Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 grudnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Słupsku, Wydział IX Cywilny, w składzie:

Przewodnicząca: SSR Ewa Reginia-Jurkiewicz

Protokolant: Karolina Gworek

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2015 roku w Słupsku

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) S.A. w G.

z udziałem A. P. (1) i Skarbu Państwa – Ministra Skarbu Państwa

o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu

postanawia: stwierdzić, że Skarb Państwa, nabył przez zasiedzenie w dniu 1.08.1967r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, obciążającą nieruchomość gruntową, położoną w miejscowości Z., stanowiącą działki ewidencyjne o nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi KW nr (...), polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej przez utrzymanie, konserwację, naprawę i eksploatację słupów oraz linii elektroenergetycznej napowietrznej niskiego napięcia 0,4 kV oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną w każdej chwili w okresie trwania służebności, w celu wykonania niezbędnych prac związanych z utrzymaniem, konserwacją, naprawą i eksploatacją słupów oraz linii elektroenergetycznej napowietrznej niskiego napięcia 0,4 kV, zgodnie z mapą z zaznaczeniem przebiegu linii elektroenergetycznych oraz innych urządzeń elektroenergetycznych, sporządzoną w opinii biegłego P. J. z dnia 18.02.2014r., wydaną w sprawie tut. Sądu IX Ns 406/13, stanowiącą załącznik do niniejszego postanowienia.

Sygn. akt IX Ns 91/15

UZASADNIENIE

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. wniósł o stwierdzenie, że nabył z dniem 1 stycznia 1967 roku przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, obciążającą nieruchomość gruntową położoną w miejscowości Z., stanowiącą działki ewidencyjne o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupsku VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez utrzymanie, konserwację, naprawę i eksploatację słupów oraz linii elektroenergetycznej napowietrznej niskiego napięcia 0,4 kV oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną w każdej chwili w okresie trwania służebności, w celu wykonania niezbędnych robót związanych z utrzymaniem, konserwacją, naprawą i eksploatacją słupów oraz linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną, w każdej chwili w okresie trwania służebności, w celu wykonywania niezbędnych robót. Na uzasadnienie wniosku wnioskodawca podniósł, iż prawo własności w/w nieruchomości przysługuje uczestniczce postępowania – A. P. (2). Linia elektroenergetyczna niskiego napięcia biegnąca wzdłuż nieruchomości uczestniczki została wybudowana w latach przedwojennych. Linia była remontowana w 1979r. Remont kapitalny linii nie zmienił jej trasy. Wnioskodawca podniósł, iż w związku z tym, że nie jest w stanie określić daty dziennej budowy linii 0,4 kV oraz oddania jej do eksploatacji, za pewną datę istnienia urządzeń na nieruchomości uczestniczki przyjął dzień 1 stycznia 1947r., który jest datą wejścia w życie dekretu z dnia 11 października 1946r. – Prawo rzeczowe / Dz.U. nr 57, poz. 319 ze zm./, określającego datę od której to mógł zacząć swój bieg termin zasiedzenia. Wnioskodawca wskazał również, iż od niniejszej daty nieprzerwanie korzysta z trwałych i widocznych urządzeń w postaci słupów i linii kablowej niskiego napięcia, średniego napięcia oraz wysokiego napięcia posadowionych na nieruchomości uczestniczki. Korzystanie to przejawia się przede wszystkim w przesyle prądu poprzez urządzenia znajdujące się na przedmiotowej nieruchomości oraz na nieruchomościach sąsiadujących. Wnioskodawca szczegółowo opisał ciąg przekształceń podmiotowych w celu wykazania następstwa prawnego w zakresie własności linii i posiadania służebności, nadto odniósł się do okoliczności nieprzerwanego posiadania samoistnego i jego okresu oraz legitymowania się dobrą wiarą.

Uczestniczka postępowania A. P. (2) wniosła o oddalenie wniosku wskazując, iż pomiędzy stronami toczą się już postępowania sądowe w przedmiocie ustanowienia służebności przesyłu (sygn. akt IX Ns 81/13) oraz o zapłatę kwoty 10.000,00zł z tytułu bezumownego korzystania przez wnioskodawcę z nieruchomości uczestniczki (sygn. akt IX C 61/13). Nadto uczestniczka wskazała, iż w postępowaniu prowadzonym pod sygn. akt IX Ns 406/13 Sąd oddalił wniosek wnioskodawcy o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu na nieruchomości uczestniczki, co świadczy o wystąpieniu powagi rzeczy osądzonej w niniejszej sprawie. Nadto w toku postępowania uczestniczka zakwestionowała możliwość stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu z uwagi na brak ciągłości podmiotowej po stronie wnioskodawcy, który początkowo występował jako Skarb Państwa, a obecnie prowadzi działalność w formie spółki prawa handlowego.

