Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Olsztyn 30 listopada 2017r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący : SSR Anna Pałasz

Protokolant: Małgorzata Krośnicka

przy udziale oskarżyciela skarbowego J. D.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 i 30 listopada 2017 roku

sprawy: I. D., syna J. i M. z d. M., ur. (...) w miejscowości(...)

oskarżonego o to, że :

w dniu 20.01.2016r., będąc Prezesem Zarządu, tj. osobą odpowiedzialną za sprawy gospodarcze i finansowe spółki (...)z siedzibą we W., urządzał gry na automatach o nazwie (...) (...), H. (...) nr (...) (...), E. (...) nr (...) w lokalu o nazwie (...) mieszczącym się przy ul. (...)w O. tj. w miejscu do tego nie przeznaczonym bez wymaganego zezwolenia i koncesji na prowadzenie kasyna gier, naruszając dyspozycję określoną w art. 14 ust. 1 oraz w art. 23a ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015r. poz. 612 ze zm.),

- tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks

I.  oskarżonego I. D. uniewinnia od popełnienia zarzucanego mu czynu;

II.  na podstawie art. 632 pkt 2 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks koszty procesu ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt: II K 1154/16

UZASADNIENIE

I. D. został oskarżony o to, że w dniu 20 stycznia 2016r., będąc Prezesem Zarządu tj. osoba odpowiedzialną za sprawy gospodarcze i finansowe spółki (...) z siedzibą we W., urządzał gry na automatach o nazwie (...)nr (...), H. F. nr (...) (...), E. H. F. nr (...) w lokalu o nazwie (...), mieszczącym się przy ul. (...) w O. tj. w miejscu do tego nie przeznaczonym, bez wymaganego zezwolenia i koncesji na prowadzenie kasyna gier, naruszając dyspozycję określoną w art. 14 ust. 1 oraz w art. 23a Ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015r. poz. 612 ze zm.) tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 kks w zw z. art. 9 § 3 kks.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. D. pełnił od 2013r. funkcję prezesa Zarządu (...)z siedzibą we W., będąc jednocześnie upoważniony do jednoosobowego reprezentowania spółki.

Dowód: wyjaśnienia oskarżonego (k. 251v-252).

Oskarżony w dniu 01 marca 2015r., działając w imieniu (...) sp. z o.o., zawarł umowę leasingu operacyjnego z (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w J. umowa leasingu automatów do gier o nazwie H. (...), H. (...) oraz H. F. nr (...). Następnie w dniu 18 grudnia 2015r. strony zawarły kolejną umowa leasingu, której przedmiotem były automaty do gier E. H. F. nr (...) oraz E. H. F. nr (...)

Dowód: umowa leasingu k. 42-44, umowa leasingu (k. 45-47).

Kontener, w którym znajdowały się używane przez oskarżonego automaty do gier, znajdował się na działce położnej w O. przy ul. (...), należącej do A. S., który zawarł z (...) sp. z o.o. z siedzibą w J. umowę najmu gruntu, z tytułu której otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł miesięcznie. Do lokalu była dostarczana energia elektryczna, zaś w jego wnętrzu umieszczono automaty do gier, będące przedmiotem umów leasingu pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) sp. z o.o. Właściciel gruntu nie ingerował w sprawy najemcy gruntu, nie interesował się również legalnością działalności prowadzonej w lokalu przez wynajmującego. W okolicy działały uprzednio lokale z automatami do gier.

Dowód: zeznania świadka A. S. (k. 124v-125, k. 252v), umowa z (...) S.A. (k. 126- 127) wraz z oświadczeniem o wykonaniu przyłącza (k. 128), umowa najmu (k. 136-138).

W dniu 08 stycznia 2016r. Komendant Straży Miejskiej w O., który został powiadomiony przez mieszkańca osiedla o podejrzeniu działania w O. przy ul. (...) lokalu, w którym urządzane są gry hazardowe bez wymaganych zezwoleń, przekazał Izbie Celnej w O. materiały dotyczące tego zgłoszenia.

Dowód: dokumentacja ze Straży Miejskiej w O. (k. 67).

W dniu 20 stycznia 2016r. funkcjonariusze Urzędu Celnego w O. przeprowadzili przeszukanie lokalu E. H. F., położonego w O. przy ul. (...), w którym to lokalu ujawnili wskazane wyżej automaty do gier. Funkcjonariusze dokonali oględzin automatów do gier, które znajdowały się naprzeciw wejścia do pomieszczenia.

Funkcjonariusz Celny G. Ł. przy udziale innego funkcjonariusza R. L. przeprowadzili eksperyment odtworzenia przebiegu gr na automacie do gier E. H. F. nr (...), H. F. nr (...) (...), E. H. F. nr (...), w wyniku których ustalili, że na automatach możliwe jest przeprowadzenie gier o elementach losowych, albowiem tok gry pozostaje poza sferą oddziaływania grającego i niezależny jest od jego umiejętności, doświadczenia i stopnia wytrenowania. Grający nie jest w stanie określić kolejności następujących po sobie symboli, ich ilości, może jedynie uruchomić poszczególne bębny, bez jakiekolwiek możliwości ich zatrzymywania w określonej konfiguracji. Nadto funkcjonariusze stwierdzili, że na automacie możliwe jest uzyskanie wygranych punktowych oraz pieniężnych.

Dowód: protokół oględzin rzeczy (k. 11-12), szkic lokalu (k. 13), dokumentacja fotograficzna (k. 14), protokół z przebiegu eksperymentu procesowego (k. 8-9), zeznania świadka M. S. (k. 30v, k. 252-252v.).

Po przeprowadzeniu przeszukania funkcjonariusze celni dokonali zatrzymania wskazanych automatów do gier, które następnie przekazano do magazynu depozytowego Urzędu Celnego w O.. Postanowieniem Naczelnika Urzędu Celnego w O. z dnia 01 kwietnia 2016r. wskazane przedmioty uznane zostały za dowody rzeczowe.

Dowód: protokół przeszukania (k. 15-17), postanowienie (k. 58).

Postanowieniem Sądu Rejonowego w O. z dnia 4 maja 2016r. po rozpoznaniu zażalenia wniesionego przez spółkę (...) uchylono postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych w postaci automatów E. H. F. nr (...), H. F. nr (...) (...), E. H. F. nr(...) i nakazano ich zwrot P. Sp z o.o. we W..

Dowód: postanowienie SR w (...) w sprawie o sygn. akt II Kp 332/16 ( k. 107-110).

Oskarżony w imieniu spółki zwracał się do kancelarii prawnych o sporządzenie opinii prawnej, co do legalności działalności polegającej na urządzaniu gier na automatach w świetle obowiązujących przepisów i uzyskał opinię, iż przepisy Ustawy o grach hazardowych o charakterze ograniczającym i zakazującym urządzania gier z elementem losowości wymagając notyfikacji, wobec ich niezgodności z prawem unijnym. Zapoznawał się on również ze stanowiskiem doktryny w tym zakresie. Przed sądami na terenie całej Polski toczyło się wiele postępowań, w których był on uniewinniany od popełnienia czynów tożsamych jak w niniejszej sprawie, bądź też postępowanie względem niego było umarzane.

D owód: opinia prawna (k. 214-229), glosa do postanowień Sądu Najwyższego w sprawach I KZP 14/13, 15/13 oraz do wyroków w sprawach V KK 82/13 i IV KK 183/13 (k. 230-242), wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE (k. 243-245), kopie orzeczeń w załącznikach do akt tomy I – III), wyjaśnienia oskarżonego (k. 251v-252).

Oskarżony był uprzednio prawomocnie skazany wyrokami Sądu Rejonowego w (...) w sprawie o sygn. akt IIK 14/16, Sądu Rejonowego w (...)w sprawie o sygn. akt IIK 584/15 oraz Sądu Rejonowego w (...) w sprawie o sygn. akt II K 159/14 m.in. za czyny z art. 107 § 1 k.k.s. Wyrokiem Sadu Najwyższego z dnia 20 września 2017r. w sprawie V KK 196/17 uchylono orzeczenie Sądu Rejonowego w (...) i umorzono postępowanie karne wobec oskarżonego.

