Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 28 września 2016r.

Sąd Rejonowy w Wieliczce I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Paweł Styrna

Protokolant: starszy protokolant sądowy Barbara Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2016r. w Wieliczce

na rozprawie

sprawy z wniosku B. J.

przy uczestnictwie M. P., L. P. (1), L. P. (2)

o dział spadku

postanawia:

1.  ustalić, że w skład spadku po W. P. synu A. i A., zmarłym(...) roku w S. i tam ostatnio zamieszkałym wchodzi udział w wysokości 1/2 części we własności nieruchomości położonej w S., oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) o pow. (...), objętej księgą wieczystą (...), zabudowana budynkiem mieszkalnym oznaczonym nr porządkowym S. ulica (...),

2.  ustalić, że w skład spadku po K. P. córce (...), zmarłej (...)roku w K., ostatnio zamieszkałej w S. wchodzi udział w wysokości 5/8 części w prawie własności nieruchomości opisanej w pkt. 1 postanowienia,

3.  dokonać działku spadku po W. P. i K. P. w ten sposób, że nieruchomość szczegółowo opisaną w pkt. 1 postanowienia przyznać na wyłączną własność L. P. (2) córce W. i K. pesel (...) w całości,

4.  zasądzić od L. P. (2) na rzecz B. J., M. P., L. P. (1) kwoty po 46.482,50 zł (czterdzieści sześć tysięcy czterysta osiemdziesiąt dwa złote 50/100) tytułem spłat,

5.  płatność kwot wskazanych w pkt. 4 postanowienia rozłożyć na 12 miesięcznych rat w kwotach po 3.874 zł (trzy tysiące osiemset siedemdziesiąt cztery złote) dla każdego z uprawnionych, płatnych do końca miesiąca począwszy od miesiąca w którym postanowienie się uprawomocni,

6.  kosztami sądowymi obciążyć strony w równych częściach, przy czym szczegółowe ich rozliczenie pozostawić referendarzowi sądowemu i orzec, że pozostałe koszty postępowania strony ponoszą samodzielnie.

Sygn. akt I Ns 217/16

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 28 września 2016 roku

B. J. wniosła o ustalenie, że w skład spadku po W. P., synu A. i A. ( z domu M.), zmarłym w dniu (...) w S., ostatnio stale zamieszkałym w S., wchodzi udział w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,0361 ha, położonej w S. przy ulicy (...), objętej księgą wieczystą nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieliczce, oraz że w skład spadku po K. P., córce (...), zmarłej w dniu (...)w K., ostatnio stale zamieszkałej w S., wchodzi udział w wysokości 5/8 w prawie własności nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,0361 ha, położonej w S. przy ulicy (...), objętej księgą wieczystą nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieliczce. Nadto wnioskodawczyni wniosła o dokonanie dział spadku po W. P. oraz K. P. w ten sposób, aby przyznać na wyłączną własność uczestniczce postepowania L. P. (2) nieruchomość objętą księgą wieczystą nr (...), a także zasądzić od uczestniczki postępowania L. P. (2) na rzecz wnioskodawczyni B. J. oraz uczestników postępowania M. P. i L. P. kwoty po 100.000,00 zł dla każdego z nich tytułem spłaty, która winna nastąpić w terminie roku od uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami. (k. 2-4)

Uczestnik M. P. w piśmie z dnia (...)r. poparł wniosek wnioskodawczyni. ( k. 9)