Uczestnik postępowania Skarb Państwa – Minister Skarbu Państwa nie zajął stanowiska w sprawie, lecz wniósł jedynie o zwolnienie go od udziału w niniejszym postępowaniu i ustalenie, iż jedynym właściwym reprezentantem Skarbu Państwa w rozpoznawanej sprawie jest starosta właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. P. (1) od dnia 25 stycznia 2007r. jest właścicielką zabudowanej działki gruntu nr (...) o powierzchni 0,2449 ha położonej w obrębie geodezyjnym miejscowości Z.. Uczestniczka w dniu 1 września 2010r. nabyła niezabudowaną działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,0160 ha, położoną w obrębie ewidencyjnym Z..

Postanowieniem z dnia 6 lutego 1959r. Sąd Powiatowy w S. założył księgę wieczystą nr (...) dla nieruchomości rolnej zabudowanej położonej we wsi Z. (obecnie: Z.) pow. S., składającej się z(...): (...). Mocą aktu nadania Powiatowej Komisji Ziemskiej w S. z dnia 31 lipca 1947r. prawo własności tego gospodarstwa uzyskał J. G.. Postanowieniem z dnia 21 października 1970r. w księdze wieczystej nr (...) w dziale I-0 wykreślono wpis pod nr 1, pod nr 2 wpisano: wieś Z. (...) D. pow. S. - gospodarstwo rolne z zabudowaniami – działki nr (...) o obszarze 7,18 ha, w dziale II do nazwiska właściciela J. G. dopisano: właściciel do bieżącego nr nieruchomości 2.

Dowód: dokumenty w aktach księgi wieczystej nr (...), odpis księgi wieczystej nr (...) k. 27-36 akt;

Decyzją Naczelnika Gminy w U. z dnia 7 sierpnia 1980r. przejęto na własność Państwa gospodarstwo rolne o powierzchni 7,18ha stanowiące własność J. G., zapisane w księdze wieczystej nr (...), oznaczone działkami nr (...) - bez budynków w zamian za rentę inwalidzką. J. G. przydzielono do bezpłatnego dożywotniego użytkowania działkę gruntu o powierzchni do 0,30 ha, która została wydzielona z działki nr (...). Działka nr (...) została podzielona na działki nr (...). Następnie działka nr (...) została podzielona na działki nr (...). Decyzją z 8 listopada 1991r. przeniesiono nieodpłatnie na rzecz S. K. - spadkobierczyni J. G., własność działki gruntu Państwowego Funduszu Ziemi nr (...) o powierzchni 0,2449 ha. Działka nr (...) została odłączona z księgi wieczystej nr (...) i przeniesiona do księgi wieczystej nr (...). Małżonkowie K. w dniu 28 października 1999r. sprzedali E. i W. P. działkę nr (...) o powierzchni 0,2449 ha. Umową z dnia 25 stycznia 2007r. przeniesiono własność tej działki na A. P. (1).

Dowód: dokumenty w aktach księgi wieczystej nr (...) ;

W dniu 27 września 1991r. w Urzędzie Gminy w U. przeprowadzono przetarg celem wyłonienia kandydata na nabywcę nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi. Przedmiotem przetargu była działka nr (...) o powierzchni 0,44 ha położona w miejscowości Z., dla której Państwowe Biuro Notarialne w S. prowadziło księgę wieczystą nr (...). W dniu 21 października 1991r. działka nr (...), stanowiąca własność Skarbu Państwa została sprzedana K. K. (2), który nabył ją do majątku dorobkowego z S. K..

Dowód: protokół z przetargu z dnia 27.09.1991r., akt notarialny - umowa sprzedaży Rep. A nr (...) w aktach księgi wieczystej nr (...);

S. i K. K. (2) umową z dnia 12 sierpnia 2005r. przenieśli własność działki nr (...) na rzecz E. i W. P., którzy umową z dnia 19 października 2007r. sprzedali ją E. M.. Decyzją Wójta Gminy U. z dnia 27 marca 2009r. zatwierdzono podział działki nr (...), położonej w obrębie geodezyjnym Z. na działki nr (...). E. M. w dniu 1 września 2010r. przeniosła na A. P. (1) własność działki nr (...) o powierzchni 0,016 ha.

Dowód: akt notarialny – umowa przenosząca prawo własności nieruchomości Rep. A nr (...), akt notarialny – umowa przeniesienia prawa własności Rep. A nr (...), akt notarialny – umowa przeniesienia własności Rep. A nr (...), decyzje, mapy w aktach księgi wieczystej nr (...);

Na działkach nr (...) znajdują się elementy elektroenergetycznej linii napowietrznej niskiego napięcia 0,4 kV stanowiącej własność wnioskodawcy, a wybudowanej w latach przedwojennych. W kwietniu 1979r. po przeprowadzonym kapitalnym remoncie całej sieci oraz wybudowaniu w miejscowości Z. stacji transformatorowej dokonano jej odbioru. Remont nie zmienił kształtu i przebiegu tej linii na przedmiotowych działkach.

Bezsporne, a ponadto dowód: zeznania świadka Ł. R. k.- 60-61 akt oraz w aktach IV Ca 406/14: inwentarz z natury k. 57, strona tytułowa dokumentacji dot. remontu kapitalnego i mapa projektowa k. 58-59, decyzja zatwierdzająca plan realizacyjny k. 60-61, wykaz właścicieli gruntów k. 62-63, opinia biegłego k. 133-134.

Zarządzeniem nr 13 Naczelnego Dyrektora Zakładów (...) w B. z dnia 10 maja 1978r. utworzono w Zakładach (...) w B. zakład działający wg zasad wewnętrznego pełnego rozrachunku gospodarczego pod nazwą Zakład (...) w S.. Prezes Rady Ministrów zarządzeniem nr 57 z dnia 30 grudnia 1988r. w sprawie podziału niektórych przedsiębiorstw zgrupowanych we Wspólnocie (...) i (...) Brunatnego z dniem 31 grudnia 1988r. podzielił Północny O. Energetyczny w B.. W wyniku tego podziału powstało m.in. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) z/s w S.. Minister Przemysłu i Handlu zarządzeniem z 9 lipca 1993r. nr 205/O./93 podzielił przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w S. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia tego przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) SA w W.. Tym samym zarządzeniem przekształcono jednocześnie w/w przedsiębiorstwo państwowe w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w S.. Zakład (...) SA w S. wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki Zakładu (...) w S. z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) SA w W.. Z Zakładu (...) przekazano (...) SA stację Ż., linię 400kV Ż.-D. o długości 88,98km i linię 220kV Ż.-G. o długości 128,15km. Aktem notarialnym z dnia 12 lipca 1993r. przekształcono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w S. w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 13 września 1993r. spółka ta została wpisana do rejestru handlowego.

Dowód: zarządzenie nr 13 Naczelnego Dyrektora Zakładów (...) w B. z dnia 10 maja 1978r - k .68-70, zarządzenie nr 57 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988r wraz z wykazem - k. 71-78, zarządzenie nr 205/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z załącznikiem - k. 79-81, protokół zdawczo-odbiorczy z przekazania/przejęcia stacji i linii - k. 82-85, akt notarialny – akt przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną (...). „A’ nr (...) - k. 85-96, postanowienie Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 13 września 1993r. - k. 97 - w aktach IV Ca 406/14;

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. (wcześniej działająca pod firmą: (...) Spółka Akcyjna, (...) Spółka Akcyjna,) powstała w dniu 26 listopada 2004r. w wyniku połączenia ośmiu spółek w trybie określonym w art. 492§1 k.s.h. poprzez przeniesienie całego majątku tych spółek, w tym i Zakładu (...) SA z/s w S..

Dowód: odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS nr (...) - k. 9-24 akt;

Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2014r. Sąd Rejonowy w Słupsku oddalił wniosek (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu na nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości Z., stanowiącej działki ewidencyjne o numerze (...), dla których Sąd Rejonowy w Słupsku VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) – stanowiącej własność uczestniczki A. P. (2). Postanowieniem z dnia 17 października 2014r. Sąd Okręgowy w Słupsku oddalił apelację wnioskodawcy zaskarżającą powyższe postanowienie.

Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 28 kwietnia 2014r. wraz z uzasadnieniem, sygn.. akt IX Ns 406/13 – k 150, 159-167, postanowienie Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 17 października 2014r. wraz z uzasadnieniem, sygn.. akt IV Ca 406/14 – k. 191, 196-202 - w aktach IV Ca 406/14;

Sąd zważył co następuje:

Przystępując do merytorycznego rozpoznania sprawy stwierdzić należy, że w myśl art. 305 ⁴ kc w zw. z art. 292 kc służebność przesyłu może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. W takim przypadku odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie (art. 172 kc i nast.).

Sąd w niniejszej sprawie podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 7 października 2008r., sygn. akt III CZP 89/08, [w:] LEX nr 458125, dopuszczające nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa jeszcze przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art.305[1] - 305[4] kc) tj. przed dniem 3 sierpnia 2008r. / podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 października 2006r., sygn. akt II CSK 119/06, [w:] LEX nr 447190 oraz wyroku z dnia 11 marca 2005r., sygn. akt II CK 489/04, [w:] LEX nr 301735/. Również we wcześniejszym orzecznictwie uznawano za możliwe nabycie przez zasiedzenie przez przedsiębiorstwo energetyczne służebności gruntowej polegającej na korzystaniu z cudzej nieruchomości w zakresie wynikającym z konieczności utrzymania i prawidłowej eksploatacji posadowionych na niej urządzeń energetycznych / vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2006 r., sygn. akt II CSK 112/06, [w:] LEX nr 193240, oraz wyrok z dnia 31 maja 2006 r., sygn. akt IV CSK 149/05, [w:] LEX nr 258681/.

W niniejszej sprawie za niekwestionowaną uznać należy okoliczność, że na nieruchomości uczestniczki postępowania znajdują się trwałe i widoczne elementy instalacji przesyłowej w postaci słupa oraz przewodów linii energetycznej niskiego napięcia 0,4 kV, wchodzące w skład przedsiębiorstwa wnioskodawcy. Bezsporną między stronami pozostawała także okoliczność, że linia elektroenergetyczna wybudowana została w okresie przedwojennym ( na co wskazał również Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swego postanowienia z dnia 17 października 2014r., sygn.. akt IV Ca 406/14) oraz, że wnioskodawca korzysta z rzeczonych urządzeń w sposób nieprzerwany, a zatem jest posiadaczem przedmiotowej nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu w rozumieniu art. 305 ¹ kc. W sprawie niniejszej oczywistym jest, że pomiędzy aktualnym właścicielem działek nr (...) a wnioskodawcą, jak też i pomiędzy ich poprzednikami prawnymi nie doszło do ustanowienia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na podstawie umowy zawartej zgodnie z wymogami wskazanymi w art. 245 § 1 kc, tj. z zachowaniem formy aktu notarialnego.

Z wyżej ustalonego stanu faktycznego wynika, że z przedmiotowej linii przesyłowej niskiego napięcia 0,4 kV, a więc i z działek o aktualnych nr (...) położonych w miejscowości Z., w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, nieprzerwanie korzystali po 1945r. Skarb Państwa – przedsiębiorstwo państwowe Zakłady (...) w B., a później przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w S., następnie Zakład (...) SA w S., a od dnia 26 listopada 2004r. (i nadal) korzysta spółka (...) SA w G..

Zgodnie z dyspozycją art. 176 § 1 k.c. obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania wszystkich swoich poprzedników jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania. W myśl art. 348 k.c. przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzenie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest równoznaczne z wydaniem rzeczy. Dołączone do wniosku dokumenty takie jak zarządzenia, akty notarialne, czy odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS jednoznacznie wykazały następstwo prawne podmiotów wymienionych w uzasadnieniu i jednocześnie przeniesienie posiadania. Wnioskodawca wykazał zatem ciąg przekształceń podmiotowych, z którego wynika, iż jest następcą Skarbu Państwa reprezentowanego przez kolejne przedsiębiorstwa państwowe (zakłady energetyczne) zarządzające jego majątkiem. Nadto wnioskodawca wykazał, iż poszczególne przedsiębiorstwa znajdowały się w nieprzerwanym posiadaniu infrastruktury linii elektroenergetycznej, co świadczy o ciągłości posiadania.

Zasadniczy spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do wyjaśnienia czy wnioskodawca może do okresu własnego posiadania zaliczyć okres posiadania swoich poprzedników, o czym mowa w art. 176 § 1 kc, w tym zwłaszcza okres posiadania do dnia 1 lutego 1989r. przez przedsiębiorstwo państwowe.

