniu skarżąca podała w szczególności, że na rachunku
bankowym posiada środki pieniężne w kwocie 4.000 zł, która jednak została
zajęta w toku postępowania egzekucyjnego. Nie dysponuje innymi środkami,
Ze względu na trudną sytuację finansową, nie zostało sporządzone
sprawozdanie finansowe za 2013 r. oraz rachunek zysków i strat. Jedynym
warunkiem poprawy sytuacji finansowej strony pozwanej będzie
uregulowanie kwestii spornych ze stroną powodową i doinwestowanie spółki
przez inwestora.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na częściowe uwzględnienie

W pierwszej kolejności warto przypomnieć, że przesłanką
rozstrzygnięcia w przedmiocie zwolnienia osoby prawnej od kosztów
sądowych jest wykazanie przez wnioskodawcę, że nie ma dostatecznych
środków na ich poniesienie - art. 103 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 157, poz. 1398 ze zm.). A zatem
na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, iż z uwagi na sytuację
majątkową nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych. Wskazać należy, że
art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w
przeciwieństwie do art. 102 tej ustawy nie uznaje nieudokumentowania lub
nienależytego udokumentowania wniosku przez osobę prawną za brak
formalny podlegający rygorowi z art. 130 k.p.c. Wystarczające
(niewystarczające) udokumentowanie wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych przez osobę prawną odnosi się do sfery dowodowej regulowanej
przepisami o postępowaniu dowodowym, dlatego skutkiem zaniechania
wnioskodawcy w tym zakresie jest oddalenie wniosku, nie jego zwrot (por.
A.Górski, L.Walentynowicz „Komentarz do art. 103 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych”, Lex). Zaznaczyć jednak należy, że ustawa
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie zawiera chociażby
przykładowego wyliczenia dokumentów, które mogą służyć jako dowodowy w
incydentalnym postępowaniu dotyczącym zwolnienia od kosztów. Oznacza
to, że wnioskodawca może przedstawić dowolnie wybrane przez siebie
dokumenty, o ile tylko w dostateczny sposób obrazują one jego sytuację
majątkową.

Sąd Apelacyjny uznał, że przedstawiona przez stronę pozwaną w
zażaleniu argumentacja dotycząca sytuacji finansowej uzasadniania
zwolnienie spółki od kosztów sądowych w przeważającej części.

Trzeba uwzględnić, że strona pozwana nie może dysponować nawet
niewielkimi środkami zgromadzonymi na rachunkach bankowych a to wobec
skutków zajęcia tych wierzytelności. Brak jest jakichkolwiek dowodów
obalających wiarygodność dokumentów przedstawionych przez pozwaną dla
uzasadnienia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, w szczególności

korespondencji z biurem księgowym na okoliczność, że sprawozdanie
finansowe za 2013 r. oraz bilans zysków i strat nie zostało sporządzone,
wobec braku środków finansowych na wypłatę wynagrodzenia biura
księgowego na ten cel. O trudnej sytuacji spółki świadczy także fakt, że
posiada nadto kilkudziesięciotysięczne zaległości z tytułu podatku VAT oraz
podatku od nieruchomości oraz w roku 2013 r. osiągnęła stratę z
działalności gospodarczej wysokości ponad 127.000 zł (CIT- 8).

Nie sposób pominąć i tej okoliczności, że choć strona pozwana posiada
majątek nieruchomy w postaci udziału we współwłasności nieruchomości
wynoszącego 1377/1600 części nieruchomości położonej w K., przy
ulicy (...) objętej księgą wieczystą nr (...),
którego wartość wynosi ok. 8.394.000 zł (zgodnie z operatem szacunkowym z
dnia 23 marca 2013 r. wzmiankowanym w uzasadnieniu postanowienia
prokuraotra o umorzeniu śledztwa 4 Ds. 301/12 - na k. 124 niniejszych
akt), a więc znacznie przekracza dochodzoną pozwem kwotę, to obecnie ten
jedyny wartościowy składnik majątkowy strony pozwanej, nie może stanowić
przedmiotu rozporządzeń majątkowych, w szczególności obciążenia w celu
zabezpieczenia kredytu lub pożyczki z przeznaczeniem na opłacenie kosztów
sądowych w niniejszej sprawie. Sądowi Apelacyjnemu wiadomym jest z
urzędu, że na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10
lipca 2014 r., sygn. akt I Co 269/14 wydanym przed wszczęciem
postępowania w sprawie, zabezpieczono roszczenie E. G. przeciwko
(...) sp. z o.o. o stwierdzenie nieważności
umowy z dnia 10 stycznia 2012 r. przenoszącej własność udziału
wynoszącego 1377/1600 części w nieruchomości położonej w K., przy
ul (...) z M. C. na rzecz spółki (...)
(...) sp. z o.o. z siedzibą w K., poprzez zakazanie
obowiązanej Spółce zbywania w całości, jak i w częściach (w tym na skutek
wyodrębnienia lokali) oraz obciążania udziału we współwłasności
nieruchomości wynoszącego 1377/1600 części nieruchomości położonej w
K., zabudowanej budynkiem nr (...) przy ulicy (...) objętej
księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla
Krakowa Podgórza w Krakowie Wydział IV Ksiąg Wieczystych i dokonanie

wpisu tego zakazu w dziale trzecim tej księgi wieczystej. Postanowienie to jest
prawomocne, gdyż zażalenie obowiązanej spółki (...)
(...) sp. z o.o. zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny w
Krakowie postanowieniem z dnia 6 października 2014 r. sygn. akt I ACz
1666/14.

Zła sytuacja finansowa nie zwalnia jednak osoby prawnej z obowiązku
planowania wydatków i uwzględniania w tych planach konieczności
ponoszenia kosztów sądowych, stąd Sąd uznał, powód winien ponieść koszty
sądowe w 1/5 części, a zgromadzenie kwoty 15.000 złotych na ten cel było
dla pozwanej spółki możliwe, zwłasza, że jak wynika z deklaracji podatkowej
CIT - 8 za orkes od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. spółka nadal
prowadzi działalność gospodarczą, osiąganąc przychody w kwocie ponad

199.0  zł oraz ponosząc koszty prowadzonej działalności w kwocie ponad

326.0  zł, miała więc dostęp do środków finansowych i mogła zgromadzić
część potrzebnej kwoty na poniesienie kosztów sądowych. W orzecznictwie i
doktrynie przyjmuje się, iż brak środków w rozumieniu art. 103 ustawy z
dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie
oznacza braku tylko takich środków, których przeznaczenie na jakikolwiek
cel jest zbędne (tzn. wolnych). Podkreślić należy, że strona pozwana już
wcześniej powinna się liczyć z kosztami z tym związanymi i odpowiednio do
tego procesu przygotować - również pod względem finansowym
(postanowienie Sądu Najwyższego z 31 marca 1987 r. I CZ 26/87,
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 1980 r., I CZ 99/80;
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984 r., II CZ 104/84).
W realiach niniejszej sprawy strona pozwana co najmniej już od dnia 27
lipca 2013 tj. dnia otrzymania przedsądowego wezwania do zapłaty
dochodzonej pozwem kwoty miała świadomość i czas na gromadzenie z
własnego majątku środków potrzebnych na należności sądowe. W tym stanie
rzeczy pozwana spółka ma możliwość wywiązania się z ciążącego na niej
obowiązku fiskalnego względem Skarbu Państwa.

Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione kryteria Sąd Apelacyjny
zmienił zaskarżone postanowienie jak w sentencji na podstawie art. 385
k.p.c. i art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.