Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 13 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu XI Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia SR Beata Śmigielska

Protokolant: st. sek. sąd. Hanna Olkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2016 r. w Toruniu na rozprawie,

sprawy z wniosku M. R. (1), D. P., A. D., Z. B., M. R. (2), A. R.,

z udziałem C. B., J. S., D. S., K. S., M. S., E. K., B. Z., G. G., M. G. i B. G.,

dział spadku po B. K. i o podział majątku wspólnego

postanawia:

I.  ustalić, że:

1.  w skład majątku wspólnego E. K. i B. K. wchodzą wyłącznie:

a)  meblościanka z płyt wiórowych- bez wartości,

b)  TV S. (...)’ o wartości 300 zł,

c)  stół i 4 krzesła o wartości 300 zł,

d)  wersalka i 2 fotele o wartości 100 zł,

e)  stolik sosna- bez wartości,

f)  zestaw kawowy (...) wraz z elementami zastawy o wartości 500 zł,

g)  szafki oraz sprzęt gospodarstwa domowego- bez wartości,

h)  wersalka, szafa i szafka z płyty wiórowej- bez wartości,

i)  pralka Polar wartości- bez wartości,

j)  lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, położony przy ul. (...) w T., dla którego Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi KW (...) o wartości 122 000 zł,

k)  środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym w banku (...) S.A. w wysokości 48,20 zł,

2.  udziały w majątku wspólnym E. K. i B. K. są równe,

3.  w skład spadku po B. K.- zmarłym w dniu 20 kwietnia 2013 r. wchodzi wyłącznie udział w wysokości ½ części w majątku opisanym w punkcie I.ppkt 1 lit. od a) do k) postanowienia,

II.  dokonać podziału majątku wspólnego E. K. i B. K. oraz działu spadku po B. K. w ten sposób, że składniki majątkowe opisane w punkcie I. ppkt 1 lit. od a) do k) przyznać na wyłączną własność E. K., bez żadnych spłat na rzecz: M. R. (1), C. B., B. G., G. G., D. S., J. S., M. S., B. Z.,

III.  zasądzić od E. K.- tytułem spłaty udziałów w spadku opisanym w punkcie I. ppkt 1 lit. od a) do k) postanowienia- na rzecz:

1.  Z. B. kwotę 3.812, 50 zł (trzy tysiące osiemset dwanaście złotych i pięćdziesiąt groszy), płatną w 10 (dziesięciu) rocznych ratach, z tym ustaleniem, że pierwsza rata płatna będzie w wysokości 392,50 zł (trzysta dziewięćdziesiąt dwa złote i pięćdziesiąt groszy) do dnia 31 maja 2017 r., a pozostałe raty w wysokości 380 (trzysta osiemdziesiąt złotych) płatne będą do 31 maja każdego roku począwszy od 2018 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tych rat,

2.  A. D. kwotę 3.812, 50 zł (trzy tysiące osiemset dwanaście złotych i pięćdziesiąt groszy), płatną w 10 (dziesięciu) rocznych ratach, z tym ustaleniem, że pierwsza rata płatna będzie w wysokości 392,50 zł (trzysta dziewięćdziesiąt dwa złote i pięćdziesiąt groszy) do dnia 31 maja 2017 r., a pozostałe raty w wysokości 380 (trzysta osiemdziesiąt złotych) płatne będą do dnia 31 maja każdego roku począwszy od 2018 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tych rat,

3.  D. P. kwotę 4.447, 92 zł (cztery tysiące czterysta czterdzieści siedem złotych i dziewięćdziesiąt dwa grosze), płatną w 10 (dziesięciu) rocznych ratach, z tym ustaleniem, że pierwsza rata płatna będzie w wysokości 451,92 zł (czterysta pięćdziesiąt jeden złotych i dziewięćdziesiąt dwa grosze) do dnia 31 maja 2017 r., a pozostałe raty w wysokości 444 zł (czterysta czterdzieści cztery złote) płatne będą do dnia 31 maja każdego roku począwszy od 2018 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tych rat,

