Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2017r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Aleksander Ostrowski

Sędziowie SSO Joanna Żelazny (spr.)

SSO Małgorzata Szyszko

Protokolant Jowita Sierańska

przy udziale Czesława Twardowskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2017r.

sprawy Ł. K. (K.),

syna M. i E. z domu W., urodzonego (...) w O.

w przedmiocie wydania wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej

z dnia 23 sierpnia 2016 roku sygn. akt XII K 3/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Fabrycznej do ponownego rozpoznania.

Sygn.akt IV Ka 1224/16

UZASADNIENIE

Ł. K. został skazany prawomocnymi wyrokami:

1)  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 02 czerwca 2009 roku, w sprawie sygn. akt XV K 1176/08, za ciąg przestępstw z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. popełnione w dniach 09 października 2006r. i 10 października 2006r. na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 (trzech) lat próby. Postanowieniem Sadu Rejonowego w Białymstoku z dnia 27.01.2012r. (sygn. akt XV Ko 216/12) zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności.;

2)  Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 29 listopada 2010r. w sprawie o sygn. akt II K 1133/10 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w okresie od 11 grudnia 2009r. do 13 grudnia 2009r. na karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 4 (czterech) lat próby. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 24 kwietnia 2014r. (sygn. akt II Ko 747/14) zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności.;

3)  Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków z dnia 01 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt VII K 1019/10 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. popełnione w dniu 02 czerwca 2009r. na karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres 2 (dwóch) lat próby oraz 30 stawek dziennych grzywny po 10 złotych.;

4)  Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 10 stycznia 2011r. w sprawie o sygn. akt II K 877/10 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w okresie od 26 listopada 2007r. do 03 grudnia 2007r. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 3 (trzech) lat próby.;

5)  Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 18 marca 2011r. w sprawie o sygn. akt II K 1786/10 za przestępstwo z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w styczniu 2008r. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 5 (pięciu) lat próby oraz 30 stawek dziennych grzywny po 10 złotych. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 25 listopada 2015r. zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności.;

6)  Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 31 maja 2010r. w sprawie o sygn. akt II K 54/09 za przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k., art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w okresie od 22 stycznia 2001r. do 13 listopada 2008r. na kary jednostkowe: dwudziestopięciokrotnie po 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności oraz trzydziestodwukrotnie po 8 (osiem) miesięcy pozbawienia wolności oraz pięćdziesięciosiedmiokrotnie na kary po 30 stawek dziennych grzywny po 10 złotych. Wymierzono kary łączne 4 (czterech) lat pozbawienia wolności oraz 360 stawek dziennych grzywny po 10 złotych;

7)  Sądu Rejonowego w Wołowie z dnia 30 czerwca 2011r. w sprawie o sygn. akt II K 42/11 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w dniu 23 sierpnia 2010r. na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 5 (pięciu) lat próby. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Wołowie z dnia 06 września 2012r. (sygn. akt II Ko 426/12) zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności.;

8)  Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 20 lutego 2012r. w sprawie o sygn. akt II K 486/10 za ciąg przestępstw z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. popełnionych w okresie od 19 listopada 2008r. do 08 stycznia 2009r. na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 5 (pięciu) lat próby oraz 100 stawek dziennych grzywny po 10 złotych. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 25 marca 2014r. (sygn. akt II Ko 265/14) zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności.;

9)  Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 29 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt II K 236/14 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełnione w okresie od 27 lipca 2012r. do 28 sierpnia 2012r. na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 5 (pięciu) lat próby.

Przy czym kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami wymienionymi w punktach 1, 4, 5, 6 i 8 zostały objęte wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 08 czerwca 2015r., sygn. akt II K 779/14, którym wymierzono karę łączną 4 (czterech) lat pozbawienia wolności. Tymże wyrokiem łącznym połączono kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami wymienionymi w punktach 2, 3 i 7 i wymierzono karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności. Tymże wyrokiem łącznym połączono kary grzywny wymierzone wyrokami wymienionymi w punktach 3, 5 i 6 i wymierzono karę łączną 360 stawek dziennych grzywny po 10 złotych.