Dowody: dane o karalności (k. 203), kopia odpisu wyroku Sądu Najwyższego z 20.09.2018r. k. 248-250)

Oskarżony I. D. w toku całego postepowania nie przyznawał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Będąc przesłuchanym na etapie postepowania przygotowawczego skorzystał on z prawa do odmowy składania wyjaśnień i udzielania odpowiedzi na pytania. Składając wyjaśnienia przed Sądem oskarżony wskazał, iż był przekonany o legalności prowadzonej przez siebie działalności, albowiem uzyskiwał w tym zakresie opinie prawników, zapoznawał się z glosami dotyczącymi przepisu art. 107 k.k.s. Zeznał również, iż znał treść nowelizacji ustawy o grach hazardowych, jak również o występującym w niej zapisie o okresie przejściowych, w którym spółka może ubiegać się o zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie prowadzenia gier, który miał trwać do 1 lipca 2016r. Dodatkowo, w innych prowadzonych przeciwko niemu postępowaniach karnych, wszczynanych z inicjatywy naczelników urzędów celnych, zapadały wobec niego wyroki uniewinniające, co dodatkowo utwierdzało go w przekonaniu, że działalność ta jest w pełni legalna. Oskarżony wskazał, iż spółka(...) była transparentna dla organów ścigania, płaciła podatki i inne daniny publiczne. Podkreślał, że spółka (...) zakończyła działalność z dniem 1 lipca 2016 roku, a przez cały okres prowadzenia przez nią działalności oskarżonemu nie został doręczony żaden wyrok skazujący go za podobne czyny, a zatrzymywane automaty do gier były przez sądy w całej Polsce zwracane spółce (k. 112-113, k. 251v. – 252).

Wyjaśnienia oskarżonego złożone na rozprawie zasługują na wiarę w zakresie, w jakim odnosił się on do braku świadomości przestępnego charakteru zarzucanego mu czynu oraz braku zamiaru popełnienia przestępstwa skarbowego. Sąd nie znalazł podstaw do ich zakwestionowania. Oskarżony nie zaprzeczył w istocie, iż przedmiotowe automaty do gier były używane w celu przeprowadzania na nich gier losowych w lokalu przy ul. (...) w O., w wyniku których w przypadku wygranej wypłacana była określona kwota pieniędzy. Nie można jednakże ustalić, aby w czasie, gdy oskarżony urządzał na tych automatach gry, miał on zamiar naruszenia przepisów ustawy karnej i popełnienia przestępstwa skarbowego określonego w art. 107 kks. O tym, iż automat pozwala na granie w gry posiadające element losowości z możliwością wypłaty wygranej pieniężnej bezsprzecznie świadczą zeznania funkcjonariusza celnego M. S., jak również po części zeznania wynajmującego grunt pod lokal A. S., który wskazywał, że widział automaty w lokalu, jednakże udzielono mu informacji, że nie może wejść ich obejrzeć, jeśli nie chce na nich grać. Potwierdza to również wynik przeprowadzonego eksperymentu procesowego. Zeznania świadków znalazły potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji w postaci protokołów kontroli, przeszukania, oględzin, zatrzymania rzeczy. Sąd uznał za wiarygodne w całości zeznania wymienionych świadków. Jednakże zeznania świadków, zwłaszcza złożone przez M. S. w toku postępowania przygotowawczego, potwierdzające losowy charakter gry prowadzonej na automatach, nie mają wpływu na ocenę wiarygodności wyjaśnień oskarżonego. Oskarżony bowiem nie zaprzeczył losowemu charakterowi gry, ale podkreślił, iż urządzanie takich gier na automatach w dniu przeprowadzenia przeszukania tj. 20 stycznia 2016r. było legalne, a on będąc o tym przekonany, nie miał zamiaru popełniać przestępstwa skarbowego.

