Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 24 stycznia 2017 r.

Powód H. I. pozwem z dnia 21 stycznia 2015 roku (data prezentaty biura podawczego) skierowanym przeciwko Fundacji (...) z siedzibą w W. domagała się zwolnienia spod egzekucji ruchomości zajętych przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Północ J. B. w dniu 22 grudnia 2014 r. w sprawach Km 10052/14 oraz Km 10095/14 w toku egzekucji wszczętej na wniosek wierzyciela Fundacji (...) z siedzibą w W. przeciwko dłużnikowi M. D. w postaci:

1.  3 sztuk blatu nierdzewnego o wymiarach 1400x700x850,

2.  stołu ze zlewem dwukomorowym i półki ze stali nierdzewnej o wymiarach 1200x700,

3.  podstawy pod piec o wymiarach 748x550x850,

4.  pieca konwekcyjno-parowego (...), 5,3 kW- U. model XVC 304 rok produkcji 2008,

5.  kuchni gazowej sześciopalnikowej (...) model (...) rok produkcji 2008,

6.  2 sztuk basenu o wymiarach 800x600x850,

7.  stołu z półką o wymiarach 1000x600x850,

8.  szafki o wymiarach 900x560x600,

9.  chłodni,

10.  agregatu do chłodni,

11.  (...) typ DF rok produkcji 2009,

12.  zmywarki trzyfazowej z dozownikiem L.,

13.  stołu ze zlewem z miejscem na zmywarkę ze stali nierdzewnej o wymiarach 120x700.

- wszystko o łącznej wartości 18.300 zł. Powódka wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że zajęte ruchomości nie są własnością dłużnika M. D., lecz zostały mu jedynie użyczone celem realizacji zamówionej usługi gastronomicznej. Podniosła, że zajęte ruchomości pozostają wyłączną własnością powódki, oraz że nabyła je w drodze umowy sprzedaży zawartej z dłużnikiem (pozew - k. 1-2).

W odpowiedzi na pozew pozwana Fundacja (...) z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniosła, że powódka nie wypełniła obowiązku dowodowego, oraz że podjęła przy udziale dłużnika czynności mające na celu usunięcie spod egzekucji składników majątkowych prawidłowo i skutecznie zajętych przez komornika. Nadto zdaniem pozwanej powódka wniosła skargę na czynność komornika, a nie powództwo ekscydencyjne z art. 841 k.p.c. oraz przedstawiła sprzeczny materiał dowodowy ( odpowiedź na pozew – k. 39-42).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Północ w W. J. B. na wniosek wierzyciela Fundacji (...) z siedzibą w W. wszczął przeciwko dłużnikowi M. D. postępowania egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych – nakazów zapłaty wydanych w postępowaniu nakazowym i w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 25 lipca 2014 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 2960/14 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 20 listopada 2014 r. oraz z dnia 12 września 2014 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 6557/14 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 28 listopada 2014 r. (okoliczności bezsporne, dowód: akta egzekucyjne Km10052/14: tytuł wykonawczy – k. 3, wniosek o wszczęcie egzekucji w – k. 1, akta egzekucyjne Km 10095/14: tytuł wykonawczy – k. 3, wniosek o wszczęcie egzekucji w – k. 1).

W dniu 22 grudnia 2014 r. Komornik Sądowy zajął następujące ruchomości:

1.  kuchenkę gazową sześciopalnikową (...) model (...) rok produkcji 2008,

2.  piec konwekcyjno – parowy z podstawą U., r.J, rok produkcji 2008, model XVC 304,

