Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

  Dnia 2 listopada 2018 r.

Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Tomasz Krajewski

po rozpoznaniu w dniu 2 listopada 2018 r. w Aleksandrowie Kujawskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko dłużnikowi G. A.

o nadanie klauzuli wykonalności

na skutek skargi wierzyciela na postanowienie referendarza sądowego z dnia 31 sierpnia 2018 r. wydane w sprawie pod sygnaturą I Co 388/18

postanawia :

zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy.

UZASADNIENIE

Wierzyciel wniósł o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przez Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim z zaznaczeniem przejścia praw na swoją rzecz jako następcy prawnego (...) Sp. z o.o. w W.. Wierzyciel wyjaśnił we wniosku, iż wierzytelność stwierdzona tytułem egzekucyjnym została przeniesiona wraz z innymi wierzytelnościami przez (...) Sp. z o.o. w W. na Suisse (...) Sp. z o.o. w W. umową sprzedaży z dnia 19 grudnia 2016 r. Ustanowiono zastaw na wierzytelnościach, a wobec naruszenia umowy administrator zastawu – działając w imieniu własnym, ale na rachunek obligatariuszy – przejął na własność wierzytelności będących przedmiotem zastawu, a następnie wniósł je na pokrycie obligacji wyemitowanych przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., zgodnie z porozumieniem z dnia 24 kwietnia 2017 r. oraz porozumieniem do porozumienia z dnia 19 maja 2017 r. Wierzyciel wskazał, iż dokumentacja została przedłożona do akt sprawy I Co 411/17 tutejszego Sądu (gdzie znajduje się odesłanie do akt I Co 316/17), wobec czego wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do tych akt.

Postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2018 r. referendarz sądowy oddalił wniosek wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu z zaznaczeniem przejścia praw na rzecz wierzyciela jako następcy prawnego wskazując, iż przedłożone przez niego dokumenty nie spełniają wymagań określonych w art. 788 §1 k.p.c.

Skargę na powyższe orzeczenie wniósł wierzyciel i wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i nadanie klauzuli wykonalności na rzecz wierzyciela, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego na rzecz wnioskodawcy według norm przepisanych.

Sąd orzekając jako Sąd II instancji ustalił i zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 767 ^3a k.p.c. skarga na postanowienie referendarza sądowego przysługuje w przypadkach, w których na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Wniesienie skargi nie powoduje utraty mocy przez zaskarżone postanowienie referendarza sądowego. Sąd rozpoznaje skargę w składzie jednego sędziego, jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu. Rozpoznając skargę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje w mocy albo je zmienia – przy czym to ostatnie nie dotyczy nadawania klauzuli wykonalności; w tym przypadku bowiem zgodnie z art. 795 §2 ¹ k.p.c. mającym odpowiednie zastosowanie do skargi na orzeczenie referendarza sądowego na podstawie art. 795 §3 k.p.c. sąd uwzględniając skargę wierzyciela na postanowienie o odmowie nadania klauzuli wykonalności, uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje wniosek do ponownego rozpoznania, jeżeli zachodzą podstawy do nadania klauzuli wykonalności.

W niniejszej sprawie skarga wierzyciela na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie odmowy nadania klauzuli wykonalności nie zasługiwała na uwzględnienie, zatem sąd utrzymał w mocy orzeczenie referendarza sądowego.

Zgodnie z art. 788 §1 k.p.c. jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. Załączonym do wniosku dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym muszą być wykazane wszystkie te elementy, od których w świetle okoliczności wynikających z treści wniosku i dołączonych doń dokumentów prawo materialne uzależnia dojście następstwa prawnego do skutku. Tylko w takim przypadku można bowiem twierdzić, że doszło do wykazania przejścia praw w rozumieniu art. 788 § 1 k.p.c., a należy przypomnieć, że w postępowaniu klauzulowym przedmiotem kognicji sądu jest wyłącznie formalne badanie, czy na podstawie przedstawionych dokumentów nastąpiło przejście uprawnień lub obowiązków (por. M. Muliński [w:] J. Jankowski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie egzekucyjne. Komentarz do art. 730-1217. Wyd. 2, Warszawa 2015, Legalis; Marciniak [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. III, Wyd. 6. Warszawa 2014, Legalis). Należało zatem dokonać analizy złożonych przez wierzyciela dokumentów pod kątem tego, czy wykazują one w sposób zgodny z przepisami przejście wierzytelności z pierwotnego na obecnego wierzyciela.