4.  A. R. kwotę 635,42 zł (sześćset trzydzieści pięć złotych i czterdzieści dwa grosze), płatną w 10 (dziesięciu) rocznych ratach, z tym ustaleniem, że pierwsza rata płatna będzie w wysokości 68,42 zł (sześćdziesiąt osiem złotych i czterdzieści dwa grosze) do dnia 31 maja 2017 r., a pozostałe raty w wysokości 63 zł (sześćdziesiąt trzy złote) płatne będą do dnia 31 maja każdego roku począwszy od 2018 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tych rat,

5.  M. R. (2) kwotę 635,42 zł (sześćset trzydzieści pięć złotych i czterdzieści dwa grosze), płatną w 10 (dziesięciu) rocznych ratach, z tym ustaleniem, że pierwsza rata płatna będzie w wysokości 68,42 zł (sześćdziesiąt osiem złotych i czterdzieści dwa grosze) do dnia 31 maja 2017 r., a pozostałe raty w wysokości 63 zł (sześćdziesiąt trzy złote) płatne będą do dnia 31 maja każdego roku począwszy od 2018 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tych rat,

6.  M. G. kwotę 762,80 zł (siedemset sześćdziesiąt dwa złote i osiemdziesiąt groszy), płatną w 10 (dziesięciu) rocznych ratach, z tym ustaleniem, że pierwsza rata płatna będzie w wysokości 78,80 zł (siedemdziesiąt osiem złotych i osiemdziesiąt groszy) do dnia 31 maja 2017 r., a pozostałe raty w wysokości 76 zł (siedemdziesiąt sześć złotych) płatne będą do dnia 31 maja każdego roku począwszy od 2018 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tych rat,

7.  K. S. kwotę 762,80 zł (siedemset sześćdziesiąt dwa złote i osiemdziesiąt groszy), płatną w 10 (dziesięciu) rocznych ratach, z tym ustaleniem, że pierwsza rata płatna będzie w wysokości 78,80 zł (siedemdziesiąt osiem złotych i osiemdziesiąt groszy) do dnia 31 maja 2017 r., a pozostałe raty w wysokości 76 zł (siedemdziesiąt sześć złotych) płatne będą do dnia 31 maja każdego roku począwszy od 2018 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności tych rat,

IV.  kosztami sądowymi od których zwolniona była E. K. obciążyć Skarb Państwa,

V.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt. XI Ns 1686/15

UZASADNIENIE

D. P., A. D., Z. B., M. R. (2), A. R., M. R. (1) , działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli o dokonanie działu spadku wraz ze zniesieniem współwłasności po zmarłym w dniu 20 kwietnia 2013 r. B. K.. W petitum wniosku wniesiono również o ustalenie składu majątku wspólnego E. K. i wskazanego wyżej spadkodawcy z zastrzeżeniem, że w skład spadku po B. K. wchodzi udział w wysokości ½ we własności składników szczegółowo wymienionych we wniosku. Z kolei podział majątku wspólnego nastąpić ma w ten sposób, że składniki majątkowe wskazane we wniosku miałyby zostać przyznane na wyłączną własność E. K. z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawców, w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności. Wnioskodawcy wnieśli również o obciążenie E. K. kosztami postępowania w sprawie i zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania.

W odpowiedzi na wniosek E. K. , działając przez profesjonalnego pełnomocnika, zgodziła się co do zasady z przedmiotowym wnioskiem, ale wniosła równocześnie o rozliczenie spłat z uwzględnieniem zasad słuszności i jej trudnej sytuacji materialnej. W ocenie uczestniczki pozostali uprawnieni nie utrzymywali kontaktów ze spadkodawcą, nie pomagali mu finansowo, stąd wartość masy spadkowej podlegającej podziałowy winna zostać zmniejszona o połowę (k. 49).

Pismem z 22 października 2015 r. uczestnik C. B. zrzekł się roszczeń do spadku po B. K. (k. 63).