3.  patelnie przechylne elektryczne (...), rok produkcji 2011, 000.PE- (...),

4.  pakowarkę (zgrzewarkę) (...), rok produkcji 2009, typ DF10,

5.  3 blaty robocze ze stali nierdzewnej o wymiarach 140x70,

6.  stół wraz ze zlewem ze stali nierdzewnej o wymiarach 160x70,

7.  komorę chłodniczą bez oznaczeń wraz z agregatem i chłodnicą,

8.  zamrażarkę S. o wymiarach 120x70, tabliczka znamionowa niewidoczna,

9.  stół wraz ze zlewem ze stali nierdzewnej o wymiarach 120x70,

10.  2 baseny o wymiarach 80x60,

11.  szafę chłodniczą S., tabliczka niewidoczna o wymiarach 190x70x70,

12.  lodówkę do próbek S.,

13.  witrynę chłodniczą roller grill 180x50x50,

14.  ladę wydawczą,

15.  ekspres do kawy S. A.,

16.  5 stołów drewnianych,

17.  20 krzeseł drewnianych,

18.  6 krzeseł barowych z czarnym siedziskiem,

19.  2 krzesła stalowe obicie ze skaju,

20.  zmywarkę L.,

21.  stół wraz ze zlewem ze stali nierdzewnej 120x70 (z miejscem na zmywarkę),

22.  okap kuchenny o wymiarach 400x90,

23.  wentylator turbinowy gastronomiczny,

24.  (...) rok produkcji 1998 r., nr VIN: (...),

25.  samochód osobowy C. (...), rok produkcji 2010, nr VIN: (...) ( okoliczności niesporne, protokół zajęcia ruchomości – k. 43-45 w aktach egzekucyjnych o sygn. Km 10052/14).

Dłużnik dnia 22 grudnia 2014 r. przy czynności zajęcia ruchomości oświadczył, że ruchomości wskazane wyżej w pkt 1-23 stanowią współwłasność jego oraz H. I. ( dowód: protokół zajęcia ruchomości – k. 43-45 w aktach egzekucyjnych o sygn. Km 10052/14).

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy J. B. pismem z dnia 23 grudnia 2014 r. zawiadomił H. I., wskazaną - zgodnie z oświadczeniem dłużnika M. D. - jako współwłaściciel ruchomości, o zajęciu ( zawiadomienie z dnia 23 grudnia 2014 r. – k. 46 w aktach egzekucyjnych o sygn. Km 10052/14).

Ustalając stan faktyczny Sąd wziął pod uwagę wyszczególnione powyżej dokumenty, które wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty były przez strony kwestionowane w zakresie ustalenia własności zajętych ruchomości, w pozostałym zakresie ich autentyczność i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie była kwestionowana, a zatem wynikające z treści tych dokumentów okoliczności niekwestionowane należało uznać za bezsporne i mające istotny walor dowodowy.

Sąd dał wiarę zeznaniom H. I. oraz dłużnika M. D. w zakresie w jakim miały odzwierciedlenie w przedstawionych dokumentach oraz nie były wzajemnie sprzeczne.

Sąd poddał analizie dokumenty załączone do pisma z dnia 5 stycznia 2017 r., przedstawione przez pozwaną Fundację (...) z siedzibą w W. w zakresie w jakim pokrywały się z zeznaniami powódki H. I., o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Sąd zauważył co następuje:

Powódka H. I. niniejszym pozwem domagała się zwolnienia spod egzekucji ruchomości zajętych przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie w dniu 22 grudnia 2014 r. w toku egzekucji wszczętej na wniosek pozwanej Fundacji (...) z siedzibą w W. przeciwko dłużnikowi M. D. z siedzibą w W..

Powództwa przeciwegzekucyjne należą do środków obrony o charakterze merytorycznym przeciwko egzekucji prowadzonej niezgodnie z prawem, zarówno co do samej jej zasadności, jak i dopuszczalności. Wyrok uwzględniający powództwo kształtuje nowy stan prawny, jednakże nie narusza prawomocności tytułu egzekucyjnego, a jedynie pozbawia lub ogranicza jego wykonalność. Powództwa przeciwegzekucyjne nie opierają się na obronie formalnej, zarzucającej naruszenie przepisów procesowych dotyczących przebiegu postępowania egzekucyjnego ( Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. pod red. Z. Szczurka, wyd. Currenda, Sopot 2005, s. 355-357).

W niniejszej sprawie podstawę żądania stanowił art. 841 § 1 k.p.c., zgodnie z którym osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Powództwo to, nazwane ekscydencyjnym, stanowi jeden z dwóch rodzajów powództw przeciwegzekucyjnych, będących środkami obrony przeciwko niezgodnej z prawem egzekucji. W przeciwieństwie do powództwa opozycyjnego, opartego na art. 840 k.p.c., powództwo przewidziane w art. 841 k.p.c. chroni nie dłużnika, ale osobę trzecią, której prawa prowadzona egzekucja narusza. Naruszenie to może dotyczyć przysługującego osobie trzeciej w stosunku do zajętego przedmiotu prawa własności, ograniczonego prawa rzeczowego lub innych praw.

Powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji stanowi środek merytorycznej obrony osoby trzeciej, której prawa zostały przez egzekucję naruszone. Powództwo ekscydencyjne nie jest ukierunkowane na zwalczanie tytułu egzekucyjnego, ale zmierza do przeciwstawienia się prowadzeniu egzekucji z określonego przedmiotu. Takie powództwo może być wytoczone najwcześniej po wszczęciu egzekucji, lecz nie później niż w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inaczej stanowią przepisy szczególne. W literaturze wyrażany jest pogląd, że miesięczny termin do wytoczenia powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji ma charakter materialnoprawny i dlatego nie podlega przywróceniu. Powództwo z art. 841 k.p.c. najpóźniej można wytoczyć do chwili zakończenia postępowania egzekucyjnego. Później osoba trzecia może jedynie żądać, w drodze odrębnego powództwa, zwrotu wyegzekwowanego świadczenia lub naprawienia szkody wyrządzonej na skutek skierowania egzekucji do danego przedmiotu. Artykuł 841 § 3 wprowadza miesięczny termin prekluzyjny liczony od dnia, gdy osoba trzecia dowiedziała się o naruszeniu prawa.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy w pierwszej kolejności wskazać należy, że powódka wytoczyła powództwo w ustawowym terminie, albowiem z dokumentów zgromadzonych w niniejszym postępowaniu wynika, że komornik dokonał zajęcia przedmiotowych ruchomości 22 grudnia 2014 r., a pozew został wniesiony przez powódkę w dniu 21 stycznia 2015 roku (data stempla biura podawczego). Tym samym, mimo braku informacji o dokładnej dacie powzięcia wiadomości przez powódkę o naruszeniu jej praw, należy stwierdzić, że termin miesięczny do wytoczenia powództwa został zachowany.

W dalszej kolejności wskazać należy, że powódka H. I. ma również legitymację czynną do wystąpienia z niniejszym powództwem. Jest ona bowiem osobą trzecią, nie będącą ani dłużnikiem, ani wierzycielem w toczącym się postępowaniu egzekucyjnym, w którym doszło do naruszenia jej praw w ten sposób, że zajęto składniki majątkowe, z których wierzyciel nie ma prawa zaspokoić swojej wierzytelności (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 sierpnia 2010, sygn I ACa 530/10, Lex nr 756646 ).

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że powództwo ekscydencyjne nie zasługiwało na uwzględnienie.

Roszczenie powódki H. I. nie zostało należycie udowodnione, albowiem nie wykazała ona prawdziwości swojego twierdzenia, że w dacie zajęcia ruchomości przez komornika była właścicielem przedmiotów wskazanych w protokole z dnia 22 grudnia 2014 r.

Zgodnie z art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powódka w celu udowodnienia swojego roszczenia przedstawia 5 faktur VAT:

1.  fakturę VAT (...) z 14 lipca 2009 r. ( k. 4),

2.  fakturę VAT nr (...) z dnia 6 sierpnia 2009 r. wraz z rachunkiem nr (...) ( k. 5),

3.  fakturę VAT nr (...) z dnia 6 lipca 2009 r. ( k. 6),

4.  fakturę VAT (...) z dnia 30 listopada 2014 r. wraz ze specyfikacją ( k. 7-9),

5.  fakturę VAT (...) z dnia 2 grudnia 2014 r. wraz ze specyfikacją ( k. 9-10).

Na początku należy zaznaczyć, że faktura VAT stanowi dowód w postępowaniu cywilnym albowiem jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Mimo że z przepisów prawa podatkowego wynika, pod rygorem konsekwencji karnych, obowiązek odzwierciedlenia w fakturze przez podatnika zobowiązanego do jej wystawienia, rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, z którym właściwe przepisy podatkowe wiążą obowiązek zapłaty określonego podatku, to do dokumentu tego nie ma zastosowanie domniemanie prawdziwości danych zawartych w fakturze ( tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2015 r. V CSK 312/14). Stąd nie można utożsamiać faktury z samą umową. Fakt wystawienia faktury nie dowodzi, że umowa rzeczywiście została zawarta oraz wykonana. Wystawiona faktura może być dodatkowym dowodem na powyższe okoliczności . W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że faktura stanowi powszechnie przyjęty dokument rozliczeniowy. Jej doręczenie umożliwia dłużnikowi podjęcie czynności mających na celu sprawdzenie, czy świadczenie jest zasadne, tak co do istnienia, jak i co do wysokości. Umożliwia też podjęcie czynności zmierzających do spełnienia świadczenia ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1987 roku IV CR 461/86, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 roku, III CZP 56/92, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2001 roku, I CKN 323/99). Faktura, jako dokument rozrachunkowy, nie stanowi jednak dowodu wykonania umowy w sposób wystarczający. Dłużnik zobowiązany jest świadczyć to, co stwierdzono w dokumencie rozliczeniowym, gdy wynika to z zawartej umowy. Należy ponadto mieć na uwadze, że zarówno powódka, jak i dłużnik, byli w chwili wystawiania przedmiotowych faktur przedsiębiorcami. Na podmiotach profesjonalnych ciążą obowiązki związane z prowadzeniem rachunkowości. Transakcje przedmiotami stanowiącymi wyposażenie przedsiębiorstwa, jakimi niewątpliwie są zajęte ruchomości, winny znaleźć odzwierciedlenie w zapisach ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa każdej ze stron transakcji. Zależnie od tego, czy według przepisów podatkowych zajęte przedmioty należałoby kwalifikować jako wyposażenie, czy środki trwałe, zbywca tych przedmiotów winien skreślić je z ewidencji wyposażenia lub wykazu środków trwałych, a nabywca odpowiednio do nich wprowadzić. Powódka nie zgłosiła wniosków dowodowych w celu wykazania, że transakcja, na mocy której miała nabyć własność zajętych ruchomości, znalazła odpowiednie odzwierciedlenie w dokumentacji przedsiębiorstw obu stron transakcji. Ponadto powódka nie przedstawiła dowodu na to, że uiściła dłużnikowi cenę sprzedaży spornych ruchomości. Nie budzi wątpliwości, że powódka nie zawarła z dłużnikiem umowy sprzedaży w formie pisemnej. Nie prowadzi to wszakże do nieważności umowy sprzedaży. Niemniej jednak suma, jaką powódka otrzymała, a dłużnik zapłacił, tytułem ceny sprzedaży, winna zostać odpowiednio zaksięgowana przez obie strony transakcji. Powódka nie zaoferowała dowodów na tę okoliczność.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, zważywszy na rozkład ciężaru dowodu, powódka przedstawiając powyższe faktury nie wykazała w ten sposób faktu zawarcia umów przenoszących własność przedmiotowych ruchomości.

Nadto Sąd podziela twierdzenia strony pozwanej w zakresie wątpliwości co do samej treści faktur. Powódka w zeznaniach wskazała, że tytuł prawny do ruchomości objętych pozwem wynika z umów zawartych przez nią w 2009 r. oraz ustnej umowy z dłużnikiem M. D., w efekcie której przeszła na nią własność części ruchomości w dwóch terminach, tj. zgodnie z fakturą (...) z dnia 30 listopada 2014 r. ( k. 7-8) oraz fakturą (...) z dnia 2 grudnia 2014 r. ( k. 9-10).

Poddając analizie faktury z 2009 r. (wskazane wyżej w pkt 1-3) nie można nie dostrzec, że ich treść nie pokrywa się z treścią protokołu zajęcia ruchomości z dnia 22 grudnia 2014 r. Faktura VAT (...) zawiera pozycję „ płyta poliuretanowa gr. 80 mm wraz z drzwiami chłodniczymi”, której nie ma we wskazanym protokole. Faktura VAT (...), jak słusznie zauważyła pozwana Fundacja, dotyczy bliżej niesprecyzowanych urządzeń o łącznej wartości 4026 zł, z tym że pozycja „ parownik chłodniczy używany” nie widnieje w protokole zajęcia nieruchomości. Rachunek nr (...) przedstawia koszt montażu urządzeń chłodniczych i nie może być dowodem własności. Pozycja „ basen 300 800x600x850” z faktury VAT nr (...) również nie jest dowodem, że jest to przedmiot tożsamy z wymienionym na pozycji nr 10 z protokołu zajęcia ruchomości.

