Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 18 stycznia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Grzegorz Buła
Sędziowie:	Renata Stępińska del. Renata Mleczko ( sprawozdawca)

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2021roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku J. G.

z udziałem Z. Ł., A. M., D. M., I. R., R. R. (1), M. S. (1), K. S., W. T., M. S. (2), Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji uczestnika Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K.

od punktu II postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 22 listopada 2019 roku, sygnatura akt XII Ns 366/19/P

postanawia:

1.  uchylić zaskarżone postanowienie w zakresie stwierdzenia nabycia spadku po C. R. i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu dla Krakowa-Podgórza w Krakowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia, znosząc postępowanie od dnia 9 sierpnia 2019 roku;

2.  rozstrzygnięcie o kosztach niniejszego postępowania odwoławczego pozostawić Sadowi pierwszej instancji w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

SSO Renata Stępińska SSO Grzegorz Buła del. SSR Renata Mleczko

Sygn. akt II Ca 2438/20

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie

z 18 stycznia 2021 r.

J. G. wniosła o stwierdzenie nabycia spadku H. P. (1), urodzonej (...) w K., zmarłej(...)r., ostatnio stale zamieszkałej w Ł. oraz C. R., urodzonym (...) w K., zmarłym dnia (...) r.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie stwierdził, że spadek po H. P. (2) z domu T., córce M. i M., zmarłej (...) roku w K. i tu ostatnio stale zamieszkałej w Ł., nabyli na podstawie ustawy wprost: syn J. T. syn J. i H. w 1/2 części, oraz wnuki przez głowę córki spadkodawczyni L. R. (1) z domu P.: R. R. (1) syn C. i L. w 1/8 części, C. R. syn C. i L. w 1/8 części, J. G. córka C. i L. w 1/8 części, R. R. (2) syn C. i L. w 1/8 części (pkt 1 postanowienia); stwierdził, że spadek po C. R. synu K. i B., zmarłym (...) roku w K. i tu ostatnio stale zamieszkałym w Ł., nabyła na podstawie testamentu własnoręcznego wprost córka J. G. córka C. i L. w całości (pkt II postanowienia); stwierdził, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (pkt III postanowienia).

Orzeczenie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych: H. P. (1), z domu T., ur. (...) w K., córka M. i M., zmarła dnia (...) r. w K., ostatnio stale zamieszkiwała w Ł.. Spadkodawczyni w chwili śmierci była wdową. Spadkodawczyni miała dwoje dzieci: J. T., ur. (...) w K., zm. (...) r. oraz L. R. (2), z domu P., ur. (...), zm. Dnia (...) r. w K.. J. T. w chwili śmierci był żonaty z Z. T., z domu K.. J. T. miał troje dzieci: M. S. (1), ur. (...) w K., A. M., ur. (...) w K. i W. T., ur. (...) w O.. Żona J. Z. H. T.- zmarła dnia (...) r. w K.. L. R. (2), z domu P., zawarła dnia (...) r. związek małżeński z C. R.. Mieli czworo dzieci: C. R., ur. (...) w K., R. R. (2), ur. (...) w K., R. R. (1), ur. (...) w K., zm. (...) r. w K. oraz J. G., z domu R., ur. (...) w K.. Wdowiec po L. C. R.- zmarł (...). w K.. W chwili śmierci był żonaty z T. R., z domu S.. T. R. zmarła dnia (...) r. w K.. R. R. (1) zmarł dnia (...) r. w K.. W chwili śmierci był żonaty z Z. R., z domu D.. Miał córkę K. S., z domu R., ur. (...) w K.. C. R. zmarł dnia (...) r. w P.. W chwili śmierci był żonaty z I. R., z domu S.. C. R. miał dwoje dzieci- D. M., z domu R. oraz R. R. (1). Postanowieniem z dnia 27 maja 1994 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa- Krowodrzy w Krakowie Wydział I Cywilny stwierdził, iż spadek po J. T. nabyli na podstawie ustawy po VA części: żona Z. T., córka A. M., córka M. S. (1) oraz syn W. T.. Dnia 23 lutego 2016 r. sporządzono przed notariuszem M. I. w Kancelarii Notarialnej w K. akt poświadczenia dziedziczenia po zmarłej Z. T., w którym stwierdzono, iż spadek po spadkodawczyni nabyli wprost w udziałach po 1/3: syn W. T., córka M. S. (1) oraz córka A. M.. Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 1971 r. Sąd Powiatowy dla m. K. Wydział II Nieprocesowy stwierdził, iż spadek po L. R. (2) nabyli na podstawie ustawy: mąż C. R. w 4/16 częściach oraz dzieci: R. R. (1), C. R., J. R. i R. R. (2) po 3/16 części każde. Postanowieniem z dnia 17 maja 1979 r. r. Sąd Rejonowy dla Krakowa- Śródmieścia w Krakowie Wydział I Cywilny stwierdził, iż spadek po R. R. (1) nabyli na podstawie ustawy: żona Z. R. oraz córka K. R. po Vi części. Dnia 12 kwietnia 2019 r. sporządzono przed notariuszem P. W. w Kancelarii Notarialnej w S. akt poświadczenia dziedziczenia po zmarłym C. R., w którym stwierdzono, iż spadek po spadkodawcy nabyli wprost w udziałach po 1/3: żona I. R., syn R. R. (1) i córka D. M.. Dnia (...) r. C. R. sporządził testament, w którym do całości spadku powołał swoją córkę L. R. (2), urodzoną (...) Po śmierci H. P. (1) nie toczyła się sprawa o stwierdzenie nabycia spadku, nie został sporządzony notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, nie toczyła się sprawa o uznanie za niegodnych dziedziczenia, żadne z dzieci spadkodawczyni nie zrzekło się dziedziczenia. Spadkodawczyni nie sporządziła testamentu. W chwili śmierci spadkodawczyni nie toczyło się postępowanie o rozwód lub separację. Po śmierci C. R. nie toczyła się sprawa o stwierdzenie nabycia spadku, nie został sporządzony notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, nie toczyła się sprawa o uznanie za niegodnych dziedziczenia, żadne z dzieci spadkodawcy nie zrzekło się dziedziczenia. Spadkodawca sporządził testament, w którym do całości spadku powołał swoją córkę L. R. (2). W chwili śmierci spadkodawca był żonaty z T. R., nie toczyło się postępowanie o rozwód lub separację. T. R. nie miała dzieci ani rodzeństwa, jej rodzice zmarli przed nią.

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy przytoczył treść art. 926 § 1 i 2 k.c., art. 677 § 1 k.p.c. oraz art. 931 k.c. wskazując jednocześnie, że w chwili śmierci spadkodawczyni H. P. (1) była wdową. Posiadała ona dwoje dzieci: J. T. oraz L. R. (2) (z domu P.). Córka spadkodawczyni L. R. (2) zmarła (...) r., a więc przed wnioskodawczynią. W chwili śmierci pozostawała w związku małżeńskim z C. R.. L. R. (2) miała 4 dzieci, a to: R. R. (1), C. R., J. G. oraz R. R. (2). Z uwagi na brak testamentu H. P. (1), Sąd za tytuł powołania do spadku uznał przepisy kodeksu cywilnego regulujące dziedziczenie ustawowe. Wobec powyższego, zgodnie z art. 931 § 1 k.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W myśl § 2 jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych. W chwili śmierci spadkodawczyni przy życiu pozostawał jej syn J. T. oraz wnuki: R. R. (1), J. G., C. R. oraz R. R. (2). Wobec powyższego Sąd orzekł jak w pkt I orzeczenia. Następnie Sąd przytoczył treść art. 1015 § 1 i 2 k.c., art. 926 § 1 k.c., art. 941 k.c., art. 944 § 1 k.c., art. 945§ 1 k.c. i art. 950 k.c., wskazując równocześnie, że uznał, iż spadkodawca C. R. sporządził ważny testament własnoręczny. Testament ten nie został zakwestionowany przez żadnego z uczestników postępowania. Testament ten nie został odwołany. Nie istnieją także żadne przeszkody aby spadek nabyła wymieniona w nim osoba - córka J. G.. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik Skarb Państwa - Prezydenta Miasta K., który zaskarżył to postanowienie w części, tj. w zakresie pkt II postanowienia, zarzucając:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

