I Ca 176/14 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Elblągu z 2014-07-11
Sygn. akt I Ca 176/14
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lipca 2014 roku
Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny
w składzie następującym :
Przewodniczący : SSO Aleksandra Ratkowska
Sędziowie : SO Dorota Twardowska
SO Arkadiusz Kuta ( spr. )
po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2014 roku w Elblągu
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku Skarbu Państwa – M. S. P.
o wpis organu reprezentującego Skarb Państwa w księdze wieczystej numer (...)
na skutek apelacji Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta E.
od postanowienia Sądu Rejonowego w Elblągu
z dnia 14 maja 2014 roku , (...)
postanawia : oddalić apelację .
UZASADNIENIE
Skarb Państwa – M. S. P. wniósł o wpisanie w dziale II księgi wieczystej numer (...) Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta E. jako właściciela nieruchomości .
Wniosek uwzględniono w dniu 31 marca 2014 roku . Referendarz sądowy wpisał w dziale II księgi , w miejsce M. S. P. , Skarb Państwa – Prezydenta Miasta E. .
Prezydent Miasta E. złożył skargę wnosząc o „ uchylenie wpisu celem przywrócenia poprzedniego wpisu ” , a zatem w rzeczywistości o uchylenie wpisu w całości i oddalenie wniosku .
Postanowieniem z dnia 14 maja 2014 roku Sąd Rejonowy w Elblągu utrzymał w mocy zaskarżony wpis . W uzasadnieniu wskazano , że nieruchomość wchodzi w skład zasobu mienia Skarbu Państwa , a problem dotyczy ustalenia właściwego organu reprezentującego Skarb Państwa . Zasadą jest , że Skarb Państwa reprezentuje starosta , co wynika z art. 11 ustawy o gospodarce nieruchomościami . Wszystkie czynności związane z gospodarowaniem nieruchomościami należą do jego umocowania ustawowego . Wyjątki przewidziano w art. 57 , 58 i 60 ustawy . W szczególności art. 58 w związku z art. 52 ustawy przewiduje , że starosta wskazuje nieruchomości , które mogą być przeznaczone na wyposażenie państwowej osoby prawnej lub państwowej jednostki organizacyjnej , co odnosi się także do sytuacji wnoszenia nieruchomości Skarbu Państwa jako aportu do spółki przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa . Uczestnicy postępowania są zgodni w kwestii utraty przez Prezydenta Miasta E. uprawnienia do reprezentowania Skarbu Państwa na rzecz M. S. P. , a spór sprowadza się do oceny czy stan ten trwa nadal . W ocenie Sądu pierwszej instancji Prezydent Miasta E. utracił jedynie czasowo uprawnienia do gospodarowania przedmiotową nieruchomością . Wskazanie nieruchomości na podstawie art. 58 w związku z art. 52 ustawy nastąpiło w celu dokonania konkretnej czynności prawnej – przeniesienia własności nieruchomości na Spółkę (...) . Skoro czynność ta nie została skutecznie dokonana to wygasły uprawnienia Skarbu Państwa do dysponowania nieruchomością , a prawo to przysługuje ponownie Prezydentowi Miasta E. . Ustawa o gospodarce nieruchomościami nie daje Ministrowi Skarbu Państwa uprawnień do gospodarowania zasobem nieruchomości Skarbu Państwa w rozumieniu art. 11 i 23 ustawy , a jedynie do rozporządzania nim w drodze czynności prawnych .
Apelację od tego postanowienia wniósł Skarb Państwa – Prezydent Miasta E. żądając jego zmiany , uchylenia w całości zaskarżonego wpisu i oddalenia wniosku . Zarzucono naruszenie art. 11 , 23 w związku z art. 58 i art. 52 ustawy o gospodarce nieruchomościami , przez błędne uznanie , że Prezydent Miasta E. realizując wniosek M. S. P. o wskazanie nieruchomości jako aportu do Spółki (...) utracił jedynie czasowo uprawnienie do gospodarowania tą nieruchomością pomimo jej przekazania dla Ministra Skarbu . Wskazywano , że z treści zawiadomienia o wpisie Prezydenta Miasta E. w miejsce M. S. P. wynika , że zmiana została wprowadzona na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z 10 września 2009 roku w sprawie I C (...) oraz art. 23 w związku z art. 11 i art. 21 ustawy o gospodarce nieruchomościami . A. stoi na stanowisku , że będące zasadą gospodarowanie zasobem nieruchomości Skarbu Państwa przez starostę podlega ograniczeniu w sytuacjach zastrzeżonych w ustawie . Katalog uprawnień starosty z art. 23 ustawy podlega wyłączeniu z art. 58 – nieruchomości mogą być wnoszone jako wkład do spółki przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa . Taka sytuacja miała miejsce odnośnie nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...) . Została ona wskazana do rozdysponowania zgodnie z art. 58 ustawy . Została zatem przekazana dla M. S. P. , który przekazał ją do dalszego obrotu . W świetle art. 52 rola starosty kończy się w chwili wskazania nieruchomości ponieważ pomiotami przenoszącymi własność lub oddającymi ja w użytkowanie wieczyste są minister właściwy do spraw Skarbu Państwa . Skoro M. S. P. objął nieruchomość , a następnie korzystając ze swoich uprawnień właścicielskich wniósł ja jako aport do spółki stając się jej udziałowcem to stał się jedynym podmiotem reprezentującym Skarb Państwa . W ustawie brak jest regulacji dotyczących przeniesienia zwrotnego nieruchomości przez M. S. P. . Nie może to wynikać z art. 11 i 23 ustawy gdyż określają one generalne zasady dotyczące gospodarowania nieruchomości . Nie może tego zmieniać fakt , że Minister Skarbu w sprawie I C (...) podjął działania mające na celu przeniesienia na jego rzecz nieruchomości . M. S. P. nadal zachował uprawnienia właścicielskie , co jest związane z istotą prawa własności . Wyrok wskazuje jednoznacznie Skarb Państwa – M. S. P. jako podmiot na rzecz którego powinna zostać przeniesiona własność nieruchomości . Stąd oczywistym błędem jest powoływanie tego orzeczenia jako podstawy wpisu Prezydenta Miasta E. jako organu reprezentującego Skarb Państwa .
Skarb Państwa – M. S. P. wniósł o odrzucenie apelacji jako niedopuszczalnej skoro wywiódł ja Skarb Państwa , czyli ta sama osoba prawna, która jest wnioskodawcą w niniejszej sprawie , ewentualnie oddalenie apelacji jako niezasadnej .
Sąd Okręgowy ustalił i zważył , co następuje :
Apelacja Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta E. okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu .
Wstępnie wyjaśnić należy , że nie było podstaw do odrzucenia apelacji . M. S. P. twierdził , że konieczność jej odrzucenia wynika z zaskarżenia postanowienia Sądu pierwszej instancji uwzględniającego wniosek Skarbu Państwa ( ściśle – utrzymującego w mocy wpis dokonany na wniosek Skarbu Państwa ) przez Skarb Państwa . Po pierwsze wskazać można , że już we wniosku M. S. P. wskazywał Prezydenta Miasta E. , oczekując jego wpisania jako organ reprezentujący Skarb Państwa . Nie widział wówczas przeszkód dla występowania w sprawie obu statio fisci , które , jak ujawnił przebieg postępowania , prezentują sprzeczne stanowiska . Nie ma podstaw do odmowy nadania biegu apelacji w sprawie wieczystoksięgowej , której przedmiotem jest ujawnienie w księdze wieczystej zamiany organów reprezentujących Skarb Państwa , pozbawionych własnej zdolności sądowej , a prezentujących odmienne stanowiska . Skarb Państwa , pozostając jedynym uczestnikiem postępowania , jest reprezentowany przez obie stationes , a rzeczą sądu jest rozstrzygnięcie konfliktu powstałego na tle reprezentacji Skarbu Państwa ( za Sądem Najwyższym z uzasadnienia uchwały z dnia 23 września 2010 roku w sprawie III CZP 62/10 publikowanej w OSNC 2011/2/15 , której argumentację Sąd odwoławczy podziela ) . W postępowaniu wieczystoksięgowym rozpoznaniu podlegają wnioski o dokonanie w księdze wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym wpisu , w ramach rubryki 2.2 , szczegółowych danych identyfikujących organ reprezentujący Skarb Państwa ( patrz § 35 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w dnia 21listopada 2013 roku w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych / … / Dziennik Ustaw pozycja 1411 ) . Zagadnienia te naturalnie należą do kognicji sądu wieczystoksięgowego .
W rozstrzyganej sprawie powstają także dalsze kwestie , które wymagają omówienia w pierwszej kolejności . Pierwsza ma znaczenie formalne i porządkujące dalsze wywody . W podstawie wpisu wadliwie powołano przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami ( obecnie tekst jednolity z 2014 roku Dziennik Ustaw pozycja 518 ) , powielając błędne określenie tych przepisów we wniosku ( patrz rozwiniecie uzasadnienia wniosku (...) z 10 lutego 2014 roku w piśmie M. S. P. datowanym na 4 lutego 2014 roku ) . Stosowanie właściwych norm prawa materialnego należy do sądu stąd Sąd odwoławczy przyjmuje , że podstawą wpisu był norma art. 23 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 i art. 21 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami , a Sądowi pierwszej instancji pozostawia się sprostowanie podstawy wpisu .
Wyjaśnić trzeba dalej , że w podstawie wpisów w dziale II księgi wieczystej numer (...) rzeczywiście wymieniono wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu z 10 września 2009 roku w sprawie I C (...) , ale w związku z dokonywaniem wpisu z 23 stycznia 2013 roku obejmującego wykreślenie jako właściciela Spółki (...) i wpisaniem w to miejsce M. S. P. . Jako podstawa ujawnienia praw Skarbu Państwa wyrok ten wymienia się także w zawiadomieniu o zaskarżonym wpisie . Do określenia właściwego organu reprezentującego Skarb Państwa odnosi się natomiast wymieniona wyżej norma art. 23 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 i art. 21 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami .
W ten sposób ujawnia się kolejna kwestia – dopuszczalności przyjmowania jako samoistnej podstawy wpisu normy prawa materialnego . Jest to możliwe gdy nabycie określonego uprawnienia następuje ex lege i nie jest do jego powstania potrzebne poświadczenie w osobnym trybie . W konsekwencji wiodący dla apelanta zarzut , że ustawa nie przewiduje zwrotnego przeniesienia uprawnienia do reprezentacji Skarbu Państwa , nie wyklucza uwzględnienia wniosku o wpis opartego bezpośrednio na normie ustawy o gospodarce nieruchomościami .
W apelacji zawarto zresztą tezy naruszające spójność wywodu skarżącego . Wniosek sprowadzał się przecież do zmiany wpisu organu reprezentującego Skarb Państwa w księdze wieczystej numer (...) . Wydaje się , że apelant nie zawsze dostrzega znaczenie tego założenia . Według skarżącego w ustawie brak jest regulacji dotyczących przeniesienia zwrotnego nieruchomości przez M. S. P. . Zdaje się zatem po pierwsze , że w mniemaniu skarżącego w stosunkach pomiędzy organami Skarbu Państwa możliwe jest przenoszenie praw do nieruchomości . Tymczasem wniosek nie dotyczy zmian własnościowych , a tylko w ramach reprezentacji Skarbu Państwa . Nawiązaniem do tego wątku jest także twierdzenia skarżącego , że po „ zwrotnym przeniesieniu własności na skutek wyroku zapadłego w sprawie I C (...) uprawnienia właścicielskie nie wygasają , co jest związane z istotą prawa własności ” . Nie widzi się , że kluczowym zagadnieniem nie jest spór o własność , ponieważ stan prawny nieruchomości jest niewątpliwy i wynika z działu II księgi wieczystej . Skarb Państwa , nie mając organów , działa przez statio fisci i jego określenie stanowi przedmiot postepowania . Dokonywane na podstawie art. 58 w związku z art. 52 wskazanie nieruchomości , które mogą być wnoszone jako wkład niepieniężny do spółki nie stanowi czynności , której przydaje się znaczenie odebrania staroście ( tutaj Prezydentowi Miasta E. ) roli w jakiej stawia go norma art. 11 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami . Kompetencja Ministra , któremu wskazano nieruchomość , ogranicza się do rozporządzenia prawem własności Skarbu Państwa . Dopiero dokonanie tej czynności rozporządzającej powoduje odjęcie staroście jego kompetencji . Stąd także zniweczenie skutków prawnych wniesienia nieruchomości jako aportu do spółki kapitałowej uzasadnia wpisanie starosty jako organu reprezentującego Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami co do zasady i w pełnym zakresie – wyznaczonym normą art. 23 ust. 1 ustawy . Okazuje się zatem , że we wskazaniu nieruchomości ministrowi nie można upatrywać czynności równej przeniesieniu praw do rzeczy ani uprawnień do reprezentacji Skarbu Państwa , wyjąwszy przypadające w ten sposób ministrowi kompetencje do dokonania czynności , które ustawa nazywa „ wyposażeniem państwowej osoby prawnej ” ( lub wniesienie jako aport do spółki ) . W konsekwencji nie ma zatem podstaw aby po wygaśnięciu skutków prawnych rozporządzenia nieruchomością oczekiwać czynności prawnych odwołujących „ wskazanie nieruchomości ” . Wystarcza stwierdzenie , że nieruchomość stanowi własność Skarbu Państwa , nie jest objęta wyjątkami o których mowa w art. 11 ust. 1 in principio , a zatem z mocy prawa pozostaje w zarządzie starosty wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej ( tutaj Prezydenta Miasta E. ) .
W tym stanie rzeczy , na mocy art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. , apelacje oddalono .
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Elblągu
Osoba, która wytworzyła informację: Aleksandra Ratkowska, Dorota Twardowska
Data wytworzenia informacji: