Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 3 kwietnia 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny
w składzie następującym:

Przewodniczący:SSAJan Kremer (spr.)

Sędziowie:SSAAnna Kowacz - Braun

SSA Teresa Rak

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2014 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Gminie K.

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Nowym
Sączu z dnia 31 stycznia 2014 roku, sygn. akt I C 353/13

postanawia:

uchylić punkt 2 zaskarżonego postanowienia.

I ACz 456/14

UZASADNIENIE

Powód J. S. domaga się zasądzenia od strony pozwanej Gminy K. na swoją rzecz kwoty 400.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami: a/ tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez okres ostatnich 10 lat z nieruchomości, której powód jest współwłaścicielem w ½ części, oznaczonej jako parcela gruntowa 633/22 dla której Sąd Rejonowy w Zakopanem prowadzi księgę wieczystą pod nr (...), zajętej przez stronę pozwaną pod drogę publiczną - drogę gminną ul. (...) w K., b/tytułem naprawienia szkody za pogorszenie tej rzeczy.

Strona pozwana Gmina K. wniosła o odrzucenie pozwu z powodu niedopuszczalności drugi sądowej ewentualnie oddalanie powództwa w całości, zawieszenie postępowania do czasu wydania decyzji przez Wojewodę (...), która ma charakter zagadnienia wstępnego dla niniejszego postępowania.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 31 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w punkcie 1 odmówił odrzucenia pozwu, w punkcie 2 zawiesił postępowanie w sprawie na zasadzie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy uznał, że podstawę żądania pozwu w stanowią przepisy art. 224 k.c. ( za bezumowne korzystanie) i art. 225 k.c. (za pogorszenie rzeczy). Żądana kwota nie jest dochodzona tytułem odszkodowania za nieruchomości przejęte pod drogi publiczne na podstawie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 roku przepisy wprowadzajcie ustawy reformujące administrację publiczną (zwana dalej w skrócie Ustawą). Zdaniem Sądu Okręgowego przepis ten nie daje podstaw do pozbawienia właścicieli nieruchomości zajętych pod budowę drogi publicznej roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości przed dniem utraty jej własności. W ocenie Sądu Okręgowego dla merytorycznej oceny zasadności niniejszego powództwa ma charakter prejudycjalny rozstrzygnięcie, czy pozwana gmina nabyła prawo własności spornej nieruchomości na podstawie art. 73 ust. 1 Ustawy, czy też do nabycia takiego nie doszło, zwłaszcza, że art. 73 ust. 3 Ustawy przyznaje wyłączną kompetencję wojewodzie do stwierdzenia nabycia prawa własności na podstawie z art. 73 ust. 1 Ustawy. Z tego względu samodzielne ustalenie przez sąd faktu nabycia jest niedopuszczalne i w tym zakresie zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej, która nie uzasadnia jednak odrzucena pozwu, lecz stanowi podstawę do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 i § 2 k.p.c. do czasu wydania przez wojewodę decyzji na podstawie art. 73 ust. 3 Ustawy.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł powód, zaskarżając je w części tj. w punkcie 2 dotyczącym zawieszenia postępowania w sprawie.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że rozstrzygnięcie roszczeń o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości zależy od uprzedniego wydania przez wojewodę decyzji w przedmiocie nabycia przez pozwaną Gminę prawa własności przedmiotowej nieruchomości.

W konkluzji wniósł uchylenia postanowienia w zaskarżonej części i przyznania na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.

W uzasadnieniu podniósł, że roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości może zostać rozstrzygnięte bez konieczności uprzedniego wydania przez wojewodę decyzji w przedmiocie przejścia z mocy prawa na stronę pozwaną prawa własności do tej nieruchomości. Wskazał, że postępowanie administracyjne znajduje się w początkowym stadium a sprawy tego typu z uwagi na stopień komplikacji i konieczność przeprowadzania postępowania dowodowego toczą się przez długi okres czasu. W tej sytuacji zawieszenie postępowania doprowadzi do przewlekłości i odwleczenia w czasie realizacji roszczeń powoda.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zażalenie powoda jest zasadne i w konsekwencji doprowadziło do uchylenia orzeczenia w zakresie zawieszenia postępowania.

Sąd Apelacyjny ustala, że pozew w sprawie wpłynął 18 marca 2013 r., a uzasadnienie faktyczne żądania wywodzone jest z bezumownego korzystania z nieruchomości przez okres 10 lat przy żądaniu odsetek od 2010 r. oraz tytułem naprawienia szkody wynikającej z pogorszenia rzeczy.

Powód wskazał, że działka nr (...) ma 364 m ² pod drogę zajęto 12 m ² nie wskazał kiedy geodezyjnie została wyodrębniona i wydzielona oraz na jakiej podstawie wskazał powierzchnię zajętą pod drogę, ani kiedy faktycznie droga została urządzona. Powód wskazał, że zgłosił żądanie do Gminy K. żądanie zapłaty w 2002 r. Żądanie zapłaty 300000zł wywodzi z bezumownego korzystania, a 100000zł z pogorszenia rzeczy.

Pozwana Gmina wniosła o oddalenie powództwa i wniosła o przedstawienie wniosku pozwanego do Wojewody (...) o wydanie decyzji stwierdzającej nabycie własności nieruchomości. Ponadto wniosła o zawieszenie postępowania do czasu wydania decyzji przez wojewodę.

Pozwana zgłosiła także zarzut przedawnienia roszczenia, wskazując, że nabycie nastąpiło z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. i po tej dacie powodowi żadne wynagrodzenie nie należy się, a za okres wcześniejszy uległo przedawnieniu.

Sąd Okręgowy zawieszając postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. wskazał, że rozstrzygnięcie czy pozwana gmina nabyła prawo własności na podstawie art. 73 ust.1 ustawy Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczna / Dz. U. 1998 r., Nr 133, poz. 872 ze zm. / ma znaczenie dla merytorycznej oceny zasadności powództwa.

Ponadto Sąd Apelacyjny ustala, że / k. 67, 68 /, Starostwo Powiatowe zawiadomiło powoda w dniu 10 czerwca 2013 r. o wszczęciu postępowania administracyjnego dotyczącego odszkodowania z art. 73 w/w ustawy w odniesieniu do wskazanej części parceli gruntowej zajętej zdaniem wnioskodawcy pod drogę. Postanowieniem z tej samej daty zawieszono postępowanie z urzędu i wezwano powoda do wystąpienia do Wojewody (...) z wnioskiem o stwierdzenie nabycia przez Gminę z mocy prawa nieruchomości zajętych pod fragment drogi lub uzupełnienie brakującej dokumentacji w terminie 14 dni. Wniosek taki złożyła Gmina K. wskazując, że droga której dotyczy żądanie była w dniu 31 grudnia 1998 r. drogą gminną. / k. 66 /.

W tym stanie rzeczy wskazania wymaga nie wykonanie przez powoda wezwania Starosty (...), ale niezależnie od tego 28 listopada 2013 r. Gmina złożyła stosowny wniosek do Wojewody (...). Z wniosku tego wynika, że spełnione były warunki z art. 73 w/w ustawy. W związku z tym, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zawieszenie postępowania było co najmniej przedwczesne. Postępowanie dotyczące odszkodowania za przejętą z mocy prawa część działki toczy się niezależnie od niniejszego postępowania. W tym postępowaniu Sąd Okręgowy ma rozstrzygnąć o należnościach określonych w pozwie, a w tym zakresie samodzielnie może ustalić czy działka położona jest w ciągu drogi według jej stanu 31 grudnia 1998 r. i w razie gdy pozostaje ona poza tym pasem może orzec niezależnie od postępowania prowadzonego przez Wojewodę, przy rozpoznaniu ewentualnych zarzutów pozwanej. Jeśli część działki pozostaje w pasie drogi to być może konieczne będzie uzyskanie decyzji Wojewody. W razie jednak ustalenia, że działka pozostaje w granicach drogi musi Sąd rozważyć zarzut przedawnienia roszczenia. Powód, według własnych twierdzeń i wniosku Gminy, niewątpliwie od dnia 1 stycznia 1999 r. nie był właścicielem części działki w zakresie której dotyczy pozew.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 maja 2006 r. III CZP 19/06 OSNC 2006 / 12 /195 wskazał na możliwość dochodzenia roszczeń o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości – art. 224 i n k. c., a w końcowych rozważaniach wymienił art. 229 § 1 k. c. ; powoduje to potrzebę rozpoznania także zarzutu przedawnienia roszczenia, jak i zarzutu pozwanej nie przysługiwania roszczeń za okres od 1 stycznia 1999 r., po utracie prawa własności. Problemem roszczeń tego rodzaju przy zasiedzeniu zajmował się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 kwietnia 2011 r. III CZP 7/11 – LEX nr 897712.

Z powyższego wynika, że zawieszenie postępowania było co najmniej przedwczesne i zaskarżone orzeczenie – punkt II postanowienia uległ uchyleniu a sprawie należy nadać dalszy bieg – art. 386 § 4 k.p.c.