Na rozprawie w dniu 8 grudnia 2015 r. pełnomocnik wnioskodawców zmodyfikował wniosek w ten sposób, że wniósł na rzecz wnioskodawców o spłatę, której wysokość wynikać powinna jedynie z wartości udziału w mieszkaniu. Wnioskodawcy zrzekli się roszczeń dotyczących ruchomości oraz środków pieniężnych (k. 85).

Pełnomocnik uczestniczki także na rozprawie w dniu 8 grudnia 2015 r. nie kwestionował wskazanej we wniosku wartości mieszkania. Wniósł natomiast ponownie o miarkowanie spłaty oraz rozłożenie ustalonych spłat na raty płatnie w terminie 10 lat. Z kolei ruchomości wchodzące w skład spadku winny przypaść E. K. na zasadzie art. 939 kc (k. 85). E. K. wyraziła gotowość spłaty uczestników w kwocie po 100 zł miesięcznie.

Uczestnika G. G. oświadczyła, że przekazuje swój udział na rzecz E. K. i zrzekła się wszelkich roszczeń do spadku po B. K. (k. 85).

Pismami z 9 grudnia 2015 r. uczestnicy J. S., D. S. i M. S. zrzekli się swojego udziału spadkowego na rzecz E. K.
(k. 93-95).

Pismami z 28 kwietnia 2016 r. uczestniczki B. Z. i B. G. zrzekły się swojego udziału spadkowego na rzecz E. K.
(k.131-132).

Na rozprawie w dniu 10 maja 2016 r. uczestnik M. R. (1) oświadczył, że przekazuje nieodpłatnie swój udział na rzecz D. P. (k.134).

Uczestnicy M. G. i K. S. nie wyrazili swojego stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 20 kwietnia 2013 r. w T. zmarł B. K.. W tym dniu ustała także ustawowa wspólność majątkowa między zmarłym a E. K.. Udziały w majątku wspólnym B. i E. K. były równe. Uczestniczka i zmarły nie zawierali majątkowej umowy małżeńskiej.

Dowód: bezsporne, a nadto postanowienie Sądu Rejonowego w Toruniu z 23 kwietnia 2014 r. w sprawie XI Ns 987/13- k. 129

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Toruniu z 23 kwietnia 2014 r. w sprawie XI Ns 987/13 stwierdzono, że spadek po B. K. dziedziczą:

- żona E. K. w ½ części,

- rodzeństwo B. Z., D. P., A. D., Z. B., G. G. w ¹/16 części każde z nich,

- zstępni zmarłego rodzeństwa C. B. w ¹/16 części oraz J. S., D. S., M. G., K. S., M. S. w ¹/80 części każde z nich, a nadto B. G. w ¹/32 części oraz M. R. (2), A. R. i M. R. (1) w ¹/96 części.

Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Toruniu z 23 kwietnia 2014 r. w sprawie XI Ns 987/13- k. 129

W dniu 16 lipca 2014 r. został sporządzony spis inwentarza po zmarłym B. K. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu G. S., w którym ustalono, że w skład spadku po zmarłym wchodzą:

- udział w wysokości ½ części we własności ruchomości szczegółowo wskazanych w spisie, o łącznej wartości 1200 zł,

- udział w wysokości ½ części w wierzytelności wynikającej ze wspólnego rachunku zmarłego o łącznej wysokości 48,20 zł,

- udział w wysokości ½ części we własności lokalu mieszkalnego o pow. 35,80 m2 wraz przynależną piwnicą o pow. 5,4 m2 wraz z udziałem (...) części w nieruchomości wspólnej, położonego na 3 piętrze budynku wielorodzinnym przy ul. (...) w T., dla którego Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi KW (...) o wartości 122 000 zł.