Waloru prawdziwości wyjaśnień oskarżonego nie zmienia także fakt, jego uprzedniej karalności za przestępstwa z art. 107 kks. Przeciwko I. D. toczyło się wiele postępowań w całej Polsce. Przy tożsamym stanie prawnym i stanowisku oskarżonego oraz zbliżonych stanach faktycznych kończyły się one w przeważającej większości uniewinnieniami lub też postępowania te były umarzane w oparciu o przepis art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., tudzież art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. Wskazać również należy, iż obecnie w obrocie prawnym funkcjonują jedynie dwa wyroki skazujące oskarżonego za czyny z art. 107 k.k.s., a to wobec uchylenia przez Sąd Najwyższy orzeczenia Sądu Rejonowego w (...) w sprawie o sygn. akt II K 14/16. Sąd nie brał pod uwagę skazania wyrokiem Sądu Rejonowego w(...) w sprawie o sygn. akt II K 273/13, albowiem w dacie orzekania wyrok ten uległ zatarciu z mocy prawa. Co do wyroków Sądów Rejonowych w (...) i K. to podkreślić należy, iż oba wyroki uprawomocniły się dopiero w 2017 roku, kiedy to oskarżony zaprzestał już działalności.

Z punktu widzenia istoty odpowiedzialności karnej oskarżonego istotnym jest ustalenie zamiaru prowadzenia przestępczej działalności, albowiem przestępstwo z art. 107 § 1 kks może być popełnione wyłącznie wówczas, gdy sprawca działa umyślnie, a więc chce popełnić przestępstwo skarbowe albo przewidując, że go popełnia, godzi się z tym. W ocenie Sądu w realiach niniejszej sprawy nie sposób oskarżonemu przypisać zamiaru popełnienia przestępstwa skarbowego w jakiejkolwiek postaci.

W niniejszej sprawie fundamentalne znaczenie dla oceny odpowiedzialności karnej oskarżonego ma to, że czyn mu zarzucony miał zostać popełniony w dniu 20 stycznia 2016r., a więc po wejściu w życie ustawy z dnia 12 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1201), która to zaczęła obowiązywać w dniu 03 września 2015r. W art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. ustawodawca zawarł przepis przejściowy, który stanowił, iż „podmioty prowadzące działalność w zakresie, o którym mowa w art. 6 ust. 1-3 lub w art. 7 ust. 2, w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy mają obowiązek dostosowania się do wymogów określonych w ustawie zmienionej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, do dnia 1 lipca 2016r.” W doktrynie i orzecznictwie wskazywano, iż sens językowy przepisu można interpretować różnorako.

W jednej z koncepcji przyjmowano, że podmioty prowadzące działalność w zakresie gry na automatach mają czas do dnia 1 lipca 2016 r na uzyskanie koncesji, zezwolenia i umieszczenie automatów w kasynach gry, co należy też odnieść do rejestracji automatu przez naczelnika właściwego urzędu celnego, bez względu na to, czy dotychczasową działalność prowadziły zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (tj. Dz.U. z 2015r. poz. 612) w brzmieniu sprzed dnia 3 września 2015r.

Z drugiej jednak strony wskazywano także, iż okres dostosowawczy wskazany wyżej należy stosować jedynie do podmiotów prowadzących działalność w zakresie gry na automatach zgodnie z brzmieniem ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych obowiązującym przed dniem 3 września 2015r. a więc legalnie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2016r. sygn. I KZP 1/16). Podkreślić należy, iż w przedmiotowej sprawie zarzuca się oskarżonemu popełnienie czynu przed wydaniem tego orzeczenia przez Sąd Najwyższy. W wyroku tym SN wskazał na warunki, od których zależy zgodność wykładni językowej art. 4 powołanej ustawy nowelizującej z wykładnią systemową dotyczącą tego przepisu. Jeżeli bowiem na podstawie znowelizowanych przepisów zostały zmodyfikowane bądź dodane warunki prowadzenia działalności w zakresie gier hazardowych, to właśnie podmioty, które dotychczas taką działalność prowadziły winny mieć stosowny okres dostosowawczy pozwalający na ich spełnienie. Do wydania tego wyroku przez Sąd Najwyższy zarówno doktryna jak i orzecznictwo było podzielone i prezentowało całkowicie rozbieżne stanowiska. Znajduje to odzwierciedlenie chociażby w uprzedniej karalności oskarżonego, który przez jedne sądy był uniewinniany, a przez inne skazywany w tożsamej sytuacji prawnej, a następnie, co miało miejsce chociażby w wyroku Sądu Najwyższego z 20 września 2017r., pomimo skazania, wyrok ten był uchylany a postępowanie umarzane.

Skoro zatem w doktrynie i judykaturze w ramach tego samego zagadnienia prawnego reprezentowane były zgoła odmienne stanowiska, nie sposób czynić zarzutu oskarżonemu, iż nie dokonał właściwej interpretacji obowiązującego stanu prawnego. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż czyn jaki został zarzucony oskarżonemu w niniejszym postępowaniu, został popełniony niewiele ponad 4 miesiące od wejścia w życie noweli z dnia 12 czerwca 2015 r. i przed wydaniem wspomnianego orzeczenia Sądu Najwyższego. Oskarżony dysponował opinią prawną, jak też stanowiskami doktryny oraz szeregiem orzecznictwa dotyczącym jego osoby, które potwierdzały, iż działalność przez niego wykonywana nie stanowi przestępstwa. Nawet w przedmiotowej sprawie zatrzymane automaty do gry Sąd na mocy postanowienia z dnia 4 maja 2016 r. zwrócił spółce prowadzonej przez oskarżonego.

W tej sytuacji wyjaśnienia oskarżonego co do braku zamiaru popełnienia zarzucanych im czynów należy ocenić w kontekście art. 10 kks normującego kwestie błędu co do okoliczności stanowiącej znamię, a także co do bezprawności i karalności czynu. Z kolei przez "usprawiedliwione błędne przekonanie" należy rozumieć sytuację, w której z uwagi na ustalone okoliczności, sprawcy nie można zarzucić, że gdyby dołożył należytej staranności, to rozpoznałby właściwie daną okoliczność. Warto przy tym zaznaczyć, że błąd może być wynikiem - wcale nie tak rzadkiej w obszarze prawa finansowego - mylnej interpretacji przepisów wypełniających blankietowe znamię czynu zabronionego. W praktyce nierzadko zdarza się też, że przyczyną błędu jest wprowadzenie danej osoby w błąd przez profesjonalnego doradcę lub urząd, organ i sąd interpretujący przepisy prawa.

Oskarżony w swych wyjaśnieniach, których waloru prawdziwości nie podważył żaden przeciwny dowód, wskazywał, iż w jego przekonaniu prowadzona działalność była legalna. Za powyższym przemawia chociażby fakt, iż I. D. po dniu 01 lipca 2016r. zakończył prowadzenie działalności gospodarczej mając świadomość, że nie dopełnił wymagań zakreślonych nowelą z dnia 12 czerwca 2015r. W tym, iż urządzanie gier na automatach jest legalne utwierdzały go opinie prawne, których sporządzenie zlecał, ale także orzeczenia urzędów celnych, prokuratur i sądów z całej Polski. Podkreślenia wymaga, iż czyn jaki jest zarzucany oskarżonemu w niniejszym postępowaniu, został popełniony niewiele ponad 4 miesiące od wejścia w życie noweli z dnia 12 czerwca 2015 r. W tak krótkim okresie czasu trudności w interpretacji art. 4 tej ustawy dopiero się ujawniały. Orzeczenie Sadu Najwyższego zapadło dopiero w dniu 28 kwietnia 2016r. (sygn. I KZP 1/16). Znamiennym, iż nawet w przedmiotowej sprawie Sąd rozpoznający zażalenie na zatrzymanie automatów do gry podzielił zapatrywanie skarżącego i uznał, że art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. znajduje zastosowanie do działalności tego podmiotu (k. 107-110).

Podkreślić na koniec należy, iż przestępstwo określone w art. 107 § 1 kks może być popełnione wyłącznie wówczas, gdy sprawca działa umyślnie, a więc chce popełnić przestępstwo skarbowe albo przewidując, że go popełnia, godzi się z tym. W ocenie Sądu w realiach niniejszej sprawy nie sposób oskarżonemu przypisać zamiaru popełnienia przedmiotowego przestępstwa skarbowego w jakiejkolwiek postaci.

Mając powyższe na uwadze, uznając, iż po stronie oskarżonego brak było spełnienia znamion strony podmiotowej czynu z art. 107 k.k.s., należało uniewinnić go od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Z uwagi na charakter rozstrzygnięcia kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa.