Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Hanna Parzybut-Dan

Protokolant: st. sekr. sądowy Justyna Zalewska

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2017 roku w Płocku

sprawy E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddziałowi w W.

o prawo do renty rodzinnej

na skutek odwołania E. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddziału w W.

z dnia 19 sierpnia 2016 roku, znak:(...)

oddala odwołanie.

SSO Hanna Parzybut-Dan

UZASADNIENIE

E. K. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddziału w W. z dnia 19 sierpnia 2016 r. odmawiającej jej prawa do renty rodzinnej po I. K. zmarłym dnia 3 stycznia 2003 r.

W odwołaniu podała, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił jej prawa do renty rodzinnej po byłym mężu, uzasadniając, że nie pozostawała ze zmarłym mężem w dniu jego śmierci we wspólności ustawowej oraz nie miała w dniu śmierci prawa do alimentów ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową. Odwołująca nie zgodziła się z taką interpretacją przepisów art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mając na względzie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2014 r. ( Dz.U. z 2014 r., poz. 683). Zgodnie z ww. wyrokiem wymieniony przepis stracił moc w zakresie, w jakim uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej poza spełnieniem przesłanek określonych w art. 70 ust. 1 i 2 oraz wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony uzależnia od tego, aby alimenty były ustalone wyrokiem sądowym lub ugodą sądową. Wobec tego obowiązek alimentacyjny może być realizowany na warunkach ustalonych samodzielnie przez strony w drodze zgodnego ich porozumienia. Odwołująca mimo że jest małżonką rozwiedzioną, wniosła o przyznanie renty rodzinnej, bowiem zmarły I. K. dobrowolnie płacił na jej rzecz alimenty.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o oddalenie odwołania.

W ocenie organu rentowego do sytuacji odwołującej nie ma zastosowania art. 70 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem była rozwiedziona z I. K.. Nie miał też ustalonych alimentów z jego strony ani w drodze ugody lub orzeczenia sądowego. Odwołująca nie przedstawiła też dowodów potwierdzających fakt stałego i regularnego alimentowania przez byłego męża.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. K. pozostawała w związku małżeńskim z I. K. do dnia 20 października 1998 r. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z 20.10.1998 r. , sygn. akt IV C 377/96 małżeństwo E. i I. K. zostało rozwiązane przez rozwód z winy męża.

( dowód: wyrok Sądu Wojewódzkiego w Warszawie - k. 13 akt ZUS).

Odwołująca wystąpiła też w dniu 18 sierpnia 1995 r. do Sądu Rejonowego Wydziału Rodzinnego w G. o zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej. Wyrokiem z 31 stycznia 1996 r. Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim zniósł wspólność majątkową małżeńską między stronami.

( dowód: wyrok w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim sygn. akt III RC 430/95- k. 98).

Odwołująca po rozwodzie prowadziła sklep w G.. Zamieszkała wówczas z matką w Ż.. E. K. po rozstaniu z mężem zaczęła chorować na schorzenia narządów ruchu oraz leczyła się psychiatrycznie. Brakowało jej pieniędzy na leczenie, bowiem działalność gospodarcza nie przynosiła dużych zysków.

( dowód: zeznania świadków :A. S. – k. 19, I. S.- k. 26, zeznania odwołującej k. 15-16, k. 31)

I. K. w latach 2000-2003 przyjeżdżał do odwołującej i wspomagał ją finansowo , wręczając na leczenie pieniądze w kwotach 300-500 zł.

( dowód: zeznania świadków :A. S. – k. 19, I. S.- k. 26, zeznania odwołującej k. 15-16, k. 31)

I. K. zmarł w dniu 3 stycznia 2003 r.( dowód: odpis skrócony aktu zgonu – k. 12 akt rentowych).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz aktach sądowych a także w oparciu o zeznania świadków A. S. i I. S. oraz zeznań odwołującej jako strony.

W sprawie sporna była kwestia, czy E. K. i jej byłego męża łączyła pozasądowa umowa dotycząca dobrowolnego uiszczania alimentów. W świetle przedstawionych dowodów Sąd ocenił, że nie było takiej umowy czy to ustnej, czy pisemnej między byłymi małżonkami. Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni i świadkom A. S. i I. S. w tej części z której wynika, że zmarły I. K. pomagał finansowo żonie, która podupadła na zdrowiu po rozwodzie i potrzebowała pieniędzy na leczenie. Świadkowie potwierdzili, że byli kilkakrotnie obecni przy przekazywaniu pieniędzy odwołującej, było to w weekendy. Natomiast ani A. S., ani też I. S. nie miały wiedzy, czy I. K. stale, regularnie alimentował byłą żonę. Wynika to z faktu, że bywały u matki odwołującej, która zajmowała się krawiectwem, przy okazji szycia ubrań, zatem bywając okazjonalnie nie mogły stwierdzić, czy pomoc I. K. miała charakter stały. Na pewno byłych małżonków łączyły relacje poprawne, może nawet przyjacielskie, jednak ubezpieczona nie zaoferowała w tym postępowaniu dowodów, że były mąż w sposób regularny przyczyniał się do jej utrzymania. Świadkowie ani też odwołująca nie potrafili podać również konkretnych dat, kiedy I. K. przekazywał jej pieniądze na leczenie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

W świetle art. 70 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2015 r. poz.748) zwanej dalej ustawą emerytalną wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli: w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.

Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową (art.70 ust.3 ustawy emerytalnej). Ubezpieczony w treści odwołania podniósł, iż decyzja organu rentowego została wydana na podstawie niekonstytucyjnego przepisu, bowiem przepis art.70 ust.3 został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją. Należy wskazać, iż wyrokiem z dnia 13.05.2014r. w sprawie SK 61/13 (Dz.U. z 2014r. poz. 683) Trybunał Konstytucyjny istotnie orzekł, iż art.70 ust.3 powołanej powyżej ustawy jest niezgodny z art.67 ust.1 w związku z art.32 ust.1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jednakże tylko w zakresie w jakim uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskana renty rodzinnej uzależnia od wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony, ustalonych wyłącznie wyrokiem lub ugodą sądową. W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał wskazał, iż nie znalazł argumentów przemawiających za pozbawieniem prawa do renty rodzinnej osób rozwiedzionych, które również miały prawo do alimentów, ale nie występowały na drogę sądową celem ich ustalenia. Bowiem renta rodzinna jest świadczeniem o charakterze alimentacyjnym, które ma na celu rekompensatę osobom uprawnionym źródła dochodu utraconego wraz ze śmiercią byłego małżonka. Zgodnie z celem tego świadczenia i sposobem jego uregulowania, rentę rodzinną powinna otrzymać osoba, której prawo do alimentów przysługiwało, niezależnie od tego czy obowiązek alimentacyjny byłego małżonka został potwierdzony przez sąd wyrokiem czy ugodą, czy był on dobrowolnie realizowany do momentu śmierci zobowiązanego.

W niniejszej sprawie bezsporne, jest małżeństwo odwołującej oraz jej męża I. K. zostało rozwiązane przez rozwód. Byli małżonkowie nie mieszkali ze sobą przed śmiercią, nie pozostawali we wspólności finansowej. Każdy z nich prowadził oddzielne życie. Wobec tego nie została spełniona przesłanka określona w art. 70 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunkująca przyznanie odwołującej prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Odwołująca nie miała prawa do alimentów ze strony byłego męża ustalonego wyrokiem lub ugodą sądową lub ugodą, ani też porozumieniem pozasądowym. W świetle wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16.09.2015 r. III AUa 987/15 , LEX nr 1808639 małżonki rozwiedzione, które nie zostały uznane w wyroku rozwodowym za wyłącznie winne rozkładu pożycia małżeńskiego mogą wystąpić do sądu z roszczeniem alimentacyjnym skierowanym przeciwko byłemu mężowi na podstawie art. 60 § 1 k.r.o. Samo spełnianie przesłanek żądania alimentów od byłego męża nie jest cechą istotną (relewantną) uzasadniającą jednakowe traktowanie przez ustawodawcę porównywalnych podmiotów. Taką cechą istotną (relewantną) w ujęciu art. 70 ust. 3 u.e.r.f.u.s. jest warunek, aby małżonka rozwiedziona "miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony". W takiej sytuacji faktycznej i prawnej znajdują się zarówno byłe małżonki, które mają takie prawo ustalone wyrokiem lub ugodą sądową, ale również byłe małżonki, które otrzymywały alimenty od zmarłego w ramach dobrowolnego wywiązywania się przez niego z obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w art. 60 § 1 k.r.o. Tylko wtedy, gdy małżonki rozwiedzione nie podjęły żadnych działań zmierzających do ustalenia lub wyegzekwowania przysługujących im alimentów od byłego małżonka, niezależnie od tego, czy na podstawie porozumienia stron, czy na drodze sądowej, nie dochodzi do konkretyzacji abstrakcyjnego prawa do alimentów przysługującego ex lege, a zatem tylko wówczas nie można uznać, że ich prawo do alimentów jest prawem "ustalonym" w rozumieniu art. 70 ust. 3 u.e.r.f.u.s. W porównywalnej sytuacji znajdują się zatem tylko te małżonki rozwiedzione, które przed śmiercią współmałżonka skutecznie wyegzekwowały przysługujące im z ustawy prawo do alimentów, tj. uzyskały świadczenia alimentacyjne na podstawie porozumienia stron, bądź uzyskały korzystny dla nich wyrok lub ugodę sądową w tej kwestii. Małżonkowie rozwiedzeni, którzy w drodze zgodnego porozumienia ustalają sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego, ciążącego na jednym z nich względem drugiego, nie mogą ponosić ujemnych następstw w postaci nierównego traktowania w zakresie prawa do renty rodzinnej w porównaniu z osobami, które kwestie wzajemnej alimentacji ustaliły w wyroku lub ugodzie sądowej.

Podzielając to stanowisko, Sąd Okręgowy badał zatem, czy w sytuacji faktycznej przedmiotowej sprawy doszło do ustalenia alimentów w postaci stałej pomocy I. K. świadczonej na rzecz rozwiedzionej małżonki w rozumienia art. 60 §1 k.r.io.p. Nie ulega bowiem wątpliwości , że alimentowanie oznacza stałe, periodyczne dostarczanie środków utrzymania. Nie chodzi tu o sporadyczną pomoc finansową czy ewentualne darowizny czynione po rozwodzie, które nie mają charakteru stałego, powtarzalnego i nakierowanego na dostarczanie środków utrzymania.

Jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe odwołująca po rozwodzie nie zawierała porozumienia z I. K. o dobrowolnym realizowaniu obowiązku alimentacyjnego ani w formie pisemnej ani ustnej. Pomoc finansowa udzielana odwołującej przez I. K. po rozwodzie związana była z pokrywaniem kosztów leczenia, jednakże E. K. nie udowodniła, że finansowanie leczenia miało charakter stały, alimentacyjny. Brak jest wiarygodnych dowodów, jak często I. K. przekazywał jej pieniądze, aby można było zakwalifikować udzielaną pomoc jako obowiązek alimentacyjny.

Wobec powyższego należało uznać, że ubezpieczona nie spełniła przesłanek do przyznania prawa do renty rodzinnej. Zatem decyzja organu rentowego jest zasadna i odwołanie na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało oddalić.

SSO Hanna Parzybut-Dan