Uczestniczka L. P. (2) w piśmie procesowym z dnia (...) r. wniosła o dokonanie dział spadku po W. P. oraz K. P. w ten sposób, aby przyznać na wyłączną własność uczestniczce postepowania L. P. (2) nieruchomość objętą księgą wieczystą nr (...), a także zasądzić od uczestniczki postepowania L. P. (2) na rzecz wnioskodawczyni B. J. oraz uczestników postępowania M. P. i L. P. kwoty tytułem spłaty, które powinny zostać rozłożone na raty płatne w ciągu 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia Sądu, na rzecz wnioskodawczyni B. J. oraz pozostałych uczestników L. P. (1) i M. P., stosownie do ich udziałów w majątku spadkowym, przy uwzględnieniu nakładów dokonanych na w/w nieruchomość przez uczestniczkę L. P. (3). Ponadto wniosła także o zasądzenie od wnioskodawczyni B. J. oraz uczestników L. P. (1) i M. P. na rzecz L. P. (2) kwot po 25.000,00 zł tytułem poniesionych przez nią nakładów na opisaną wyżej nieruchomość w postaci remontu budynku mieszkalnego. (k. 11-12)

Pismem z dnia (...)r. uczestnik L. P. (1) zakwestionował kwotę, na jaką B. J. wyceniła spadek po zmarłych rodzicach K. i W. P., tj. 400.000,000 zł, jako stanowczo zawyżoną. Na uzasadnienie powyższego wskazał, iż rzeczywisty stan nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), który jest przedmiotem spadku, wymaga poczynienia konkretnych nakładów pieniężnych jakie ponosi zamieszkała w nim siostra L. P. (2) z rodziną. W związku z tym uczestnik L. P. (1) wniósł o ustalenie wartości przedmiotowej nieruchomości przez biegłego. (k. 45-46)

Niesporny był następujący stan faktyczny:

Spadek po W. P. zmarłym (...) nabyli: jego żona K. P. w 1/4 część oraz dzieci B. J., M. P., L. P. (1) i L. P. (2) po 3/16 części. Spadek zaś po K. P. zmarłej (...) nabyły jej dzieci: B. J., M. B., L. P. (1) i L. P. (2) po ¼ części.

Jedynym składnikiem majątku wspólnego W. P. i K. P. była nieruchomość położona w S. oznaczona, jako działka nr (...) o pow.(...) ha objęta księgą wieczystą (...), zabudowana domem mieszkalnym oznaczonym nr porządkowym ul. (...).

W skład spadku po W. P. wchodził, więc udział 1/2 części we własności opisanej nieruchomości, zaś w skład spadku po K. P. wchodził udział 5/8 części we własności tej samej nieruchomości.

Opisana wyżej nieruchomość, w tym zarówno działka gruntu jak i dom mieszkalny, była w takim samym stanie technicznym zarówno w dacie śmierci W. P. jak i K. P..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wartość nieruchomości stanowiącej jedyny składnik masy spadkowej po W. P. i K. P., według stanu z dat ich śmierci i poziomu cen z daty wydania postanowienia końcowego w niniejszej sprawie wynosiła 185 930 zł (sto osiemdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset trzydzieści złotych).

Po śmierci rodziców w domu rodzinnym pozostała L. P. (2), która wraz z mężem i dziećmi zajęli całą nieruchomość. Dom był w złym stanie technicznym, gdyż spadkodawcy nie dokonywali w nim żadnych remontów ani ulepszeń. W celu poprawy komfortu mieszkania uczestniczka L. P. (2) przeprowadziła generalny remont m.in. wymieniła okna, drzwi, ociepliła budynek, wymieniła wszystkie instalacje, wykonała wylewki i podłogi z paneli, drenaż wokół domu, a przed domem na podwórku położono kostkę brukową. Pozostali uczestnicy nie partycypowali w kasztach tego remontu, ale także L. P. (2) nie konsultowała z nimi wskazanych prac, ani nie zwracała się o ich zgodę na remont domu.

