Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 czerwca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania B. S. prawa do renty rodzinnej po zmarłym K. S.. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na art. 70 ust 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 887) i wskazał, że ubezpieczona w chwili śmierci byłego męża K. S. nie miała ze strony męża prawa do alimentów ustalonego wyrokiem lub ugodą sądową.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona, która wniosła o jej zmianę, poprzez przyznanie jej prawa do renty rodzinnej. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona podała, że do dnia śmierci, jej były mąż K. S. wypłacał jej co miesiąc alimenty, do czego zobowiązał się w ugodzie sądowej zawartej 13 listopada 2001r.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona B. S. i K. S. zawarli związek małżeński w dniu (...) roku. W dniu 15 czerwca 1998r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w sprawie o sygnaturze I C 228/97 wydał wyrok, w którym orzekł o rozwiązaniu małżeństwa z winy obu stron. W dniu 30 maja 2001r. B. S. złożyła pozew przeciwko byłemu mężowi o alimenty wskazując na trudną sytuację materialną, w jakiej znalazła się po rozwodzie. Na rozprawie w dniu 13 listopada 2001r. strony zawarły ugodę, na mocy której K. S. zobowiązał się łożyć rentę alimentacyjną w kwocie 100 zł. na rzecz byłej żony B. S., płatną z góry do dnia 15 każdego miesiąca do rąk powódki z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 1 września 2001r.

Bezsporne, nadto dowód: akta sprawy I C 228/97

K. S. płacił ubezpieczonej początkowo co miesiąc kwotę 100 zł, a następnie strony ustaliły, że kwota wymaganych alimentów będzie wypłacana kilka razy w roku, co pozwoliło ubezpieczonej uzyskać jednorazowo wyższą kwotę ( sumę miesięcznych kwot należnych alimentów ). Alimenty były płacone przez K. S. aż do chwili jego śmierci. Ponadto były mąż czasami przekazywał ubezpieczonej inne środki, poza alimentami, np. środki przeznaczone na wspólny pobyt z wnukami.

Były mąż ubezpieczonej – K. S. – zmarł 23 kwietnia 2021r.

Dowód – zeznania ubezpieczonej, świadków : J. K. i W. B. ( nagranie rozprawy z dnia 24.01.2022r. i 21.03.2022r. ) oraz zestawienia transakcji na koncie ubezpieczonej ( k. 15-32 akt ZUS ).

Sąd rozważył, co następuje :

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego oraz w aktach sprawy, wiarygodności których nie kwestionowała żadna ze stron. Sąd dał też wiarę zeznaniom ubezpieczonej i wskazanych wyżej świadków w zakresie poczynionych ustaleń, albowiem były one spójne i logiczne, a dodatkowo potwierdzone dokumentami znajdującymi się w aktach, w tym aktach ZUS.

Biorąc pod uwagę powyżej ustalony stan faktyczny, w ocenie Sądu, odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 70 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli: 1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo 2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.

Z kolei zgodnie z art. 70 ust 3 przytoczonej wyżej ustawy - małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Zatem stwierdzić należy, że orzeczenie sądowe orzekające rozwód wyklucza prawo wdowy do renty rodzinnej na podstawie art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej, chyba że miała ona w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2014 r., sygn. SK 61/13 z dniem 26 maja 2014 r. przepis art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej stracił moc w zakresie, w jakim uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej, poza spełnieniem przesłanek określonych w art. 70 ust. 1 i 2 tej ustawy oraz wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony, uzależniał od tego, aby alimenty były ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Z wyroku Trybunału wynika, że warunek, aby małżonka rozwiedziona "miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony" spełnia zarówno była małżonka, która ma takie prawo ustalone wyrokiem lub ugodą sądową, ale również była małżonka, która otrzymywała alimenty od zmarłego w ramach dobrowolnego wywiązywania się przez niego z obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w art. 60 § 1 k.r.o. Tylko wtedy, gdy małżonka rozwiedziona nie podjęła żadnych działań zmierzających do ustalenia lub wyegzekwowania przysługujących jej alimentów od byłego małżonka, niezależnie od tego, czy na podstawie porozumienia stron, czy na drodze sądowej, nie dochodzi do konkretyzacji abstrakcyjnego prawa do alimentów przysługującego ex lege, a zatem tylko wówczas nie można uznać, że ich prawo do alimentów jest prawem "ustalonym" w rozumieniu art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej. W porównywalnej sytuacji znajdują się zatem tylko te małżonki rozwiedzione, które przed śmiercią współmałżonka skutecznie wyegzekwowały przysługujące im z ustawy prawo do alimentów, tj. uzyskały świadczenia alimentacyjne na podstawie porozumienia stron, bądź uzyskały korzystny dla nich wyrok lub ugodę sądową w tej kwestii. (tak też Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 16 września 2015 r. w sprawie o sygn. III AUa 987/15).

W niniejszej sprawie bezsporna pozostawała okoliczność, że ubezpieczana miała prawo do alimentów od zmarłego męża K. S. ustalone ugodą sądową, która nie wskazuje daty końcowej, do której świadczenia to ma być spełniane, a uwzględniając okoliczność, iż rozwód orzeczony został z winy obu stron – nie ma ustawowego ograniczenia czasowego co do wspomnianych świadczeń alimentacyjnych na rzecz byłego małżonka. Powoływane przez organ rentowy ograniczenie obowiązku alimentacyjnego do okresu 5 lat od orzeczenia rozwodu dotyczy bowiem sytuacji, gdy zobowiązanym do świadczenia jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia ( wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 10.01.2018r., sygn. akt VII U 3804/17 ).

Skoro więc zebrany w sprawie materiał dowodowy daje podstawę do uznania, że były mąż ubezpieczonej – K. S. do dnia śmierci płacił alimenty na rzecz ubezpieczonej, zgodnie z ugodą sądową zawartą w dniu 13 listopada 2001r., tym samym stwierdzić należy, że ubezpieczona spełnia przesłanki do przyznania jej prawa do renty rodzinnej.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia i rozważania Sąd uznał, że odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienia i działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, jak w wyroku.

Sędzia Karolina Chudzinska