Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Z., dnia 28 grudnia 2012 roku

Sąd Rejonowy w Złotoryi I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: SSR Piotr Krawczuk

Protokolant: st. sekr. sądowy Bożena Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 grudnia 2012 roku w Z.

sprawy z wniosku D. M.

przy udziale A. F., J. F. (1), M. F. (1), S. F., M. F. (2), M. F. (3), H. G., Z. F., P. G., R. G., R. B., M. B., E. B., R. P., B. R., A. G. (1), M. S., A. G. (2), B. F. i

E. F.

o stwierdzenie nabycia spadku po J. F. (2)

postanawia:

I.  stwierdzić, że spadek po J. F. (2), zmarłej dnia 06 października 2009 roku w Z., ostatnio stale zamieszkałej w G. numer 36, gmina Z., nabyła na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 17 lutego 2009 roku w sposób prosty siostrzenica spadkodawczyni D. M. z domu G. córka K. i Z. z domu F. w całości;

II.  zasądzić od uczestnika postępowania J. F. (1) na rzecz wnioskodawczyni D. M. kwotę 50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

III.  nakazać uczestnikowi postępowania J. F. (1), aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Złotoryi kwotę 1502,78 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

sygn. akt I Ns 437/12

UZASADNIENIE

D. M. złożyła wniosek o stwierdzenie, że nabyła spadek po zmarłej J. F. (2) na podstawie testamentu własnoręcznego spadkodawczyni sporządzonego w dniu 17 lutego 2009 r., który złożyła w Sądzie celem jego otwarcia i ogłoszenia.

Z żądaniem powyższym nie zgodził się jeden z braci zmarłej J. F. (1). Kwestionował on rozrządzenia spadkodawczyni, które nie ograniczały się do jednego testamentu i domagał się stwierdzenia nabycia spadku na podstawie przepisów ustawy.

Pozostali krewni spadkodawczyni, którzy brali udział w postępowaniu: M. F. (1), S. F., Z. F., M. F. (2), B. R., A. G. (1), P. G., R. G., A. F., H. G., R. B., M. B., E. B., M. S., A. G. (2), B. F., E. F., M. F. (3) i R. P. mieli rozbieżne stanowiska co do ważności testamentów spadkodawczyni i niektórzy z nich: S. F., H. G., Z. F. i M. F. (1) byli zgodni, że spadek powinien dziedziczyć brat zmarłej J. F. (1).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

W dniu 06 grudnia 2009 r. w Z. zmarła J. F. (2) córka M. i M. z domu S., ostatnio stale zamieszkała w G. pod numerem 36, gmina Z..

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu J. F. (2) (k.5 akt o sygn. I Ns 683/09).

J. F. (2) była panną. Nie miała dzieci. Jej rodzice nie dożyli otwarcia spadku. Miała siedmioro rodzeństwa: S. F., Z. G. z domu F., H. K. z domu F., W. F. (1), W. F. (2), A. G. (1) z domu F. i J. F. (1), z których tylko jedno, A. G. (1) dożyło otwarcia spadku.

S. F. zmarł w dniu 23 maja 1993 r. i pozostawił po sobie pięcioro dzieci: M. F. (1), S. F., J. F. (1), H. G. z domu F. i Z. F..

Z. G. zmarła w dniu 21 grudnia 2006 r. i pozostawiła po sobie troje dzieci: D. M. z domu G., R. G. i P. G.. Miała jeszcze jedno dziecko, G. G. (3), który zmarł w wieku dziecięcym.

H. K. zmarła w dniu 20 sierpnia 2008 r. i pozostawiła po sobie jedno dziecko, córkę E. B. z domu K..

W. F. (1) zmarł w dniu 28 października 1981 r. i pozostawił po sobie dwoje dzieci: R. B. z domu F. i M. B. z domu F..

W. F. (2) zmarł w dniu 27 czerwca 1977 r. i miał sześcioro dzieci: J. F. (1), M. F. (2), B. R. z domu F. oraz Z. F., która zmarła w wieku dziecięcym, W. P. z domu F., która zmarła w dniu 17 maja 2000 r. i H. F., który zmarł w dniu 12 listopada 1998 r.