Obecnie L. P. (2) mieszka w domu przy ul. (...) w S. wraz z mężem i dwoma synami w wieku(...)i(...) lat, prowadzi cukiernie i sklep, w zamian za przekazanie sklepu spłaca teścia kwotą 700 zł miesięcznie, ponosi także koszty leczenia młodszego syna w związku z jego chorobami tj. astmą i L.-C..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodu z opinii bieglej z zakresu wyceny E. W., która została sporządzona rzetelnie, przez rzeczoznawcę posiadająca uprawnienia do szacowania wartości nieruchomości, w zakresie jej kompetencji, żadna zaś ze stron nie kwestionowała wiarygodności tej opinii, metodyki pracy biegłej, ani poczynionych przez biegłą ustaleń, co do wartości nieruchomości.

Wiarygodne były też zeznania świadków E. S., K. J. oraz zeznania stron, w tym częściowo zeznania L. P. (2). Relacje tych osób, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie były niemal identyczna, zaś różnice w zeznaniach dotyczące nakładów poczynionych przez uczestniczkę na remont domu, po śmierci rodziców, nie miały znaczenia dla końcowego rozstrzygnięcia, co do podziału spadków i wysokości spłat, co w dalszej części uzasadnienia zostanie szczegółowo wyjaśnione. Sąd uznał za niewiarygodne zeznania uczestniczki L. P. (2), jedynie w zakresie kosztów leczenia młodszego syna oraz konieczności spłacania teścia kwotą 100 tys. złotych, gdyż okoliczności te nie zostały zweryfikowane żadnymi innymi dowodami, np. fakturami zakupu leków lub inną dokumentacja medyczną, a w przypadku wydatków na spłatę teścia np. umową przekazania (sprzedaży) sklepu. Z doświadczenia życiowego zaś wynika, ze wskazane okoliczności bardzo łatwo potwierdzić dowodami z dokumentów, gdyż do zakupu wartościowych leków na choroby wskazywane przez uczestniczkę konieczne są recepty wypisywane przez lekarza; wręcz nie prawdopodobne jest też, aby uczestniczka, jako przedsiębiorca, przekazywała innym osobom znaczne kwoty pieniężne bez jakiegokolwiek pokwitowania. Dlatego we wskazanym zakresie Sąd uznał za niewiarygodną relacje L. P. (2).

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem niniejszego postępowania było żądanie działu spadków po W. P. i K. P.. Wyjaśnić, więc należy, że postępowanie o dział spadku oraz o zniesienie współwłasności przebiega według identycznych, podstawowych reguł wynikających z art. 210-212 k.c. w związku z art. 1035 k.c. oraz art. 648-625 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c.) tak m.in. SN w postanowieniu z dnia 24 listopada 1998 r., I CKU 68/98, Prok. i Pr. 1999, nr 4, s. 36. Tak, więc według odesłania zawartego w art. 688 kpc do postępowania o dział spadku stosuje się także odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności tj. art. 618-625 kpc, co pozwala na uwzględnienie przy dziale spadku istoty wspólności majątku spadkowego.

W niniejszej sprawie skład spadku po spadkodawcach W. P. i K. P. nie był sporny. Strony zgodnie, bowiem wskazały, że w skład spadków wchodzą jedynie udziały w nieruchomości oznaczonej, jako działka ewidencyjna nr (...) o pow. 0,0361 ha objętej księgą wieczystą (...), która jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oznaczonym nr porządkowym S. ul. (...), która to nieruchomość wchodziła w skald małżeńskiego majątku wspólnego spadkodawców W. P. i K. P.. Dla porządku wyjaśnić, więc należy, że zgodnie z art. 43 § 1 krio oboje małżonkowie mieli równe udziału w majątku wspólnym, po ustaniu zaś wspólności majątkowej małżeńskiej, zgodnie z art. 46. do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Z chwilą, więc ustania wspólności majątkowej małżeńskiej na skutek śmierci małżonka W. P. powstał majątek, w którym udziały osób współuprawnionych określone zostały ułamkiem. Dlatego po śmierci W. P. w skład masy spadkowej po nim wchodził udział 1/2 części we własności nieruchomości stanowiącej wcześniej majątek wspólny, natomiast K. P., z chwilą śmierci męża, stała się właścicielem udziału 1/2 (4/8) w składnikach należących do majątku wspólnego i dodatkowo 1/8 części we własności tego majątku, który nabyła, jako spadkobierca po mężu W. P., łącznie wiec jej udział wynosił 5/8 części. W konsekwencji w skład majątku spadkowego po W. P. wchodził udział wynoszący 1/2 część w prawie własności nieruchomości objęty księgą wieczysta (...), zaś w skład majątku spadkowego po K. P. wchodził udział wynoszący 5/8 części w prawie własności tej samej nieruchomości.

