Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 231/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Świeciu z dnia 13 grudnia 2022 roku, sygn. akt
II K 102/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Apelacja oskarżyciela publicznego.

Skarżący wyrokowi zarzucił na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt. 1a k.p.k. obrazę przepisów prawa materialnego w zakresie niedotyczącym kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, a to art. 47 § 3 k.k. poprzez orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat podczas gdy w sprawie nie zachodził wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami, a więc orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio miało charakter obligatoryjny.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Tytułem wstępu wskazać należy, że wniosek o uzasadnienie wyroku nie może wykraczać poza granice przeprowadzonej kontroli odwoławczej w związku z zaskarżeniem wyroku przez inną stronę. Strona nie może żądać uzasadnienia wyroku w zakresie szerszym, aniżeli sąd drugiej instancji rozpoznawał sprawę, a więc poza zakresem zaskarżenia i podniesionymi zarzutami. Zakres przedmiotowy i podmiotowy wniosku powinien zatem odpowiadać zakresowi kontroli odwoławczej w granicach środka odwoławczego (art. 433 § 1 k.p.k.). Dlatego sąd uznał wniosek o sporządzenie uzasadnienia za niedopuszczalny w zakresie winy, albowiem apelacja dotyczyła wyroku jedynie w części środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych (pkt IV wyroku).

Sąd odwoławczy uwzględnił podniesiony zarzut w apelacji oskarżyciela publicznego.

Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie w sposób należyty przeprowadził postępowanie dowodowe, gromadząc w zgodzie z przepisami postępowania, kompletny i pełny materiał dowodowy, niezbędny do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu. Nie pominął przy tym żadnych dostępnych i istotnych środków dowodowych. Zdaniem sądu odwoławczego Sąd I instancji dokonał zgodnej z wszelkimi wymogami i zasadami procesowymi, wszechstronnej, rzetelnej i wnikliwej analizy i oceny całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, uwzględniając zarówno dowody przemawiające na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, nie przekraczając przy tym zasady swobodnej ich oceny, z których to dowodów następnie wyprowadził prawidłowe wnioski odnośnie winy oskarżonego, zgodne z zasadami logicznego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Zasadny jest zarzut oskarżyciela publicznego odnośnie obrazy przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 47 § 3 k.k. poprzez błędne zastosowanie tego przepisu, skutkujące brakiem orzeczenia wobec skazanego za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, w sytuacji gdy orzeczenie takiego zakazu jest obligatoryjne, w przypadku gdy w sprawie nie zachodził wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami.

Jak słusznie zauważył skarżący, brzmienie przepisu art. 42 § 3 k.k. jest jednoznaczne i statuuje on po stronie sądu orzekającego obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia m.in. przestępstwa z art. 178a § 4 k.k., chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Nie ulega żadnej wątpliwości, że ten przepis ma charakter obligatoryjny, a tylko w wyjątkowym wypadku – uzasadnionym szczególnymi okolicznościami – pozwala na odstąpienie od orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2020 r., II KK 93/20, LEX nr 3182912). Dodatkowo ustalenia w zakresie istnienia lub braku „wyjątkowego wypadku, uzasadnionego szczególnymi okolicznościami” w rozumieniu art. 42 § 3 k.k., powinny być dokonywane na gruncie konkretnej sprawy karnej, z uwzględnieniem całokształtu jej niepowtarzalnych realiów faktycznych i procesowych, dyrektyw wymiaru kary oraz okoliczności wpływających na ten wymiar, a zatem powinny dotyczyć zarówno charakteru popełnionego przestępstwa, jak i osoby sprawcy (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2022 r., III KK 234/21, LEX nr 3343178). Ustawodawca zastosował w omawianym przepisie podwójny kwantyfikator polegający na szczególnie uzasadnionym przypadku, uzasadnionym szczególnymi okolicznościami. Jak wskazano w uzasadnieniu przytoczonego orzeczenia Sądu Najwyższego, kryteria wskazanego „wyjątkowego wypadku” mogą spełniać następujące okoliczności, których katalog nie jest zamknięty i wymaga każdorazowo ich wykazania, a mianowicie: nieumyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, duży stopień przyczynienia się do zdarzenia innych osób, brak wcześniejszej karalności sprawcy za przestępstwa drogowe, ustalenie, że dożywotni zakaz spowoduje dla sprawcy bardzo dotkliwe, nieproporcjonalne do czynu skutki, w tym pozbawi możliwości wykonywania zawodu. Warto podkreślić, że art. 42 § 3 k.k. uznano za zgodny z konstytucją na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. SK 26/19.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, wskazać należy, że oskarżony M. G. był już dwukrotnie karany, w tym za kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości. W dniu przedmiotowego zdarzenia znajdował się w stanie znacznego upojenia alkoholowego o zawartości 0,87 i 0,81 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami, wsiadł do własnego pojazdu i przewoził dwie inne osoby po imprezie w dyskotece, gdzie spożywał alkohol. Ponadto w trakcie zatrzymania przez policję, zaczął uciekać. Dlatego zdaniem Sądu Okręgowego w rozpatrywanej sprawie nie zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, który mógłby spowodować odstąpienie od orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio.