W ramach niniejszego postępowania uczestniczka postępowania stała na stanowisku, iż wnioskodawca do okresu swojego posiadania nie może doliczyć okresu posiadania przez przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w S. do dnia 1 lutego 1989r. albowiem w tym czasie przedsiębiorstwo to nie było samoistnym posiadaczem nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu. Przedsiębiorstwo to do dnia 1 lutego 1989r. wykonywało bowiem władztwo w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, samo będąc jedynie dzierżycielem. Brak ciągłości podmiotowej po stronie wnioskodawcy, który początkowo występował jako Skarb Państwa, a obecnie prowadzi działalność w formie spółki prawa handlowego uzasadnia, w ocenie uczestniczki, oddalenie wniosku.

Odnosząc się do powyższych zarzutów Sąd zważył, iż powszechnie w orzecznictwie przyjmuje się, że przed dniem 1 lutego 1989 r. (zniesieniem zasady jednolitości własności państwowej) państwowe osoby prawne (w tym przedsiębiorstwa państwowe) wykonywały uprawnienia związane z własnością nieruchomości wprawdzie we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa, będącego jedynym dysponentem własności państwowej. W rezultacie, jeżeli nieruchomość pozostająca w zarządzie państwowej osoby prawnej nie była przedmiotem własności państwowej, jej zasiedzenie w razie ziszczenia się przesłanek przewidzianych w art. 172 k.c. mogło nastąpić nie przez państwową osobę prawną sprawującą zarząd, lecz przez Skarb Państwa. To samo odpowiednio dotyczyło zasiedzenia służebności gruntowej, gdy posiadaczem takiej służebności bez tytułu prawnego, obciążającej nieruchomość niepaństwową, była państwowa osoba prawna / vide: postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 4 października 2002, III CZP 62/02, i z dnia 31 maja 2006 r., IV CSK 149/05, [w:] LEX nr 258681, z dnia 9 maja 2003 r., V CK 24/03 i z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 291/08, niepubl.)/.

W uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 lutego 2011 r. IV CSK 435/10, [w:] LEX nr 943598, Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że jeżeli termin do nabycia służebności (w sprawie tej przedmiotem wniosku była służebność przesyłu) upłynął przed dniem 1 lutego 1989 r. rozważyć należy, czy nie doszło do nabycia spornej służebności w drodze zasiedzenia przez Skarb Państwa. Sąd Najwyższy uzasadniając swoje stanowisko odwołał się zarówno do poglądu, że przed dniem 1 lutego 1989 r. z uwagi na zasadę jednolitości własności państwowej skutki prawne związane z posiadaniem przez przedsiębiorstwo państwowe nieruchomości mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa, jak i do poglądu, że stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie (odpowiednio stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej - art. 292 k.c.) - następuje na rzecz osoby będącej posiadaczem w chwili upływu terminu zasiedzenia.

Stwierdzić należy, że po 1945r. zarządzanie siecią energetyczną i dostawa energii odbiorcom było zadaniem przedsiębiorstw państwowych tworzonych przez odpowiednich ministrów, przy czym właścicielem urządzeń i sieci był Skarb Państwa, jako że była to część mienia ogólnonarodowego. Na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lipca 1947r. o planowej gospodarce energetycznej (Dz.U.47.52.271) nastąpił podział Państwa na okręgi energetyczne, a dla wykonania zadań planowej gospodarki energetycznej w okręgach energetycznych utworzone zostały w drodze zarządzeń Ministra Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Skarbu oraz Prezesem Centralnego Urzędu Planowania zjednoczenia energetyczne posiadające osobowość prawną, jako przedsiębiorstwa państwowe. Na terenie S. i okolic siecią energetyczną zarządzało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...) w B., w ramach których od dnia 10 maja 1978r. działał wyodrębniony zakład pod nazwą Zakład (...) w S.. Z dniem 31 grudnia 1988r. wskutek podziału przedsiębiorstwa państwowego (...) w B. na bazie tego zakładu powstało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) z siedzibą w S.. Jak wynika materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie dopiero zarządzeniem z 9 lipca 1993r. nr 205/O./93 Minister Przemysłu i Handlu podzielił przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w S. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia tego przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) SA w W.. Tym samym zarządzeniem przekształcono jednocześnie w/w przedsiębiorstwo państwowe w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w S.. Zakład (...) SA w S. wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki Zakładu (...) w S. z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) SA w W., a następnie aktem notarialnym z dnia 12 lipca 1993r. przekształcono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w S. w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa.

Sąd mając na uwadze powyższe, wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Skarb Państwa - Ministra Skarbu Państwa. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie Minister Skarbu Państwa jest właściwą jednostką organizacyjną do reprezentowania Skarbu Państwa. Zgodnie bowiem z treścią art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (t.j. Dz.U. z 2007 r., Nr 67, poz. 437 z późn. zm.) minister właściwy do spraw Skarbu Państwa reprezentuje Skarb Państwa w zakresie określonym w ust. 1, z uwzględnieniem przepisów odrębnych. Z kolei z treści przepisu ust. 1 art. 25 ustawy wynika, że dział Skarb Państwa obejmuje sprawy dotyczące gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, w tym komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz narodowych funduszy inwestycyjnych i ich prywatyzacji, jak również ochrony interesów Skarbu Państwa - z wyjątkiem spraw, które na mocy odrębnych przepisów przypisane są innym działom. Wezwanie do udziału w niniejszej sprawie Skarbu Państwa wynika z faktu, że w okresie przed wejściem w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego, dokonanej ustawą z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilnym (Dz. U. Nr 3, poz. 11), znoszącej zasadę tzw. jednolitej własności państwowej, czyli przed dniem 1 lutego 1989 r., państwowe osoby prawne (w tym przedsiębiorstwa państwowe) wykonywały uprawnienia związane z własnością nieruchomości wprawdzie we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa, będącego jedynym dysponentem własności państwowej. Ponieważ część urządzeń energetycznych zlokalizowanych na nieruchomości wskazanej we wniosku została wybudowana przed II wojną światową, a po 1945 r. z urządzeń tych korzystały podmioty zarządzające w imieniu Państwa energią elektryczną na terenie S., a od 1978r. wyodrębniony zakład pod nazwą Zakład (...) działający w ramach przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakłady (...) w B. - to należało rozważyć, czy do zasiedzenia służebności przesyłu nie doszło w czasie gdy posiadaczem służebności był Skarb Państwa, a konkretnie wykonujące na jego rzecz uprawnienia posiadacza przedsiębiorstwo państwowe. Z tego względu Sąd uznał, że zasadnym jest wezwanie do udziału w sprawie Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Skarbu Państwa, jako że jest on organem właściwym m.in. w sprawach dotyczących komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych, a chodzi tutaj właśnie o uprawnienia wykonywane przez przedsiębiorstwo państwowe na rzecz Skarbu Państwa w okresie przed 1 lutego 1989 r.

W dalszej kolejności, przystępując do oceny przesłanki zasiedzenia, jaką jest upływ okresu niezbędnego do zasiedzenia, koniecznym stało się rozstrzygnięcie, kiedy rozpoczął bieg termin zasiedzenia.

W ocenie Sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, że bieg terminu zasiedzenia rozpoczął się z dniem 31 lipca 1947r. Za powyższym przemawia okoliczność, że w tej właśnie dacie na mocy aktu nadania własności ziemi Powiatowej Komisji Ziemskiej w S. właścicielem nieruchomości stał się J. G., tj. osoba fizyczna. Zarówno akt nadania, jak i orzeczenie o jego wykonaniu zostały wydane na podstawie przepisów dekretu z dnia 6 września 1946r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska (Dz.U.46.49.279). (...) będące przedmiotem aktów nadania wchodziły w skład Państwowego Funduszu Ziemi, przy czym do tego Funduszu na mocy przepisu art. 1 ust. 1 i 2 i art. 4 dekretu weszły wszelkie nieruchomości ziemskie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego W. Miasta G. z wyjątkiem tych, które w dniu wejścia w życie niniejszego dekretu stanowiły własność osób fizycznych. Wszystkie te nieruchomości przeszły na własność Państwa. Zatem z datą wydania aktu nadania ziemi Skarb Państwa przestał być właścicielem nieruchomości, a energetyczne przedsiębiorstwo państwowe stało się jej posiadaczem samoistnym - ale w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa.

Rozstrzygając w przedmiocie istnienia dobrej bądź złej wiary poprzednika prawnego wnioskodawcy w chwili wejścia w posiadanie przedmiotowych urządzeń zważyć należy, iż zgodnie z powszechnie przyjętą definicją dobrej wiary, można ją przypisać posiadaczowi tylko wówczas, gdy pozostaje on w usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo do władania rzeczą.

Stwierdzić należy przede wszystkim, że w sprawie nie została wzruszona dobra wiara poprzednika wnioskodawcy, jaka wynika z art. 7 k.c., czym sąd jest związany dopóki inny uczestnik postępowania, stosownie do art. 6 kc nie udowodni złej wiary / vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1994r., I CRN 44/94, OSNCP 1994, nr 12, poz. 245; oraz wyrok z dnia 17 kwietnia 2008r., I CSK 500/07, [w:] Lex nr 393885/. Zdaniem Sądu, przedsiębiorstwo państwowe, mające od okresu przedwojennego we władaniu urządzenia służące do wykonywania służebności gruntowej, odpowiadającej obecnej służebności przesyłu weszło w dobrej wierze w posiadanie odpowiadające treści służebności. Skoro bowiem właścicielem nieruchomości był uprzednio Skarb Państwa to można uznać, że wykonywanie – po utracie przez nieruchomość przymiotu własności państwowej – uprawnień posiadacza w zakresie korzystania z urządzeń przesyłowych stanowiło niejako kontynuację wykonywania uprawnień właścicielskich w stosunku do tej nieruchomości. Dobra wiara posiadacza wynika z przekonania o służącym mu prawie do postawienia słupów i rozpięcia na nich linii elektroenergetycznej, a następnie korzystania z dostępu do niej /vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2004r., III CK 496/02, [w:] Lex nr 152776/. Podkreślenia wymaga także i to, że do wykonywania służebności (w okresie, kiedy Skarb Państwa przestał być właścicielem spornej nieruchomości) nie były wymagane żadne szczególne akty administracyjne i w przyjętej przez lata praktyce, nie przywiązywano wagi, o czym powszechnie wiadomo, do wypełniania obowiązków o charakterze formalnym / tak: w odmiennym nieco stanie prawnym - postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2010 r. III CSK 319/09, [w:] LEX nr 661874/. Zatem w chwili wejścia w posiadanie przedmiotowych urządzeń przedsiębiorstwo państwowe, działające w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, pozostawało w usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo do władania rzeczą, pozostawało zatem posiadaczem w dobrej wierze.

W dniu 31 lipca 1947r. obowiązywał dekret z dnia 11 października 1946r. Prawo rzeczowe (Dz. U. Nr 57, poz. 319). Zgodnie z treścią art. 184 § 1 w/w dekretu kto przez lat dwadzieścia posiada służebność gruntową, polegającą na trwałym i widocznym urządzeniu, nabywa tę służebność, chyba że uzyskał jej posiadanie w złej wierze (zasiedzenie), natomiast zgodnie z § 2 po upłynie lat trzydziestu nie można zarzucać posiadaczowi złej wiary. Dekret utracił moc z dniem 1 stycznia 1965r., tj. z dniem wejścia w życie Kodeksu cywilnego na mocy art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964r., Nr 16, poz. 94). Przepis art. 172 kc w zw. z art. 292 kc w pierwotnym brzmieniu przewidywał krótsze terminy zasiedzenia, a mianowicie 10 lat dla posiadacza samoistnego nieruchomości (posiadacza służebności) w dobrej wierze i 20 lat dla posiadacza w złej wierze. Zgodnie z art. XLI § 1 i 2 Przepisów wprowadzających Kodeks cywilny do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego, stosuje się od tej chwili przepisy tego kodeksu; dotyczy to w szczególności możności nabycia prawa przez zasiedzenie. Jeżeli termin zasiedzenia według kodeksu cywilnego jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu w życie; jeżeli jednak zasiedzenie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej, zasiedzenie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, że na podstawie art. 172 k.c. w zw. z art. 292 k.c. oraz art. XLI § 1 Przepisów wprowadzających Kodeks cywilny zasiedzenie biegło od dnia 31 lipca 1947r., a jego termin upłynął w dniu 31 lipca 1967r. W momencie upływu terminu zasiedzenia posiadaczem nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu było przedsiębiorstwo państwowe - Zakłady (...) w B., jednak skutki prawne związane z posiadaniem tej służebności mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa. Dlatego też należało stwierdzić, że służebność przesyłu nabył Skarb Państwa.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.