Przechodząc do kwestii podziału spadku po K. P. i W. P., wskazać należy, że zagadnienie sposobu zniesienia stosunku współwłasności, powstałego także w wyniku nabycia spadku, regulują art. 211 kc, 212, kc i 213 kc, przewidując hierarchicznie trzy możliwości zniesienia współwłasności: podział fizyczny rzeczy, ewentualnie z wyrównaniem udziałów przez dopłaty i spłaty, przyznanie rzeczy jednemu współwłaścicielowi z obowiązkiem spłaty pozostałych współwłaścicieli lub też sprzedaż rzeczy i podział kwoty uzyskanej ze sprzedaży odpowiednio do wielkości udziałów.

W niniejszej sprawie nie było sporu, co do sposobu działu obydwu spadków, gdyż wszystkie strony zgodnie wniosły o przyznanie nieruchomości objętej księgą wieczysta (...), na wyłączną własność uczestniczki L. P. (2). Kwestią sporną były wzajemne rozliczenia pomiędzy stronami z tytułu spłaty i nakładów. W tej sytuacji, więc Sąd zaakceptował zgodne propozycje, aby nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) przyznać na wyłączną własność L. P. (2) i powołał biegłego z zakresu wyceny celem ustalenia wartości jedynego składnika majątku spadkowego, według jego stanu z daty śmierci spadkodawców i cen obecnie obowiązujących. Na podstawie opinii biegłej E. W. ustalono, jak już wyżej wskazano, że wartość nieruchomości objętej księgą wieczystą (...), stanowiącej jedyny składnik podlegający podziałowi, wynosi łącznie z częściami składowymi 185 930 zł (sto osiemdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset trzydzieści złotych). Tak, więc wartość udziału każdego ze spadkobierców wynosiła 46482,50 zł (185 930/4= (...),50). Konsekwencją zaś przyznania spadku tylko jednemu ze spadkobierców tj. L. P. (2), jest zasądzenie od niej na rzecz pozostałych uprawnionych do spadku kwot po 46482,50 zł tytułem spłaty. Sąd rozłożył spłatę wskazanych kwot na 12 równych rat miesięcznych, każda po 3874 zł, dla każdego z uprawnionych, które będą płatne do końca miesiąca począwszy od miesiąca, w którym postanowienie się uprawomocni. Sąd wziął w tym zakresie pod uwagę, że łączna wartość spłat wynosi 139447,50 zł, niezbędny jest wiec czas na podęcie działań zmierzających do zgromadzenie tej kwoty, chociażby w postaci wystąpienia do banków o udzielenie kredytów, ewentualnie takie zarządzanie posiadanymi na bieżąco środkami finansowymi, które pozwolą na spłatę zobowiązań względem pozostałych spadkobierców, a jednocześnie nie zagrożą utrzymaniu zobowiązanej do spłaty oraz jej rodzinie. W ocenie Sądu wiec rozłożenie na raty spłat należnych M. P., B. J. i L. P. (1) na okres nieprzekraczający jednego roku zapewni, że przyznane im środki nie stracą na wartości ekonomicznej, a jednocześnie L. P. (2) uzyska realną możliwość wywiązania się ze zobowiązania. Sąd miał przy tym na uwadze, że zobowiązana do spłaty uczestniczka ma stałe źródło dochodu, prowadzi razem z mężem sklep i cukiernie w S., ma dwoje dzieci w wieku (...)lat i (...)lat, jednakże starszy syn już pracuje, nie jest wiec zobowiązana do jego alimentacji, obciążenie zaś związane ze spłatą teścia za odstąpienie cukierni, wynosi 700 zł miesięcznie, a więc nie stanowi obciążenia, które by uniemożliwiało wywiązanie się ze zobowiązania względem pozostałych spadkobierców.

