Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Suchowska
Sędziowie:	SA Robert Kirejew (spr.) SA Wiesław Kosowski
Protokolant:	Grzegorz Pawelczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Katowicach Jakuba Cemy

po rozpoznaniu w dniach 15 stycznia 2017 roku i 12 lutego 2018 roku sprawy:

1.  A. B. , syna J. i Z., ur. (...) w I. , oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne,

2.  A. J. , syna S. i L., ur. (...) w W. , oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne,

3.  E. L., c. S. i J., ur. (...) w O. , oskarżonej o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne,

4.  B. G. , c. F. i M., ur. (...) w O. , oskarżonej o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne

na skutek apelacji prokuratora, obrońców oskarżonych A. J., E. L. i B. G. oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego w stosunku do oskarżonego A. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 1 września 2016 roku, sygn. akt
V K 117/08

1.  zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonego A. B.
w ten sposób, że:

-

w punktach 2 i 5 w podstawie prawnej w miejsce powołanego przepisu art. 43 k.k. wprowadza przepis art. 43 § 1 k.k.;

-

karę pozbawienia wolności orzeczoną w punkcie 4 podwyższa do 2 (dwóch) lat;

-

uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 7 i na mocy art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. w miejsce orzeczonych kar pozbawienia wolności oraz grzywien wymierza oskarżonemu A. B. karę łączną 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wymiarze 450 (czterystu pięćdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50,- (pięćdziesiąt) złotych;

-

uchyla rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności zawarte w punkcie 9;

-

uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 10 i na mocy art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu A. B. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 4 września 2006 r., godz. 8:10, do 7 marca 2007 r.;

-

z punktów 2, 5 i 8 eliminuje sformułowanie: „w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k.”;

-

w punkcie 8 w podstawie prawnej w miejsce powołanego przepisu art. 85 k.k. wprowadza przepisy art. 85 § 1 i 2 k.k.;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonego A. J.
w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności zawarte w punkcie 12;

3.  zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonych E. L. i B. G. w ten sposób, że podstawy prawne skazania i wymiaru kary przypisanych im w punktach 13 i 15 czynów uzupełnia o sformułowanie „w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k.”;

4.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

5.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokatów A. K. i T. D. – Kancelarie Adwokackie w K. – kwoty po 885,60 zł (osiemset osiemdziesiąt pięć złotych i sześćdziesiąt groszy), w tym 23% podatku
VAT, tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu A. B. i A. J. w postępowaniu odwoławczym;

6.  zwalnia oskarżonych A. B., A. J., E. L. i B. G. od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Wiesław Kosowski SSA Barbara Suchowska SSA Robert Kirejew

Sygn. akt II AKa 325/17

Uzasadnienie wyroku w części dotyczącej oskarżonych E. L. i B. G.

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 1 września 2016 r., sygn. akt V K 117/08, dotyczącym oskarżonych A. B., A. J., E. L. i B. G., uznał oskarżoną E. L. za winną tego, że w okresie od 20 grudnia 2001 r. do 2 lutego 2002 roku w W., P., G., działając wspólnie i w porozumieniu z M. T., B. G. i inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach działalności firmy (...), zarejestrowanej na nazwisko M. T., wprowadziła w błąd przedstawicieli dwóch podmiotów co do rzeczywistej działalności firmy (...) i (...) S.A. z siedzibą w W. oraz zamiaru wywiązania się z przyjętych w ich imieniu zobowiązań wynikających z tytułu zawartych umów leasingu, czym doprowadziła ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem z tytułu wpłaconych opłat wstępnych czynszu leasingowego i prowizji, o łącznej wartości 109.941,86 zł i tak:

-

w okresie od 29 stycznia 2002 r. do 2 lutego 2002 r. w P., działając wspólnie i w porozumieniu z M. T., B. G. i inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach działalności firmy(...) i (...) S.A. z siedzibą w W., wprowadziła w błąd Z. B. i Z. F. działających w imieniu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. co do rzeczywistej działalności firmy (...) i (...)S.A. z siedzibą w W., zamiaru wywiązania się przez spółkę z zawartych umów leasingu operacyjnego z dnia 29 stycznia 2002 r., na mocy których spółka (...) S.A. z siedzibą w W. zobowiązana była do sfinansowania nabycia i oddania w użytkowanie zimnokomorowej maszyny ciśnieniowej Q. (...) wraz z osprzętem oraz gorącokomorowej maszyny ciśnieniowej (...), doprowadzając ich w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wartości 102.861,86 zł z tytułu wpłaconej opłaty wstępnej czynszu leasingowego i prowizji na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.,

-

w okresie od 20 grudnia 2001 r. do 1 lutego 2002 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z M. T., B. G. i inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach działalności firmy (...) i (...) S.A. z siedzibą w W., wprowadziła w błąd H. T., prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Biuro (...), co do rzeczywistej działalności firmy (...) i (...) S.A. z siedzibą w W., zamiaru wywiązania się przez spółkę z zawartej umowy leasingu operacyjnego z dnia 20 grudnia 2001 r., na mocy której spółka (...) S.A. z siedzibą w W. zobowiązana była do sfinansowania nabycia i oddania w użytkowanie lokalu użytkowo-mieszkalnego wartości 60.000 zł, doprowadzając w ten sposób H. T. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wartości 7.080 zł z tytułu wpłaconej opłaty wstępnej czynszu leasingowego i prowizji,

przy czym zarzucanego czynu dopuściła się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw, czym wyczerpała znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i za to na mocy art. 286 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. przy zast. art. 65 § 1 k.k. Sąd Okręgowy w Katowicach skazał ją na karę 11 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 złotych.

Ponadto na mocy art. 69 § 1, 2 i 3 k.k. w zw. z art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonej E. L. kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata oddając ją w tym okresie pod dozór kuratora sądowego.

Tym samym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach uznał B. G. za winną tego, że w okresie od 20 grudnia 2001 r. do 2 lutego 2002 roku w W., P., G., działając wspólnie i w porozumieniu z M. T., E. L. i inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach działalności firmy (...) zarejestrowanej na nazwisko M. T., wprowadziła w błąd przedstawicieli dwóch podmiotów co do rzeczywistej działalności firmy (...) i (...) S.A. z siedzibą w W. oraz zamiaru wywiązania się z przyjętych w ich imieniu zobowiązań wynikających z tytułu zawartych umów leasingu, czym doprowadziła ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem z tytułu wpłaconych opłat wstępnych czynszu leasingowego i prowizji, o łącznej wartości 109.941,86 zł i tak:

-

w okresie od 29 stycznia 2002 r. do 2 lutego 2002 r. w P., działając wspólnie i w porozumieniu z M. T., E. L. i inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach działalności firmy (...) i(...) S.A. z siedzibą w W., wprowadziła w błąd Z. B. i Z. F. działających w imieniu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. co do rzeczywistej działalności firmy (...) i (...) S.A. z siedzibą w W., zamiaru wywiązania się przez spółkę z zawartych umów leasingu operacyjnego z dnia 29 stycznia 2002 r., na mocy których spółka (...) S.A. z siedzibą w W. zobowiązana była do sfinansowania nabycia i oddania w użytkowanie zimnokomorowej maszyny ciśnieniowej Q. (...) wraz z osprzętem oraz gorącokomorowej maszyny ciśnieniowej (...), doprowadzając ich w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wartości 102.861,86 zł z tytułu wpłaconej opłaty wstępnej czynszu leasingowego i prowizji na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.,

-

w okresie od 20 grudnia 2001 r. do 1 lutego 2002 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z M. T., E. L. i inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach działalności firmy (...) i (...) S.A. z siedzibą w W., wprowadziła w błąd H. T., prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Biuro (...), co do rzeczywistej działalności firmy (...) i (...) S.A. z siedzibą w W., zamiaru wywiązania się przez spółkę z zawartej umowy leasingu operacyjnego z dnia 20 grudnia 2001 r., na mocy której spółka (...) S.A. z siedzibą w W. zobowiązana była do sfinansowania nabycia i oddania w użytkowanie lokalu użytkowo-mieszkalnego wartości 60.000 zł, doprowadzając w ten sposób H. T. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wartości 7.080 zł z tytułu wpłaconej opłaty wstępnej czynszu leasingowego i prowizji,

przy czym zarzucanego czynu dopuściła się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw, czym wyczerpała znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i za to na mocy art. 286 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. przy zast. art. 65 § 1 k.k. Sąd Okręgowy w Katowicach również skazał ją na karę 11 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 złotych.

Także wobec oskarżonej E. L. na mocy art. 69 § 1, 2 i 3 k.k. w zw. z art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata oddając ją w tym okresie pod dozór kuratora sądowego.