W. P. postawiła po sobie syna R. P., a H. F. troje dzieci: B. F., E. F. i M. F. (3).

J. F. (1) zmarł w dniu 04 lutego 1993 r. i pozostawił po sobie dwoje dzieci: A. F. i M. S. z domu F..

Dowód: odpisy skrócone aktów zgonu, urodzenia i małżeństwa rodzeństwa spadkodawczyni i ich zstępnych (k.3,25,179-184), zapewnienia spadkowe wnioskodawczyni i uczestników postępowania (k.122-124,313 odwr.,338,442-443,461).

J. F. (2) sporządziła za życia pięć testamentów własnoręcznych, z których każdy opatrzyła datą i podpisała.

W pierwszym testamencie, który nosił datę 14 stycznia 2005 r. powołała do spadku D. M. urodzoną (...) córkę K. i Z. G., zamieszkałą w C. przy ulicy (...) i wskazała, że przekazuje jej zabudowania gospodarcze z pokojami mieszkalnymi i działkę siedliskową z ogrodem 0,1344 ha, co stanowi 1/4 zabudowań własności.

W drugim testamencie, opatrzonym datą 15 stycznia 2005 r. powołała do spadku A. G. (2) urodzoną (...) w Z., córkę P. i U. G., zamieszkałą G. 104, (...)-(...) Z., której tak jak poprzednio postanowiła przekazać zabudowania gospodarcze z pokojami mieszkalnymi i działkę siedliskową z ogrodem 0,1344 ha, co stanowi 1/4 zbudowań własności.

W trzecim testamencie, datowanym na dzień 22 stycznia 2005 r. ponownie powołała do spadku A. G. (2), a w czwartym, z dnia 25 listopada 2006 r. oświadczyła, że na wypadek śmierci sporządza własnoręcznie testament, w którym zapisuje w spadku swojej siostrzenicy D. M. z domu G. mieszkanie położone pod podanym wyżej adresem, czyli (...), (...)-516, z całym urządzeniem i wyposażeniem, zapisuje jej też zabudowania gospodarcze, działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,1344 ha oraz działkę siedliskową nr (...), co stanowi 1/4 zabudowań własności, a przy tym wydziedzicza pozostałych spadkobierców.

Piąty testament został sporządzony przez spadkodawczynię w dniu 17 lutego 2009 r. i treścią odpowiadał testamentowi datowanemu na dzień 25 listopada 2006 r.

Opisany w testamentach majątek wyczerpywał prawie cały spadek.

Poza tym zmarła pozostawiła dla spadkobiercy D. M. list z adnotacją „po śmierci”, który zawierał jej dyspozycje co do nagrobka, mszy kościelnych oraz informował o miejscu przechowywania testamentów i pieniędzy.

D. M. nie odrzucała spadku po J. F., nie zrzekała się po niej dziedziczenia i nie była uznana za niegodną do dziedziczenia.

Dowód: akta Sądu Rejonowego w Złotoryi o sygn. I Ns 683/09, I Ns 162/10, I Ns 163/10, I Ns 164/10, I Ns 165/10 i I Ns 166/10, odpisy i zawiadomienia z KW nieruchomości, decyzje Kierownika Urzędu Rejonowego w L. z dnia 04.04.1995 r. i Starosty (...) z dnia 12.07.2001 r. z załącznikami (k.89), zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni D. M. (k.122), przesłuchanie wnioskodawczyni i uczestników postępowania (k.122-124,443)

D. M. mieszkała z J. F. (2) i była jej pomocna. Wcześniej spadkodawczyni mieszkała z córką brata D. M., A. G. (2). Zmarła chorowała na nowotwór narządów rodnych, przeszła chemioterapię i zabieg chirurgiczny, przyjmowała morfinę. Była osłabiona fizycznie, chociaż samodzielnie radziła sobie z potrzebami życia codziennego. Czuła się zagubiona, miała osłabioną pamięć, uwagę i koncentrację, a jej procesy poznawcze przebiegały wolniej. Zwykła przy tym zmieniać zdanie i pisać testamenty pod wpływem chwili, ale w każdym z tych wypadków działała w warunkach zachowanej świadomości oraz swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli.

Dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni i uczestników postępowania /k.122-124), opinie łączne biegłych sądowych A. G. (3) i D. W. /k.589-590,642,850/.

W rezultacie poczynionych ustaleń Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do art. 926 § 1 k.c. powołanie do spadku wynika z ustawy lub testamentu (art. 922 § 1 k.c.). Dziedziczenie ustawowe ma przy tym względem rozrządzeń testamentowych charakter subsydiarny i następuje gdy spadkodawca nie powołał do całości lub części spadku spadkobiercy albo gdy żadna z osób przez niego powołanych do całości lub części spadku nie chce lub nie może być spadkobiercą (art. 926 § 2 i § 3 k.c.).

Spadkodawczyni sporządziła łącznie pięć testamentów w prawem przepisanej formie testamentów holograficznych (art. 949 § 1 k.c.), z których wcześniejsze skutecznie odwołała, czyniąc swym spadkobiercą do całości spadku siostrzenicę D. M. (art. 946 k.c., art. 959 k.c. i art. 961 k.c.). Ważność wszystkich rozrządzeń spadkowych została jednak zakwestionowana przez brata spadkodawczyni J. F. (1), przede wszystkim z uwagi na to, że spadkodawczyni w okresie testowania mogła znajdować się w stanie wyłączającym świadomość lub swobodę powzięcia decyzji i wyrażenia woli. Sąd przeprowadził na tą okoliczność postępowanie dowodowe z udziałem biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii, ale nie potwierdziło ono zarzutu nieważności testamentów.

Spadkodawczyni nie była osobą chorą psychicznie, upośledzoną, uzależnioną ani otępiałą w stopniu, który rzutowałby na jej zdolność do świadomego i swobodnego podejmowania aktów wolicjonalnych. Mimo starczego wieku i problemów ze zdrowiem, z którymi wiązało się osłabienie pamięci, uwagi i koncentracji oraz wahania nastroju, zdawała sobie sprawę z faktu sporządzenia testamentów określonej treści i miała zachowaną wewnętrzną swobodę testowania. ( vide: opinie łączne biegłych sądowych D. W. i A. G. (3) – k. 589-590,642,850).

Słuchani w sprawie uczestnicy nie wskazali żadnej konkretnej sytuacji, która poddałaby to w wątpliwość. Obserwowane przez nich w zachowaniu spadkodawczyni zwyczaje wskazywały natomiast, że tak jak potrafiła radziła sobie w codziennym życiu i miała poprawny ogląd rzeczywistości w kwestiach istotnych dla wyrażenia ostatniej woli, czy swobody podejmowania decyzji (k.122 odwr.-124).

Na uwagę zasługiwała w szczególności okoliczność, że zmarła poza rozrządzeniami spadkowymi pozostawiła spadkobiercy testamentowemu pośmiertne dyspozycje co do nagrobka i mszy kościelnych oraz miejsca przechowywania jej testamentów i oszczędności. Niepodobna, by osoba, która pozostawia list takiej treści działała bez rozeznania lub pod wpływem nacisków i sugestii ze strony osób trzecich ( vide: akta o sygn. I Ns 164/10).

Brak było zresztą podstaw, by dyskredytować jej wybór powołania do spadku osoby, czy osób, które pomagały jej w ostatnich latach życia i do których miała przyjazne uczucia. Od strony mechanizmów psychologicznych było to rozwiązanie zrozumiałe i spójne (k.642).

Sąd nie widział potrzeby weryfikacji stanowiska biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii i wniosek uczestnika J. F. (1) o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych tej samej specjalności oddalił (art. 217 § 2 k.p.c. w pierwotnym brzmieniu w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

W rezultacie poczynionych rozważań zarzut nieważności testamentów spadkodawczyni i wniosek jej brata J. F. (1) o ustalenie kręgu spadkobierców na podstawie przepisów ustawy okazał się być nieuprawniony, co ostatecznie prowadziło do stwierdzenia nabycia spadku po zmarłej na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 17 lutego 2009 r. przez siostrzenicę D. M. z domu G. córkę K. i Z. z domu F. w całości (art. 959 k.c.), w sposób prosty (art.1015 § 2 k.c.).

Konsekwencją powyższego rozstrzygnięcia, Sąd przy zastosowaniu art. 520 § 3 k.p.c. obciążył uczestnika J. F. (1) w części kosztami postępowania poniesionymi przez wnioskodawczynię D. M.. Na sumę tak ustalonych kosztów składała się opłata od wniosku o zabezpieczenie spadku w wysokości 50 zł.

Podobnie, kierując się brzmieniem art. 113 ust.1 w zw. z art. 83 ust.2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz.1398 ze zm.), przy odpowiednim zastosowaniu art. 520 § 2 k.p.c., Sąd nakazał uczestnikowi, aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Złotoryi kwotę 1502,78 zł, która stanowiła nieopłacone przez uczestników wydatki związane z opracowaniem opinii, a poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa (pkt III).