Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy

w składzie :

Przewodniczący SSO Mirosław Kędzierski – sprawozdawca

Sędziowie : SO Włodzimierz Wojtasiński

SO Adam Sygit

Protokolant st. sekr. sądowy Agnieszka Scheffs

przy udziale Jerzego KoźmińskiegoProkuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2014 roku

sprawy R. O. (1) oskarżonego z art.281 kk w zw. z art.64§1 kk,

R. R. oskarżonego z art.281 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego R. R. i obrońcę oskarżonego R. O. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 23 stycznia 2014 roku sygn. akt III K 418/13

uchyla zaskarżony wyrok

i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy

do ponownego rozpoznania.

(-)Sygit(-)Kędzierski(-)Wojtasiński

UZASADNIENIE

R. O. (1)i R. R.oskarżeni zostali o to, że w dniu 23 czerwca 2013r. w B.przy ul. (...)a (...)wspólnie i w porozumieniu z dwoma osobami objętymi odrębnym postępowaniem, dokonali kradzieży na szkodę T. K.w ten sposób, że po uprzednim wyjęciu z reklamówki, trzymanej przez pokrzywdzonego, koszulki koloru czarnego wartości 50 zł, pod pretekstem sprawdzenia godziny wejścia w posiadanie telefonu komórkowego marki (...) (...)wraz z kartą SIM wartości 500 zł, a następnie w celu utrzymania się w posiadaniu skradzionych przedmiotów, szarpali go i zmusili do ucieczki, przy czym R. O. (1)czynu dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu w okresie od 16 kwietnia 2010r. do 12 marca 2011r. kary roku pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwa z art.279§1 kk wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie sygn. akt XVI K 1864/06 oraz w okresie od 12 marca 2011r. do 25 października 2011r. części kary 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo z art.280§1 kk wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 12 grudnia 2008r. w sprawie sygn. IV K 932/07;

tj. o czyn z art.281 kk, a w stosunku do R. O. (1) z art.281 kk w zw. z art.64§1 kk.

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2014r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie sygn. akt III K 418/13 oskarżonych R. O. (1)i R. R.uznał za winnych tego, że w dniu 23 czerwca 2013r. w B.na ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, dokonali kradzieży koszuli o wartości 50 zł należącej do T. K., a następnie doprowadzając pokrzywdzonego do stanu bezbronności zmusili go do wydania telefonu komórkowego marki (...) (...)wartości 225 zł, po czym działając wspólnie i w porozumieniu z dwiema innymi osobami, co do których materiały wyłączono do odrębnego postępowania, grozili pokrzywdzonemu pobiciem w celu utrzymania się w posiadaniu zabranych przedmiotów, a czyn ten stanowił wypadek mniejszej wagi, przy czym R. O. (1)czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat od odbycia w okresie od 16 kwietnia 2010r. do 12 marca 2011r. kary roku pozbawienia wolności za podobne przestępstwo umyślne z art.279§1 kk orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie sygn. akt XVI K 1864/06 oraz w okresie od 12 marca 2011r. do 25 października 2011r. części kary 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo z art.280§1 kk wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 12 grudnia 2008r. w sprawie sygn. akt IV K 932/07, tj. R. R.za winnego przestępstwa z art.280§1 kk w zw. z art.283 kk i art.281 kk w zw. z art.283 kk i w zw. z art.11§2 kk, a R. O. (1)za winnego przestępstwa z art.280§1 kk w zw. z art.283 kk i art.281 kk w zw. z art.283 kk i w zw. z art.64§1 kk i art.11§2 kk i za to na podstawie art.280§1 kk w zw. art.283 kk i art.11§3 kk wymierzył kary : oskarżonemu R. R.1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, a oskarżonemu R. O. (1)1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności; na podstawie art.63§1 kk zaliczył oskarżonemu R. O. (1)na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania od 8 lipca 2013r. do 6 listopada 2013r. a oskarżonemu R. R.od 23 czerwca 2013r. do 6 listopada 2013r.; na podstawie art.626§1 kpk, art.627 kpk oraz art.2 ustawy o opłatach w sprawach karnych obciążył oskarżonych kosztami sądowymi w całości, w częściach równych i wymierzył im opłaty w wysokości po 300,00 zł.

Od powyższego wyroku apelacje wnieśli obrońca oskarżonego R. O. (1) i osobiście oskarżony R. R..