Apelację od tego wyroku wniósł prokurator na niekorzyść wszystkich oskarżonych w częściach dotyczących podstawy prawnej skazania i kosztach postępowania oraz na niekorzyść A. B. i A. J. w częściach dotyczących orzeczenia o karze.

W odniesieniu do oskarżonych E. L. i B. G. prokurator zarzucił:

-

obrazę prawa materialnego, a to przepisu art. 4 § 1 k.k. poprzez naruszenie w punktach 13 i 14 wyroku (w odniesieniu do oskarżonej E. L.) i w punktach 15 i 16 wyroku (w odniesieniu do oskarżonej B. G.) zasady jedności stosowanego stanu prawnego i zastosowanie (w punkcie 14 i 16) jako względniejszej ustawy obowiązującej uprzednio, to jest przepisu art. 69 § 1, 2 i 3 k.k. w zw. z art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k. wyłącznie w zakresie podstawy prawnej orzeczenia środka probacyjnego warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku i 6 miesięcy oraz oddania pod dozór kuratora, podczas gdy w zakresie podstawy prawnej skazania i wymiaru kary (w punktach 13 i 15) sąd zastosował stan prawny w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania, jednocześnie bezzasadne odwołanie się do stanu prawnego obowiązującego uprzednio, podczas gdy nie był on względniejszy dla oskarżonych, a przepis art. 4 § 1 k.k. nakazuje stosować ustawę obowiązującą w czasie orzekania, a obowiązującą poprzednio wyłącznie, jeśli jest względniejsza dla sprawcy;

Ponadto w odniesieniu do wszystkich oskarżonych, w tym E. L. i B. G., prokurator zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach polegający na niezasadnym uznaniu, że zachodzą przesłanki do zwolnienia oskarżonych od ponoszenia kosztów procesu i obciążenia nimi Skarbu Państwa, podczas gdy brak było podstaw do uznania, że ich uiszczenie byłoby dla oskarżonych zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, zaś za rozstrzygnięciem takim nie przemawiały względy słuszności.

Podnosząc te zarzuty prokurator w odniesieniu do oskarżonych E. L. i B. G. wniósł o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie w punkcie 14 wobec oskarżonej E. L. i w punkcie 16 wobec oskarżonej B. G. jako podstawy prawnej orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności i oddaniu pod dozór kuratora, przepisów art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. oraz art. 73 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania;

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obciążenie oskarżonych kosztami postępowania.

Apelację wniósł również obrońca oskarżonych E. L. i B. G. zaskarżając wyrok w całości w zakresie dotyczącym tych oskarżonych zarzucając:

I.  obrazę przepisów prawa procesowego, mających wpływ na treść orzeczenia, a to:

art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k.,

- polegającą na dokonaniu nie obiektywnej oceny materiału dowodowego przez uwzględnienie okoliczności przemawiających wyłącznie na niekorzyść oskarżonych, z pominięciem okoliczności przemawiających na ich korzyść, zwłaszcza w zakresie ustaleń dotyczących świadomości oskarżonych co do rzeczywistego charakteru działalności zatrudniającej je spółki, podczas gdy oskarżone nie miały świadomości na temat rzeczywistego charakteru jej działalności;

art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. i art. 424 § 1 k.p.k.

- poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, ich ocenie przy braku prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego i bezzasadną odmowę wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonych E. L. i B. G., które w sposób logiczny, rzeczowy, a w konsekwencji wiarygodny wskazywały na brak wiedzy co do rzeczywistego charakteru działalności zatrudniającej je spółki;

- poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, ich ocenie przy braku prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego polegającą na błędnym przyjęciu, że oskarżone przystały na współudział w przestępstwie, podczas gdy nie miały one wiedzy i świadomości co do rzeczywistego charakteru działalności zatrudniającej je spółki;

- poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, ich ocenie przy braku prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego polegającą na błędnym przyjęciu, że oskarżone przyjmowały korzyści finansowe w zamian za współudział w przestępstwie, podczas gdy analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego do takiej konkluzji nie prowadzi, a okoliczność ta nie została w żaden sposób udowodniona;

- poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, ich ocenie przy braku prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego polegającą na błędnym przyjęciu, że oskarżone miały świadomość funkcjonowania w ramach grupy przestępczej, podczas gdy analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym zwłaszcza zeznania świadka M. Ł. – prowadzą do odmiennego wniosku;

- poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, ich ocenie przy braku prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego polegającą na błędnym przyjęciu, że zeznania T. K. są logiczne i wiarygodne, podczas gdy w istocie stanowią one jedynie pomówienie oskarżonych;

- poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, ich ocenie przy braku prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego polegającą na błędnym przyjęciu, że M. Z. telefonicznie kierował działaniami oskarżonych, podczas gdy okoliczność ta nie została udowodniona a oskarżone zaprzeczyły, że znają M. Z.;

- poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, ich ocenie przy braku prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego polegającą na błędnym przyjęciu, że oskarżona E. L. usunęła dyski twarde z komputerów spółki na polecenia T. K., podczas gdy okoliczność ta nie została udowodniona, a oskarżona E. L. stanowczo jej zaprzeczyła;

a w konsekwencji:

II.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść tego orzeczenia, polegający na wyrażeniu poglądu, że oskarżone E. L. i B. G. są winne czynu z art. 286 § 1 k.k. przy zast. art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., podczas gdy dowody w postaci przede wszystkim konsekwentnych i logicznych wyjaśnień oskarżonych i braku innych bezpośrednich dowodów wskazujących na winę oskarżonych, prowadzą nieodparcie do przeciwnego wniosku i powinny doprowadzić do uniewinnienia oskarżonych w niniejszej sprawie.

Podnosząc te zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonych od zarzucanego im czynu lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja wniesiona na korzyść oskarżonych E. L. i B. G. nie była zasadna i dlatego nie została uwzględniona.

Nie miał racji apelujący obrońca zarzucając, że sąd I instancji przy ocenie dowodów odnoszących się do działań E. L. i B. G. (dawniej P.) powiązanych z firmą (...) naruszył przepisy proceduralne statuujące kluczowe dla postępowania karnego zasady prawdy materialnej i obiektywizmu z art. 2 § 2 k.p.k. i art. 4 k.p.k. oraz przepisy regulujące zasady postępowania dowodowego, w szczególności art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., czy też normujący zasady sporządzania pisemnego uzasadnienia wyroku przepis art. 424 § 1 k.p.k.

Autor środka odwoławczego wskazywał, że Sąd Okręgowy niesłusznie i wbrew wymienionym przepisom postępowania nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonych, które konsekwentnie i logicznie zaprzeczały posiadaniu wiedzy oraz świadomości co do rzeczywistego charakteru działalności spółki, w której były zatrudnione. Obrońca zarzucił też, że z naruszeniem wskazanych przepisów proceduralnych sąd meriti błędnie przyjął za logiczne i wiarygodne obciążające oskarżonych zeznania świadka T. K., które miały stanowić jedynie pomówienie oskarżonych. Z takim stanowiskiem nie można się jednak zgodzić.

Jak wynika z akt sprawy, aktu oskarżenia i pisemnego uzasadnienia wyroku sądu I instancji, w rzeczywistości głównym, kluczowym dowodem, na którym opierało się oskarżenie i w oparciu o który Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 1 września 2016 r. przypisał wszystkim czworgu oskarżonym występującym w tej sprawie popełnienie zarzucanych im przestępstw, były wypowiedzi procesowe T. K.. Trzeba jednak przyznać, że sąd meriti dokonał wnikliwej analizy depozycji T. K., czemu dał stosowny wyraz w pisemnych motywach orzeczenia i nie wykroczył przy tym poza określone wart. 7 k.p.k. ramy prawidłowej, sędziowskiej oceny dowodów. Sąd odwoławczy uznał więc, że oparcie ustaleń faktycznych na wypowiedziach T. K. składanych w toku postępowania przygotowawczego w formie wyjaśnień podejrzanego, podtrzymanych i rozwijanych przed sądem ostatecznie w postaci zeznań świadka, było w pełni uprawnione.

T. K. w swych wielokrotnych, obszernych oraz niezwykle drobiazgowych wyjaśnieniach i zeznaniach przedstawił wyjątkowo szczegółowy, a zarazem dokładny i wewnętrznie logicznie spójny obraz wydarzeń, w których uczestniczył, a które sprowadzić można do działań zorganizowanych grup przestępczych wykorzystujących przejmowane spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do prowadzenia całkowicie oszukańczej działalności gospodarczej w różnych jej obszarach, prowadzącej do osiągania możliwie jak największych korzyści majątkowych przy minimalnych lub wręcz żadnych nakładach własnych, w połączeniu z całkowitym lekceważeniem obowiązujących przepisów prawa oraz zasad uczciwości, czy lojalności kupieckiej i międzyludzkiej.

Przy prezentowaniu szczegółowych, rozbudowanych opisów wydarzeń T. K. pozostawał konsekwentny i w toku wieloletniego postępowania w niniejszej sprawie, niejednokrotnie powracając do tych samych faktów, czy tożsamych wątków, składał wyjaśnienia i zeznania o zasadniczo niezmiennej treści, w których nie można było wychwycić wyraźnych sprzeczności lub nieścisłości. Rzadko spotykana drobiazgowość i dokładność wypowiedzi T. K., utrzymująca się także po upływie wielu lat od relacjonowanych zdarzeń, mogła budzić wątpliwości. Dlatego jeszcze w trakcie postępowania przygotowawczego uzyskano opinię biegłego psychologa (k. 127-141, tom CXXXI akt sprawy), z której wynika m.in., że w wyjaśnieniach T. K. z postępowania przygotowawczego nie ujawniała się skłonność do konfabulacji, nie były one obarczone sugestią, a posiadany przez tego świadka potencjał intelektualny, w zestawieniu ze stosowanymi technikami wspomagania pamięci oraz ponadprzeciętną zdolnością do spostrzegania, zapamiętywania i odtwarzania dokonanych spostrzeżeń, umożliwiał mu przedstawianie w wiarygodny sposób dużej ilości informacji szczegółowych, którym można przypisać psychologiczne walory wiarygodności. Sąd I instancji trafnie uznał tę opinię, niekwestionowaną zresztą przez strony, za miarodajną, co w istotnym stopniu wzmacniało argumentację przemawiającą za uznaniem depozycji T. K. za wiarygodne.

Ponadto liczne fakty podawane w wyjaśnieniach i zeznaniach T. K. znajdowały potwierdzenie w szeregu dalszych szczegółowych dowodów, w tym zeznaniach świadków pokrzywdzonych lub reprezentujących pokrzywdzone osoby prawne, w dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy, obrazujących poszczególne etapy przestępczej działalności, w której uczestniczył T. K., jak również odtworzonych zapisach z zabezpieczonych u niego nośników danych, na co powoływał się też Sąd Okręgowy.

W odniesieniu do sprzecznej z prawem działalności prowadzonej pod firmą (...), w której świadomy przestępczy współudział przypisano także oskarżonymE. L. i B. G., zeznania T. K. znalazły swe potwierdzenie również częściowo w powołanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zeznaniach świadka M. T., która jako figurantka zaangażowana została do roli właścicielki firmy (...), prowadzonej w formie działalności gospodarczej osoby fizycznej. Jej dotychczasowe zajecie, wygląd oraz ubiór wskazywały na fikcyjność występowania przez nią w charakterze właścicielki poważnej firmy zajmującej się finansowaniem działalności leasingowej, z czego musiały sobie też zdawać sprawę oskarżone. Z zeznań M. T., w tym złożonych przed Sądem Okręgowym (k. 3791 t. 191 akt sprawy) wynikała potwierdzająca tę tezę okoliczność, że T. K. wraz z E. L., pozostającą z nim wówczas w nieformalnym związku, kupował M. T. garsonkę w centrum handlowym, aby uwiarygodnić właściwym wyglądem jej rolę w całym procederze. Z zeznań M. T. i E. B. wynikało, że obie oskarżone w biurze firmy (...) odbierały telefony przedstawiając się jako pracownice (...). Te wypowiedzi potwierdzały w poszczególnych, drobnych elementach obszerne i stanowiące zwartą logicznie, rozbudowaną całość zeznania T. K., w tym także odnoszące się do w pełni świadomego zaangażowania się E. L. i B. G. w działalność zmierzającą do wyłudzenia opłat oraz prowizji przy zawieraniu rzekomych umów leasingowych. Warta zaznaczenia jest także okoliczność, że oskarżone miały zajmować się według swych wyjaśnień jedynie przygotowaniem dokumentacji do umów leasingowych, przy czym w owych umowach jako leasingodawca występowało (...) S.A. z siedzibą w W., czyli podmiot, który w takiej formie organizacyjnej (spółki akcyjnej) nie istniał, z czego oskarżone musiały sobie zdawać sprawę.

Podkreślić także trzeba, że w przeprowadzonych w toku postępowania przygotowawczego konfrontacjach oskarżonych z T. K. ten ostatni podtrzymywał swoje szczegółowe zeznania i powtarzał wypowiedzi o świadomej roli w przestępstwie obu oskarżonych. One z kolei ograniczały się do zaprzeczeń i odmowy wyjaśnień, potwierdzając jedynie drugorzędne okoliczności przedstawiane przez T. K..

Wszystkie przedstawione okoliczności wskazują, że sąd I instancji w pełni zasadnie uznał za wiarygodne zeznania świadka T. K. złożone w tej sprawie, jak również słusznie dał wiarę wspierającym je dalszym dowodom i trafnie za nieprzekonujące uznał wyjaśnienia E. L. oraz B. G., które tylko negowały swój świadomy udział w przestępczym procederze. Taka ocena nie naruszała reguł rządzących postępowaniem dowodowym, natomiast to właśnie postulowane przez apelującego obrońcę oparcie ustaleń faktycznych na odosobnionych wyjaśnieniach oskarżonych stanowiłoby naruszenie zasad prawidłowego rozumowania przy ocenie dowodów i prowadziłoby do nieuwzględnienia przy ustaleniach faktycznych całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Sąd I instancji zasadnie uznał za wiarygodne zeznania świadka T. K. także i z tego względu, że w odniesieniu do szeregu pozostałych aspektów przestępczej działalności opisywanych w zeznaniach, a nie dotyczących już wyłudzania opłat i prowizji leasingowych pod szyldem (...) wypowiedzi procesowe tego świadka znajdowały wielokrotnie potwierdzenie w innych przekonujących dowodach, przytoczonych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Sąd meriti mając zatem pełne podstawy do oparcia swych ustaleń faktycznych na depozycjach T. K., nie popełnił błędu ustalając zgodnie z jego słowami, że obie oskarżone jeszcze przed przystąpieniem do czynności z udziałem pokrzywdzonych wiedziały o rzeczywistym celu podejmowanych działań, tj. pozorowaniu działalności leasingowej zmierzającym do wyłudzenia opłat wstępnych i prowizji związanych z rzekomymi umowami leasingowymi. T. K. opisał rozmowę, jaką przeprowadził z oskarżonymi przed przystąpieniem do przestępczych działań, w trakcie której wyjawił im rzeczywiste cele działań pod firmą (...), a oskarżone to zaakceptowały wykonując w późniejszym czasie zlecone im prace, w tym np. zmieniając w razie potrzeby szyldy w biurze firmy (...) na (...), wykonując przy tym telefoniczne polecenia M. Z., czy prowadząc rozmowy telefoniczne w imieniu (...). Nie budziły też wątpliwości zeznania T. K. o wynagrodzeniu przekazanym oskarżonym za tę działalność, pochodzącym z wyłudzonych kwot, a także o pomocy w ukryciu tej działalności po jej zakończeniu poprzez wymontowanie twardego dysku z firmowego komputera przez E. L.. Nie miały natomiast istotniejszego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy E. L. i B. G. zeznania świadka M. Ł. funkcjonującego co prawda w strukturach rozgałęzionej grupy przestępczej, której dotyczyło niniejsze postępowanie, jednak nie zajmującego się działalnością leasingową pod firmą (...) i nie posiadającego bliższych wiadomości na ten temat, w tym także o osobach oskarżonych. Niemniej jednak E. L. i B. G. uczestnicząc w rzeczonej działalności musiały zdawać sobie sprawę ze stopnia jej zorganizowania i zaangażowania w ramach podziału ról wielu osób do realizacji z góry założonych przestępnych celów, wobec czego trafnie sąd I instancji przyjął, że umyślnie działały one w strukturze zorganizowanej grupy mającej na celu popełnianie przestępstw.

Z wszystkich przedstawionych powodów sąd odwoławczy nie stwierdził, aby przy rozpoznawaniu tej sprawy w I instancji doszło do uchybień proceduralnych lub błędów w ustaleniach faktycznych wskazywanych w apelacji obrońcy oskarżonych E. L. oraz B. G. i dlatego ta apelacja nie mogła zostać uwzględniona.

Apelacja prokuratorska w zakresie dotyczącym oskarżonych E. L. i B. G. okazała się zasadna jedynie częściowo. Trafnie bowiem apelujący prokurator wskazał na niekonsekwentne przyjęcie przez sąd I instancji w zaskarżonym wyroku – w jego punktach 14 i 16 – stosowania wobec oskarżonych przepisów Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., podczas gdy podobnego zastrzeżenia nie uczyniono w dotyczących tych samych oskarżonych punktach 13 i 15 kwestionowanego orzeczenia. Wywołuje to wrażenie, zapewne wbrew intencji sądu meriti, że w punktach 13 i 15 zastosowanie znalazły przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania, a zatem w odniesieniu do tych samych oskarżonych w tym samym wyroku, lecz w jego różnych punktach, zastosowano różnorodny stan prawny. Taki mogący się rysować rozdźwięk przy stosowaniu przepisów prawa obowiązujących w różnej dacie wobec tych samych oskarżonych, należało wyeliminować, jednakże nie w sposób wnioskowany w apelacji przez oskarżyciela publicznego.

Prokurator nietrafnie podnosił, że skoro E. L. i B. G. wymierzono kary 11 miesięcy pozbawienia wolności, a więc w wymiarze umożliwiającym warunkowe zawieszenie ich wykonania także na podstawie przepisów Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym obecnie, to powinny znaleźć zastosowanie właśnie przepisy z daty orzekania. Takie stanowisko nie uwzględnia jednak okoliczności, że zgodnie z przepisem art. 72 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym obecnie, zawieszając wykonanie kary sąd powinien nałożyć przynajmniej jeden z obowiązków probacyjnych wymienionych w tym przepisie. Tymczasem sąd I instancji nie uznał za stosowne nałożenia żadnego z tych obowiązków, co możliwe było jedynie pod rządami przepisów Kodeksu karnego obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r., wobec czego trafnie wskazano w punktach 14 i 16 zaskarżonego wyroku, że zastosowanie znajdują w tych przypadkach przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. Aby doprowadzić do postulowanego w apelacji prokuratora braku wątpliwości, że ten sam reżim prawny stosowany jest we wszystkich rozstrzygnięciach w wyroku dotyczących tej samej osoby oskarżonej, sąd odwoławczy zmienił zaskarżone rozstrzygniecie w ten sposób, że podstawy prawne skazania i wymiaru kary czynów przypisanych oskarżonym w punktach 13 i 15 uzupełnił o sformułowanie „w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k.”.

Sąd Apelacyjny nie uwzględnił natomiast odwoławczego zarzutu prokuratora wskazującego na bezpodstawne zwolnienie E. L. i B. G. od ponoszenia kosztów procesu pierwszoinstancyjnego. Jak wynika z dokumentów uzyskanych w toku postępowania odwoławczego (informacje o dochodach k. 4099-4102, kwestionariusze kuratorskich wywiadów środowiskowych k. 4126-4128 i k. 4134-4138), oskarżone pracują uzyskując niezbyt wysokie dochody na utrzymanie swoje i swoich dzieci. Jednocześnie jednak sytuacja materialna i zarobkowa współoskarżonych A. B. oraz A. J. była znacznie trudniejsza i nie zezwalała na obciążanie ich kosztami postępowania sądowego w tej sprawie, przy czym pozostawali oni osobami aktualnie nie pracującymi. W tej sytuacji w ocenie sądu odwoławczego, wzgląd na wewnętrzną sprawiedliwość wyroku, czyli względy słuszności, o których mowa w art. 624 § 1 in fine k.p.k., przemawiały za zwolnieniem także i oskarżonych E. L. i B. G. od ponoszenia kosztów procesu, aby nie ponosiły one surowszych niż współoskarżeni konsekwencji finansowych wynikających ze swojego postępowania polegającego na wykonywaniu pracy zarobkowej celem przyczyniania się do utrzymania własnej rodziny. Zatem zwolnienie oskarżonych od kosztów sądowych przez sąd I instancji znajdowało swe uzasadnienie w powołanym w wyroku przepisie art. 624 § 1 k.p.k. i dlatego w tym zakresie apelacja nie została uwzględniona.

Z tych wszystkich powodów, poza opisaną zmianą dotyczącą uzupełnienia podstaw prawnych rozstrzygnięć z punktów 13 i 15, w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok w stosunku do E. L. i B. G. utrzymano w mocy, zwalniając je od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze - z tych samych względów, co powołane powyżej i w oparciu o ten sam przepis art. 624 § 1 k.p.k.

SSA Wiesław Kosowski SSA Barbara Suchowska SSA Robert Kirejew