Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Beata Majewska-Czajkowska
Protokolant:	sekretarz sądowy Julia Piątek

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2018 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa R. W. (1), K. W.

przeciwko I. D., J. D., J. D. (1)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli lub o zapłatę

1.  oddala powództwo w przedmiocie zobowiązania do złożenia oświadczenia woli i zobowiązania pozwanych do dokonania podziału działki nr (...) objętej księgą wieczystą (...) Sądu Rejonowego w Gliwicach;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych I. D., J. D. (2) i J. D. (1) na rzecz powodów R. W. (1) i K. W. kwotę 35.000 (trzydziestu pięciu tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 października 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

3.  zasądza solidarnie od pozwanych I. D., J. D. (2) i J. D. (1) na rzecz powodów R. W. (1) i K. W. kwotę 8617 (osiem tysięcy sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Beata Majewska-Czajkowska

Sygn. akt I C 269/15

UZASADNIENIE

Powodowie R. W. (1) oraz K. W. wnieśli o:

- zobowiązanie pozwanych I. D. oraz małoletnie J. i J. D. (1) do złożenia oświadczeń woli zmierzających bezpośrednio do zawarcia umowy przyrzeczonej – sprzedaży niezabudowanej działki gruntu o powierzchni o koło 1200 m2 położonej jako działka druga w kolejności od ulicy (...), powstałej w wyniku podziału działki nr (...) objętej księgą wieczystą (...), za cenę 100 000 złotych;

- zobowiązanie pozwanych od dokonania podziału należącej do nich działki gruntu o numerze 575 objętej księgą wieczystą (...) tak, aby powstała nowa działka gruntu o powierzchni około 1200 m2 położona jako działka druga w kolejności od ulicy (...) w terminie 6 miesięcy od doręczenia przez Sąd zobowiązania, a w przypadku niezrealizowania tego obowiązku w zakreślonym terminie - umocowanie powoda przez Sąd do dokonania tej czynności na koszt pozwanych;

ewentualnie o zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów kwoty 70 000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanych kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazali, że spadkodawca pozwanych zawarł z powodami umowę przedwstępną w formie aktu notarialnego w celu zawarcia umowy przyrzeczonej – sprzedaży części nieruchomości objętej księgą wieczystą (...). W umowie tej zobowiązał się sprzedać powodom niezabudowaną działkę o powierzchni 1200 m2 za cenę 100 000 zł. Na wypadek śmierci wskazano następców prawnych w osobach pozwanych. Strona powodowa dwukrotnie bezskutecznie wzywała pozwanych do zawarcia umowy przyrzeczonej. W związku z powyższym żądanie główne jest konieczne i uzasadnione. Żądanie ewentualne zapłaty kwoty 70 000 zł tytułem zwrotu zadatku w podwójnej wysokości zostało zgłoszone w razie nieuwzględnienia żądania głównego, a także w przypadku jakiegokolwiek obciążenia nieruchomości .

Pozwani w odpowiedzi wnieśli o oddalenie powództwa oraz obciążenie powodów kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazali, że w korespondencji przedprocesowej potwierdziły chęć realizacji umowy przedwstępnej i podjęły stosowne w tym kierunku działania tj. uzyskały zezwolenie Sądu opiekuńczego na rozporządzenie działką w imieniu małoletnich oraz wystąpiły z wnioskiem o wszczęcie postępowania w przedmiocie podziału nieruchomości. Na chwilę składania odpowiedzi na pozew działka była niewydzielona. Strona powodowa nie wskazała w pozwie, do złożenia jakiej treści oświadczenia ma pozwane Sąd zobowiązać, ewentualna redakcja tego oświadczenia przez Sąd stanowiłaby naruszenie art. 321 kpc (zakazu orzekania ponad żądanie). Nadto brak precyzyjnego określenia działki w umowie przyrzeczonej skutkować powinien koniecznością uznania tej umowy za nieważną. Nie został również ustalony kształt działki oraz nie wskazano jakichkolwiek cech pozwalających na jej zidentyfikowanie; w związku z tym umowa przyrzeczona nie może być wykonana, a powództwo w tym zakresie oddalone. Nawet jeżeli uda się dokonać podziału działki to nowowydzielona działka winna mieć zapewniony zgodnie z przepisami o gospodarce nieruchomościami dostęp do drogi publicznej. W tym celu winna zostać ustanowiona służebność gruntowa obciążająca inną działkę, której współwłaścicielami są również małoletnie pozwane, co pociąga za sobą konieczność uzyskania odpowiedniej zgody Sądu opiekuńczego. Żądanie zwrotu zadatku w podwójnej wysokości powodom nie przysługuje albowiem pozwane nie złożyły oświadczenia o odstąpieniu od umowy (art. 394 k.c.). Nadto przysługuje one w razie zawinionego niewykonania umowy przyrzeczonej do czego w niniejszej sprawie nie doszło.