Brak też podstaw do uwzględnienia w rozliczeniach z pozostałymi spadkobiercami nakładów, jakie poczyniła L. P. (2) na nieruchomość objętą (...), a w szczególności na dom mieszkalny położony na działce nr (...). W związku z jej żądaniem w tym zakresie wyjaśnić należy, że podstawę prawna zwrotu nakładów poczynionych na nieruchomość stanowi art. 207 kc zgodnie, z którym pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Przez wydatki i ciężary należy rozumieć wszelkiego rodzaju wydatki na nieruchomość, zarówno nakłady konieczne związane z normalną eksploatacją rzeczy, jak i inne nakłady i obciążenia. W orzecznictwie przyjmuje się jednak, że współwłaściciel, który dokonał nakładów koniecznych na nieruchomość będącą przedmiotem współwłasności, nie może żądać zwrotu wartości tych nakładów, odpowiadających udziałowi pozostałych współwłaścicieli w całości nieruchomości, jeżeli w drodze podziału nie korzystają oni z tej części nieruchomości, na którą zostały te nakłady dokonane por. uchwała SN z dnia 8 stycznia 1980 r., III CZP 80/79, OSNCP 1980, nr 9, poz. 157. W literaturze zwrócono także uwagę, że rozliczenia z tytułu nakładów dotyczą tylko nakładów poczynionych zgodnie z zasadami zarządu rzeczą wspólną, a więc za zgodą większości - nakłady konieczne, lub wszystkich współwłaścicieli - inne nakłady (art. 199 kc- art. 202 kc) tak w szczególności A. C. (w:) E. G. (red.), K. Kodeks Cywilny z, 2006, s. 344) powołano za T. K. do art. 207 KC w Lex 2012). Odnosząc wiec powyższe do okoliczności niniejszej sprawy należy zauważyć, że nakłady wskazywane przez L. P. (2), zostały dokonane na budynek mieszkalny, który w całości przypadł na jej własność i wyłącznie tylko ona z nakładów tych korzystała. Nie może też ujść uwagi, że wszelkie prace remontowe (nakłady), zostały wykonane bez jakikolwiek konsultacji z pozostałymi spadkobiercami, co w oczywisty sposób narusza dyspozycje art. 199-202 kc, regulujących zasady prawidłowego zarządu rzeczą wspólną. W tej sytuacji nie można obciążać B. J., M. P. i L. P. (1) kosztami nakładów, z których nigdy nie korzystali i które także po zniesieniu współwłasności nie zostaną przyznane na ich własność. Należy też zauważyć, że Sąd ustalał skład i wartość spadków według stanu z daty ich otwarcia, a więc z daty śmierci W. P. i K. P., zaś nakłady wskazywane przez uczestniczkę miały miejsce już po śmierci K. P., co dodatkowo wyklucza rozliczenie ich wartości pomiędzy spadkobiercami. Mając te okoliczności na uwadze Sąd nie uwzględnił wniosku L. P. (2) o rozliczenie nakładów poczynionych przez nią na nieruchomość wchodzącą w skald spadków.

Rozstrzygając o kosztach postępowania, Sąd stosował art. 520 § 2 kpc, uwzględniając, że strony były w równych częściach zainteresowane w rozstrzygnięciu w niniejszej sprawie, w równych częściach, więc winny ponieść koszty postępowania. Pozostawiając zaś szczegółowe rozliczenie tych kosztów referendarzowi stosowano art. 108 § 1 kpc.