Dowód: protokół spisu inwentarza- k. 12-12v

odpis kw (...)- k. 21-21v

operat szacunkowy- k. 117-128

W toku postępowania ustalono, że w skład spadku nie wchodzi kwota 1296 zł, która miała stanowić miesięczną emeryturę otrzymywaną przez zmarłego na rachunek bankowy w (...) S.A. Kwota ta stanowi wyłączną własność E. K. z tytułu własnego świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Dowód: pismo z ZUS- k. 130

zeznania E. K.- k. 133v-134

Przed śmiercią B. K. utrzymywał kontakt jedynie z siostrami B. Z. i G. G.. Nie pozostawał on jednak w konflikcie z pozostałymi członkami rodziny. O śmierci B. K., E. K. poinformowała tylko G. G. i B. Z., z prośbą o przekazanie informacji o pogrzebie. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyła m. in. D. P., A. D. i G. G.. B. K. spotykał się okazyjnie na cmentarzu lub ulicy z D. P..

E. K. utrzymuje się z renty rodzinnej w wysokości 1348,03 zł miesięcznie. E. K. choruje na nadciśnienie, jaskrę i zwyrodnienie kręgosłupa.

Dowód:

zeznania E. K.- k. 133v-134

zeznania B. Z.- k. 134v

zeznania D. P.- k. 134v

Sąd zważył, co następuje:

Ustalony w sprawie stan faktyczny miał w przeważającej części charakter bezsporny. Wnioskodawcy, jak i uczestniczka E. K. nie kwestionowali wyceny wartości mieszkania, która została wskazana w protokole spisu inwentarza. Nie było również potrzeby prowadzenia postępowania w zakresie ustalania wartości ruchomości, albowiem w myśl art. 939 kc nie podlegały one rozliczeniu w niniejszym postępowaniu. Uczestnicy nie kwestionowali zresztą ich wartości wskazanych w protokole spisu inwentarza.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania E. K., B. Z. i D. P. . Były one spójne i szczere. Przesłuchani uczestnicy byli zgodni, że B. K. nie utrzymywał szerszych kontaktów z rodziną za wyjątkiem sióstr B. Z. i G. G.. W ocenie Sądu zeznania te wskazywały również jednoznacznie, że w rodzinie nie było konfliktów, które w jakiś szczególny sposób oddziaływałyby na relacje między zmarłym a jego rodzeństwem. Okoliczności te wziął zatem Sąd pod uwagę przy okazji ustalania wartości spłat, o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia.

Sąd uznał także za wiarygodne dokumenty zebrane w sprawie. Uczestnicy nie kwestionowali ich prawdziwości.

W tym miejscu należy wskazać, że Sąd formalnie nie pominął dowodu z przesłuchania pozostałych uczestników w sprawie. Należy jednak zwrócić uwagę, że wnioskodawcy Z. B., A. D., A. R., M. R. (2) byli reprezentowani przez tego samego pełnomocnika, co uczestniczka D. P.. Wyrazili oni także swoje stanowisko w sprawie. Uczestnicy C. B., G. G., D. S., J. S., M. S., B. Z., B. G. złożyli oświadczenia na piśmie, w którym zrzekli się swoich roszczeń do spadku po B. K.. Jedynymi uczestnikami, którzy nie wypowiedzieli się w sprawie byli M. G. i K. S. . Z uwagi na niestawiennictwo dwóch z ostatnich wymienionych osób należało formalnie pominąć dowód z ich przesłuchania. Nie zmienia to jednak rozstrzygnięcia w sprawie, albowiem nawet, gdyby rzeczywiście pominięto dowód z ich przesłuchania, Sąd nie mógłby przyjąć, że zrzekli się oni swoich roszczeń do spadku po B. K.. Należało zatem dokonać rozliczenia spłat również na rzeczy powyższych uczestników.

W toku postępowania działowego Sąd przede wszystkim ustala skład majątku podlegającego podziałowi i jego wartość. Od prawidłowych bowiem ustaleń zależy określenie wartości udziałów przysługujących poszczególnym współwłaścicielom, a co za tym idzie ustalenie wysokości ewentualnych spłat i dopłat. Dla ustalenia stanu majątku spadkowego decydujące znaczenie ma chwila otwarcia spadku - data śmierci spadkodawcy B. K., tj. 20 kwietnia 2013 r., natomiast dla ustalenia wartości poszczególnych przedmiotów – chwila dokonania działu.

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym

Przepis art. 1035 kc stanowi, że jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu VIII KPC. Zgodnie z przepisem art. 212 kc jeżeli zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana poprzez dopłaty pieniężne. Rzecz, która nie daje się podzielić może być przyzna stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kpc. Jeśli zostały ustalone spłaty lub dopłaty, Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd ustalił w pierwszej kolejności, że w skład majątku wspólnego E. K. i B. K. wchodziły następujące przedmioty (punkt I.1 lit. A-K postanowienia):

A.  meblościanka z płyt wiórowych wartości 0 zł,

B.  TV S. (...)’ wartości 300 zł,

C.  stół i 4 krzesła wartości 300 zł,

D.  wersalka i 2 fotele wartości 100 zł,

E.  stolik sosna wartości 0 zł,

F.  zestaw kawowy (...) wraz z elementami zastawy wartości 500 zł,

G.  szafki oraz sprzęt gospodarstwa domowego wartości 0 zł,

H.  wersalka, szafa i szafka z płyty wiórowej wartości 0 zł,

I.  pralka Polar wartości 0 zł,

J.  lokal mieszkalny o pow. 35,80 m2 wra z przynależną piwnicą o pow. 5,4 m2 wraz z udziałem (...) części w nieruchomości wspólnej, położonego na 3 piętrze budynku wielorodzinnym przy ul. (...) w T., dla którego Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi KW (...) wartości 122 000 zł,

K.  środki pieniężne zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym w banku (...) S.A. w wysokości 48,20 zł,

W toku postępowania wyjaśniono, że w skład majątku wspólnego nie wchodziła kwota 1296 zł, która stanowić miała wypłaconą emeryturę B. K., a kwota ta została błędnie zamieszczona w protokole spisu inwentarza. Uczestnicy ostatecznie byli zgodni, że ta kwota nie wchodzi w skład majątku wspólnego, albowiem była to kwota wypłacona E. K. po śmierci B. K. z tytułu jej własnego świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd ustalił również, że udziały E. K. i B. K. w majątku były równe w myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 43 § 1 krio. Żaden z uczestników nie wnosił o ustalenie nierównych udziałów (punkt I.2 postanowienia).

Zgodnie z art. 939 § 1 kc małżonek dziedziczący z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili jego śmierci, może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Do kategorii przedmiotów urządzenia domowego należy zaliczyć te rzeczy ruchome, które służyły do zaspokajania potrzeb ściśle domowych, a więc były przeznaczone do codziennego i ogólnego użytku domowników (np. aparat telefoniczny, telewizor, książki), czy też prowadzenia gospodarstwa domowego (np. pralka, odkurzacz, kuchenka mikrofalowa). Do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie zwykłym. Przedmioty wskazane w punkcie I.1 lit. A-I postanowienia miały właśnie taki charakter.

W związku z tym, że małżonek może żądać przedmiotów urządzenia domowego „ponad swój udział spadkowy”, ich wartość nie podlega zaliczeniu na poczet jego udziału w całym spadku. Zresztą wnioskodawcy żądali rozliczenia spłat jedynie w oparciu o wartość udziału w nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe rozważania oraz art. 684 kpc Sąd ustalił, że w skład spadku po B. K. wchodził udział w wysokości ½ części w następujących składnikach majątkowych (punkt I.3 postanowienia):