Powodowie w odpowiedzi podnieśli, iż działka jest wskazana w sposób precyzyjny umożliwiający jej identyfikację. Do złożenia przez pozwaną wniosku o podział nieruchomości przyczynili się powodowie polecając pozwanej geodetę. Wniosek został złożony w połowie 2015 roku i nie został rozpoznany ze względu na bierność pozwanej, która nie uzupełniła jego braków formalnych. Zmiana nazwisk pozwanych nie powinna stanowić przyczyny opóźnienia w procedurze administracyjnej; aktualne nazwiska winny zostać ujawnione w księdze wieczystej niezwłocznie, albowiem pozwana od wielu lat wiedziała o konieczności zawarcia umowy przyrzeczonej. Bierność i opieszałość pozwanej w tym zakresie ma charakter zawiniony. Powodowie ostatecznie przyznali, iż bezzasadne jest żądanie ewentualne zapłaty (zwrotu) zadatku w podwójnej wysokości podnosząc jednocześnie, że w razie gdyby podział działki okazał się niemożliwy wystąpią okoliczności uzasadniające zwrot zadatku w wysokości, w której został dany (art. 394 par. 3 k.c.). ostatecznie powodowie ograniczyli żądanie ewentualne do kwoty 35 000 złotych.

W toku procesu pozwani poinformowali, iż doszło do uniemożliwienia zawarcia umowy przyrzeczonej w kształcie określonym przez umowę przedwstępną z uwag na zmianę stanu prawnego polegającą na ograniczeniu możliwości zbywania nieruchomości rolnych poprzez m. in. znaczące zawężenie kręgu osób uprawnionych do nabywania gruntów rolnych; powodowie aktualnych warunków nie spełniają. Powodowie nie podzielili tego stanowiska wskazując, iż nieruchomość z uwagi na powierzchnię oraz datę zawarcia umowy przedwstępnej może być przedmiotem umowy przyrzeczonej.

Sąd ustalił:

Pozwane są właścicielami nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą (...). Pozwani zostali wpisani jako właściciele na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach z 23 listopada 2010 roku sygn. akt I Ns 1073/10 o stwierdzeniu nabycia spadku po R. W. (2). Nieruchomość składa się z 7 działek przeznaczonych przeważnie na działalność rolniczą, w tym dwóch działek o nr (...) o powierzchni 8111 m2 o przeznaczeniu grunty orne (RV).

W dniu 23 października 2009 roku R. W. (2) oraz powodowie zawarli w formie aktu notarialnego umowę przedwstępną, na mocy której R. W. (2) zobowiązał się sprzedać niezabudowaną działkę o powierzchni około 1200 m2 położoną jako działka druga w kolejności od ulicy (...), powstałą w wyniku podziału działki nr (...), wolną od obciążeń poza obecnie wpisanymi aktualnie w dziale III powołanej księgi wieczystej – za cenę 100 000 złotych, w terminie do dnia 23 października 2014 roku, a powodowie zobowiązali się tą działkę za wskazaną cenę oraz we wskazanym terminie kupić. Tytułem zadatku powodowie przed podpisaniem umowy przedwstępnej zapłacili R. W. (2) kwotę 35 000 złotych; reszta uzgodnionej ceny miała zostać zapłacona R. W. (2) przed zawarciem umowy przyrzeczonej. Roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej zostało ujawnione w ww. księdze wieczystej w dniu 10 marca 2011 roku.

Strony umowy przedwstępnej byli kuzynami oraz sąsiadami. Powodowi zależało na działce „drugiej od ulicy (...)”, albowiem na pierwszej stale stała woda, a powód planował na działce będącej przedmiotem umowy wybudować dom. R. W. (2) planował całą działkę (...) podzielić na mniejsze działki. Powód interesującą go część działki precyzował w terenie w trakcie rozmowy z kuzynem. Zarówno wówczas jak i w chwili zawierania umowy przedwstępnej nie było między nimi wątpliwości, o które tereny chodzi. Znajdujący się w umowie przedwstępnej przedmiot umowy przyrzeczonej powstał na podstawie ustnego opisu przedstawionego w kancelarii notarialnej; strony nie dysponowali żadnymi szkicami. Dokładna powierzchnia nie była znana; nie była omawiana kwestia drogi dojazdowej; służebność drogi chcieli załatwić z właścicielką działki sąsiedniej. Nie były nadto ustalone dokładne wymiary działki: 40*30 m lub 30*40m; w każdym razie parcela powoda miała być wydzielona na całej szerokości działki (...). Z wysłuchania informacyjnego powoda wynika, że działkę tą (część działki (...)) oddziela od ulicy (...) więcej niż dwie działki ((...).

Pismem z 31 marca 2014 roku powodowie wezwali pozwanych do podziału nieruchomości oraz wyodrębnienia dla przedmiotu umowy osobnej księgi wieczystej, a następnie do zawarcia umowy przyrzeczonej za wskazaną cenę pomniejszoną o wpłacony zadatek wyznaczając termin zawarcia umowy w dniu 23 października 2014 roku. W wezwaniu zwrócono uwagę na konieczność spowodowania umorzenia, do czasu sprzedaży, dotychczas toczących się postępowań egzekucyjnych z nieruchomości; pouczono pozwaną I. D. o konieczności stawiennictwa z prawomocnym postanowieniem Sądu o stwierdzeniu nabycia spadku po R. W. (2) oraz prawomocnym postanowieniem Sądu Rodzinnego w przedmiocie wyrażenia zgody przez Sąd na sprzedaż nieruchomości przez małoletnich na podstawie art. 101 par. 3 kro. Powodowie zapowiedzieli, że w razie uchylenia się od zawarcia umowy przyrzeczonej będą dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej przed Sądem; nadto będzie im przysługiwał zwrot zadatku w podwójnej wysokości tj. 70 000 zł.

Pozwana I. D. w odpowiedzi wyraziła gotowość do zawarcia umowy przyrzeczonej na warunkach określonych w umowie przedwstępnej; wskazała, że wprawdzie wystąpiła do Sądu o wyrażenie zgody na sprzedaż nieruchomości, jednakże uzyskanie pozytywnego orzeczenia w odpowiednim terminie jest od niej niezależne. Podniosła nadto, że księgą wieczystą są objęte dwie działki o tym samym numerze, przedmiot umowy jest trudny do zidentyfikowania, a sam przedmiot sprzedaży został w umowie przedwstępnej opisany w sposób nieprecyzyjny.

Powodowie w odpowiedzi wskazali, że przedmiotem umowy jest działka nr (...) położona w obrębie O. P. (k. 21 - 22). Na wyznaczonym przez powodów terminie pozwane ostatecznie nie stawiły się, o czym powodowie powiadomili pełnomocnika pozwanych wyznaczając termin zawarcia umowy do dnia 30 listopada 2014 roku. Pozwana w odpowiedzi wskazała, iż Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy zgodę tą wydał w dniu 6 listopada 2014 roku (VI Nsm 661/14), a orzeczenie zezwalające na sprzedaż nieruchomości w imieniu małoletnich będzie prawomocne z dniem 26 listopada 2014 roku, a zatem zawarcie umowy w tym terminie nie jest możliwe. Nadto czasu wymaga przeprowadzenie podziału nieruchomości oraz wydzielenie działki geodezyjnej. Zakończenie procedur administracyjnych pozwana przewidywała na koniec 2014 roku nie wykluczając jednakże konieczności wstrzymania się z przeniesieniem własności przez kolejny czas niezbędny dla zakończenia podjętych działań. W związku z czym poprosiła o wstrzymanie się z wniesieniem powództwa. Pismem z 22 stycznia 2015 roku powodowie zapytali pozwaną o aktualny stan sprawy oraz możliwość zawarcia umowy. Pismo to pozostało bez odpowiedzi (k. 26 - 27).

(dowody: wydruk z księgi wieczystej k 9-14, akt notarialny z 23.10.2009 r. k. 15, wypis z ewidencji gruntów k. 16, wezwania do zawarcia umowy przedwstępnej k. 17 - 27; wydruk mapy przedmiotowej nieruchomości k. 22-23, 215-216; akt notarialny z 23.10.2014 r. k. 24; wysłuchanie powoda k. 210;)

Wyżej ustalony stan faktyczny ustalono głównie na podstawie dowodów z dokumentów, których treści nie zakwestionowała żadna ze stron. Sąd ostatecznie oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety. Sąd wysłuchał informacyjnie powoda, jednakże wyjaśnienia powoda były nieprecyzyjne, nie zawierały – zapewne z uwagi na upływ czasu - żadnych istotnych szczegółów, w pewnej części były sprzeczne z treścią niektórych dokumentów (map geodezyjnych), nie dostarczyło żadnych chociażby pobieżnych informacji umożliwiających geodecie wytyczenie granic działki. Sąd zwrócił uwagę, iż działka (...) mająca być przedmiotem opinii geodezyjnej jest długa (powierzchnia ponad 8 tysięcy m2) i z uwagi na to nie było możliwe ustalenie w jakiej części ma ona zostać wydzielona. Z tych samych przyczyn niedopuszczalne było określenie wytycznych dla geodety przez Sąd z urzędu albowiem arbitralne ustalenie miejsca wytyczenia części działki przez Sąd oznaczałoby zbyt dużą ingerencję w rozpatrywany w niniejszej sprawie stosunek umowny. Ze względów wręcz ustrojowych nie było możliwe by Sąd wyznaczył geodecie, w którym miejscu ma on zacząć oznaczać działkę. W istocie sytuację, doszłoby do sytuacji, w której Sąd za stronę powodową precyzuje żądanie, a następnie je rozpoznaje, co jest niedopuszczalne. Nadto Sąd ostatecznie pominął zeznania świadka A. S. (notariusza sporządzającego umowę – k. 228 - 229), albowiem świadek nie dysponował istotnymi informacjami dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył:

W sprawie miały zastosowanie art. 389 oraz 390 Kodeksu cywilnego w brzmieniu obowiązującym w chwili zawierania umowy przedwstępnej (...). Zatem minimum treści jaka umowa przedwstępna winna zawierać to istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. W niniejszej sprawie spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy umowa przedwstępna takie minimum treści zawiera. Przedmiotem postępowanie było zobowiązanie pozwanych do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności nieruchomości przyszłej, nie istniejącej w chwili zawierania umowy przedwstępnej. W orzecznictwie powszechnie taką możliwość się dopuszcza: grunt może stać się nieruchomością, stanowiącą przedmiot obrotu cywilnego, po skonkretyzowaniu jego przedmiotowego zakresu poprzez wydzielenie z otaczających gruntów, w sposób umożliwiający jego identyfikację jako nieruchomości; do tego czasu jest on rzeczą oznaczoną co do gatunku. Nie jest przy tym konieczne ścisłe wytyczenie granic, co może nastąpić poprzez geodezyjne oznaczenie działki dopiero przy zakładaniu księgi wieczystej, jednak konieczne jest dostateczne zindywidualizowanie działki gruntu, tak by w przyszłości jako rzecz oznaczona co do tożsamości (jaką jest każda nieruchomość gruntowa) mogła stać się przedmiotem obrotu.

Podkreśla się przy tym, że granice, położenie czy konfiguracja przyszłej nieruchomości nie muszą być określone ściśle, tym bardziej gdy dla stron nie są to okoliczności istotne, a możliwe jest wydzielenie kilku równoznacznych dla kupującego działek lub gdy możliwe jest wydzielenie tylko jednej działki o określonych przez strony parametrach. Wystarczy, by w umowie przedwstępnej nieruchomość będąca jej przedmiotem została dostatecznie zindywidualizowana, tak by wiadomo było co ma być przedmiotem sprzedaży w umowie przyrzeczonej. Przyjmuje się, że nie jest też konieczne, o ile nie ma to decydującego znaczenia dla stron, by powierzchnia nieruchomości została w umowie przedwstępnej określona w sposób ścisły, albowiem dopiero geodezyjne wytyczenie umożliwi jej ścisłe określenie. Wystarczy zatem określenie w umowie przybliżonego obszaru nieruchomości, bowiem nie uniemożliwia to określenia przedmiotu sprzedaży ani przedmiotu zobowiązania sprzedawcy. Każda działka o powierzchni mieszczącej się w obszarze wskazanym w umowie będzie spełniała wymagane umową kryteria obszarowe, a jednoznaczne zindywidualizowanie nieruchomości poprzez jej wydzielenie i precyzyjne określenie granic i powierzchni będzie musiało nastąpić przed przeniesieniem własności, zgodnie z wymogami art. 155 § 2 k.c.( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2003 r. III CKN 493/01)

Pomimo tak liberalnych, wynikających z orzecznictwa wymagań, co do określania w umowie przedwstępnej nieruchomości przyszłych Sąd stanął na stanowisku, że umowa przedwstępna łącząca powodów oraz spadkodawcę pozwanych wymagań tych nie spełnia. Strony tej umowy wskazały w treści umowy jej przedmiot (działka niezabudowana), jej orientacyjną powierzchnię, sposób jej powstania, co w realiach sprawy należało uznać za niewystarczające do uwzględnienia żądania głównego. Przede wszystkim w sposób niedostateczny została określona lokalizacja działki. Wyrażenie „druga działka w kolejności od ulicy (...)” - biorąc pod uwagę, że chodzi o działkę niezabudowaną – nie znajduje pokrycia w rzeczywistości oraz w znajdujących się w aktach sprawy mapach geodezyjnych. Dalej, biorąc pod uwagę powierzchnię działki (8111 m2), wynikający z map geodezyjnych jej wydłużony kształt oraz wskazywaną przez powoda jej szerokość oraz wymiary działki mającej powstać w wyniku podziału (30 lub 40 metrów; 30X40 lub 40x30) Sąd przyjął działka (...) ma długość w szacunkowym przedziale od około 202 do 270 metrów. Z uwagi na powyższe oraz brzmienie umowy przedwstępnej wymogi, co do zindywidualizowania nieruchomości należało w niniejszej sprawie zaostrzyć. W sytuacji gdy – tak jak w niniejszej sprawie - nieruchomość ma zostać dopiero w przyszłości wydzielona z większej nieruchomości, dopuszczalne jest wprawdzie określenie jedynie powierzchni działki, jaka ma być wydzielona z nieruchomości sprzedawcy wedle jego wyboru, bez określenia lokalizacji i konfiguracji działki na nieruchomości, lecz w takim wypadku jednak określenie powierzchni działki musi być ścisłe, a tak w niniejszej sprawie nie jest. Istotne znaczenie ma również fakt, iż działka (...) ma wydłużony kształt mogący pomieścić w sobie około 5 do 8 działek o wskazywanych przez powoda w trakcie wysłuchania informacyjnego wymiarach, co sprawia, że nie jest możliwe precyzyjne określenie lokalizacji działki, a co za tym idzie nie jest możliwe precyzyjne zobowiązanie pozwanych do złożenia żądanego oświadczenia woli.

Jak wyżej wskazano – prowadziłoby to do formułowania przez Sąd żądania a następnie rozpoznawania przez Sąd sformułowanego przez siebie żądania za stronę, co przekracza rolę Sądu. Z tych względów oddaleniu podlegało żądanie główne albowiem umowa przedwstępna stron nie spełnia zawartego w art. 389 k.c. wymogu wystarczającej identyfikacji przedmiotu umowy przyrzeczonej.

Oddalenie żądania głównego otwierało Sądowi pole do rozpoznania żądania ewentualnego w postaci żądania zasądzenia kwoty 35 000 złotych tytułem zwrotu zadatku. Strony ostatecznie były zgodne co do tego, iż nie wchodzi w grę żądanie zwrotu zadatku w podwójnej wysokości. W niniejszej sprawie ostatecznie nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej. Uiszczony zadatek podlegał zatem zwrotowi jako świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 par. 2 k.c. albowiem nie został osiągnięty cel tego świadczenia jakim było zawarcie umowy przyrzeczonej przy czym przyczyna niezawarcia umowy przyrzeczonej nie ma w ocenie Sądu znaczenia. Zadatek jako świadczenie nienależne podlega zwrotowi. Nie zachodzą w ocenie Sądu żadne okoliczności uzasadniające zmniejszenie wysokości podlegającego zwrotowi zadatku na podstawie art. 409 k.c. Powinno ono być przy tym zwrócone w pełnym zakresie, bez możliwości ograniczenia jego wysokości na podstawie art. 409 k.c( podobnie odnośnie zaliczki- wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 października 2014 r. I ACa 528/14). Kwotę 35 000 złotych zasądzono z odsetkami na zasadzie art. 481 kc w. zw. z art. 817 kc w zw. z art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 poz. 1830).

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje na to, że strona powodowa podejmowała szereg działań zmierzających do tego, by strona pozwana przystąpiła do zawarcia umowy przyrzeczonej: udzielała jej porad prawnych, poleciła geodetę, przyjmując do wiadomości wskazywane przez pozwaną przyczyny uniemożliwiające wykonanie umowy przedwstępnej przedłużała termin do zawarcia umowy przyrzeczonej. Ponieważ pozwana w korespondencji z powodami nie uchylała się od zawarcia umowy, strona powodowa miała prawo liczyć na to, że do zawarcia umowy przyrzeczonej ostatecznie dojdzie bez konieczności wszczynania niniejszego procesu. Dopiero na rozprawie w dniu 8 lutego poprzez pełnomocnika ostatecznie oświadczyła, że odstępuje od zamiaru przeniesienia własności nieruchomości. Powyższe okoliczności uzasadniały, pomimo przegrania częściowo przez powodów procesu., zniesienie kosztów w oparciu o treść art. 100 kpc.

SSO Beata Majewska-Czajkowska

1 Art. 389. § 1. Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.

§ 2. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.

Art. 390. § 1. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.

§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.

§ 3. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.