-

art. 670 § 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przeprowadzenie postępowania dowodowego
dotyczącego ustalenia istotnych w sprawie faktów dla stwierdzenia ważności, przedłożonego przez wnioskodawczynię, testamentu własnoręcznego z (...) r. sporządzonego przez C. R. syna K. i B.

-

art. 254 § 1 k.p.c. przez zaniechanie dopuszczenia i przeprowadzenia z urzędu dowodu z opinii biegłego grafologa dla stwierdzenia faktu, iż testament z dnia (...) r. został własnoręcznie sporządzony i podpisany przez C. R. syna K. i B.,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej i obiektywnej analizy materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie, wyrażającej się w uznaniu, że spadkodawca C. R. sporządził ważny testament własnoręczny, podczas gdy poczynione w sprawie ustalenia faktyczne nie dają podstaw do uznania, że nie istnieją przeszkody aby spadek na podstawie testamentu własnoręcznego nabyła córka spadkodawcy J. G..

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

art. 926 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i stwierdzenie nabycia spadku po C. R. synu K. i B. na podstawie testamentu, w sytuacji braku zbadania czy testamentu sporządzonego przez C. R. nie dyskwalifikują wady oświadczenia woli testatora określone w art. 945 § 1 k.c., tj. brak świadomości lub swobody przy składaniu oświadczenia woli, błąd lub groźba.

W odpowiedzi na apelację J. G. wniosła o oddalenie apelacji w całości.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Apelacja jest o tyle zasadna, że skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia aczkolwiek z zupełnie innych przyczyn niż wskazano w apelacji.

Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak zawsze pod uwagę z urzędu nieważność postępowania (art. 378 § 1 k.p.c.).

Kierując się celem zachowania odpowiedniego standardu procesowego orzeczenia sądowego, ustawodawca przyjął, że uchybienia procesowe skutkujące nieważnością postępowania powinny być przez sąd drugiej instancji uwzględniane z urzędu. Bez znaczenia przy tym jest czy między nieważnością postępowania, a wynikiem sprawy istnieje związek przyczynowy. Skarżący takiego związku w każdym razie nie musi wykazywać, a sąd drugiej instancji ustalać. Wpływ nieważności na treść orzeczenia stanowi zatem ustawowe założenie mające charakter domniemania ustawowego, które nie może być obalone ( por. System prawa procesowego cywilnego. Środki zaskarżenia pod. red. Jacka Gudowskiego, III cz. 1, LexisNexis s. 210).

Zgodnie z brzmieniem art. 379 pkt 2 nieważności postępowania zachodzi jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany.

W rozpoznawanej sprawie z taką sytuacją mamy do czynienia. Jak wynika bowiem z aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przed notariuszem M. S. (3) (...) roku (Repetytorium A nr (...)), uczestnik postępowania R. R. (2) zmarł (...) roku. Od tej daty postępowanie w niniejszej sprawie powinno toczyć się z udziałem spadkobierczyni R. R. (2), tj. M. S. (2). Tymczasem postępowanie przed Sądem I instancji mimo śmierci R. R. (2) toczyło się z jego udziałem, a spadkobierczyni M. S. (4) nie brała w niniejszym postępowaniu udziału.

Z tej też przyczyny na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone postanowienie i zniósł postępowanie od 9 sierpnia 2019 roku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Podgórza w Krakowie. Pozostawiając jednocześnie temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

SSO Renata Stępińska SSO Grzegorz Buła del. SSR Renata Mleczko