Sąd meriti jako podstawę do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat, wskazał, że chociaż oskarżony po raz drugi kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości, to jednak uprzednie skazanie miało miejsce ponad 3 lata temu, przy czym oskarżony wykonał w całości orzeczoną karę ograniczenia wolności, a ponadto swoim zachowaniem nie naruszył orzeczonego uprzednio zakazu sądowego. Dlatego zdaniem sądu I instancji, pomimo naganności zachowania oskarżonego wystarczające dla osiągnięcia celów kary było orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat, co oznacza, że oskarżony i tak będzie skutecznie wyeliminowany z ruchu drogowego jako kierowca, a uprawnienie odzyska dopiero po ponownie zdanym egzaminie. Dalej sąd a quo stwierdził, że w tym konkretnym przypadku, należy odrzucić „mechaniczne i bezrefleksyjne” podejście do obowiązujących przepisów prawa karnego, które z sądu czynią rolę jedynie bezmyślnego egzekutora bardzo surowych rozstrzygnięć, co byłoby nie do pogodzenia z zasadą demokratycznego państwa prawa, w którym to sądy sprawują wymiar sprawiedliwości (…), dlatego należało zastosować „wentyl bezpieczeństwa” jaki ustawodawca przewidział w art. 42 § 3 k.k. in fine.

Mając na uwadze argumentację Sądu Rejonowego, należy wskazać, że jest ona nielogiczna i sprzeczna. Skoro sąd powołał się na zastosowanie przesłanki „wyjątkowego wypadku uzasadnionego szczególnymi okolicznościami” powinien wskazać na jej istnienie. Tymczasem w sprawie w żaden sposób nie wykazano, że przesłanka ta miała miejsce. Z argumentacji sądu meriti nie wynika bowiem, aby w sprawie istniały podstawy do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres krótszy niż dożywotnio. Sąd odwoławczy także nie dopatrzył się takich okoliczności z urzędu, nie wskazał na nie także obrońca oskarżonego ani sam oskarżony. Dlatego w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego, albowiem sąd sprawując wymiar sprawiedliwości działa na podstawie prawa i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji RP).

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku,

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy błędnie wskazał, że w okolicznościach niniejszej sprawy istnieją podstawy do odstąpienia od orzeczenia względnie obligatoryjnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio. Słusznie podniósł skarżący, że w rozpatrywanej sprawie nie zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami, który pozwalałby sądowi na orzeczenie środka karnego w niższym wymiarze niż dożywotnio. Dlatego wniosek skarżącego o zmianę wyroku w rozpatrywanym zakresie został uwzględniony.

Nie zaistniały także okoliczności podlegające uwzględnieniu z urzędu, jak i podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie IV w ten sposób, że na podstawie art. 47 § 3 k.k. orzeczono wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Zwięźle o powodach zmiany

Orzeczenie na podstawie art. 47 § 3 k.k. środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio wobec sprawy przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. miało charakter obligatoryjny, gdyż w rozpatrywanej sprawie nie zachodził wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami, który pozwalałby sądowi na orzeczenie środka karnego w niższym wymiarze.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Sąd odwoławczy w oparciu o treść art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy o opłatach w sprawach karnych wymierzył oskarżonemu opłatę, zaś w oparciu o treść art. 634 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. i art. 636 § 1 k.p.k. obciążył oskarżonego kosztami procesu za drugą instancję, nie znajdując przesłanek do zwolnienia oskarżonego od ich ponoszenia.

7.  PODPIS

6.1.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Świeciu z dnia 13 grudnia 2022 roku w sprawie II K 102/22

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana