Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Rafał Krawczyk (spr.)
Sędziowie:	SSO Jadwiga Siedlaczek SSO Małgorzata Kończal
Protokolant:	sekr. sądowy Natalia Wilk

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2014 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T.

przeciwko E. S. i J. S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 23 grudnia 2013 r.

sygn. akt I C 1567/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powódki Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. na rzecz pozwanych E. S. i. J. S.kwotę 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt VIII Ca 113/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 czerwca 2013 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w T. wnosiła o pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci ugody sądowej zawartej w dniu 28 lipca 1998 r. w sprawie I Co 642/98 między powodową spółdzielnią a pozwanymiE. i. J. S..

Strona powodowa wskazywała, iż zgłoszone żądanie znajduje swoje uzasadnienie w art. 840 § 1 k.p.c. Mając na uwadze, iż powódka nie wywiązała się z wykonania umowy nr (...) z dnia 2 września 1993 r., na mocy której zobowiązała się do wybudowania na rzecz pozwanych domu jednorodzinnego do końca 1995 r., między stronami doszło do zawarcia ugody sądowej, zgodnie z którą powódka zobowiązała się do przeniesienia na pozwanych własności dwóch działek o numerach (...) za łączną cenę 25.034 zł. Cena działki numer (...) wynosiła 12.475 zł, z czego cena gruntu wynosiła 475 zł natomiast cena jej uzbrojenia wynosiła 12.000 zł. Ewentualna dopłata do kosztów infrastruktury miała nastąpić po wykonaniu prac i po dokonaniu rozliczeń całego osiedla. Ponadto w punkcie 3 ugody powódka zobowiązała się do zapłaty na rzecz pozwanych kwoty 30.000 zł, z czego 23.186 zł stanowił wkład budowlany natomiast kwotę 6.814 zł stanowiły koszty procesu poniesione przez pozwanych w sprawie I C 759/97 Sadu Wojewódzkiego w Toruniu.

W odpowiedzi na pozew z 19 lipca 2013 r. pozwani wnosili o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu. W części motywacyjnej strona pozwana wskazała, iż powódka nie wywiązała się w całości ze zobowiązań wynikających z zawartej ugody sądowej i w dalszym ciągu zalega z zapłatą 30.000 zł na rzecz pozwanych. Powodowa Spółdzielnia w grudniu 1999 r. dokonała ostatecznego rozliczenia kosztów infrastruktury (uzbrojenia działek) i wezwała pozwanych do zapłaty kwoty 14.853,22 zł tytułem dopłaty do całkowitego kosztu uzbrojenia terenu. Pismem z dnia 3 stycznia 2000 r. pozwani odwołali się do Rady Nadzorczej Spółdzielni kwestionując wysokość swojego zobowiązania, jak również sposób rozliczenia kosztów infrastruktury między właścicieli działek. Pozwani wskazywali, iż w umowie nie zawarto jakichkolwiek postanowień określających zasady i algorytmy wykorzystywane przy określaniu wysokości opłat i ich stosunkowego rozdzielenia. Pozwani powoływali się również na niekonsekwencję powódki przejawiającą się w fakcie, iż w 1999 r. żądała tytułem dopłaty do poniesionych kosztów uzbrojenia terenu kwoty 14.853,22 zł, w 2004 r. wnosiła o zapłatę całkowitych kosztów uzbrojenia terenu w kwocie 38.038,22, natomiast w 2007 r. ustaliła wysokość zobowiązania pozwanych na kwotę 26.039,22 zł.

Pozwani wskazywali również, iż w dni u składania przez powodową Spółdzielnię oświadczenia o potrąceniu jej roszczenie uległo przedawnieniu, a zatem zgodnie z art. 502 k.p.c. nie mogło stanowić przedmiotu skutecznego potrącenia. Dodatkowo w czasie składania przedmiotowego oświadczenia zarówno wysokość roszczenia jak i jego wymagalność były sporne, dlatego też wierzytelność ta nie nadawała się do potrącenia (vide art. 498 § 1 k.c.).

Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Toruniu oddalił powództwo uznając, iż od momentu powstania tytułu egzekucyjnego nie nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. W punkcie II wyroku Sąd zasądził od powodowej Spółdzielni na rzecz pozwanych kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy stwierdził, iż w braku przedłożenia przez powódkę stosownego rozliczenia kosztów budowy infrastruktury osiedla, jak również nie wykazaniu, aby strony umówiły się na przyjęte przez powódkę kryterium ich rozliczania (w oparciu o powierzchnię działek), można było uznać za wykazane, iż na pozwanych ciążyła wierzytelność w wysokości 38.039,22 zł. Ponadto z dokumentów przedłożonych przez strony wynikało, iż na poczet kosztów budowy infrastruktury została Spółdzielni przekazana kwota 12.000 zł, przy czym nie zostało udowodnione, aby przypadające na pozwanych koszty budowy infrastruktury przekraczały tę kwotę. Sąd stwierdził, iż do wykazania podniesionych okoliczności niezbędnym byłoby posłużenie się wiedzą specjalistyczną, co oznaczałby konieczność zawnioskowania przez stronę powodową przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości – czego jednak nie uczyniono.