10)  Sądu Rejonowego w dla W. we W. z dnia 23 grudnia 2015r. w sprawie o sygn. akt XII K 370/15 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełnione w okresie od 20 lutego 2013r. do 27 lutego 2013r. na karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności.

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2016 roku, w sprawie o sygn.akt XII K 3/16 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej:

I.  na podstawie art. 575 § 1 k.p.k. orzekł, iż punkty I i II części dyspozytywnej wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 08 czerwca 2015r., sygn. akt II K 779/14, na mocy których wymierzono skazanemu Ł. K. kary łączne 4 (czterech) lat pozbawienia wolności oraz 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności, tracą moc;

II.  na podstawie art. 569 § 1 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. i art. 86 § 1 – 3 k.k. oraz art. 89 § 1a i 1b k.k. połączył kary pozbawienia wolności oraz kary łączne pozbawienia wolności wymierzone wyrokami wymienionymi w pkt. 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9 oraz 10 części wstępnej wyroku łącznego i wymierzył skazanemu Ł. K. karę łączną 7 (siedmiu) lat pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okresy zatrzymania w dniach od 28 maja 2008r. do 30 maja 2008r. oraz okresy odbytych kar pozbawienia wolności w sprawach wymienionych w punktach 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9 i 10 części wstępnej wyroku łącznego;

IV.  utrzymał w mocy inne rozstrzygnięcia, zawarte w wyrokach wymienionych w pkt. 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9 i 10 części wstępnej wyroku łącznego, nie będące przedmiotem niniejszego wyroku łącznego;

V.  na podstawie art. 572 k.p.k. umarzył postępowanie w zakresie połączenia kar pozbawienia wolności wymierzonych wyrokami wymienionymi w punktach 3 i 4 części wstępnej wyroku łącznego;

VI.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od kosztów postępowania w sprawie o wydanie wyroku łącznego, kosztami tymi obciążając Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł skazany za pośrednictwem swojego obrońcy. Obrońca zarzucił wyrokowi obrazę przepisów prawa materialnego( art. 438 pkt 1 kpk), a to przepisu art. 85§2 kk przez jego wadliwą wykładnię i przyjęcie, że podstawą kary łącznej wymierzonej w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego nie może być kara łączna wcześniej orzeczona w wyroku łącznym wydanym w innym postępowaniu.

Formułując powyższy zarzut, obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie odmiennie co do istoty sprawy przez wymierzenie skazanemu, przy zastosowaniu zasady absorpcji, kary łącznej obejmującej:

a)karę jednostkową orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 29.05.2014r. (II K 236/14),

b)karę jednostkową orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 23.12.2015r. ( XII K 370/15);

c) kary łączne orzeczone wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 08.06.2015r. ( II K 779/14).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, niemniej stwierdzone naruszenie przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego, w realiach tej sprawy, skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy bowiem podziela stanowisko skarżącego, iż Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia dyspozycji przepisu art. 85 kk, w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 roku, które to naruszenie niewątpliwie miało wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia.

Trzeba przypomnieć, że Ł. K. został skazany dziesięcioma wyrokami, z czego ostatni z nich-Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej wydany został w grudniu 2015 roku. Zatem rację ma Sąd orzekający, że zgodnie z ogólną normą wyrażoną w art. 19 ust 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy-Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. z 20 marca 2015 r., poz. 396) przy rozpoznaniu niniejszej sprawy w przedmiocie wydania wyroku łącznego, co do zasady, winny mieć zastosowanie przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 r, tak jak uczynił to Sąd Rejonowy.

Rzecz w tym jednak, że stosując przepisy tej ustawy karnej, co nie jest kwestionowane, Sąd Rejonowy błędnie interpretuje treść art. 85 kk, a w szczególności wynikające z niego określenie podstaw wymiaru kary łącznej. Zgodnie z nim podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu, z zastrzeżeniem art. 89§1 kk, w całości lub części kary lub kary łączne za przestępstwa, o których mowa w §1. Przepis w tym brzmieniu został nadany nowelą z dnia 20 lutego 2015r., w bardzo istotnym stopniu modyfikując właśnie podstawy wymiaru kary łącznej. Dotychczas podstawą wymiaru tej kary – tym, co podlega łączeniu- były zawsze tzw. kary jednostkowe, po zmianach natomiast mogą to być również wcześniej orzeczone kary łączne, a dyrektywa zawarta w art. 86§4, określa granicę połączenia kar, w sytuacji, gdy podstawą orzeczenia kary łącznej ma być jedna kara lub więcej wcześniej orzeczonych kar łącznych.

Przy tym nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, iż zawarte w art. 85§2 kk sformułowanie: ”kary łączne” dotyczy jedynie tych kar orzeczonych w wyrokach jednostkowych, jest to bowiem sprzeczne z ideą przyświecającą nowelizacji, jak również z treścią art. 575 normującym przesłanki wydania nowego wyroku łącznego. Zgodnie bowiem z aktualnym brzmieniem art. 575§1 kpk, obowiązującym od 1 lipca 2015r., jeżeli po wydaniu wyroku łącznego zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego, z chwilą jego uprawomocnienia się poprzedni wyrok łączny traci moc. Zatem w wyniku nowelizacji przesunięto chwilę utraty mocy przez poprzedni wyrok łączny, z chwili wydania nowego wyroku łącznego na moment jego uprawomocnienia się. Konsekwencją zaś tego jest, że po pierwsze do czasu uprawomocnienia się nowego wyroku łącznego, pozostaje w mocy poprzedni wyrok łączny. Po drugie i co istotne w rozważanej sprawie, skutkiem tego, do chwili uprawomocnienia się nowego wyroku łącznego podlega wykonaniu dotychczasowy wyrok łączny, a więc kara łączna nim ukształtowana. Stąd też, w takiej sytuacji, karą podlegającą wykonaniu ( o której mowa w art. 85§2 kk ) nie są kary jednostkowe objęte następnie wyrokiem łącznym, a właśnie kara łączną orzeczona tym wyrokiem. Z tego wynika, iż przy ustalaniu granic nowej kary łącznej w kolejnym wyroku łącznym, Sąd bierze pod uwagę wymiar kary łącznej w dotychczasowym wyroku łącznym, skoro z chwilą wydania nowego wyroku łącznego tenże uprzedni wyrok nie traci od razu mocy, a tym samym orzeczona nim kara łączna nie ulega rozwiązaniu. Wniosek taki należy też wyprowadzić z treści art. 85§2 kk i art. 86§4 kk. Wynika z tego,że ustawodawca poprzez nowelizację zaakceptował wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd określony mianem teorii „śladu”, zgodnie z którą poprzednio orzeczona kara łączna ma wpływ na kształtowanie się w wyroku łącznym nowych granic kary łącznej. Wydając więc nowy wyrok łączny, Sąd związany jest wysokością kary łącznej orzeczonej poprzednim wyrokiem łącznym, wyznacza ona granicę nowej kary łącznej. /por. komentarz do Kodeksu postępowania karnego pod red. D. Ś., tom II s. 678-679, komentarz do części ogólnej Kodeksu karnego pod red. J. M., wydawnictwo (...)r, s. 320-321, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 marca 2016r, sygn.akt II AKa 69/16 /.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić trzeba, że brak było podstaw do wydawania przez Sąd Rejonowy w punkcie I zaskarżonego wyroku rozstrzygnięcia o utracie mocy wyroku Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 8 czerwca 2015r, syg. Akt II K 779/14, ponieważ nastąpi to dopiero z chwilą uprawomocnienia się nowego wyroku łącznego.

Po drugie, podstawą określenia granic nowej kary łącznej były kary łączne orzeczone w, dalszym ciągu zachowującym moc, wyroku łącznym z dnia 8 czerwca 2015r. Dlatego nie było uzasadnione przyjmowanie przez Sąd za podstawę kary łącznej poszczególnych kar jednostkowych, a przy tym wyeliminowanie z tej podstawy kar orzeczonych wyrokami opisanymi w punkcie 2 i 3 części wstępnej zaskarżonego wyroku. Skoro to nie te kary podlegały wykonaniu, a kara łączną. Z drugiej strony, na marginesie tylko dodając, Sąd przed wyeliminowaniem tych skazań nie dokonał żadnego sprawdzenia, czy w istocie doszło do ich zatarcia. Do zatarcia nie wystarczy jedynie upływ okresu próby,( a tak zdaje się wynikać z uzasadnienia) lecz zgodnie z art. 76 §2 kk wykonanie nałożonych na sprawcę obowiązków(jeśli doszło do ich orzeczenia), co można ustalić w istocie o analizę akt sprawy. Ma to jednak uboczne znaczenie, ponieważ podstawą rozważań w układzie procesowym tej sprawy, jak wskazano, jest kara łączną ukształtowana w wyroku Sądu Rejonowego z dnia 8 czerwca 2015r, między innymi na bazie kar orzeczonych wspomnianymi wyrokami.

Najistotniejsze jest jednak, że dokonując prawidłowej interpretacji art. 85 §2 kk, Sąd w rozpoznawanej sprawie mógł orzec karę łączną w granicach od 4 lat do 7 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności. Podstawę jej bowiem stanowią kary łączne 4 lat i 2 lat pozbawienia wolności orzeczone w wyroku łącznym z dnia 8 czerwca 2015r, a także kary jednostkowe wymierzone wyrokami opisanym w punktach 9 i 10 części wstępnej wyroku, odpowiednio w wysokości 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, co zgodnie z przelicznikiem zawartym w art. 89§1b przekłada się na rok kary bezwzględnej oraz kara 8 miesięcy pozbawienia wolności.

Natomiast przyjmując za podstawę jej wymiaru kary jednostkowe orzeczone wyrokami opisanymi w części wstępnej zaskarżonego wyroku, Sąd mógł poruszać się w granicach od 1 roku i 6 miesięcy do 13 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Z uzasadnienia Sądu wynika jedynie, że przy kształtowaniu wysokości kary łącznej zastosował zasadę asperacji i wymierzył karę 7 lat pozbawienia wolności. Z porównania więc wysokości wymierzonej kary łącznej oraz górnej jej granicy, w jakiej Sąd mógłby wymierzyć karę łączną w oparciu o interpretację art. 85§2 kk przyjętej przez Sąd, orzekł ją na poziomie połowy sumy wszystkich kar jednostkowych. Takiej zasady oczywiście można się jedynie domyślać dokonując prostych obliczeń, ponieważ nie wynika to z uzasadnienia Sądu Rejonowego, który nie odnosił się do granic, w jakich jego zdaniem możliwym było kształtowanie kary łącznej.

Skoro tak, to rację ma obrońca, kiedy podnosi, iż stosując takie zasadę, jak opisano wyżej, przy prawidłowej interpretacji art. 85§2 kk, Sąd Rejonowy mógłby wymierzyć karę łączną w zdecydowanie niższej wysokości.

Z powodu potwierdzenia zasadności zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego, które to niewątpliwie mogło mieć wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia, zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. Sąd Okręgowy nie mógł bowiem dokonać zmiany zaskarżonego wyroku, jak wskazywano to we wnioskach apelacji, ponieważ zmiana ta sprowadzałaby się w istocie do kształtowania wyroku łącznego w całości od nowa, co byłoby sprzeczne z zasadą dwuinstancyjności postępowania i pozbawiałaby stronę możliwości zaskarżenia wyroku, w przypadku niezgadzania się z jego treścią.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy będzie miał na względzie uwagi poczynione wyżej i wyda trafne, nie obarczone naruszeniem przepisów prawa materialnego i procesowego, rozstrzygnięcie.