Wierzytelność stwierdzona przedłożonym tytułem wykonawczym przysługiwała spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. W grudniu 2009 r. wskazana spółka zmieniła nazwę na (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., co wynika jednoznacznie z odpisu pełnego z rejestru przedsiębiorców KRS spółki, którego poświadczony przez pełnomocnika będącego adwokatem odpis znajduje się w aktach sprawy. Następnie umową nr (...) z dnia 19 grudnia 2016 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. sprzedała na rzecz Suisse (...) Sp. z o.o. w W. przysługujące jej wierzytelności szczegółowo wskazane w załącznikach nr 1-9, stanowiących integralną część umowy. W aktach I Co 316/17 znajduje się notarialnie sporządzony odpis przedmiotowej umowy nr (...) wraz z załącznikami, pod którymi podpisy stron zostały notarialnie poświadczone, a zatem dokument ten spełnia wymagania określone w art. 788 §1 k.p.c. Podpisy stron zawierających umowę w formie skróconej znajdują się także na ostatniej stronie załączników. Ponadto do akt niniejszej sprawy przedłożono poświadczony za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika będącego adwokatem odpis oświadczenia (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. o zapłacie ceny sprzedaży wynikającej z umowy nr (...) złożonego z notarialnie poświadczonym podpisem.

Zanim doszło do zawarcia omówionej wyżej umowy cesji, w dniu 28 listopada 2016 r. Suisse (...) Sp. z o.o. w W. (jako Emitent lub Zastawca) zawarł z T. L. (jako Administratorem Z.) trzy umowy o analogicznej treści, dotyczące odpowiednio obligacji serii (...), D i E, w sprawie ustanowienia administratora zastawu rejestrowego na zbiorze praw o zmiennym składzie. Zgodnie z zawartą umową spółka Suisse (...) Sp. z o.o. w W. miała ustanowić zastaw rejestrowy na zabezpieczenie emitowanych obligacji serii (...), D i E, który będzie obejmował trzy portfele wierzytelności. Przedmiotem zastawu miał być zbiór praw o zmiennym składzie stanowiący wierzytelności z sektora B2B i B2C wynikające z pożyczek krótkoterminowych, które są własnością emitenta. Zbiór wierzytelności stanowił załącznik nr 1 do przedmiotowej umowy. Umową tą Suisse (...) Sp. z o.o. w W. ustanowiła T. L. administratorem przedmiotowego zastawu rejestrowego i upoważniła go do wykonywania w imieniu własnym lecz na rachunek wszystkich obligatariuszy wszelkich praw i obowiązków wynikających z umowy zastawu rejestrowego i przepisów prawa. Wskazano, iż administrator zastawu może według swojego uznania dochodzić zaspokojenia ze zbioru wierzytelności w drodze egzekucji lub w inny sposób, a w szczególności poprzez przejęcie na własność wierzytelności wchodzących w skład zbioru i dokonania ich zbycia. Umowy zawarto w zwykłej formie pisemnej, których poświadczone przez pełnomocnika odpisy przedłożono do akt sprawy. Nie przedłożono jednak wykazu zbioru wierzytelności.

W dniu 24 lutego 2017 r. (omyłkowo zapisano datę – 2016 r.) pomiędzy Suisse (...) Sp. z o.o. w W. (jako Emitent lub Zastawca) a T. L. (jako Z. i Administratorem Z.) zawarto trzy umowy zastawu rejestrowego na zbiorze praw o analogicznej treści, dotyczące odpowiednio obligacji serii (...), D i E. Zgodnie z zawartą umową przedmiotem zastawu jest zbiór wierzytelności jako zbiór praw o zmiennym składzie stanowiącym całość gospodarczą stanowiących wierzytelności z sektora B2B i B2C wynikające z pożyczek krótkoterminowych oraz innych należności, które to wierzytelnością są własnością emitenta. Zbiór wierzytelności przedstawiony w postaci listy wierzytelności stanowił załącznik nr 1 do przedmiotowej umowy. Jednym z trzech portfeli wierzytelności według tego załącznika był zbiór wierzytelności nabyty od (...) Spółki z o.o. umową z dnia 19.12.2016. W umowie zawarto również zapis, iż Administrator Z. może dokonać zaspokojenia wierzytelności obligatariuszy z tytułu obligacji poprzez przejęcie na własność przedmiotu zastawu. Przedmiotowe umowy zawarto w zwykłej formie pisemnej, których poświadczone przez pełnomocnika odpisy przedłożono do akt sprawy.

Postanowieniami z dnia 10, 13 i 14 marca 2017 r. Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawa w Warszawie Wydział XI Gospodarczy – Rejestr Zastawów dokonał wpisu do rejestru zastawów zastaw rejestrowy, w którym jako zastawnika wpisano T. L., zaś jako zastawcę Suisse (...) Sp. z o.o. w W.. Przedmiot zastawu określono jako „inne zbiory rzeczy lub praw stanowiących organizacyjną całość chociażby jego skład był zmienny”, a rodzaj zbioru jako „zbiór praw stanowiących wierzytelności istniejące i przyszłe, składający się z należących do zastawcy wierzytelności wobec dłużników sektora B2B i B2C z tytułu pożyczek oraz innych należności”.

W dniu 10 kwietnia 2017 r. Administrator Z. T. L. złożył oświadczenie o przejęciu na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, wskazując, iż w związku z wezwaniem do wykupu obligacji serii (...), D i E i upływem terminu do wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone wskazanymi w tym oświadczeniu zastawami, przejmuje na własność wierzytelności stanowiące przedmiot tych zastawów. Oświadczenie sporządzono z podpisem notarialnie poświadczonym, a do akt sprawy I Co 316/17 przedłożono notarialnie sporządzony odpis oświadczenia. Również w dniu 10 kwietnia 2017 r. pomiędzy Suisse (...) Sp. z o.o. w W. (jako Emitent) a T. L. (jako Administratorem Z.) zawarto porozumienia. W pierwszym porozumieniu wskazano, iż na podstawie oświadczenia administrator zastawu, działając w imieniu własnym lecz na rachunek obligatariuszy przejął na własność wierzytelności będące przedmiotem zastawu, a w skład portfela wierzytelności wchodzą m.in. wierzytelności od P. Regionalnych z umowy z dnia 19 grudnia 2016 r., co wykazuje załącznik nr 8 do porozumienia. W kolejnych trzech porozumieniach o analogicznej treści, dotyczące odpowiednio obligacji serii (...), D i E również wskazano, że administrator zastawu przejął na własność wierzytelności będące przedmiotem zastawu, m.in. wierzytelności nabyte od P. Regionalnych na podstawie umowy z dnia 19 grudnia 2016 r., które stanowią załącznik do porozumienia z dnia 10 kwietnia 2017 r. (załącznik nr 6, 7 i 8). Zawarto również sformułowanie, że administrator zastawu działając w imieniu własnym, ale na rzecz obligatariuszy oświadczył, iż z chwilą przejęcia na własność wierzytelności Obligacje wraz z odsetkami uważa za spłacone. Powyższe porozumienia zostały zawarte z notarialnie poświadczonymi podpisami, a do akt I Co 316/17 przedłożono ich notarialnie sporządzone odpisy.

Z kolei w dniu 21 kwietnia 2017 r. T. L. zawarł z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. porozumienie datio in solutum, z którego wynika, iż T. L. będąc zobowiązany do dokonania wpłaty na pokrycie objętych obligacji spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., w celu zwolnienia się z zobowiązania przeniósł na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. własność portfeli masowych wierzytelności, których jest właścicielem, m.in. wierzytelności (...) Sp. z o.o. w W.. Porozumienie zostało zawarte z podpisami notarialnie poświadczonymi, a do akt niniejszej sprawy przedłożono poświadczony przez pełnomocnika odpis notarialnie sporządzonego odpisu dokumentu. Następnie w dniu 19 maja 2017 r. T. L. zawarł z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. porozumienie do porozumienia datio in solutum, w którym strony doprecyzowały przeniesione wierzytelności wskazując, iż przeniesione zostały portfele wierzytelności opisane m.in. w umowie sprzedaży wierzytelności nr (...) z dnia 19 grudnia 2016 r. zawarte pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. a Suisse (...) Sp. z o.o. w W., co stanowi załącznik nr 6 do porozumienia. Porozumienie zawarto z notarialnie poświadczonymi podpisami, a do akt niniejszej sprawy przedłożono poświadczony przez pełnomocnika odpis notarialnie sporządzonego odpisu dokumentu.

Mając na uwadze powyższej przedstawiony stan faktyczny nie można przyjąć, by (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nabył od T. L. wierzytelność stwierdzoną przedłożonym tytułem wykonawczym, albowiem z przedłożonych dokumentów nie wynika, iż T. L. był administratorem zastawu na wierzytelnościach (...) Sp. z o.o. w W..

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, do ustanowienia zastawu rejestrowego są wymagane umowa o ustanowienie tego zastawu (umowa zastawnicza) między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów. Ponadto w myśl art. 2 ust. 4 ustawy do ustanowienia zastawu rejestrowego zabezpieczającego wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii, zamiast umowy, o której mowa w ust. 1, jest wymagana umowa zastawnicza między zastawcą i administratorem zastawu, o którym mowa w art. 4 ust. 4 (w tej sytuacji bowiem obowiązkowe jest ustanowienie administratora zastawu, które następuje na podstawie umowy między emitentem i administratorem zastawu). Bez względu na przedmiot zastawu do powstania zastawu rejestrowego muszą być spełnione łącznie dwie powyższe przesłanki – stosowna umowa oraz wpis do rejestru. Wszelkie inne czynności mają charakter techniczny i dodatkowy. Wpis zastawu do rejestru zastawów ma charakter konstytutywny, co oznacza, że zastaw powstaje dopiero z chwilą jego wpisu do rejestru. Z momentem wpisu zastawu do rejestru zastawów powstaje skutek umowy zastawniczej w postaci obciążenia rzeczowego przedmiotu zastawu. W związku z tym, że wierzyciel powołuje się w niniejszej sprawie na przejęcie na własność przez administratora zastawu T. L. przedmiotu zastawu rejestrowego (tj. m.in. wierzytelności stwierdzonej przedłożonym tytułem egzekucyjnym), którego własność została następnie przeniesiona na wierzyciela (...) Sp. z o.o. w W. celem zwolnienia się T. L. ze zobowiązania dokonania wpłaty na pokrycie obligacji, winien on wykazać nie tylko zawarcie dotyczących tych czynności prawnych umów i porozumień, ale przede wszystkim istnienie zastawu rejestrowego na przedmiotowej wierzytelności, której dotyczy niniejsza sprawa. Wierzytelność wchodziła w skład portfela wierzytelności sprzedanego przez (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz Suisse (...) Sp. z o.o. w W., która to spółka następnie zawarła umowę zastawu rejestrowego na zbiorze praw o zmiennym składzie, w tym – jak ogólnie wskazano w załączniku do umowy z 24 lutego 2017 - na nabytym portfelu wierzytelności. Z zawartych w dniu 28 listopada 2016 r. umów o ustanowieniu administratora zastawu rejestrowego na zbiorze praw o zmiennym składzie (zawartych zanim Suisse (...) Sp. z o.o. w W. nabyła wierzytelności od (...) Spółki z o.o.) wynika, że T. L. stał się administratorem zastawu rejestrowego na zbiorze praw o zmiennym składzie stanowiącego wierzytelności z sektora B2B i B2C wynikające z pożyczek krótkoterminowych. Okoliczność ta została wskazana w umowach dwukrotnie – w założeniach umowy i definicjach (§1 pkt l). Tymczasem wierzytelność stwierdzona tytułem egzekucyjnym jest wierzytelnością wynikającą z umów przewozu, a nie pożyczek. Wierzyciel nie wykazał zatem, że T. L. był administratorem zastawu także w zakresie zbioru praw składających się z wierzytelności należących poprzednio do (...) Spółki z o.o. Zastaw rejestrowy został ustanowiony na zbiorze praw stanowiących wierzytelności wobec dłużników sektora B2B i B2C z tytułu pożyczek oraz innych należności (bez ich bliższego określenia), w postanowieniu sądowym o wpisie zastawu do rejestru nie skonkretyzowano jakie są to wierzytelności, nie wskazano nawet, od jakiego pochodzą one pierwotnego wierzyciela. Zgodnie z przedłożoną umową T. L. był administratorem zastawu tylko w zakresie wierzytelności wynikających z pożyczek krótkoterminowych. Umowa zastawnicza o ustanowieniu zastawu rejestrowego (zawierana pod rygorem nieważności na piśmie – vide art. 3 ust. 1 ustawy o zastawie rejestrowym) nie wywarła skutku w zakresie ustanowienia tego zastawu na wierzytelnościach nabytych od (...) Spółki z o.o., gdyż T. L. nie był administratorem zastawu w zakresie obejmującym te wierzytelności. W konsekwencji także oświadczenie T. L. jako administratora Z. o przejęciu na własność przedmiotu zastawu rejestrowego jest skuteczne tylko w zakresie tych wierzytelności, które wchodziły w skład powierzonego mu jako administratorowi przedmiotu zastawu, celem wykonywania praw i obowiązków zastawnika – tj. tylko w zakresie wierzytelności wynikających z pożyczek krótkoterminowych. Zgodnie bowiem z treścią art. 22 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów zaspokojenie zastawnika może nastąpić poprzez przejęcie na własność przedmiotu zastawu, które następuje z dniem złożenia przez zastawnika oświadczenia na piśmie o przejęciu tego przedmiotu na własność. Administrator zastawu zgodnie z art. 4 ust. 1 może być upoważniony na podstawie umowy do wykonywania we własnym imieniu ale na rachunek zastawników praw i obowiązków zastawnika wynikający z umowy i przepisów prawa. Oświadczenie T. L. w zakresie przejęcia na własność przedmiotu zastawu w postaci zbioru wierzytelności z tytułu należności nie wynikających z umów pożyczek krótkoterminowych (czyli także tych, które pierwotnie należały do (...) Spółki z o.o.) było zatem bezskuteczne – nie był on administratorem zastawu w zakresie tych wierzytelności, zatem nie mógł wykonywać względem nich praw zastawników i nie mógł nabyć ich na własność. W konsekwencji T. L. nie mógł przenieść wierzytelności pochodzących pierwotnie od (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., skoro nie stał się ich właścicielem na skutek oświadczenia o przejęciu na własność przedmiotu zastawu. Zastosowanie znajduje tu zasada, że nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada (łac. nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet). Sytuacji tej nie zmienia wymienienie w kolejnych porozumieniach przedmiotowego portfela wierzytelności ( (...) Sp. z o.o. w W.) jako nabytego w wyniku złożenia oświadczenia, a następnie przekazanego dalej. Wynikające z ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów uprawnienie do przejęcia na własność przedmiotu zastawu przez administratora zastawu w drodze złożonego przez niego oświadczenia jest możliwe wyłącznie wobec przedmiotu zastawu, którego ta osoba jest administratorem – a tego, że T. L. był administratorem zastawu rejestrowego ustanowionego na wierzytelnościach nabytych przez Suisse (...) Sp. z o.o. w W. od (...) Spółki z o.o. w W. nie wykazano.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd stwierdził, iż w niniejszej sprawie wierzyciel nie spełnił wymagań określonych w art. 788 §1 k.p.c. i nie wykazał stosownymi dokumentami przejścia na jego rzecz wierzytelności stwierdzonej przedłożonym tytułem egzekucyjnym. W związku z tym należało stwierdzić, iż orzeczenie referendarza sądowego jest prawidłowe (choć w uzasadnieniu referendarz nie odniósł się do kwestii, która ostatecznie skutkowała niemożnością uwzględnienia wniosku) i na podstawie art. 767 ^3a k.p.c. utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.