Odnosząc się do złożonych przez powódkę oświadczeń z 3 stycznia 2000 r. i 2 listopada 2004 r. sąd wskazał, iż nie zostały spełnione przesłanki potrącenia wzajemnych wierzytelności stron wskazane w art. 498 § 1 k.c. Wobec kwestionowania wysokości wierzytelności należnej stornie powodowej nie można było przyjąć, iż jest ona w ścisły sposób określona. Ponadto uchwała spółdzielni z 9 września 2009 r. w odmienny sposób kształtowała relacje finansowe stron. Ze złożonych w 2000 i 2004 r. oświadczeń należałoby bowiem wnioskować, iż to powódka jest wierzycielem pozwanych, natomiast z przywołanej uchwały wynika, że to pozwani stali się wierzycielami spółdzielni, przy czym należna im wierzytelność ulegała przedawnieniu.

Z wskazanych wyżej względów należało przyjąć, iż w dniu 3 stycznia 2000 r., jak również 2 listopada 2004 r. nie doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności a zatem wierzytelność pozwanych winna zostać spełniona przez powódkę zgodnie z ugodą sądowa z 28 lipca 1998r.

W apelacji strony powodowej z 7 lutego 2014 r. zaskarżono wyrok w całości i zarzucono:

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez:

- brak jednoznacznego i precyzyjnego ustalenia, że pozwani powinni odpowiadać za rozliczenie nakładów na infrastrukturę i koszty uzbrojenia terenu zgodnie z ugodą i wyrażoną wolą w akcie notarialnym tak jak wszyscy członkowie SM (...) w T.,

- mylną ocenę wzajemnych rozliczeń między stronami, do których rzekomo niezbędna była wiedza specjalistyczna pozwalająca w sposób kategoryczny uznać koszty rozliczenia inwestycji i uznać za wykazane w całości za prawidłowe twierdzenia powódki, gdy tymczasem kwoty i terminy zapłaty między stronami były bezsporne,

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 498 § 1 k.c. polegające na stwierdzeniu przez Sąd, że wierzytelność wynikająca z ugody zawartej między stronami w dniu 28 lipca 1998 r. nie wygasła

Podnosząc powyżej uchybienia skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i całości i uwzględnienie powództwa oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Toruniu w innym składzie do ponownego rozpatrzenia z rozstrzygnięciem o koszach instancji odwoławczej.

W odpowiedzi na apelację pozwani wnosili o jej oddalenie i zasądzenie od strony powodowej kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie i podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne i argumentację przyjętą przez Sąd Rejonowy, co do zasadniczych motywów stanowiących podstawę wydanego rozstrzygnięcia. Podstawową kwestią wymagająca wyjaśnienia w niniejszym postępowaniu było wykazanie, czy po wydaniu tytułu wykonawczego miało miejsce zdarzenie, które spowodowało, iż objęte tytułem roszczenie nie może być już egzekwowane.

Nie budzi przy tym wątpliwości, iż zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.c. ciężar dowodu spoczywa na stronie, która z określonych faktów wywodzi skutki prawne. W związku z powyższym braki w inicjatywie dowodowej strony mogą pociągać dla niej negatywne konsekwencje procesowe polegające na uznaniu, iż okoliczności stanowiące podstawę dochodzonego roszczenia nie zostały wykazane i doprowadzić do oddalenia powództwa.

W ocenie Sądu Okręgowego strona powodowa nie wykazała w należyty sposób wysokości poniesionych kosztów uzbrojenia działek, jak również podstawy przyjętego kryterium obciążenia tymi kosztami poszczególnych członków spółdzielni. Nadto w żaden sposób nie wykazano, aby pierwotnie uiszczona przez pozwanych kwota 23.186 zł stanowiąca wkład budowlany, czy też kwota 12.000 zł - wskazana w treści ugody z 28 lipca 1998 r., była niewystarczające na pokrycie kosztów budowy infrastruktury, a tym samym, aby koniecznym było dokonanie przez pozwanych stosownej dopłaty. Przedłożone przez powodową spółdzielnię rozliczenie kosztów budowy infrastruktury stanowiło dokument prywatny, który samodzielnie nie mógł stanowić podstawy służącej wykazaniu wysokości poniesionych przez powódkę kosztów. Sąd Okręgowy podziela argumentację sądu pierwszej instancji, iż dla wykazania tych okoliczności niezbędnym było odwołanie się do wiadomości specjalnych tj. złożenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Brak dostatecznej inicjatywy dowodowej, objawiający się brakiem zgłoszenia przez powódkę stosownego wniosku dowodowego, przy jednoczesnym braku innych dokumentów potwierdzających jej stanowisko procesowe, stanowił zasadniczy powód oddalenia powództwa. Sąd Rejonowy słusznie wskazywał, iż przyjęte przez spółdzielnię kryteria obciążenia kosztami poszczególnych członków spółdzielni winny znajdować swoje odzwierciedlenie w stosownej umowie, regulaminie lub statucie spółdzielni. Znajdujące się w ugodzie z 28 lipca 1998 r., czy też w akcie notarialnym z 1999 r. postanowienia w tym zakresie mają charakter niezwykle ogólny i ograniczają się jedynie do stwierdzenia, iż rozliczenie kosztów budowy infrastruktury nastąpi po ukończeniu prac, przy czym brak jest jakichkolwiek uzgodnień, co do sposobu/metod dokonywania rozliczeń. Za koniecznością poczynienia precyzyjnych ustaleń w tym zakresie przemawia również nierównorzędny status stron niniejszego postępowania, gdyż powodowa spółdzielnia w obrocie prawnym (w tym przy zawieraniu umowy z pozwanymi) funkcjonowała, jako podmiot profesjonalny.