O b r o ń c a oskarżonego R. O. (1) na podstawie art.425 i 427 kpk (Dz. U. z 1997, nr 89, poz. 555, ze zm.) złożył apelację od całości wyroku, zarzucił na podstawie art.438 pkt 3 kpk błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na treść orzeczenia w postaci niewłaściwie przypisanego działania R. O. (1) w wydarzeniu z dnia 23 czerwca 2013r. , w szczególności ustalenia, że zachowanie to wyczerpało znamiona czynu zabronionego określonego w akcie oskarżenia.

Jednocześnie działając na podstawie art.437§2 kpk wniósł o :

1.  zmianę skarżonego wyroku w części dotyczącej oskarżonego R. O. (1) i jego uniewinnienie,

2.  zasądzenie kosztów udzielonej obrony z urzędu według norm przepisanych postępowania apelacyjnego oraz kosztów postępowania przed Sądem Rejonowym albowiem koszty te nie zostały uiszczone w całości ani w części.

W swojej o s o b i s t e j apelacji R. R. uznał on „wyrok za zbyt surowy … chciał dobrowolnie poddać się karze i naprawić wyrządzone krzywdy …” . Podkreślił też, że jest jedynym żywicielem rodziny, jego żona nie pracuje, zajmuje się prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci …” .

W konkluzji oskarżony ten wniósł o „najłagodniejszy wymiar kary”.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacje są zasadne albowiem w wyniku kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku ujawniono rażące uchybienia dotyczące rozstrzygnięcia w punkcie 1 wyroku i uznania oskarżonych winnymi popełnienia przestępstwa z art. 280 § 1 kk w zw z art. 281 kk i w zw. z art. 283 kk co w konsekwencji skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Nie przesądzając na obecnym etapie postępowania zasadności (lub bezzasadności) zarzutu stawianego oskarżonym stwierdzić należy, że zaskarżone orzeczenie ostać się nie może, a to ze względów następujących :

Sąd Rejonowy w niedostateczny sposób ocenił prawne aspekty działania oskarżonych, dokonał błędnej subsumpcji prawnej ustaleń faktycznych do normy prawnej a wcześniej istoty współsprawstwa w sytuacji, gdy stan faktyczny sprawy wręcz obligował do wnikliwej analizy uregulowania prawnego, poglądów doktryny i orzecznictwa na tle dopuszczalności stosowania art.280§1 kk i art. 281 kk w ich kumulatywnym zbiegu.

Dokonując analizy powyższego zagadnienia Sąd odwoławczy nie kwestionuje ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy a przedmiotem wątpliwości jest głównie ocena materialno-prawna faktów uznanych przez Sąd I instancji za udowodnione i zaaprobowanych przez strony. Tymczasem analiza uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego wskazuje, iż niewiele miejsca poświęcono ocenie karnoprawnej zachowania się oskarżonych .

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zasadności rozstrzygnięcia Sądu wymaga zatem analizy zagadnień materialno-prawnych w polskim prawie karnym. Uzasadnienie wyroku Sądu I instancji wskazuje natomiast, iż sąd ten bez jakiejkolwiek analizy zarówno stanu faktycznego niniejszej sprawy jak i dorobku judykatury i doktryny, przyjął jako oczywistą i bezdyskusyjną tezę, iż dopuszczalna jest kwalifikacja prawna z art.280§1 kk i art. 281 kk w ich kumulatywnym zbiegu.

Tymczasem stanowiska Sądu I instancji nie da się obronić prawem sądu orzekającego do samodzielnego rozstrzygania kwestii prawnych. Nadto Sąd ten nie dostrzegł dokonując oceny prawnej działania oskarżonych, szeregu okoliczności sprawy, które stanowisko Sądu podważają.

W konsekwencji przyjęta przez Sąd kwalifikacja prawna nie wydaje się prawidłowa.