A.  meblościanka z płyt wiórowych wartości 0 zł,

B.  TV S. (...)’ wartości 300 zł,

C.  stół i 4 krzesła wartości 300 zł,

D.  wersalka i 2 fotele wartości 100 zł,

E.  stolik sosna wartości 0 zł,

F.  zestaw kawowy (...) wraz z elementami zastawy wartości 500 zł,

G.  szafki oraz sprzęt gospodarstwa domowego wartości 0 zł,

H.  wersalka, szafa i szafka z płyty wiórowej wartości 0 zł,

I.  pralka Polar wartości 0 zł,

J.  lokal mieszkalny o pow. 35,80 m2 wraz z przynależną piwnicą o pow. 5,4 m2 wraz z udziałem (...) części w nieruchomości wspólnej, położonego na 3 piętrze budynku wielorodzinnym przy ul. (...) w T., dla którego Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi KW (...) wartości 122 000 zł,

K.  środki pieniężne zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym w banku (...) S.A. w wysokości 48,20

Łączna wartość stanu czynnego spadku wynosiła zatem 61.624,10 zł. Z uwagi jednak, że ruchomości zostały uznane za tzw. zapis naddziałowy, ich wartość nie była brana pod uwagę przy rozliczaniu spłat.

Na podstawie art. 1035 kc w zw. z art. 212 § 1 kc i w oparciu o wnioski wnioskodawców i uczestników, Sąd dokonał podziału majątku wspólnego E. K. i B. K. oraz działu spadku po B. K. w ten sposób, że przyznał na wyłączną własność E. K. składniki majątkowe opisane wyżej (punkt II postanowienia).

Orzeczenie to z kolei powodowało konieczność ustalenia odpowiednich spłat dla pozostałych uczestników w myśl art. 212 § 2 i 3 kc w zw. z art. 1035 kc.

Rozliczenie spłat następowało między E. K. a Z. B., A. D., D. P., A. R., M. R. (2), M. G. i K. S.. M. R. (1) zrzekł się swojego udziału nieodpłatnie na rzecz D. P.. Z kolei uczestnicy C. B., B. G., G. G., D. S., J. S., K. S., M. S., B. S. zrzekli się swoich roszczeń do spadku po B. K., o czym była już mowa wcześniej.

Wartość stanu czynnego spadku, która była brana pod uwagę przy wyliczeniu wartości udziałów oraz dokonywaniu spłat została ustalona na kwotę 61.000 zł (dla wnioskodawców, którzy żądali wyliczenia spłat wyłącznie w oparciu o wartość nieruchomości) i 61.024,10 zł (dla K. S. i M. G.)- których nie zajęli stanowiska w sprawie.

Mając na uwadze powyższe oraz wysokość poszczególnych udziałów w spadku Sąd ustalił, że na niżej wskazanych uczestników winny przypaść następujące kwoty tytułem spłaty (punkt III.1-7 postanowienia):

1.  Z. B.- 3.812,50 zł,

2.  A. D.- 3.812,50 zł,

3.  D. P.- 4.447,92 zł (kwota uwzględnia wartość udziału przekazanego nieodpłatnie przez uczestnika M. R. (1)),

4.  A. R.- 635,42 zł,

5.  M. R. (2)- 635,42 zł,

6.  M. G.- 762,80 zł,

7.  K. S.- 762,80 zł.

Łączna wartość spłat, którą została obciążona E. K. wynosi zatem 14.869,36 zł.

W tym miejscu należy wskazać, że Sąd nie znalazł podstaw- wbrew twierdzeniom uczestniczki E. K.-, aby zmniejszyć wartość masy spadkowej podlegającej podziałowi z uwagi na zasady współżycia społecznego. Należy podkreślić w pierwszej kolejności, że obniżenie wartości spłat zostało przewidziane wprost przez ustawodawcę jedynie w związku ze zniesieniem współwłasności gospodarstwa rolnego (art. 216 § 1 kc). W przypadku „normalnego” działu spadku, instytucja taka ma charakter wyjątkowy, a obniżenie wartości spłat następowałoby przy zastosowaniu art. 5 kc.

W niniejszej sprawie nie zaszły jakiekolwiek okoliczności, który warunkowałyby obniżenie wartość spłat. Uczestniczka argumentując swoje stanowisko wskazywała, że spadkobiercy, za wyjątkiem dwóch sióstr, nie utrzymywali kontaktów ze zmarłym oraz nie pomagali mu finansowo. W toku przesłuchania ustalono, że w rodzinie nie występowały poważne konflikty, który mogły być przyczyną braku kontaktu. Spadkobiercy w żaden sposób nie występowali przeciwko B. K.. Nie prowokowali konfliktów. Nie można im też czynić zarzutu braku uczestnictwa w uroczystościach pogrzebowych. E. K. o śmierci i pogrzebie poinformowała jedynie G. G. i B. Z.. Część uczestników nie miała zatem możliwości, aby uczestniczyć w pogrzebie B. K..

Ustalony w sprawie brak kontaktów między zmarłym a częścią spadkobierców oraz ich „chłodne relacje” nie mogą niweczyć zasadność roszczenia będącego przedmiotem niniejszego postępowania. Oczywiście taką sytuację można różnie ocenić z perspektywy zasad etyki. Z samej definicji rodziny nie wynika jednak okoliczność, że jej członkowie są obowiązani do utrzymywania ścisłych relacji. Należy zwrócić także uwagę, że to ustawodawca- kreując katalog spadkobierców ustawowych- wyraził wolę, aby w spadku uczestniczyli poza małżonkiem również krewni spadkobiercy, w sytuacji, gdy nie pozostawił on zstępnych. Nie można zatem czynić zarzutu wnioskodawcom, że wystąpili oni o dokonanie działu spadku z obowiązkiem ich spłaty.

Sąd nie dokonał zatem obniżenia spłat należnych spadkobiercom od E. K.. Zauważyć należy jednak, iż suma spłat została obniżona o ponad połowę z uwagi na przekazanie udziałów w spadku na rzecz E. K. przez część spadkobierców. Z uwagi jednak na sytuację materialną E. K. oraz jej wiek i potrzeby egzystencjalnej, zasadne było w niniejszej sprawie rozłożenie zasądzonych kwot na raty. Zgodnie z art. 212 § 3 kc jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu.

E. K. zadeklarowała, że będzie spłacać spadkobierców w kwocie po 100 zł. Obecnie utrzymuje się wyłącznie z renty po mężu w wysokości 1348,03 zł. Znakomita większość tych środków pieniężnych jest przeznaczana na zakup leków z powodu licznych schorzeń u uczestniczki. Okoliczności te przemawiały zatem za przyjęciem najdłuższego z możliwych terminów spłaty, tj. 10 lat. Łączna wartość spłaty wynosi 14.869,36 zł. Z uwagi na możliwości finansowe uczestniczki jest to kwota znaczna i jej natychmiastowa spłata nie może prowadzić do szybkiego zubożenia uczestniczki. Ustalając roczne terminy spłaty rat E. K. w ciągu roku będzie zobowiązana odłożyć kwotę 1486,94 zł. Tę kwotę uzyska natomiast, gdy miesięcznie na spłaty przeznaczać będzie około 123 zł.

W ocenie Sądu tego rodzaju sposób spłaty uwzględni w maksymalny sposób interesy uczestniczki E. K.. Fakt rozłożenia spłat na raty nie zaburzy także sytuacji finansowej pozostałych spadkobierców. Kwoty spłaty przypadające na nich nie są duże, a więc nie można przyjąć, że ich ratalne uiszczanie pogorszy ich sytuację materialną. Dla zabezpieczenia interesów uczestników zastrzeżono, że w przypadku opóźnienia spłaty którejkolwiek raty, należne im będą ustawowe odsetki za opóźnienie (punkt III.1-7 postanowienia).

O kosztach sądowych, który nie miała obowiązku uiścić E. K., orzeczono w myśl art. 113 ust. 1 u.k.s.c. (punkt IV postanowienia).

O pozostałych kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie V sentencji na podstawie 520 § 1 kpc, ustalając, że w pozostałym zakresie każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. W sprawie nie zaszły przesłanki, które uzasadniałyby odstąpienie od ogólnej zasady związanej z ponoszeniem kosztów przez uczestników postępowania nieprocesowego.