Brak wykazania rzeczywiście poniesionych kosztów związanych z budową stosownej infrastruktury nie pozwalał również w sposób stanowczy przyjąć, aby powódce przysługiwała względem pozwanych wierzytelność w ustalonej przez nią wysokości 38.039,22 zł ergo wierzytelność ta nie mogła zostać skutecznie potrącona. Zgodnie z wymogami przewidzianymi w art. 498 § 1 k.c. do dokonania skutecznego potrącenia niezbędnym jest ścisłe oznaczenie wierzytelności, w tym jej wysokości. Abstrahując, iż wysokość dochodzonego przez powódkę roszczenia była kwestionowana przez pozwanych, to również wysokość dochodzonej przez powódkę kwoty ulegała zmianie na przestrzeni lat: w 1999 r. była to kwota 14.853,22 zł, w 2004 r. 38.038,22 zł natomiast w 2007 r. 26.039,22 zł. Nie sposób zatem uznać, aby w świetle powołanego art. 498 § 1 k.c. wysokość wierzytelności mogła zostać uznana za ściśle określoną. Dodatkowo, co również akcentował Sąd Rejonowy, na mocy uchwały Spółdzielni z 9 września 2009 r. doszło do odmiennego ukształtowania finansowych relacji stron. Z treści powołanej uchwały wynikało – w opozycji do oświadczeń składanych w 2000 i 2004 r., iż w wyniku dokonanej kompensaty wzajemnych wierzytelności, to pozwani są wierzycielami spółdzielni, co do kwoty 3.960,78 zł, przy czym przysługująca im wierzytelność jest przedawniona. Mając na uwadze, iż nie doszło do skutecznego potrącenia – gdyż brak było ku temu odpowiednich warunków, powódka winna wywiązać się z obciążających ją zobowiązań wynikających z ugody sadowej z 28 lipca 1998 r.
Za chybiony należy również uznać podniesiony zarzut przedawnienia (wygaśnięcia) roszczenia wynikającego z zawartej między stornami ugody sądowej z 1998 r. Nie ma wątpliwości, iż 10 letni okres przedawnienia z całą pewnością uległ przerwaniu w dniu 27 grudnia 2004 r. w związku ze złożeniem przez pozwanych wniosku o ogłoszenie upadłości powodowej spółdzielni.

Powyższe rozważania korespondują ściśle z kwestią złożenia przez pozwanych w dniu 30 kwietnia 2010 r. wniosku o wpis do księgi wieczystej (...) hipoteki przymusowej w kwocie 85.197,88 zł, której podstawą była ugoda sądowe z dnia 28 lipca 1998 r., której w dniu 4 października 2004 r. nadano klauzulę wykonalności. Na podstawie przedłożonych dokumentów sąd wieczystoksięgowy dokonał wpisu z dniem 19 lipca 2010 r. Powodowa Spółdzielnia wezwała pozwanych do złożenia oświadczenia umożliwiającego wykreślenie wpisanej hipoteki przymusowej kaucyjnej wskazując, iż złożyła do depozytu sądowego kwotę 5.439,67 zł, co w jej ocenie stanowiło wykonanie wynikającego z ugody zobowiązania – pozwani nie złożyli przedmiotowego oświadczenia. Strona powodowa występując w roli powoda w sprawie I C 599/11 o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie była w stanie wykazać wysokości poniesionych kosztów budowy infrastruktury, jak również nie wykazała, aby wierzytelność zabezpieczona hipotekę wygasła wobec całkowitego zaspokojenia wierzytelności pozwanych objętej tytułem wykonawczym.

Z powyższych względów za chybiony należy uznać zarzut naruszenia art. 498 § 1 k.c., poprzez błędne przyjęcie, iż nie doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności, jak również nie sposób zaakceptować twierdzenia skarżących, iż zbędnym było dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, gdyż kwoty i terminy zapłaty kwoty z tytułu budowy infrastruktury były między stronami bezsporne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c w zw. z art. 840 § 1 k.p.c. oddalił apelację wobec uznania, iż po wydaniu tytułu wykonawczego nie doszło do powstania zdarzenia, które powodowałoby wygaśnięcie zobowiązania lub niemożność jego egzekwowania.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Wobec oddalenia apelacji strony powodowej zobligowana ona jest do zwrotu na rzecz pozwanych kwoty 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym (§ 6 pkt 6 w zw. z § 13 ust 1 pkt 1 w zw. z § 2 ust 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. Nr 163, poz. 1348)