W judykaturze przyjmuje się, że zbieg kumulatywny nie zachodzi między przepisem art. 281 k.k. a przepisem art. 280 k.k . W przypadku dokonania przez sprawcę rozboju, a następnie użycia jednego ze sposobów zachowania opisanych w art. 281 k.k. podjętych w celu utrzymania się przez sprawcę w posiadaniu zabranej rzeczy, możliwe są dwa rozwiązania, uzależnione od konkretnych okoliczności stanu faktycznego. Jeśli sprawca podejmuje działania opisane w znamionach kradzieży rozbójniczej w stosunku do osoby, która wcześniej została przez niego zaatakowana w ramach realizowanego rozboju, wówczas mamy do czynienia ze zbiegiem przestępstw, który nie prowadzi jednak do skazania sprawcy za każde z nich. W takim przypadku przestępstwo rozboju pochłania (konsumuje) następującą po nim kradzież rozbójniczą. Występuje więc przypadek tzw. pomijalnego zbiegu przestępstw, w którym podstawą pominięcia w kwalifikacji prawnej drugiego z zachowań sprawcy jest zasada lex consumens derogat legi consumptae. Natomiast w sytuacji gdy ofiara rozboju nie jest tożsama z osobą, w stosunku do której po dokonaniu rozboju sprawca stosuje przemoc opisaną w art. 281 k.k. w celu utrzymania się w posiadaniu rzeczy, wówczas występuje realny zbieg przestępstw, którego konsekwencją jest przypisanie sprawcy każdego z popełnionych czynów zabronionych, a następnie ewentualnie wymierzenie mu kary łącznej (por. wyrok SA w Katowicach z 27 maja 1993 r., II Akr 169/93, OSA 1994, z. 2, poz. 8; wyrok SN z 28 września 1973 r., II KR 123/73, OSNKW 1974, nr 2, poz. 30).W wyroku Sąd Apelacyjny w Katowicach z dnia 4 października 2007 r.w sprawie II AKa 344/07orzekł z kolei, że „nie ma zastosowania przepis penalizujący kradzież rozbójniczą w sytuacji, gdy sprawca używa gwałtu na osobie albo grozi jego natychmiastowym użyciem, aby utrzymać się w posiadaniu mienia bezpośrednio po jego uzyskaniu w wyniku dokonanego rozboju”.

Mając na uwadze realia sprawy Sąd Okręgowy stwierdza, że o ile założyć że Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął w ramach ustaleń prawnych, że oskarżeni umyślnie popełnili na szkodę pokrzywdzonego przestępstwo rozboju z art. 280 § 1 k.k to późniejsze grożby ze strony K. K. (2)miały na celu jego zastraszenie i utrzymanie się w posiadaniu skradzionych rzeczy. W tej sytuacji kradzież rozbójnicza jest zachowaniem, które nie podlega odrębnemu karaniu. W takich warunkach mamy do czynienia ze współukaranym czynem następczym i zachodzi pomijalny, czyli pozorny zbieg przestępstw. Należało zatem dokonać redukcji ocen prawnych i przypisać oskarżonym odpowiedzialność za czyn główny, czyli rozbój, z pominięciem czynu współukaranego, co winno mieć odzwierciedlenie w opisie przypisanego im czynu w zaskarżonym wyroku.

Nadto stwierdzić należy, iż w realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy pominął przy rozstrzyganiu sprawy kwestie, które miały decydujący wpływ na ocenę prawną zachowania oskarżonych. Uznając bowiem, iż kradzieży komórki wartości 50 zł dokonali oskarżeni , a gróźb w celu utrzymania się w posiadaniu dopuściły się inne osoby, to kluczową jest kwestia czy istniało porozumienie między tymi osobami wyraźne lub dorozumiane, ze wszystkimi konsekwencjami z tego płynącymi, zarówno jeżeli chodzi o odpowiedzialność oskarżonych za kradzież zwykłą (wykroczenie), jak i K. K. (2)i jego znajomej.

Ocena dokonana przez Sąd w tej kwestii daleko nie przekonuje i nie sposób uznać ją za wyczerpującą.

Osobną kwestią jest też świadomość grożących , że doszło do kradzieży mienia, jej okoliczności, skoro przybyli na miejsce zdarzenia już po kradzieży.

Przy tym jest oczywistym, że nie jest dopuszczalnym dokonanie opisu czynu tak jak uczynił to Sąd I instancji, czyli uznanie jako jedno działanie kradzieży, rozboju dokonanych przez oskarżonych, a dalej gróźb osób trzecich wobec tego samego pokrzywdzonego, które mają skutkować dla oskarżonych kwalifikację z art.281 kk (co teoretycznie może dotyczyć wyłącznie uprzedniej kradzieży, a nie rozboju).

W zależności od szczegółowej analizy stanu faktycznego, różna może być subsumpcja do norm prawnych, ale z całą pewnością nie może być to taka kwalifikacja jaką przyjął Sąd Rejonowy w zaskarżonym wyroku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji, stosując szeroko uprawnienia wynikające z przepisów art. 442 § 1 i 2 k.p.k., będąc związanym zapatrywaniami Sądu Okręgowego, precyzyjnie ustali stan faktyczny a finalnie rozstrzygnie o winie oskarżonych w zakresie zarzuconego im czynu po rozważeniu możliwości innej oceny prawnej ich czynu i rozstrzygnięcie to, stosownie do treści art. 413 § 1 pkt 5 k.p.k., zamieści w części dyspozytywnej wyroku.

Mając na uwadze powyższą argumentację orzeczono jak w sentencji.