Faktura (...) oraz faktura (...) zostały przedstawione przez powódkę jako dowód zawarcia umowy z dłużnikiem M. D.. Poza kwestią mocy dowodowej samych faktur, która została omówiona wyżej, wątpliwości Sądu budzi moment ich wystawienia - obie faktury zostały wystawione na niecały miesiąc przed datą zajęcia ruchomości. Pomimo tego, że zarówno H. I., jak i M. D. zeznali, że powódka nie wiedziała o skali problemów finansowych dłużnika i prowadzonej egzekucji, to nie może umknąć uwadze, że powódka sama wskazała, że zdawała sobie sprawię, że M. D. boryka się z problemami finansowymi. Również zaznaczyła, że w związku z tym pogorszyły się ich relacje. W dodatku, zasady doświadczenia życiowego wskazują, że w sytuacji zaistnienia konfliktu pomiędzy współpracującymi osobami użyczenie wyposażenia kuchennego może budzić wątpliwości. Należy w tym miejscu podkreślić, że powódka i dłużnik zeznali, że dłużnik, wykorzystując sporne ruchomości, świadczył dla powódki usługi gastronomiczne polegające na przygotowaniu gotowych posiłków, które następnie powódka zbywała w ramach swojej działalności cateringowej. Z tytułu świadczenia tych usług dłużnik miał obciążać powódkę, wystawiając stosowne faktury. W toku postępowania powódka nie zgłosiła wniosków dowodowych w celu wykazania tej okoliczności, chociażby przez złożenie faktur wystawionych przez dłużnika z omawianego tytułu.

Również specyfikacje do faktur nie precyzują w sposób oczywisty przedmiotów nimi objętych. Sama powódka w trakcie przesłuchania nie była w stanie skonkretyzować ruchomości wskazanych w pozwie.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że pomimo zgodnych w warstwie ogólnikowej zeznań H. I. oraz M. D., Sąd powziął wątpliwości co do ich wiarygodności w świetle całego materiału dowodowego. Należy pamiętać, że w sytuacji, gdy strona nie przedstawia dowodów, z których bezpośrednio wynikają fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym przypadku chodzi o tytuł prawny do ruchomości objętych protokołem z dnia 22 grudnia 2014 r., to zgodnie z art. 231 k.p.c. Sąd może uznać za ustalone te fakty, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne). W przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie mogła mieć jednak miejsca ze względu na opisane wątpliwości co do treści przedstawionych dokumentów.

Na koniec wymaga analizy zastrzeżenie poczynione przez pełnomocnika powódki na podstawie art. 162 k.p.c. wobec dowodów z dokumentów załączonych do pisma z dnia 5 stycznia 2017 r. ze względu na zawarte w nich informacje stanowiące tajemnicę zawodową. Istotnie zgodnie z art. 21 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny obowiązany jest zachować w tajemnicy, także wobec sądów i innych organów orzekających w sprawie, przebieg i treść pertraktacji ugodowych, w których brał czynny udział. Niemniej jednak ta reguła nie wpływa na zasady procesowe dotyczące postępowania dowodowego. Organem właściwym w zakresie oceny zasadności zarzutu naruszenia tajemnicy zawodowej jest odpowiedni samorząd zawodowy. Nadto materiał dowodowy przedstawiony przez pozwanego w dokumentach dnia 5 stycznia 2017 r. odpowiadał zeznaniom powódki i został przez powódkę ujawniony, w szczególności co do okoliczności prowadzenia negocjacji w celu wstąpienia przez powódkę w miejsce dłużnika jako najemcy lokalu gastronomicznego będącego w dyspozycji Fundacji pod warunkiem zwolnienia dłużnika spod egzekucji i spłaty jego zadłużenia przez powódkę. Ujawnienie korespondencji mejlowej dotyczącej negocjacji między stronami nie stanowiło zatem naruszenia art. 3 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

Orzekając o kosztach procesu, Sąd zastosował zasadę finansowej odpowiedzialności za wynik sprawy w myśl art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Powódka przegrała sprawę w całości, jest więc zobowiązana do zwrotu pozwanemu całości poniesionych przez niego kosztów procesu. Na koszty te złożyły się koszty zastępstwa prawnego w wysokości 2400 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 j.t.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Łącznie poniesione przez pozwanego koszty procesu wyniosły 2417 zł i taką też kwotę należało zasądzić na rzecz pozwanej od powódki, o czym Sąd orzekł w punkcie II wyroku.

SSR Paweł Szymański

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.