Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2020 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	SSO Agnieszka Kluczyńska
Protokolant	starszy sekretarz sądowy Małgorzata Przyborowska

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2020 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko M. S.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.417 zł (słownie: pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego płatną wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczanymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

SSO Agnieszka Kluczyńska

Sygn. akt I.C 543/20

UZASADNIENIE

Powód J. K. wystąpił z pozwem o zapłatę w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko M. S., domagając się zasądzenia od pozwanego kwoty 90.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż w dniu 25 kwietnia 2004 roku zawarł z pozwanym w formie ustnej umowę pożyczki na kwotę 90.000,00 zł. Wobec tego, iż termin pożyczki nie był ustalony, pismem z dnia 12 września 2019 roku wypowiedział pozwanemu umowę i zażądał zwrotu wskazanej sumy w nieprzekraczalnym terminie 6 tygodni. Pismo zostało odebrane przez pozwanego, jednak pożyczka nie została zwrócona.

W odpowiedzi pozwany M. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Argumentując swoje stanowisko zaprzeczył, aby zawarł z powodem ustną umowę pożyczki, a tym bardziej, aby otrzymał od niego kwotę 90.000,00 zł. Co więcej, powód nie przedstawił na te okoliczności żadnego dokumentu, natomiast za uprawdopodobnienie faktu zawarcia umowy pożyczki nie może być uznane pismo zatytułowane wypowiedzenie rzekomej umowy, które to zostało podpisane przez pełnomocnika, nie mającego umocowania do składania w imieniu strony powodowej oświadczeń woli, w tym wypowiadania umów.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Powództwo, jako bezzasadne, podlegało oddalaniu.

Powód J. K. wskazał, iż swoje roszczenie w niniejszej sprawie wywodzi z zawartej pomiędzy nim a pozwanym M. S. umowy pożyczki z dnia 25 kwietnia 2004 roku. Wobec tego, stosownie do treści art. 720 § 1 k.c. – w brzemieniu na dzień 25 kwietnia 2004 roku – przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Natomiast treść § 2 wskazuje, że umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem (Dz.U. 1994 Nr 84, poz. 386 zm.).

Forma zawarcia umowy pożyczki może być dowolna, w szczególności umowa taka może być zawarta w formie ustnej, pisemnej, notarialnej, a także w sposób konkludentny. Treść wskazanego powyżej przepisu, w brzmieniu obowiązującym do 07 września 2016 roku (zmienionym następnie przez ZmKC w dniu 10 lipca 2015 r.), wymagał, aby umowa pożyczki, której wartość przenosi 500,00 zł, była stwierdzona pismem. Wymóg stwierdzenia pismem nie oznaczał, że umowa powinna być zawarta w formie pisemnej. Dla zachowania przewidzianej w art. 720 § 2 k.c. formy (określanej jako tzw. początek dowodu na piśmie) wystarczające jest istnienie jakiegokolwiek pisma, z którego treści wynika informacja o zawarciu umowy (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego w Krakowie z dnia 13 stycznia 2013 r., I ACa 1348/14, niepubl.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 kwietnia 2014 r., I ACa 1332/13, Legalis; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2014 r., VI ACa 719/13, niepubl.). Wymóg stwierdzenia pismem spełnia także następcze stwierdzenie zawarcia umowy pismem (K. Krziskowska, w: Habdas, Fras, Komentarz KC, t. IV, 2018, s. 588). W judykaturze wskazano, że tę formę czynności prawnej spełniać może każda wzmianka, zapisek czy informacja zawierająca treść bezpośrednio lub pośrednio wskazującą na fakt dokonania czynności. Nie jest konieczne, aby pismo pochodziło od strony, przeciwko której taki dowód będzie prowadzony, ani też aby było podpisane przez jedną ze stron. Może to być dokument prywatny albo urzędowy, ale wystarczy także list, dowód wpłaty, wycinek prasowy, wydruk komputerowy czy telefaksowy, a nawet odręczna notatka uczyniona w notatniku lub terminarzu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 maja 2017 r., VI ACa 1959/15, Legalis; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 09 marca 2018 r., I Ca 1241/17, niepubl.). Przewidziane w komentowanym przepisie wymaganie stwierdzenia pożyczki pismem, ustawa zastrzega jedynie dla celów dowodowych (ad probationem) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2000 r., V CKN 141/00, Legalis; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 czerwca 2016 r., V ACa 893/15, Legalis; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 marca 2018 r., I ACa 994/17, Legalis) (Komentarz. Art. 720 KC T. III red. Gutowski 2019, wyd. 2/A. Janiak/M. Janiak).

Natomiast sankcją niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej zastrzeżonej dla celów dowodowych jest brak dopuszczalności przeprowadzenia w sporze dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. W myśl zasady przewidzianej w art. 74 § 1 niezachowanie form pisemnej ad probationem ma ten skutek, że w sporze nie jest dopuszczalny dowód z zeznań świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Wyjątek stanowi tutaj art. 74 § 2, który stanowi, że mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód z zeznań świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą dokumentu (Komentarz. Art. 74 KC T. I red. Pietrzykowski 2020, wyd. 10/Brzozowski).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, iż strona powodowa na poparcie swoich twierdzeń (tj. na okoliczność zawarcia ustnej umowy pożyczki z pozwanym) dołączyła do akt jedynie pismo z dnia 12 września 2019 roku zatytułowane „Wypowiedzenie umowy pożyczki oraz wezwanie do zwrotu pożyczki” wraz z potwierdzeniem nadania stronie przeciwnej. Następnie, na skutek odpowiedzi na pozew, w której to pozwany zanegował fakt zawarcia umowy pożyczki – powód wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron celem potwierdzenia, iż pozwany jest zobligowany do zwrotu na jego rzecz kwoty 90.000,00 zł. Strona pozwana w odpowiedzi na pozew jak również na rozprawie z dnia 08 września 2020 roku wyraźnie zaznaczyła, iż nie wyraża zgody na przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów, mając na uwadze treść art. 74 k.c. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko strony pozwanej i na mocy art. 235 ² § 1 pkt 1) k.p.c. pominął wskazane dowody, gdyż ich przeprowadzenie wyłącza przepis kodeksu art. 74 § 2 k.c. Strony, w przypadku bowiem zawarcia umowy pożyczki powyżej 500,00 zł były zobligowane dla celów dowodowych zawrzeć ją w formie pisemnej, a skoro tego nie zrobiły przepis art. 74 § 1 k.c. wyklucza dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania owej czynności. Co prawda przepis art. 74 § 2 k.c. dopuszcza pewne wyjątki od tej zasady, jednakże – zdaniem Sądu Okręgowego – nie mają one zastosowania w przedmiotowej sprawie. Po pierwsze, pozwany nie wyraził zgody na dopuszczenie dowodów zawnioskowanych przez powoda na okoliczność zawarcia ustnej umowy pożyczki z dnia 25 kwietnia 2004 roku, po drugie – strony nie zawierały wskazanej przez powoda umowy pożyczki na płaszczyźnie konsument-przedsiębiorca, a po trzecie – fakt dokonania czynności prawnej (tj. zawarcia umowy pożyczki) nie został uprawdopodobniony przez powoda za pomocą pisma.

Sąd Okręgowy, podzielając stanowisko Sądu Najwyższego chciałby przy tym zaznaczyć, iż art. 74 § 2 k.c. (w brzmieniu miarodajnym dla okoliczności sprawy, tj. przed zmianą obowiązującą od dnia 08 września 2016 roku, dokonaną na mocy ustawy z dnia 10 lipca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1311 ze zm.) nie wymaga, aby pismo uprawdopodobniające dokonanie czynności prawnej pochodziło od osoby, przeciwko której dowód taki ma być prowadzony. Istotne jest, aby pismo to miało jakiś związek ze sprawą, stanowiło „początek rozumowania” wskazujący na prawdopodobieństwo, że określony fakt zaistniał. Tylko w taki sposób można traktować wymaganie wykazania tzw. początku dowodu na piśmie jako przesłanki dopuszczenia dowodów z zasady wyłączonych przy niedochowaniu pisemnej formy ad probationem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2007 r., IV CSK 110/07, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1979 r., III CRN 287/78, Legalis, zwłaszcza teza 2). Jak słusznie przyjął również Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie I ACa 1091/12, użytą w art. 74 § 1 k.c. oraz art. 246 k.p.c. formułę ustawową – „na fakt dokonania czynności prawnej” należy rozumieć w tym sensie, że chodzi w niej o wykazanie przez dowodzącego faktu złożenia m. in. zgodnych oświadczeń woli obu stron umowy, pozwalających na przyjęcie dojścia do skutku umowy o określonej kwalifikacji prawnej. Istotny jest jurydyczny cel takiego zakazu w postaci preferowania dowodu z dokumentu dla niektórych kategorii czynności prawnych, w tym także – dla umowy pożyczki (art. 720 § 2 k.c.). Uprawdopodobnić dokonanie czynności prawnej może nie tylko podpisane pismo spełniające kryteria dokumentu prywatnego, ale także każda wzmianka, zapisek czy informacja zawierająca treść bezpośrednio lub pośrednio wskazującą, że określona czynność prawna doszła do skutku. Pismo, o którym mówi art. 74 § 2 k.c. nie ma stanowić dowodu dokonania czynności prawnej, lecz jedynie stwarzać podstawy do przypuszczeń, że czynność nastąpiła. Sam fakt jej podjęcia ma być dopiero udowadniany zeznaniami świadków i stron, a zatem środkami przewidzianymi w katalogu dowodów. Chodzi więc o wykazanie przez dowodzącego faktu złożenia m.in. zgodnych oświadczeń woli obu stron umowy, pozwalających na przyjęcie dojścia do skutku umowy o określonej kwalifikacji prawnej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - I Wydział Cywilny z dnia 22 stycznia 2013 r., I ACa 1091/12, Legalis nr 734360).

Dlatego też, biorąc pod uwagę powyższe, zdaniem Sądu Okręgowego, powód nie spełnił wymogu uprawdopodobnienia za pomocą pisma faktu zawarcia umowy pożyczki poprzez dołączenie do pozwu dokumentu prywatnego zatytułowanego „Wypowiedzenie umowy pożyczki oraz wezwanie do zwrotu pożyczki” wraz z potwierdzeniem nadania stronie przeciwnej. Należy bowiem zauważyć, iż pożyczka na kwotę 90.000,00 zł pomiędzy osobami fizycznymi nie należy do czynności codziennych, zaś z doświadczenia życiowego wiadomym jest, że w sytuacji, gdy osoby zawierają umowę pożyczki na taką dużą sumę – zasadne jest oczekiwanie, aby w przypadku braku spisania treści przedmiotowej umowy strony w inny sposób potwierdziły przekazanie środków pieniężnych (przykładowo w postaci pokwitowania). Budzi również wątpliwości, iż powód przez ponad 15 lat nie kierował do pozwanego żadnych wiadomości wskazujących na fakt zwrotu na jego rzecz środków pieniężnych, zaś dopiero w dniu 12 września 2019 roku postanowił wysłać do pozwanego pismo w przedmiocie wskazanej przez niego umowy pożyczki. Okoliczności niniejszej sprawy nie pozwalają zatem przyjąć, aby wypowiedzenie umowy i wezwanie do zapłaty było wystarczające do wykazania faktu złożenia zgodnych oświadczeń woli obu stron, pozwalających na przyjęcie dojścia do skutku umowy z dnia 25 kwietnia 2004 roku. Dlatego też w świetle powyższego pominięcie przez Sąd wniosków dowodowych w zakresie zawarcia umowy pożyczki było w pełni usprawiedliwione i zgodne z treścią podanych powyżej przepisów prawnych. W konsekwencji też Sąd Okręgowy oddalił powództwo, o czym orzekł w punkcie I. sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł zaś w pkt II. sentencji w oparciu o treść art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 265). Skoro powód proces niniejszy przegrał w całości, to – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania – winien zwrócić pozwanemu wszystkie wyłożone w jego toku koszty, na które złożyły się pozycje następujące: wynagrodzenie fachowego pełnomocnika reprezentującego pozwanego – 5.400,00 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa udzielonego przez pozwanego – 17,00 zł, tj. łącznie 5.417,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczanymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.

SSO Agnieszka Kluczyńska

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda (bez pouczenia).

SSO Agnieszka Kluczyńska

24/09/2020