Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Beata Majewska-Czajkowska
Protokolant:	sekretarz sądowy Julia Piątek

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2019 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa B. B., E. B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz powodów B. B. i E. B. po 239.181,21 (dwieście trzydzieści dziewięć tysięcy sto osiemdziesiąt jeden 21/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 19.000 (dziewiętnaście tysięcy) złotych od dnia 4 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty, a od kwoty 220.181.21 (dwieście dwadzieścia tysięcy sto osiemdziesiąt jeden 21/100) złotych od dnia 8 lutego 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 34.111,59 (trzydzieści cztery tysiące sto jedenaście 59/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz powodów B. B. i E. B. kwotę 5.417,00 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Beata Majewska-Czajkowska

Sygn. akt I Cgg 21/16

UZASADNIENIE

Powodowie B. B. oraz E. B. wnieśli ostatecznie o zasądzenie od pozwanej (...) S. A. w K. kwoty 478 963,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 76 000 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zmiany stanowiska (data nadania 17 stycznia 2019 roku) oraz od kwoty 478 963,11 zł od dnia 18 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty – w obu przypadkach w udziałach po ½ na rzecz każdego z powodów; ewentualnie o nakazanie naprawienia szkody poprzez przywrócenie do stanu poprzedniego oraz o przywrócenie użyteczności budynku gospodarczo – garażowego, ogrodzenia i nawierzchni z kostki brukowej w sposób opisany w sporządzonej na potrzeby sprawy opinii w terminie 2 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia oraz zapłatę kwoty 440 552,43 zł tytułem odszkodowania za naprawę budynku mieszkalnego. W uzasadnieniu podnieśli, iż na nieruchomości powodów w przeszłości ujawniały się szkody pochodzenia górniczego, co do naprawy których strony postępowania zawarły ugodę. W ugodzie pominięto szkodę na nieruchomości w postaci pochylenia budynku mieszkalnego. Strona pozwana zakwalifikowała pochylenie do tzw. średniej uciążliwości z czym powodowie się ostatecznie nie zgodzili twierdząc, iż wychylenie jest o uciążliwości dużej, wymagającej rektyfikacji budynku. Pochylenie to zostało zgłoszone jako szkoda w 2016 roku wraz z innymi szkodami w postaci różnego rodzaju pęknięć, deformacji, odspojeń i zarysowań zarówno w samym budynku jak i na jego elewacji, a także w piwnicy oraz w budynku gospodarczo – garażowym, ogrodzeniu, nawierzchni z kostki brukowej. Po zgłoszeniu szkód pozwana nie przedłożyła jakiejkolwiek propozycji ich naprawy.

Pozwana w odpowiedzi wniosła o oddalenie powództwa oraz obciążenie powodów kosztami procesu; ewentualnie wniosła o zasądzenie odszkodowania w wysokości wartości odtworzeniowej budynku mieszkalnego z pominięciem innych elementów. W uzasadnieniu wskazała, że wychylenia budynku mieszkalnego zaliczają budynek do średniej uciążliwości użytkowania zaś wychylenie budynku mieszkalnego do uciążliwości nieodczuwalnej w związku z powyższym rektyfikacja budynku mieszkalnego nie jest wymagana. W chwili składania odpowiedzi na pozew pozwana niektóre szkody uznawała i w zakresie tego uznania zleciła opracowanie kosztorysu remontowego, którym na chwilę składania odpowiedzi na pozew nie dysponowała; szkody zgłoszone w październiku 2016 roku w chwili składania odpowiedzi na pozew nie były przedmiotem oględzin. Odnośnie przechyłu budynku podniesiono, iż szkoda ta została objęta ugodą z 12 marca 2014 roku; w treści ugody jest do niej odniesienie – naprawienie szkody miało obejmować regulację okien i rur spustowych ze względu na wychylenie budynku (par. 3 ugody); pozwana przy tym podniosła zarzut rzeczy ugodzonej, co do wszystkich zgłoszonych szkód. W dalszej kolejności pozwana podniosła zarzut przedawnienia dochodzonych roszczeń przytaczając stosowne orzecznictwo, a nadto zakwestionowała związek przyczynowy pomiędzy swoją działalnością, a szkodą albowiem działalność górnicza prowadzona po zawarciu i realizacji ugody tj. w okresie od końca 2014 roku do roku 2016 nie mogła doprowadzić do powstania szkód wskazanych w pozwie.

Sąd ustalił:

Powodowie są współwłaścicielami nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...), dla której tamtejszy Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą (...) (k. 7 - 9). W związku z ujawnieniem się w latach 2000 – 2011 roku szkód pochodzenia górniczego powodowie w listopadzie 2011 roku dokonali ich zgłoszenia wskazując na przechył budynku mieszkalnego, różnego rodzaju spękania w budynku mieszkalnym, garażu i pomieszczeniu gospodarczym, nawierzchni z kostki brukowej, ogrodzeniu oraz na schodach zewnętrznych (k. 10). W dniu 12 marca 2014 roku strony postępowania zawarły ugodę, na mocy której naprawienie uszkodzeń miało nastąpić poprzez wyżyłowanie spękań i pęknięć, położenie nowych płytek ścian i posadzki w łazience, naprawę posadzek i lastryka w klatce schodowej, regulacja rynien i rur spustowych, dopasowanie stolarki okiennej i drzwiowej, wymiana parapetów; w budynku gospodarczym przemurowanie ścian, naprawa tynków i sufitów i ścian, naprawa posadzek w garażu; regulacja słupków ogrodzenia oraz naprawa cokołów betonowych; przełożenie kostki brukowej w miejscach deformacji. Wartość robót naprawczych ustalono na 72 855, 58 zł (k. 13 - 14). Naprawa szkód została odebrana w dniu 8 stycznia 2015 roku. Ugoda nie obejmowała wychylenia budynku; żadnych specjalistycznych pomiarów w tym zakresie wówczas nie przeprowadzano; przedstawiciel pozwanej złożył jedynie ustne oświadczenie na podstawie wzrokowej obserwacji. W 2015 roku powodowie zaobserwowali rozregulowanie stolarki okiennej i drzwiowej oraz pochylanie się podłóg (konieczne było wstawianie podkładek pod meble); w tym samym roku zaobserwowano pęknięcia w piwnicy zaś w 2016 roku powodowie zaobserwowali ponowne rozregulowanie rynien spustowych oraz pęknięcia elewacji. W latach 2015 – 2016 ponownej deformacji uległa kostka brukowa. Zarysowania na przewodach kominowych powstały w styczniu 2017 roku po mocnym tąpnięciu: powodowie naprawili to samodzielnie, a pozwana naprawę tą odebrała. Nadto powodowie stwierdzili rozszczelnienia parkietu, zarysowania w narożach okiennych, zarysowania szkliwa i pęknięcia na płytkach w łazience (płytki odeszły; ściana głucha) oraz pęknięcia na belkach stropowych. (zeznania świadka K. G. k. 220; przesłuchanie stron k. 220 - 221).

W rejonie nieruchomości powodów pozwana prowadziła eksploatację górniczą w pokładzie 506 w latach 2010 – 2015 oraz w pokładzie 504 w latach 2016 – 2017 w związku z czym po 2014 roku wpływy górnicze mogły spowodować powstanie szkód w nieruchomości powodów z uwzględnieniem wpływów pośrednich, w tym wstrząsów górniczych. Na nieruchomość nadal oddziaływują negatywne skutki eksploatacji górniczej; do dnia zamknięcia rozprawy nie nastąpiło uspokojenie ruchu górotworu, co nadal powoduje postępowanie degradacji elementów składowych nieruchomości powódki. Skutkiem dalszego postępowania uszkodzeń jest w szczególności postępujące wychylenie budynku. Nieruchomość powodów znajduje się na terenie zakwalifikowanym do trzeciej kategorii terenu górniczego, a przewidywalny okres eksploatacji sięga roku 2063 co oznacza, że przyszła eksploatacja górnicza spowoduje, iż teren posadowienia budynku na nieruchomości powodów będzie nadal podlegał deformacjom i odkształceniom, a co za tym idzie budynek będzie podlegał dalszym odchyleniom. (opinia biegłego J. M. k. 230 – 257; opinia biegłego K. M. k. 423) W trakcie oględzin na potrzeby postępowania ujawniono w budynku mieszkalnym: pęknięcia i zarysowania ścian konstrukcyjnych oraz ścian działowych, uszkodzenie posadzki lastryko w wejściu do budynku, uszkodzenia parkietu, zarysowania na dolnych powierzchniach stropu, deformacje stolarki drzwiowej, przy czym szereg uszkodzeń jest zakrytych przez różnego rodzaju okładziny, panele, tapety, okładziny ceramiczne; w budynku gospodarczo – garażowym niewielkie zarysowania ścian oraz sufitu głównie w pomieszczeniu garażowym, których wartość rozwarcia nie przekracza 0,3 mm; zdeformowaniu uległa nawierzchnia (rząd odkształceń 12 – 30 mm); zdeformowane oraz wychylone jest ogrodzenie (rząd 2 – 3 mm), uszkodzona jest podmurówka na bramie wjazdowej oraz przy słupku w ogrodzeniu. Budynek jest wychylony w kierunku południowo – wschodnim; jego wartość jest identyczna z wynikami pomiarów geodezyjnych wykonanych w lutym 2016 roku. W trakcie oględzin dokonano pomiarów pionowości budynku, z których wynika, iż budynek nadal przechyla się w kierunku zachodnim, co świadczy o niestabilnym terenie, na którym posadowiony jest budynek. Maksymalne wychylenie budynku mieszkalnego wynosi 2,6 % tj 26 ‰. Z tego względu budynek został zakwalifikowany do uciążliwości dużej zaś budynek gospodarczo – garażowy do uciążliwości nieodczuwalnej. Z uwagi na stwierdzone wychylenie cała bryła budynku winna zostać poddana rektyfikacji, przy czym wybór metody rektyfikacji winien zostać określony przez profesjonalne przedsiębiorstwo. Przeprowadzenie rektyfikacji wiąże się dużymi kosztami zarówno bezpośrednimi (dokumentacja, samo prostowanie, naprawy związane z infrastrukturą terenu) jak i pośrednimi (przeprowadzka, ochrona budynku). Rektyfikacja jest metodą trwałą pod warunkiem, iż dalsze wpływy eksploatacji górniczej nie spowodują ponownego wychylenia się budynku. W realiach niniejszej sprawy jak już wyżej wskazano takiej gwarancji nie ma. W przypadku, gdyby koszty rektyfikacji przekroczyły aktualną wartość techniczną budynku ekonomicznie uzasadnione będzie naprawa szkody poprzez wypłatę odszkodowania. Koszt rektyfikacji budynku mieszkalnego wynosi około 2150 zł netto za 1 m2 powierzchni pomieszczeń lub 4100 zł netto zza każdy 1m2 powierzchni zabudowy. Biorąc pod uwagę powierzchnię zabudowy budynku (124,16 m2) szacunkowy koszt rektyfikacji budynku mieszkalnego wynosić będzie 509 000 zł netto (549 720 z VAT) bez kosztów dokumentacji, wynajęcia budynku zastępczego, ochrony i ponownej przeprowadzki. Koszty remontu uszkodzeń (zarysowań, spękań) określono na 38 563, 85 zł netto (41 648, 96 zł z VAT). Koszt napraw uszkodzeń w budynku gospodarczo – garażowym będzie wynosił 4000 zł; z kolei naprawa nawierzchni oraz ogrodzenia łącznie wyniesie 31 009,89 zł netto (33 490, 68 zł z VAT) (opinia biegłego K. M. k. 302 - 435). Koszty dodatkowe rektyfikacji wynoszą: najem mieszkania zastępczego (2000 zł brutto/miesięcznie), najem magazynu na wyposażenie budynku (3500 zł brutto/miesięcznie), ochrona (300 zł brutto/miesięcznie); wyprowadzka i powtórna przeprowadzka (5000 zł brutto); projekt rektyfikacji wraz z mapą do celów projektowych (20 000 zł brutto). Przy założeniu, iż prace związane z rektyfikacją oraz remontem będą trwały 4 miesiące szacunkowe łączne koszty rektyfikacji wyniosą 639 568,96 zł brutto. Wartość techniczną budynku wyliczono na 580 508,92 zł brutto. Biorąc pod uwagę stopień zużycia budynku (28,34 %) wartość odtworzeniowa tego budynku z uwzględnieniem zużycia naturalnego wynosi 415 992,69 zł brutto. Uwzględniając koszty dokumentacji budowlanej wraz z pozwoleniem na budowę (10 000 zł brutto); koszt kierownika budowy (2% wartości inwestycji tj. 8319, 85 zł), koszt inspektora nadzoru inwestorskiego (1,5% wartości inwestycji 6239. 89 zł brutto). Zatem łączne koszty odtworzeniowe budynku wynoszą 440 552, 43 zł brutto. .(opinie uzupełniające biegłego K. M. k. 495 – 516, 545 - 561).

Pismem z 18 stycznia 2016 roku powodowie zgłosili pochylenie budynku mieszkalnego oraz gospodarczego. Dokonane w lutym 2016 roku przez pozwaną pomiary wykazały, że budynek mieszkalny jest wychylony w kierunku południowym o 17 mm/m oraz w kierunku wschodnim 18 mm/m; wartość wychylenia zaliczono do stopnia o średniej uciążliwości użytkowania. Z kolei budynek gospodarczy jest pochylony 9 mm/m w kierunku południowym praz 2 mm/m; wychylenia te zaliczono do stopnia nieodczuwalnej uciążliwości użytkowania (k. 15).

W maju 2016 roku powodowie zgłosili kolejne spękania i zarysowania w budynku mieszkalnym, zdeformowaną kostkę brukową (k. 17 - 18). Pismem z 23 czerwca 2016 roku powodowie zwrócili uwagę na pominięcie pęknięć i zarysowań na elewacjach; pęknięć, zarysowań, deformacji stolarki okiennej, odspojeń, rozstępów posadzki w różnych częściach budynku mieszkalnego (parter, piętro, piwnica). Nadto wskazano jako nieuwzględnione w dotychczasowych wnioskach poszkodowanych zarysowania tynków i ścian, zarysowania na stykach płyt gipsowo – kartonowych w budynku gospodarczo – garażowym, spękania cokołów betonowych ogrodzenia. Podniesiono nadto, iż wypadkowa wychylenia budynku mieszkalnego wynosi 24,76 mm/m co powoduje, iż konieczna jest jego rektyfikacja (k. 19 - 20). Dnia 24 sierpnia 2016 roku pozwana przeprowadziła ponowne pomiary wychylenia budynku oraz pomiary niwelacyjne posadzek i stropów; analiza wyników wykazała, iż sufit na piętrze wychylony jest 20 mm/m na południowy wschód, wychylenie posadzki wynosi 13mm/m; wartość wychylenia zaliczono do stopnia średniej uciążliwości użytkowania (k. 16). Pismem z 25 października 2016 roku powodowie dodatkowo zgłosili pęknięcie schodów oraz podestów schodowych w budynku jako dotychczas niezgłaszane i nie objęte dotychczasowymi protokołami (k. 23)

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów, których zarówno prawdziwość jak i autentyczność nie została podważona. Datę (moment), od której następowały szkody na nieruchomości powodów ustalono na podstawie przesłuchania stron zaś zakres napraw dokonanych na mocy ugody z marca 2014 roku oraz zakresu uszkodzeń ugodą nieobjętych na podstawie zarówno przesłuchania stron jak i zeznania świadka K. G.. Zachodzenie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej tj. szkód pochodzenia górniczego oraz związku przyczynowego pomiędzy działalnością górniczą, a stwierdzonymi szkodami, a także koszty naprawienia szkód w różnych wariantach (koszty remontów, koszty rektyfikacji, wartość techniczną budynku mieszkalnego oraz wartość odtworzeniową pomniejszoną o stopień zużycia) ustalono na podstawie opinii biegłych J. M. (2) oraz K. M. (2). W szczególności ten ostatni biegły w sposób profesjonalny, stanowczy, z wykorzystaniem specjalistycznej wiedzy odpowiedział na pytania postawione przez Sąd; uzupełniał opinię na żądania obu stron, a wnioski z niej płynące w sposób stanowczy podtrzymał na rozprawie. W świetle ostatecznie zgłoszonego żądania wszystkie opinie są zupełne i w sposób wyczerpujący odpowiadają na pytania Sądu i stanowiły podstawę rozstrzygnięcia końcowego. Oddaleniu podlegał wniosek o innego biegłego jako niecelowy; powodujący niepotrzebne przedłużenie postępowania oraz generujący jego zbędne koszty.

Sąd zważył:

Roszczenia powódki zasługiwały prawie w całości na uwzględnienie. W toku procesu ustalono, iż roboty objęte ugodą z marca 2014 roku zostały odebrane jako bezusterkowe. W związku z czym oczywistym dla Sądu było, iż szkody objęte niniejszym postępowaniem ujawnić się musiały po tej dacie. Doszło także do powiększenia przechyły budynku, na datę zwarcia ugody przechył był średniej uciążliwości obecnie został zakwalifikowany jako dużej uciążliwości. Zatem powstały nowe szkody, nie objęte ugodą z 12 marca 2014 roku. Z uwagi na datę odbioru prac 8 stycznia 2015 roku oraz datę złożenia pozwu 23 listopada 2016 roku należało uznać za nietrafny zarzut przedawnienia podniesiony w odpowiedzi na pozew przez stronę pozwaną.

Mając na uwadze datę ujawnienia się szkód do ich naprawy stosuje się przepisy Prawa geologicznego i górniczego z 2011 roku. Zgodnie z art. 145 tej ustawy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2 (spowodowane ruchem zakładu górniczego), stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Pozwana odpowiada zatem na zasadzie ryzyka (art. 435 kc w zw. z art. 145 prgg z 2011 roku) tj. niezależnie od winy oraz za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 par. 1 kc w zw. z art. 145 prgg). W myśl art. 363 par. 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże, gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Strona powodowa ostatecznie zgłosiła roszczenie żądanie zasądzenia odszkodowania, na które składają się wartość odtworzeniowa budynku pomniejszona o stopień naturalnego zużycia 440 552,43 wraz z kosztami towarzyszącymi oraz ustalone w toku procesu koszty naprawy budynku garażowego (4920 zł) oraz ogrodzenia i nawierzchni (33 490,68 zł). Z opinii biegłego wynika, iż koszt naprawy budynku mieszkalnego przewyższa jego wartość; nadto jego naprawa jest niecelowa z uwagi na prognozowane w przyszłości negatywne wpływy oddziaływania na nieruchomość powodów w przyszłości. Uzasadniona ekonomicznie jest zatem wypłata jednorazowego odszkodowania. Naprawa pozostałych składników majątkowych (budynek gospodarczy, nawierzchnia, ogrodzenie) jest z kolei opłacalna.

Sąd uznał roszczenie powodów za zasadne z jedną zmianą tj,. koszty remonty budynku garażowego powiększył o podatek Vat w wysokości 8%, tak jak w przypadku pozostałych remontów, a nie jak wskazywali powodowie o 23%, a zatem należna kwota z tego tytułu winna wynosić 4320 zł. brutto, a nie 4 920zł. brutto i w tym zakresie powództwo należało oddalić.

Z uwagi na powyższe zasądono na rzecz powodów łącznie kwotę 478 362,43 przy czym zgodnie z wartością udziałów powodów w nieruchomości należało zasądzić na rzecz każdego po 239 181,21 zł. Odsetki orzeczono od kwoty 19 000 zł od dnia 4 stycznia 2017 roku jako dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu, zaś od kwoty 220 181,21 zł od dnia 8 lutego 2019 roku jako dnia następnego po dniu doręczenia rozszerzenia powództwa.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 99 kpc w zw. z art. 98 kpc. Koszty sądowe nakazano pobrać na zasadzie art. 113 ust. 1 uoksc w zw. z art. 98 kpc .

Beata Majewska-Czajkowska